Czas urlopu przerwała bardzo smutna wiadomość o śmierci w dniu 26 lipca 2017 r. prof. Anny Magdaleny Zeidler-Janiszewskiej (ur. 1951). Nie mogę Jej nie pożegnać w tym miejscu, gdyż od 2013 r. miałem zaszczyt współpracować z Profesor w Sekcji I Nauk Humanistycznych i Społecznych Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów.
Jeszcze przed wakacjami uczestniczyła w posiedzeniu Sekcji, do składu której została wybrana po raz kolejny, na ostatnią już kadencję przez środowisko kulturoznawców jako przedstawicielka tej dyscypliny naukowej. Potwierdzało to najwyższe uznanie środowiska uczonych dla Jej dokonań i niezwykłej uczciwości naukowej. Była też członkiem Polskiej Akademii Umiejętności, pracując w Międzywydziałowej Komisji Interdyscyplinarnej oraz Komisji Zarządzania Kulturą i Mediami. Nie wyobrażałem sobie, by mogło Jej zabraknąć wśród nas, recenzentów postępowań na stopnie naukowe i tytuł naukowy profesora.
Była wybitną uczoną, ekspertką w zakresie estetyki, sztuki współczesnej (performatywnej), filozofii kultury i metodologii badań humanistycznych. Z wielką uwagą i szacunkiem wysłuchiwałem Jej opinii w sprawach, które nie były łatwe do oceny, gdyż kulturoznawstwo od lat jest interdyscyplinarną nauką. Wykształcenie filologiczne (magisterium z filologii polskiej) i filozoficzne (doktorat z filozofii pt. Sztuka, mit, hermeneutyka w 1988 r.) Profesor sprzyjało kompetentnym analizom. Była osobą niezwykle odpowiedzialną, zatroskaną o człowieka, toteż mimo choroby potrafiła przyjechać na posiedzenie Sekcji I, by rozpatrywana przez nią sprawa nie musiała czekać kolejny miesiąc na zreferowanie.
Trudno będzie zastąpić prof. A. Zeidler-Janiszewską, bo tylko w instytucjonalnym wymiarze nie ma ludzi niezastąpionych. Tak znakomitego przewodnika po świecie kultury współczesnej będzie brakować także pedagogom, którzy w ostatnich dekadach intensywnie zaczęli rozwijać pedagogikę kultury i popkultury. Pani Profesor recenzowała pierwszą w naukach pedagogicznych postmodernistyczną monografię naukową Zbyszko Melosika i Tomasza Szkudlarka ("Kultura, tożsamość, edukacja. Migotanie znaczeń", Kraków 1998), co było przejawem m.in. docenienia przez Nią wysokiej wartości badań socjokulturowych nad edukacją naszych kolegów.
