Pękać może tylko demokracja

Dziwiłem się autorom spotu reklamowego, w którym znana postać zbliża się do urny wyborczej i mówi: „Nie pękamy – wybieramy”, gdyż treść tego apelu nie ma nic wspólnego z rzeczywistością społeczno-polityczną w naszym kraju. To nie jest czas rewolucji, wojny, przymusu czy jakiegokolwiek innego zagrożenia, żeby trzeba było się czegokolwiek bać. Pękać mogą jedynie ci Kandydaci, którzy obawiają się, że nie zyskają oczekiwanego poparcia społeczeństwa.

Już po raz piąty możemy w wolnej Rzeczypospolitej wybierać w sposób bezpośredni Prezydenta Rzeczypospolitej i nic nam z tego tytułu nie grozi. O ile w 1990 r. tego typu hasło mogło jeszcze dla niektórych coś znaczyć, o tyle dzisiaj jest absolutnie nietrafione. Pękać może tylko demokracja, gdyż bierność obywateli jest dla niej ewidentnym zagrożeniem. Ja jej pomogę, idę i wybieram.

Doktoranci w trosce o edukację

(źródło http://strajkdoktorantow.pl/?p=51)




Wczoraj miałem możliwość spotkania się z doktorantami Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, którzy podsumowywali swoje studia sesją posterową i wspólną debatą panelową na temat Studia III stopnia: między standaryzacją a przygotowaniem do naukowej samodzielności. Z jednej strony młodzi naukowcy prezentowali tematy swoich rozpraw doktorskich, wizualizując na plakatach najważniejsze tezy i założenia badawcze, z drugiej zaś mieli możliwość podzielenia się z kierownictwem studiów swoimi opiniami na powyższy temat, który w gruncie rzeczy zachęcał do swoistej ewaluacji i autoewaluacji własnych studiów.
Młodzi doktoranci wskazywali w swoich wypowiedziach na takie problemy, jak:

- Jak pogodzić dwoistość ról: z jednej strony nauczyciela akademickiego (bo w końcu prowadzą zajęcia z niewiele od nich młodszymi studentami), a drugiej studenta studiów III stopnia (muszą realizować określony program zajęć, zdawać egzaminy itp.)?

- Jak radzić sobie ekonomicznie w okresie życia, który dynamizuje tak istotne zadania życiowe, jak zakładanie rodziny, macierzyństwo, samokształcenie i rozwój zawodowy z niskimi stypendiami? Jak pracować naukowo w sytuacji, gdy nie starcza na życiowe zadania?

- Jak radzić sobie w sytuacjach dydaktycznych ze studentami, którzy mają niski poziom motywacji do uczenia się? Jak ich aktywizować do rzeczywistego studiowania?

- Jak godzić ofertę programową studiów III stopnia z własnymi niedostatkami w wykształceniu i oczekiwaniami co do jego zakresu oraz obsady kadrowej?

- Ile jest wolności w rozpoczynaniu własnej pracy naukowo-badawczej, a ile konieczności, które nie zawsze dobrze służą własnemu rozwojowi?

- Jak korzystać z doświadczeń promotora-mistrza, by pogodzić tradycję, kanon z innowacyjnością?

Spotkanie przerodziło się we wspólną wymianę myśli, doświadczeń dydaktycznych i badawczych, a nawet – ze strony uczestniczących w nim profesorów tego wydziału - wspomnień z własnych, pierwszych lat akademickiej pracy. Jedna z doktorantek przekazała też uczestnikom tego panelu materiały dotyczące protestu doktorantów wrocławskich uczelni, którzy wskazują na nasilające się w naszym szkolnictwie formy wyzysku w pracy akademickiej. Protestują przeciwko traktowaniu szkół wyższych jako przedsiębiorstw produkujących kapitał ludzki.

