Prof. Krystyna Chałas zorganizowała na
Wydziale Nauk Społecznych Katolickiego Uniwersytetu
Lubelskiego w dn. 22 maja 2021 r. I Ogólnopolskie
Forum Doktorantów Pedagogiki "Funkcjonowanie szkoły i jej
podmiotów wobec wyzwań cywilizacyjnych - teoria, badania,
projektowanie zmian".
Katedra Dydaktyki, Edukacji Szkolnej i Pedeutologii, którą
kieruje p. Profesor znana jest w naszym kraju z dokonań naukowych i oświatowych
w zakresie pedagogiki zaangażowanej, toteż wczorajsze Forum otworzyło kolejną
przestrzeń do spotkań z badaczami, wśród których są nie tylko profesorowie, ale
także wypromowani w uczelniach doktorzy nauk. Wszyscy uczymy się od siebie niezależnie
od akademickiego statusu, jednak spotkania z Mistrzami, doświadczonymi
badaczami sprzyjają zachowaniu najtrwalszej i najbardziej wiarygodnej ścieżki
rozwoju naukowego.
Otwierając Forum słusznie zwrócił na to uwagę dziekan
Wydziału Nauk Społecznych KUL prof. KUL Arkadiusz Jabłoński, że
uniwersytet musi być środowiskiem naukowym kształtowanym w relacjach
Mistrz-Uczeń, mimo egalitaryzacji i spłaszczania się kariery naukowej. Jak
stwierdził:
Niezależnie od stworzonych przez pandemię barier i trudności
do stacjonarnych spotkań i debat naukowych staramy się budować potencjał
naukowy i tworzyć wspólnotę akademicką, żeby wymieniać się ideami, myślami,
uczyć się od siebie i poprawiać swój warsztat. Zawsze będą ci, którzy mają
większe doświadczenie i doskonałość naukową latami prób i błędów.
Warto korzystać z tego doświadczenia, bowiem - jak mówił Karl
Popper - "Jesteśmy o tyle wielcy, o ile możemy korzystać z ramion
olbrzymów".
Dla każdej dyscypliny, dla naszego Instytutu Pedagogiki KUL
ważna jest tradycja, a nasz Instytut ma piękną tradycję i tym samym
zobowiązania, jakie stoją przed nim.
Ta tradycja trwa już ponad sto lat, bo przecież to na KUL-u
powstała pierwsza Katedra Pedagogiki. W tej uczelni, w okresie powojennym,
niezwykle trudnym dla tego środowiska ze względu na nieakceptowaną przez
ówczesne władze kulturę naukową i aksjologię filozoficzno-pedagogiczną,
troszczyli się o nią tak wybitni pedagodzy-humaniści jak Stefan
Kunowski i Teresa Kukołowicz.
Jak mówił Dziekan: Tradycja pedagogiki KUL była
budowana na wysokich standardach badawczych i etycznych oraz przywiązaniu do
myśli personalistycznej, rozwijanie pedagogik w duchu personalizmu
chrześcijańskiego.
Trzeba podważać tezę, że w dzisiejszych czasach nie ma już
Mistrzów. To błąd, który przenoszony jest z zupełnie innej perspektywy
poznawczej, w której mowa jest o naturalnej zmianie generacyjnej, ale nie o
upadku autorytetów, bez których zostałyby zatarte granice koniecznego
stawiania pracom naukowym wymagań.
Mistrzowie - jak
mówił Dziekan - to ludzie, którzy mają realny wpływ na swoje
środowisko, których cenimy nie tyko za to, w jakich zasiadają gremiach,
istotnych niekiedy dla naszej kariery naukowej, ale ze względu na to, że możemy
się czegoś od nich nauczyć. Oni nas ciągle uczą i to nie tylko przez swoje
podręczniki, wykłady, ale także swoje pozanaukowe zajęcia.
Dla mnie samego niezwykle cenny był wykład
ks. prof. Janusza Mariańskiego , w którym zwrócił uwagę na to,
jak ważne jest w badaniach ilościowych przestrzeganie kanonu metodologicznego,
niepomijanie żadnego z ogniw procesu badawczego. Przywoływał wprawdzie własne
doświadczenia z recenzowania prac doktorskich i habilitacyjnych, ale wskazywane
przez referującego błędy i niedopatrzenia są rozpoznawalne także w warsztacie
badawczym lub jego braku u pedagogów. Są to takie kwestie, jak:
- niski poziom konceptualizacji problemu badawczego.
Zdarza się, że niektórzy piszą o celu badań, ale nie formułują problemu;
- nieudolność w definiowaniu podstawowych pojęć (zmiennych) i
ich operacjonalizacji;
- brak świadomości przedmiotu badań (co chcę badać?)
- po opracowaniu własnego narzędzia badawczego pomijanie fazy
jego weryfikacji (pilotażu), przy czym coraz mniej stawia się w kwestionariuszach
ankiet pytań, nie ma też pytań sprawdzających wiarygodność wypowiedzi respondenta
itp.;
- w prowadzeniu sondażu diagnostycznego audytoryjnie pomija
się frakcję osób niedostępnych w danym momencie, a przecież warto do nich
dotrzeć;
- błędnie traktuje się zmienne demograficzne czy
społeczne jako wpływotwórcze, skoro są to zmienne jedynie różnicujące wpływ
zmiennych niezależnych.
To była dobra powtórka znakomitego autora publikacji, o
której niedawno pisałem także w blogu, a jest ona dostępna w sieci. Warto
poznać publikację ks. Profesora, w której zamieścił ponad 100 narzędzi
badawczych, których jakość ewaluowała z biegiem lat, skoro zmienia się także
stan wiedzy o fenomenach społecznych.
Po sesji plenarnej doktorzy i doktoranci dzielili się swoimi projektami i doświadczeniami badawczymi w gupach tematycznych: 1. Kultura szkoły i uwarunkowania jej rozwoju. 2. Podmioty szkoły wobec wyzwań aksjologicznych. 3. Szkoła i jej podmioty w warunkach nauki zdalnej – szanse i zagrożenia. 4. Praca i zawód nauczyciela w obliczu przemian cywilizacyjnych. 5. Metody i strategie badawcze w świetle holistycznego rozwiązywania problemów.
Znakomite Forum przypomniało mi także inicjatywę prof. Stefana M. Kwiatkowskiego z września 2019 roku, w ramach której na dzień przed otwarciem X Zjazdu Pedagogicznego w Warszawie odbyło się w Akademii Pedagogiki Społecznej im. Marii Grzegorzewskiej tego typu Forum doktorantów z całego kraju. Mieli wówczas możliwość rozmawiania z profesorami polskiej pedagogiki o tym, jak realizować własną pasję naukową.
Można tylko życzyć sobie i adeptom nauki, by tego typu spotkań
było jak najwięcej.
