Cieszy, że JM Rektor Akademii Wychowania
Fizycznego w Warszawie prof. Bartosz Molik zabrał głos w sprawie fatalnej kondycji
fizycznej dzieci młodzieży w Polsce. Tak na marginesie, pierwszy
raz usłyszałem, że zachowania mogą być sentendarne. Będę zatem
zwracał uwagę dzieciom, by nie były tak bardzo sentendarne, gdyż rzutuje to na jakość
i długość ich życia.
Treść raportu jest interesująca, gdyż zawiera wyniki precyzyjnych pomiarów w
sferze sprawności fizycznej dzieci i młodzieży od 3 roku życia do
ukończenia edukacji w ramach obowiązku szkolnego. Co bardzo wysoko oceniam, to
uwzględnienie w analizie danych polityki publicznej, czego raczej unikają badacze
innych dziedzin kształcenia i wychowania, by czasem nie narazić się
władzy.
Wspomniany
przez JM "Raport o stanie aktywności fizycznej dzieci i
młodzieży w Polsce" (AWF, Warszawa 2022) zawiera diagnozę z wykorzystaniem
ujednoliconej międzynarodowej metodologii Global Matrix 4.0. Ten pomiar
prowadzony jest od 2014 roku, a uczestniczy w nim z zastosowaniem tej samej
procedury i narzędzi diagnostycznych 57 krajów.
Z badań wynika wysoka ocena działalności rządu na rzecz
rozwoju fizycznego dzieci i młodzieży (Ocena jakości polityk w obszarze upowszechniania
aktywności fizycznej w Polsce wyniosła 86,5 pkt. na 100 możliwych pkt.). Nie
wiemy jednak, jakie wskaźniki stanowią o tej ocenie, która nie bardzo
współbrzmi z innymi wnioskami. Stwierdza się bowiem, że:
W
Polsce nie obowiązuje kompleksowa, spójna, międzyresortowa strategia
upowszechniania aktywności fizycznej wśród dzieci i młodzieży.
Upowszechnianiem
aktywności fizycznej i sportu zajmuje się (oddzielnie) Ministerstwo Sportu i
Turystyki i Ministerstwo Edukacji i Nauki.
Na
aktywność fizyczną dzieci i młodzieży patrzy się przez pryzmat sportu.
Upowszechnianie aktywności fizycznej praktycznie nie funkcjonuje w politykach z
zakresu transportu, zdrowia i zagospodarowania przestrzennego.
Zachowania
sedentarne nie są traktowane w politykach jako istotny problem społeczny i nie
są w nich specyficznie adresowane.
(...)
Inwestowane
środki i zasoby we wdrażanie strategii i inicjatyw mających na celu promocję
aktywności fizycznej wśród wszystkich dzieci i młodzieży. Zademonstrowany
postęp w kluczowych etapach tworzenia polityk publicznych (ich agendy,
formułowania polityk, ich wdrażania, ewaluacji i decyzji na przyszłość).
Od
2020 (kiedy to skończył się Program Rozwoju Sportu do 2020) brakuje
specyficznego strategicznego dokumentu z wizją, misją i celami upowszechniania
aktywności fizycznej wśród dzieci i młodzieży w Polsce (Ministerstwo Sportu,
2019). Największe programy (jak Klub) Ministerstwa Sportu i Turystyki ukierunkowane
na aktywność fizyczną dzieci i młodzieży mają coraz większą skalę i zwiększają
się ich budżety.
Uczeni - Paweł Zembura, Agata Korcz, Elżbieta Cieśla i
Hanna Nałęcz nie poprzestają na odsłonie tego stanu rzeczy,
ale formułują rekomendacje dla władz państwowych i samorządowych,
postulaty, które powinny być przynajmniej dostrzeżone, by podjąć konieczne
zmiany w polityce MEiN i Ministerstwa Sportu i Turystyki.
Chociaż są to badania poprzeczne, które AWF w Warszawie
prowadzi od kilkudziesięciu lat, to jednak mamy diagnostyczną
"fotografię" niepokojąco niskiego stanu kondycji fizycznej oraz
zdrowotnej dzieci i młodzieży szkolnej. W jej świetle młode pokolenie w naszym
kraju lokuje się na granicy destrukcji zdrowotnej, co rzutuje na sferę duchową,
psychiczną, bo przecież "zdrowy duch jest w zdrowym
ciele".
Autorzy zastrzegają się, że: "Raporty krajowe nie są
publikacjami naukowymi a podsumowaniami, których celem jest zagregowanie i
analiza najlepszych dostępnych danych" (s.6).
Oceniano
dziesięć obszarów aktywności fizycznej dzieci i młodzieży, oceniając je w skali
od 1 (niedostateczny poziom) do 5+ (bardzo dobry poziom). Wyniki są
następujące:
I
Ogólna aktywność fizyczna (jakikolwiek ruch ciała wywołany przez mięśnie
szkieletowe , który wymaga wydatku energii) ocena 1
(niedostateczny);
II
Udział w zorganizowanym sporcie i aktywności fizycznej: ocena 3+
(dostateczny);
III
Aktywna zabawa - niezorganizowana aktywność - brak danych (nie została oceniona z
powodu niedostatecznej ilości danych do wystawienia oceny);
IV
Aktywny transport (wszelkie formy transportu napędzane siłą ludzkich mięśni-
chodzenia, jazdy na rowerze, wózku, jazdy na rolkach czy deskorolce)
ocena 3- (dostateczny);
V
Zachowania sentendarne (bierne fizycznie) ocena 2
(dopuszczający);
VI
Sprawność fizyczna (Zdolność umożliwiająca dobre wykonywanie określonych zadań
fizycznych w specyficznym fizycznym, społecznym i psychologicznym
otoczeniu) ocena 3 (dostateczny);
VII
Rodzina i znajomi (Każdy członek rodziny, który może kontrolować lub wpływać na
możliwości podejmowania aktywności fizycznej oraz uczestnictwo dzieci i
młodzieży w aktywności fizycznej) ocena 3- (dostateczny);
VIII
Szkoła (Wszelkie
programy i polityki, czynniki organizacyjne np. infrastruktura,
odpowiedzialność za wdrażanie polityki lub związane z uczniem np. możliwości
aktywności fizycznej związane z wiekiem, płcią czy pochodzeniem w środowisku
szkolnym, które mogą wpływać na możliwości podejmowania aktywności fizycznej i
uczestnictwo dzieci i młodzieży w aktywności fizycznej) ocena 4+
(dobry);
IX Społeczność
i środowisko (Wszelkie polityki lub czynniki organizacyjne (np. infrastruktura,
wzięcie odpowiedzialności za wdrażanie polityki) w środowisku lokalnym /
gminie, które mogą wpływać na możliwości i uczestnictwo dzieci i młodzieży w
aktywności fizycznej w tym otoczeniu) ocena 3 (dostateczny);
X Rząd (Każdy organ rządowy uprawniony do wpływania na możliwości aktywności fizycznej lub uczestnictwo dzieci i młodzieży w aktywności fizycznej poprzez polityki, ustawodawstwo lub regulacje) ocena 3 (dostateczny).
Ogólny poziom aktywności fizycznej został finalnie
oceniony na niedostateczny, bowiem:
Na
podstawie powyższych danych wyliczono, że zaledwie 16,8% dzieci i młodzieży w
Polsce jest umiarkowanie bądź intensywnie aktywna fizycznie przez przynajmniej
60 minut dziennie 7 dni w tygodniu (s. 10). Co ciekawe poziom tej
aktywności dynamicznie wzrastał do 2015 roku, by spaść do najniższego w latach 2015-2022.