Jak piszą: Edukacja jest traktowana jak jedna z usług, która ma zostać poddana całkowitej liberalizacji i deregulacji. Ten proces oznacza, że publiczny sektor edukacji traci swoją uprzywilejowaną pozycję i staje się jedynie kolejnym komercyjnym dostawcą, który musi dopuścić do rynku innych dostawców oraz poddać się regułom konkurencji. (…) W typowo Orwellowskim stylu, likwidacja autonomii uniwersytetów i poddanie ich kontroli zewnętrznych czynników (rynku i biznesu) nazywana jest „poszerzaniem autonomii”. Deregulacja programów nauczania i zniesienie norm jakościowych nazywane jest „czuwaniem nad jakością”. Ciekawe jest też nazywanie procesu (Bolońskiego – dop. BŚ) „realizowaniem aspiracji społeczeństwa”, gdy chodzi przecież jedynie o realizację aspiracji przedsiębiorców, którzy potrzebują dostępu do wąsko wykwalifikowanej siły roboczej i dostępu do wiedzy wytwarzanej na uniwersytetach, by ją sprywatyzować i skomercjalizować na własny użytek. (zob. www.edukacja.zsp.net.pl oraz http://strajkdoktorantow.pl/ )

Łódzcy liderzy w edukacji

Już po raz dwudziestyczwarty Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego zorganizowało w Muzeum Historii Miasta Łodzi (Pałac Poznańskiego) doroczną galę podsumowującą ruch innowacyjny w łódzkiej oświacie. Zespół do spraw Certyfikacji pod przewodnictwem dyrektora Janusza Moosa przyznał pracodawcom, nauczycielom innowatorom, liderom w edukacji certyfikaty potwierdzające ich szczególny wkład w rozwój edukacji, nowatorskie rozwiązania w zakresie zarządzania procesami kształcenia i wychowania, konstruowanie nowych form i procesów edukacji przedzawodowej i zawodowej oraz nowe teorie, modele czy rozwiązania organizacyjne, które zostały w minionym roku wytworzone i wdrożone do praktyki oświatowej.

Łódzka oświata może się poszczycić wyjątkowymi w skali kraju rozwiązaniami edukacyjnymi i wspomaganiem od wielu, wielu lat pedagogów i nauczycieli tak przez naukowców, nauczycieli-nowatorów, jak i przedstawicieli firm z branży pozaoświatowej w doskonaleniu i wytwarzaniu nowej jakości procesu kształcenia oraz wychowania dzieci i młodzieży.

Jak stwierdził w specjalnie przygotowanej publikacji dyrektor ŁCDNiKP Janusz Moos – efektywne funkcjonowanie szkoły, placówki oświatowej (organizacji edukacyjnej), nauczycielskiego zespołu zadaniowego (metodycznego) wymaga optymalnego zarządzania i przewodzenia przez lidera. Właśnie lider kreuje ZMIANY, tworzy strategie implementowania ZMIAN (koncepcji pedagogicznych – dydaktycznych , modeli) do praktyki edukacyjnej, buduje relacji interpersonalne, organizuje współdziałanie w grupie (zespole), oddziaływuje na mechanizmy motywacyjne do udziału w procesie generowania ZMIAN i w procesie ich wdrażania oraz wartościowania.

Nie sposób wymienić w tym miejscu wszystkich wyróżnionych dla edukacji nowatorów, gdyż certyfikaty wręczono:
21 partnerom przyjaznej edukacji,
15 - innowacyjnym pracodawcom,
26 - liderom w edukacji,
18 organizacjom innowacyjnym,
17 nauczycielom nowatorom,
21 organizacjom, szkołom i nauczycielom wprowadzającym zmieny innowacyjne w szkolnych systemach edukacyjnych,
6 - dyrektorom gimnazjów potwierdzającym zorganizowanie wzorcowego wewnątrzszkolnego systemu orientacji i poradnictwa zawodowego,
12 - liderom wzorcowego wewnątrzszkolnego systemu orientacji i poradnictwa zawodowego,
2 - szkołom przedsiębiorczości,
9 - nauczycielom certfikaty umiejętności informatycznych,
10 - uczniom i studentom za osiągnięcie wysokiego poziomu kwalifikacji i kompetencji umożliwiających twórcze rozwiązywanie problemów informatycznych,
14 - nauczycielom potwierdzającym wysoki poziom kwalifikacji reprezentowanych podczas konkursów przedmiotowych dla uczniów.

