W miniony piątek 31 lipca br. Senat wprowadził poprawkę do projektu nowelizacji Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w myśl której każdy "kto prowadzi promocję 1% podatku dochodowego do osób fizycznych z wykorzystaniem środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób
fizycznych, podlega karze grzywny."
Grupa organizacji pozarządowych (Fundacja Akademia Organizacji Obywatelskich, Fundacja BOŚ, Fundacja Batorego, Forum Darczyńców) przygotowała apel o odrzucenie przez Sejm tej poprawki. Poparcie pod apelem jest zbierane na stronie www.ngo.pl, ale można wysyłać go również samodzielnie, szczególnie do Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.
Oto treść powyższego Apelu:
24 lipca br. Senat wprowadził poprawkę do projektu nowelizacji Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, w myśl której każdy „kto prowadzi promocję 1% podatku dochodowego do osób fizycznych z wykorzystaniem środków finansowych pochodzących z 1% podatku dochodowego od osób fizycznych, podlega karze grzywny.”
Proponowana poprawka jest świadectwem głębokiego braku zaufania Senatorów do organizacji pozarządowych i zupełnego niezrozumienia realiów, w jakich organizacje funkcjonują: jak pozyskują środki na swoją działalność, w tym środki z wpłat 1 % podatku, jak je wydatkują i jakim wymogom sprawozdawczym podlegają.
Zaproponowana przez Senat poprawka całkowicie ignoruje prace prowadzone od kilku miesięcy w sejmowej podkomisji stałej ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi, dyskusję, jaka toczyła się w środowisku pozarządowym w trakcie prac nad nowelizacją, a w końcu finalne stanowisko wypracowane wspólnie przez stronę parlamentarną, rządową i pozarządową, które kontrolę nad wydatkowaniem środków z wpłat 1% oddaje w ręce obywateli.
W pracach w Sejmie zwyciężyła opinia, że nie kolejne restrykcje i ograniczenia nakładane na organizacje pozarządowe, nie często niedoskonała kontrola państwowa, ale pełna jawność i przejrzystość pozyskiwania i wydatkowania środków finansowych przez organizacje pożytku publicznego, umożliwiająca kontrolę obywateli, jest najefektywniejszym czynnikiem sprzyjającym racjonalnemu i rzetelnemu zarządzaniu finansami, w tym przychodami z wpłat 1%.
Dodatkowo, zwracamy uwagę na niezachowanie zasad poprawnej legislacji i nieprecyzyjność zaproponowanego przez Senat przepisu, który nakładając sankcje karne za prowadzenie niedookreślonych prawnie działań kryjących się pod pojęciem „promocji”, narusza zasadę nullum crimen sine lege certa, wymagającą, aby tego rodzaju przepis prawny dokładnie definiował czyn zabroniony.
W konsekwencji zaproponowany przez Senatorów przepis będzie albo omijany, albo nadużywany przez organy władzy, lub też – w kontekście definicji „promocji” zawartej art. 27c ust. 1 znowelizowanej ustawy - całkowicie zablokuje możliwość informowania o 1%. Podkreślmy również, że wedle art. 4 ust. 1 pkt. 33 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie jednym z obszarów działalności pożytku publicznego, na który mogą być przeznaczane pieniądze z 1% jest „działalność na rzecz organizacji pozarządowych”, co w oczywisty sposób zawiera w sobie także działania fundraisingowe. Postulat zakazu forsowany przez Senatorów tworzy zatem niespójność w obrębie ustawy.
W dyskusji, która poprzedziła przyjęcie poprawki przez Senat, padały nierealistyczne postulaty pod adresem organizacji pozarządowych, domagające się wydatkowania wszystkich pozyskiwanych przez nie środków wyłącznie na bezpośrednie koszty działalności statutowej, bez ponoszenia kosztów administracji i wynagrodzeń. Organizacje o wysokich budżetach działające na skalę ogólnopolską, lub prowadzące działania za granicą, przedstawiano w negatywnym świetle, przeciwstawiając je działającym „bezkosztowo”, w oparciu o pracę wolontariuszy, organizacjom o skali lokalnej.