Nie pamiętam Zjazdu Pedagogicznego, w czasie którego referujący nie przywoływaliby w swoich studiach i analizach metateoretycznych rozpraw tej humanistki. Szczególnie cenna stała się dla nas seria wydawnicza rozpraw naukowych pod tytułem „Kultura Współczesna". Zmarła Profesor opublikowała ponad 150 artykułów i recenzji naukowych, wiele autorskich monografii oraz ponad 20 rozpraw zbiorowych pod własną redakcją lub we współpracy z innymi humanistami. Warto w tym miejscu przywołać takie książki jak:
• O dwóch rodzajach obecności przeszłości w teraźniejszości. (W:) Pamięć - miejsce - obecność, pod red. J. Hudzik, J. Mizińskiej, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1997
• Filozofowanie jako sztuka rezygnacji. (W:) H. Blumenberg: Rzeczywistości, w których żyjemy. Przeł. W. Lipniak. Oficyna Naukowa, Warszawa 1997
• Sztuka wobec estetyzacji codzienności. (W:) Kultura i sztuka u progu XXI wieku, pod red. S. Krzemień-Ojak, A. Kisielewskiej, Z. Suszczyńskiego, Wydawnictwo Trans Humana, Białystok 1997
• "Kultura", kultury", "transkulturowość". Kilka uwag o pojęciach i nie tylko. (W:) Od logiki do estetyki, pod red. R. Kubickiego, P. Zeidlera , Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1997
• Piękna i zwykły dzban. (W:) Antropologia filozoficzna i aksjologiczne problemy współczesności, pod red. T. Szkołuta, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1997
• (red.) Pisanie miasta- czytanie miasta, Wyd. Fundacji Humaniora, Poznań 1997
• Berlińskie loggie-paryskie pasaże. Miasto jako pretekst mnemotechniczny. (W:) Pisanie miasta-czytanie miasta, pod red. A. Zeidler-Janiszewskiej, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań 1997
• Jenseits der Oppositionen (W:) Gudrun Wassermann. Installationen 1994-1997, Dresden 1997
• Problemy ponowoczesnej pluralizacji kultury. Wokół koncepcji Wolfganga Welscha. Wydawnictwo Humaniora, Poznań 1997
• A. Zeidler-Janiszewska, Z.Bauman, R.Kubicki, Humanista w ponowoczesnym świecie. Wydawnictwo Zysk i Spółka, Poznań 1997
• Szanse i zagrożenia ponowoczesności. Materiały z seminarium profesora Zygmunta Baumana w Instytucie Kultury. Wydawnictwo Instytutu Kultury, Warszawa 1997
• Młoda poezja i młoda proza ostatnich lat. (W:) Kultura polska w latach 1989-1997.Raport, pod red. T. Kostyrko, Wydawnictwo Instytutu Kultury, Warszawa 1997
• (red.) Estetyczne przestrzenie współczesności. Wydawnictwo Instytutu Kultury. Warszawa 1996
• Moralne zaangażowanie lub / i estetyczna objętość. (W:) Estetyczne przestrzenie współczesności, pod red. A. Zeidler Janiszewskiej, Instytut Kultury, Warszawa 1996
• Hegel, ironia, ponowoczesność. (W:) Postmodernizm i filozofia, pod red. S. Czerniaka, A. Szahaja, Wydawnictwo IFIS PAN ,Warszawa 1996
• The Problem of the Applicability of Humanistic Interpretation in the Light of Contemporary Artistic Practice. (W:) Epistemology and History. Humanities as a Philosophical Problem and Jerzy Kmita's Approach to it.
(ed.) A. Zeidler-Janiszewska. Rodopi Amsterdam- Atlanta, GA 1996
• A "Good Life" under the Auspices of Postmodernity. (W:) Postmodernism in Literature and Culture of Central and Eastern Europa. red. H. Janaszek-Ivanickova, D. Fokkema. Wyd. Śląsk. Katowice 1996
• Między melancholią a żałobą. Estetyka wobec przemian w kulturze współczesnej. Wydawnictwo Instytutu Kultury, Warszawa 1996.
Prof. Anna M. Zeidler-Janiszewska była związana z trzema uczelniami: z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie była na stanowisku profesora zwyczajnego w Instytucie Kulturoznawstwa, z Uniwersytetem Łódzkim, a ostatnio także z Uniwersytetem Humanistycznospołecznym SWPS w Warszawie, gdzie była zatrudniona w Katedrze Estetyki i Kultury Artystycznej Instytutu Kulturoznawstwa. Każdemu, kto nie miał okazji uczestniczenia w Jej wykładach, polecam zarejestrowaną w sieci wypowiedź, w której stara się odpowiedzieć na pytania o naturę związków pomiędzy światem kultury i nauki:
Żegnam Panią Profesor z wyrazami wdzięczności za wspaniałe dzieła, bycie wzorem uczonej, której kultura osobista, mądrość i charakter pozostawiają trwały ślad nie tylko w mojej pamięci.
(źródło fot. Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena)