(więcej na stronie: www.wckp.lodz.pl)

Akademicki NIKT i KTOŚ

„Nazywam się NIKT i jestem kanclerzem Wyższej Szkoły …. w Z.”

Tak zaczyna się list, jaki otrzymał jeden ze znaczących w pedagogice uniwersyteckich profesorów, któremu proponuje się, by opuścił mury swojej uczelni i zatrudnił się w niepublicznej szkole wyższej. Poziom arogancji osiąga tu szczyty, skoro właściciel szkoły niepublicznej zwraca się do przedstawiciela władzy jednej z jednostek uniwersyteckich, by nie tylko sam zrezygnował z pracy, ale i zachęcił do tego swoich współpracowników. Autor tego listu pisze bowiem, co następuje:

W mojej uczelni mamy dwa kierunki studiów A i B. W związku z uruchamianiem studiów drugiego stopnia na kierunku Pedagogika jestem zainteresowany nawiązaniem współpracy z profesorami lub dr habilitowanymi nauk humanistycznych w dyscyplinie naukowej pedagogika w postaci zatrudnienia na pierwszym etacie. Dlatego pozwalam sobie napisać do Pana Profesora i złożyć propozycję nawiązania ewentualnej współpracy z naszą Uczelnią. Bardzo proszę o odpowiedź”.

Pan NIKT pisze do profesora KTOŚ z pełnym przekonaniem, że jego oferta jest bardziej wartościowa od pracy w szacownym, liczącym kilkadziesiąt lat uniwersytecie. Sądzi zapewne, że stwarza lepsze warunki do pracy, ale nie bierze pod uwagę tego, że jeśli one mają dotyczyć jedynie procesu kształcenia, to trafiają „kulą w płot”, bo jeśli ten KTOŚ nadal chce być KIMŚ, nie zgodzi się na ograniczenie jego dotychczasowej pracy naukowo-badawczej do roli „wyrobnika” godzin dydaktycznych, do bycia pionkiem w tak zwanym „minimum kadrowym”. Już sama nazwa wskazuje, że jeśli KTOŚ miałby być jedynie częścią czyjegoś MINIMUM, to zaprzeczałby swojej dotychczasowej roli, pasji czy zaangażowaniu. Musiałby chcieć zgodzić się być NIKIM, dodatkiem do kogoś, kto sam jest NIKIM. Dać się zredukować do NICOŚCI, to „naukowa śmierć”.

A co proponuje ów właściciel? NICOŚĆ, bo jeśli sądzi, że temu profesorowi zależy na wartościach materialnych, to się myli. Trzeba być NIKIM, trzeba być samemu zredukowanym do wartości najmniej trwałych, by tak myśleć i tak postrzegać kogoś, kto jest KIMŚ. To prawda, że są na rynku profesorowie, którzy dali się utowarowić, jak mówił w swoich wystąpieniach o pacjentach kandydat na Prezydenta RP - Jarosław Kaczyński. Dla nich nie ma miejsca na godność, przyzwoitość, tylko liczy się kasa, bo nie pracując dla uczelni, nic jej nie dając poza własną pozycją i ważnością, która ma ochraniać ich prawo do czerpania jednostronnych korzyści, nie afiliując swoich publikacji i udziału w konferencjach, istotnie podtrzymują przeświadczenie, że tacy są wszyscy. Otóż nie są. Profesor, który mi przekazał informację o wspomnianej powyżej ofercie, nie tylko, że nie odpisał na nią, ale i słusznie ją skomentował: - „do śmieci”.

Znajdzie się jednak taki NIKT, który ją przyjmie. Zły pieniądz wypiera lepszy, ale w tym przypadku chodzi mimo wszystko o to, by ten lepszy (KTOŚ) nie stał się tym złym (NIKIM).