Zdaniem Senatorów optymalną formą funkcjonowania organizacji pozarządowych powinna być działalność, która nie niesie ze sobą żadnych kosztów administracyjnych. W dyskusji padały żądania ograniczenia wynagrodzeń pracowników organizacji oraz częstszej i dokładniejszej kontroli działalności fundacji i stowarzyszeń, szczególnie sposobów wydatkowania przez nie pieniędzy. Wskazywano na konieczność zaangażowania samorządów w promocję lokalnych organizacji pożytku publicznego, nie precyzując, na jakich zasadach miałoby się to odbywać oraz nie zastanawiając się nad skutecznością tego typu działań.
Paradoksalne jest to, że proponowana przez Senatorów poprawka w pierwszej kolejności uderzy właśnie w niewielkie organizacje, którym trudno będzie zapewnić sobie środki z innych źródeł po to, aby sfinansować kampanię 1%. Jeśli zostanie przyjęta przez Sejm, nie poprawi sytuacji małych lokalnych organizacji opartych na pracy wolontariackiej, jak chcieliby Senatorowie. Przeciwnie, właśnie one, pozbawione innych „wolnych środków”, które mogłyby zainwestować w prowadzenie kampanii fundraisingowych, mogą stać się pierwszymi ofiarami tej poprawki.
Apelując do Pań i Panów Posłów o odrzucenie poprawki Senatu przypominamy jeszcze raz najważniejsze argumenty, które przemawiają za takim stanowiskiem:
• Prowadzenie kampanii fundraisingowych – czyli także kampanii, których celem jest pozyskanie wpłat 1% podatku od podatników – zawsze pociąga za sobą konkretne koszty. Wszędzie na świecie rekomendowaną praktyką przy prowadzeniu działań fundraisingowych jest przeznaczenie części zebranych środków na prowadzenie kampanii fundraisingowej w kolejnym roku. Tylko takie podejście zapewnić może finansową stabilność, a zatem trwałość realizacji misji organizacji w dłuższej perspektywie. Dla wielu organizacji wpłaty 1% są jedynymi środkami, które mogą przeznaczyć na pozyskanie funduszy na swoją działalność. Rekomendowana przez Senatorów regulacja sprawi, że organizacje nie posiadające rezerw finansowych – a więc przede wszystkim organizacje małe, lokalne - nie będą mogły prowadzić efektywnych kampanii 1%, co jeszcze bardziej zmniejszy ich szanse na pozyskanie tych środków.
• Utopią jest oczekiwanie, że wszystkie organizacje pozarządowe mogą działać efektywnie wyłącznie w oparciu o wolontariat i przeznaczać 100% otrzymanych środków na bezpośrednią pomoc dla odbiorców swoich działań. Do skutecznego i długofalowego rozwiązywania problemów społecznych potrzebne są organizacje, których rola nie ogranicza się do zapewnienia przepływu pieniędzy między darczyńcą a beneficjentem. Organizacje pozarządowe poza działalnością charytatywną świadczą dziś szerokim grupom odbiorców różnorodne usługi wymagające specjalizacji i wysokiego profesjonalizmu. Potrzebują do tego zaplecza administracyjnego (również po to, by sprostać rozbudowanym obowiązkom wynikającym z przepisów prawnych) i odpowiedniej infrastruktury (by zapewnić dobrą jakość usług).
• Niemożliwe jest prowadzenie jakiejkolwiek działalności bez ponoszenia kosztów administracyjnych, w tym kosztów fundraisingowych. Presja wywierana na organizacje, żeby koszty administracyjne pokrywały ze „środków własnych” jest zabójcza dla III sektora. Zamiast zakazywać kosztów pośrednich, należy o nich rozmawiać i uczyć organizacje gospodarności (np. poprzez tworzenie benchmarków). Skąd mają brać środki własne, jeśli nie prowadzą działalności gospodarczej, a środki pozyskane z kampanii fundraisingowych muszą przekazać wyłącznie na bezpośrednią działalność statutową?
