Kiedy prezesem Polskiej AkademiiNauk był profesor Michał Kleiber udało się zobligowanie ówczesnego ministra nauki i
szkolnictwa wyższego do tego, by ówczesny Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych
przygotował swoje propozycje do wykazu czasopism naukowych , zaś by działająceprzy PAN komitety naukowe wydelegowały grupę ekspertów w ramach
poszczególnych dziedzin i dyscyplin naukowych, które dokonają oceny
jakościowej owego wykazu.
Pisałem o tym procesie przed laty, gdyż sam pracowałem w takim
zespole ekspertów. Niestety, ówczesna minister nie wyraziła zgody, żebyśmy w
wyniku ekspertyz wysuwali jakiekolwiek wnioski mające skutkować albo
zmniejszeniem słabemu naukowo periodykowi przypisanej liczby punktów, albo w
ogóle wykluczyli pewne czasopisma z owego wykazu.
Patologia procedur zatem trwa od lat. Kontynuowana była przez
Komisję Ewaluacji Naukowej i jest podtrzymywana przez kolejne ekipy tego
resortu. Doszedł bowiem do wykazu czasopism kolejny wykaz - wydawców monografii
naukowych. Ponownie zachowano patologiczną ścieżkę jego tworzenia, gdyż
ewidentnie widać, że znalazły się w tym wykazie oficyny, które w ogóle nie wydawały
dotychczas prac naukowych, ale popularnonaukowe, publicystyczne lub też
znalazły się w tym wykazie wydawnictwa szkół wyższych, w których produkuje
się także buble naukowe.
Przykładowo w wyższych szkołach zawodowych, które nie są szkołami
akademickimi podtrzymano ich rzekomą renomę naukową wpisując ich wydawnictwa do
powyższego wykazu. Po co? Te wydawnictwa mogły i nadal mogą wydawać prace
metodyczne, dydaktyczne, skrypty, a nawet publicystyczno-oświatowe bez potrzeby
naukowego ich recenzowania pod kątem oryginalności, gdyż nie taka jest ich
funkcja.
Nic dziwnego, że Komitet Nauk Prawnych PAN opublikował komunikat,
w którym apeluje do resortu o wprowadzenie ekspertów do procesu legitymizującego
naukowość wydawnictw. Dlaczego ten Komitet zapomniał o czasopismach? Czyżby
uważano, że tu jest wszystko w porządku?
W dniu 29 września 2020 r. Minister Nauki i Szkolnictwa
Wyższego wydał komunikat w sprawie wykazu wydawnictw publikujących recenzowane
monografie naukowe.
W ocenie Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii
Nauk komunikat
ten stanowi przykład nagannych praktyk, jakie nigdy nie powinny mieć
miejsca. Komitet Nauk Prawnych wnosi zastrzeżenia, tak co do
sposobu przyjęcia wykazu wydawnictw naukowych, jak i jego zawartości.
Komunikat został wydany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa
Wyższego bez konsultacji ze światem nauki. Autonomia środowiska
naukowego, które ma najlepszy wgląd w ocenę jakości wydawnictw naukowych,
została kompletnie zignorowana.
Komitet Nauk Prawnych przypomina w tym kontekście, że
jednym z ustawowych zadań komitetów naukowych Polskiej Akademii Nauk jest
„ocena wydawnictw naukowych" (art. 36 ust. 1 pkt 9 ustawy z dnia 30
kwietnia 2010 r. o Polskiej Akademii Nauk; Dz. U. z 2020 r. poz. 1796 ze zm.).
Dlatego też jednoznacznie krytycznie należy ocenić pomijanie tych komitetów w
procedurze sporządzania wykazu wydawnictw publikujących monografie naukowe, o
którym mowa w art. 267 ust. 3 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o
szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2020 r. poz. 85 ze zm.).
Komitet Nauk Prawnych PAN wzywa, aby zarówno praktyka
sporządzania omawianego wykazu, jak i obowiązujące w tej sprawie rozporządzenie
Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 7 listopada 2018 r. w sprawie
sporządzania wykazów wydawnictw monografii naukowych oraz czasopism naukowych i
recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych (t.j. Dz. U. z 2020 r.
poz. 349) zostały uzupełnione o wymaganie zasięgnięcia opinii komitetów
naukowych PAN. Zmiana taka jest niezbędna dla umożliwienia komitetom naukowym
PAN wypełniania ich ustawowych zadań.
Zastrzeżenia Komitetu Nauk Prawnych PAN budzi także umieszczenie
w wykazie wydawnictw naukowych nieliczących się w świecie nauki, czasami
nawet w ogóle niepublikujących monografii naukowych. Tego rodzaju działanie nie
daje się pogodzić z troską o jakość polskiej nauki.
Obligatoryjne włączenie komitetów naukowych PAN w proces sporządzania wykazu wydawnictw
publikujących monografie naukowe zapewniłoby należytą ekspercką ocenę
wydawnictw i pozwoliłoby na uniknięcie błędów w sporządzanym wykazie. Komitet
Nauk Prawnych postuluje, by udział przedstawicieli komitetów naukowych PAN
został zapewniony już w toku najbliższej zmiany wykazu wydawnictw naukowych,
jaka według zapowiedzi MNiSW ma rozpocząć się w grudniu br.
Środowisko naukowe, którego reprezentantami są członkowie
komitetów naukowych PAN, oczekuje od ministerstwa przejrzystości i dawania
wzorca dobrych praktyk. W imieniu KNP PAN prof. dr hab. Robert Grzeszczak
przewodniczący KNP PAN