Odpowiedź studentom Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Łodzi

Drodzy Studenci,
dopiero dzisiaj otrzymałem pismo, jakie zostało przez Was skierowane do mnie w czasie obrad Senatu WSP w Łodzi w dn. 31 maja 2010 r., a datowane na 15 maja br. Po mojej rezygnacji z funkcji rektora tej uczelni nie mam już innej możliwości, jak właśnie tą drogą skierować do Was odpowiedź. Niektórzy z Was doszli ponoć do wniosku, że skoro tak dawno temu przekazaliście mi swoją "petycję", a ja na nią nie odpowiadam, to pewnie Was zlekceważyłem. Tak jednak nigdy nie było i nie jest. Dopiero dzisiaj wpłynął do mnie Wasz list i od razu nań odpowiadam.

Rozumiejąc i szanując moją decyję związaną z zakończeniem przeze mnie współpracy z WSP prosicie mnie jednocześnie, bym ją dokończył ze studentami wszystkich roczników, z którymi była ona rozpoczęta. Niestety, nie jest to możliwe. Uprzedzałem w swoim wystąpieniu inaugurującym bieżący rok akademicki, jakie zajmę stanowisko, jeśli zostaną złamane pewne zasady. Przypominam to w tym miejscu:

"W ostatnich miesiącach byliśmy świadkami odsłaniania fałszu w niejednej z istniejących już w naszym kraju szkół wyższych, zarówno niepublicznych, jak i publicznych. Po raz pierwszy w krótkim okresie istnienia naszej uczelni dzwonili w okresie rekrutacji kandydaci z zapytaniem, czy aby WSP w Łodzi jest uczelnią wiarygodną, przestrzegającą prawa, by po jakimś czasie nie okazało się, że minister pozbawi ją określonych uprawnień? Zrozumiałem, że chcą u nas studiować także i takie osoby, które z jakiegoś powodu straciły zaufanie „do akademickiego rynku”. Niepokoją się zatem, czy ich wyrzeczenia związane z koniecznością wniesienia opłat z tytułu czesnego, nie zostaną nagle odarte z wiary w standardy przyzwoitości, jakie powinny panować w środowisku akademickim. Skłoniło mnie to do podzielenia się w dniu inauguracji roku akademickiego 2009/2010 refleksją na ten właśnie temat.

Francuski socjolog, publicysta Michel Fize stwierdza w jednej ze swoich książek, że żyjemy w cywilizacji kłamstwa, pogrążając się w hiperbolicznym wręcz wzroście wszelkiego rodzaju oszustw. Media nieustannie informują nas o kolejnych aktach bezwstydu i bezczelności, po jakie sięgają w swoich działaniach przedstawiciele różnych zawodów i ról społecznych. Dotyczy to tak drobnych oszustów, wyzyskiwaczy, jak ludzi, którzy powinni z tytułu zajmowanych pozycji i stanowisk być wzorem także prawdy. Pytanie zatem o to, czy nie obserwujemy coraz większej dominacji niegodziwości i fałszu w naszym codziennym życiu, choć wydaje się retoryczne, to jednak zobowiązuje nas, humanistów do zastanowienia się nad tym, czy nie zostaje naruszona w naszym świecie hierarchia wartości i czy czasem wartości negatywne nie zdominowały wartości pozytywnych. Krótko mówiąc, świat kłamie na wszelkie możliwe i wyobrażalne sposoby.(M. Fize, Kłamcy. Dlaczego boją się prawdy, tłum. Andrzej Wróblewski, Wydawnictwo Klub dla Ciebie, Warszawa 2009, s. 14).