• Wysokość kosztów administracyjnych nie jest dobrym miernikiem efektywności organizacji. Ich ciągłe ograniczanie, jak dowodzą wyniki wielu badań , prowadzi do spadku przychodów i niestabilności organizacji, a w konsekwencji do obniżenia jakości usług, zatrudniania osób o niskich kompetencjach do obsługi administracyjnej (księgowej i prawnej). Istotniejszym jest to, czy organizacje efektywnie wydatkują środki przeznaczane na bezpośrednie koszty działalności statutowej, bo to one stanowią zdecydowaną większość wydatków. „Ludzie i społeczności, którym służą organizacje, nie potrzebują niskich kosztów pośrednich, potrzebują dobrej jakości działań”, zwracają uwagę inicjatorzy amerykańskiej kampanii Mit kosztów pośrednich [The Overhead Myth].
• Nacisk na ograniczanie kosztów wynagrodzeń, w tym częste cięcia tych kosztów przy zlecaniu organizacjom zadań publicznych, prowadzi do sytuacji, w której przeważającą formą zatrudnienia w organizacjach pozarządowych stają się umowy śmieciowe.
Liczymy, że nasze argumenty spotkają się ze zrozumieniem z Państwa strony i że inicjatywy obywateli - w tym te organizujące się w formie fundacji i stowarzyszeń - będą mogły liczyć na wsparcie ze strony państwa, przejawiające się m.in. tworzeniem warunków prawnych sprzyjających rozwojowi sektora organizacji pozarządowych, pozwalających na długofalową, skuteczną realizację ich misji, przy zachowaniu dbałości o efektywność i przejrzystość wydatkowania pozyskiwanych środków.
Dla równowagi informacyjnej, bo nie jestem tu kompetentny, komentarz jednego z internautów:
~PRZECIW MITOM, PRZECIW ZAWIŚCI 31.07.2015, 03:22 Senatorowie i niektórzy działacze NGO uważają, że duże bogate organizacje wydają masę pieniędzy z 1% na kampanie promocyjne i dlatego zdobywają tak dużo środków z 1%. Jak się wprowadzi zakaz przeznaczania środków zebranych z 1% to skorzystają na nim małe, lokalne organizacje. Nic bardziej mylnego.
Oto garść danych za 2012 roku. Z danych zamieszczonych w sprawozdaniach OPP publikowanych na stronie MPiPS wynika, że: w 2012 roku 6056 organizacji pozyskało od podatników z wpłat 1% kwotę 452 626 944 zł. Ze środków 1% na kampanię pozyskiwania wpłat 1% wydały 6 597 642 zł, czyli 1,46% kwoty zebranej w 2012. Pozostałe 15 326 745,12 zł przeznaczone na kampanie fundraisingowe pochodziły z innych niż wpłaty 1% środków. Z 844 OPP, które wykazały, że poniosło koszty promocji i pozyskiwania 1%, 357 finansowała je z wpływów z wpłat 1%.
Kampanię pozyskiwania 1 % ze środków innych niż wpłaty 1% pokrywało 487 organizacji. Ponad połowa organizacji ze wszystkich 357, które finansowały kampanie ze środków 1%, przeznaczyła na nią 0,01%-5% (199 organizacji), 65 OPP wydało ok. 5-10% środków pozyskanych z wpłat 1%, a 92 OPP powyżej 10% . Z tych ostatnich tylko 12 OPP wydało od 50 - 100%. Były to kwoty od 482 zł do 1000 zł, tylko w dwóch przypadkach kwoty przekroczyły 10 000 zł. 5213 OPP nie przekazało na kampanię promocyjną ani złotówki. Co interesujące, wśród tych OPP, które nie wydały grosza z 1% na kampanie promocyjną, są organizacje zbierające od lat najwięcej, głównie organizacje prowadzące subkonta.
Poniżej pierwsza 15 –tka rekordzistów za 2012 rok. Jak widać, poza Fundacją Anny Dymnej, Fundacją Rosa, Towarzystwem Opieki nad Zwierzętami i Dolnośląską Fundacją Rozwoju Zdrowia żadna nie wydała złotówki na kampanię promocyjną ze środków pochodzących z wpłat 1%. Wszystkie - poza Fundacją Rosa - wydały na kampanie niewielki odsetek zebranych wcześniej środków (od 0,37%-3,21%. ) Co więcej, wiele z nich nie wydało na kampanię w ogóle własnego grosza, w tym zajmująca od lat I miejsce na liście Fundacja Zdążyć z pomocą, która zebrała 109 milionów złotych, a na kampanie wydała z innych środków równowartość 0.98% kwoty zebranej w 2012 roku (bagatela 10 milionów). Zajmująca II miejsce w rankingu przychodów Fundacji im. Dr Piotra Janaszka „Podaj dalej” zebrała 14 milionów przy 0% nakładu na promocję. Zajmująca III miejsce Fundacja Pomocy Osobom Niepełnosprawnym "Słoneczko” zebrała 13,5 milionów również nie wydając grosza. Itd., itd.
Czemu? Ano działaniami promocyjnymi w tych fundacjach zajmują się beneficjenci 1%, którzy zabiegają o wpłaty 1% na swoje subkonta. Poprawka senacka, oznacza, że na placu zostaną tylko oni plus duże organizacje, które mają środki skądinąd, żeby robić kampanie fundraisingowe. Małe i średnie na pewno na tym nie skorzystają. Wątpiącym polecam zrobienie zestawienia danych ze sprawozdań OPP. Nie kierujmy się zawiścią.
To takie polskie: nie mam ja, niech nie mają inni. Jeśli są patologie, walczmy z nimi. Dzięki kampaniom 1% ludzie dowiedzieli się o istnieniu setek organizacji. Odebranie możliwości prowadzenia ich ze środków 1% utrwali tylko pozycję mocnych, dużych i bogatych.
FUNDACJA DZIECIOM "ZDĄŻYĆ Z POMOCĄ" 109 328 911 zł 0,00%
FUNDACJA IM. DOKTORA PIOTRA JANASZKA PODAJ DALEJ 14 235 272 zł 0,00%
FUNDACJA POMOCY OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM "SŁONECZKO" 13 444 965 zł 0,00%
FUNDACJA ANNY DYMNEJ MIMO WSZYSTKO 7 582 628 zł 1,17%
FUNDACJA "ROSA" 7 028 732 zł 17,06%
"FUNDACJA TVN NIE JESTEŚ SAM" 6 951 989 zł 0,00%
DOLNOŚLĄSKA FUNDACJA ROZWOJU OCHRONY ZDROWIA 6 069 899 zł 0,37%
AVALON - BEZPOŚREDNIA POMOC NIEPEŁNOSPRAWNYM 4 867 838 zł 0,00%
FUNDACJA "NA RATUNEK DZIECIOM Z CHOROBĄ NOWOTWOROWĄ" 4 727 480 zł 0,00%
STOWARZYSZENIE RODZICÓW NA RZECZ POMOCY SZKOŁOM "PRZYJAZNA SZKOŁA" 4 568 574 zł 0,00%
STOWARZYSZENIE "SOS WIOSKI DZIECIĘCE W POLSCE" 3 948 258 zł 0,00%
FUNDACJA "DZIEŁO NOWEGO TYSIĄCLECIA" 3 736 895 zł 0,00%
TOWARZYSTWO OPIEKI NAD ZWIERZĘTAMI W POLSCE 3 674 877 zł 3,21%
FUNDACJA WARSZAWSKIE HOSPICJUM DLA DZIECI 3 617 603 zł 0,00%
FUNDACJA WIELKA ORKIESTRA ŚWIĄTECZNEJ POMOCY 3 415 034 zł 0,00% .
Kto postawi kropkę na "i"?