Wspomniany powyżej autor słusznie przeciwstawia się utożsamianiu kłamstwa z komunikowaniem nieprawdy, gdyż ten, który kłamie, jest wobec nas nieszczery, nieprawdomówny, ale w swoim akcie kłamstwa jest prawdziwy. Kłamca zna prawdę, jeśli nie całą, to przynajmniej prawdę tego, co myśli, co wie, co chce powiedzieć, zna różnicę między tym, co myśli, a tym, co mówi: wie, że kłamie. (tamże, s. 26) Jego kłamstwo jest prawdą, kiedy rozpoznajemy je jako fakt (akt) społeczny, publiczny, kiedy odsłaniamy je, demistyfikując rzeczywiste, a więc prawdziwe powody czyichś postaw, działań, odczuć. Ktoś dzisiaj może mówić nam i/czy innym, że nas szanuje, ceni, uznaje, ale poza naszą obecnością, do innych wyrażać coś zupełnie temu przeciwnego. Być może nie czyni tego wprost, skrywając swoje kłamstwa tak, by inni skupiali się na przedmiocie jego pomówień, oszczerstw czy fałszów, odwracając uwagę od tego, który je wyraża. Być może w tym okłamywaniu innych ktoś tak już się zapętlił, że stracił zdolność rozpoznawania tego, co w nim prawdziwe, od tego, co w nim fałszywe.

Kłamcy jawią się publicznie jako osoby życzliwe, szczere, autentyczne, ale w swej istocie kierujące się taktyką wykorzystania innych do swoich celów, bo tylko tak zamierzają je osiągać, jeśli chcą to czynić czyimś kosztem. Kłamią zatem, by wykorzystywany tego nie rozpoznał. Jeśli więc ktoś chce być pedagogiem, to musi być nie tylko wzorem prawdy, dobra i piękna, ale także reagującym na zło świadkiem jego pojawiania się w naszej rzeczywistości. Uważajmy na tych, którzy stosując w komunikacji z nami różnego rodzaju wybiegi i manipulacje, skrywają swoje kłamstwa. Na kłamstwie wyrastają tylko chwilowe potęgi czy konstrukcje, gdyż nie da się budować domu na zgniłych fundamentach.

Przygotowując się do jednej z najpiękniejszych profesji w naszym świecie, jaką jest rola pedagoga – wychowawcy – nauczyciela czy edukatora, musimy czynić to na zdrowym podłożu własnego rozwoju, w warunkach, w których mistyfikacje, oszukaństwo, symulowanie, hipokryzja czy blaga będą natychmiast nie tylko odsłaniane, ale także napiętnowane jako niegodne ich obecności w naszej codzienności. Pedagog sam staje się kłamcą, kiedy obejmuje milczeniem świadomość istniejących nieprawidłowości, zła, fałszu, kiedy tak czyni pod pozorem ochrony czyjegoś lub własnego interesu, gdyż w ten sposób sam włącza się w skrywanie fałszu, nakręca jego spiralę. Jeśli zatem chcecie Państwo współtworzyć tę instytucję akademicką, to musicie brać pod uwagę to, że studiowanie do czegoś zobowiązuje. Każdy z nas dźwiga ciężar wolności i związanej z nią odpowiedzialności. A to oznacza, że nie tylko wierzy w prawdę, jej szuka, ale i ją stanowi w swoich życiowych rolach. Bodajże przed dwoma laty obecny w czasie inauguracji roku akademickiego WSP w Łodzi - ks. Kazimierz Kurek przypomniał, że to ludzkie sumienie jest bezwzględnym warunkiem autentycznego bycia człowiekiem, a pedagogiem w szczególności. (...)

Proszę zatem nie liczyć na to, że stanę po stronie kogoś, niezależnie od jego pozycji czy usytuowania w tej uczelni, kto tę solidarność naruszy lub jej nadużyje. Albo wszyscy, solidarnie, będziemy się w naszej aktywności akademickiej obdarzać prawdą i wiernością wobec niej, albo naruszając przyjęte wspólnie wartości, naruszymy fundamenty prawdy i będziemy musieli się ze sobą rozstać. Los nauczycieli akademickich, służb administracyjnych tej uczelni i los studentów oraz naszych już absolwentów jest w jakimś stopniu wspólny i zobowiązuje do wierności przyjętym ideałom.

Pedagodzy muszą w krainie możliwego kłamstwa i pozorów ryzykować sobą, a ich prawdomówność musi być jeszcze większa niż prawdomówność kogokolwiek innego. Jeśli przystępujący dzisiaj do immatrykulacji studenci powierzają nam swoją nadzieję, to muszą wiedzieć, że powiernik jest razem z nimi – razem, to znaczy, że w sprawach podstawowych o pół kroku przed nimi. Tam gdzie brakuje owego „razem”, powstaje iluzja wierności.(jw., s. 92) Jestem przekonany, że otwierający ten rok akademicki wszyscy pracownicy WSP dochowają wspomnianej tu zasady solidarności i wierności wobec wszystkich członków tej wspólnoty."

Przekazane Waszym przedstawicielom w Senacie uzasadnienie mojej decyzji (będące pochodną m.in. powyższego przesłania), a przyjęte bezwarunkowo i bez zastrzeżeń przez właściciela szkoły potwierdza - w obliczu zmiany strategii zarządzania tą uczelnią - słuszność i konieczność zarazem takiej decyzji z mojej strony.

Dziękując za Waszą solidarność życzę Wam, byście w nowych warunkach organizacyjnych realizowali swoje plany edukacyjne, zgoDnie z własnymi możliwościami i aspiracjami.

Socjologiczna ściema

Prof. Marcin Król z Uniwersytetu Warszawskiego narzekał kilka dni temu („Dziennik. Gazeta Prawna” (110/2010, s. A15) na fatalne skutki wdrożenia do szkolnictwa wyższego deklaracji bolońskiej, w wyniku której każdy, kto ukończył studia licencjackie na jednym kierunku, może je uzupełniać na innym. Nie przypominam sobie, by polscy socjolodzy protestowali przeciwko temu rozwiązaniu. Dopiero teraz jednak zdali sobie sprawę z tego, że do niedawna jeszcze elitarne, jednolite, pięcioletnie studia magisterskie z socjologii są już jedynie historią kształcenia w ramach tej dyscypliny. Jak pisze M. Król:


My uczymy socjologii, a w każdym razie nasz magistrant otrzymuje dyplom magistra socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Zapewne część studentów, jaka do nas przyjdzie robić magisterium, to nasi licencjaci, ale nie ma pewności, że nie pojawią się trzy inne kategorie: zdolni studenci z niehumanistycznych kierunków lub z takich, na których nie ma odrobiny socjologii, studenci po prowincjonalnych szkołach prywatnych lub publicznych, którzy uczyli się socjologii, ale marnie, oraz studenci, którzy chcą uzyskać dyplom Uniwersytetu Warszawskiego, bo to jednak ma znaczenie dla dalszej drogi życiowej. Oczywiście, w czasie dwu lat studiów magisterskich można trochę nauczyć, jednak nie można nauczyć socjologii od podstaw.

Otóż to, po kiepskich studiach licencjackich z socjologii, można kontynuować je już jedynie na równie kiepskich dwuletnich studiach z innych nauk społecznych czy humanistycznych. Jedno nie ulega wątpliwości, że koniecznych do wykonywania zawodu kompetencji nie uzyska się ani na studiach pierwszego stopnia, ani drugiego, gdyż jako konstruowane niezależnie od siebie i realizowane w różnych szkołach będą najzwyklejszą ściemą. Socjolog, pedagog czy filozof po licencjacie w marnej szkole wyższej czy po nadbudowanym magisterium na innym kierunku studiów może sobie kopiami własnego dyplomu wytapetować ściany dowolnego pomieszczenia, bo dzięki takiemu systemowi edukacji nie zyska poszukiwanych przez pracodawców kompetencji.
Jak pisze o tym szczerze prof. M. Król:

Ten eksperyment czy raczej już nie eksperyment, lecz praktyka wdrożona na wiele lat, może się udać tylko częściowo. Nauczyciele akademiccy jakoś dadzą sobie radę, najbardziej żal mi młodzieży, która nieuchronnie będzie po części oszukiwana.