Kolejny raport z naukoznawczych badań prof. Marka Kwieka z Wydziału Nauk Społecznych UAM w Poznaniu czeka już tylko na recenzje, zanim zostanie opublikowany pod tytułem "Young Male and Female Scientists: A Quantitative Exploratory Study of the Changing Demographics of the Global Scientic Workforce".
Niestety, a może stety,
niniejsza diagnoza nie obejmuje nauk społecznych, gdyż nie są one jeszcze
tak silnie reprezentowane w globalnych bazach. Jeszcze gorzej jest z
humanistyką. Tym niemniej zainteresowani prowadzeniem ilościowych badań dotyczących stanu nauki i polityki naukowej w kraju czy na świecie mogą dostrzec pewne trendy
w profesjonalizacji i przebiegu karier akademickich naukowców, które być
może nie muszą być analizowane tylko ze względu na wskaźnik cytowań ich publikacji w określonej dziedzinie czy dyscyplinie naukowej.
Aktualnie zespół
Profesora prowadzi badania na próbie 4,3 mln naukowców i naukowczyń z 38 krajów, którzy
opublikowali w okresie trzech dziesięcioleci (1990--2021) co najmniej 3 artykuły naukowe, chcąc dowiedzieć się o ich efektywności publikacyjnej w nauce globalnej. Zmienną pośredniczącą jest wiek, płeć i uprawiana dyscyplina nauki w tym okresie. W przypadku wieku życia analizuje się dane w odniesieniu
do dziesięciu pięcioletnich grup wiekowych w każdej dyscyplinie.
Niewiele bowiem wynika z danych
statystycznych różnych krajów, a także z raportów OECD, UNESCO czy Eurostatu,
toteż analiza kadry naukowej w powyższych wymiarach dotyczy przydatności
globalnych źródeł danych bibliometrycznych typu Scopus. Nikt nie analizował
dotychczas tych zależności, a zatem warto się temu przyjrzeć na podstawie
"exploratory study".
Z pierwszych zestawień danych z 38 krajów
wyłaniają się pierwsze pytania: Skoro przybywa naukowczyń w naukach
ścisłych i przyrodniczych, to czy we wszystkich dyscyplinach
równomiernie? W jakiej mierze starsi wiekiem naukowcy dominują w
dyscyplinach ścisłych, które wymagają wiedzy i osiągnieć matematycznych, a więc
MATH, COMP, ENG, PHYS oraz czy młode wiekiem kobiety podejmują się badań w tych
dyscyplinach?
Już po porównaniu ze sobą piramidy wieku w
2000 i w 2021 r., można dostrzec, że ubywa w tych naukach młodych wiekiem
naukowców. Jaki będzie wynik analiz, kiedy nasi naukoznawcy uwzględnią
trzy dekady?
Z danych wyłaniają się ciekawe pytania:
Jak wygląda sytuacja w naukach przyrodniczych? Czy w przypadku naukowczyń
jest podobna? Jak się okazuje 70% kobiet prowadzi badania naukowe w naukach
medycznych i biologicznych. A w jakich dyscyplinach STEMM w 2021 r. większość
młodych naukowców ma do 5 lat doświadczenia?
W których dyscyplinach, wśród wszystkich
kobiet w 2021 r., większość stanowią młode naukowczynie? Co oznacza mniejsza
reprezentacja kobiet w nauce, skoro mężczyzn wśród starszych roczników w 2021
r. było dziesięcio- czy piętnastokrotnie więcej? W świetle danych za 2021 roku
wśród najmłodszych roczników ta różnica jest już tylko
trzy-czterokrotna.
W naukach technicznych (ENG) na świecie
jest 80 na 1500 starszych wiekiem naukowczyń w stosunku do mężczyzn, natomiast
w fizyce i astronomii (PHYS) wskaźnik ten jest wyższy, bo wynosi 400 kobiet w
stosunku do 3700 mężczyzn (na czerwono starsi, na niebiesko młodzi?
Jak pisze Profesor M. Kwiek:
Tradycyjne dane
zagregowane dotyczące ogółu naukowców przesłaniają bowiem bardziej zróżnicowany
obraz zmieniającej się dynamiki dotyczącej kobiet i mężczyzn w obrębie
poszczególnych dyscyplin i grup wiekowych i między nimi. Na przykład wskazujemy
na fundamentalną rolę medycyny w globalnej kadrze naukowej - prawie połowa
wszystkich naukowców (45,98%) w obszarze OECD zajmuje się głównie badaniami
medycznymi, a ponad połowa wszystkich (publikujących) kobiet naukowców w STEMM
(55,02%) jest przypisanych do medycyny. W dostępie do ogromnych danych znowu
pomaga nam ICSR Lab Elseviera - obliczenia wg naszych skryptów robią ich
maszyny w chmurze Amazona. Jak zatem wygląda nauka globalna w 2021 r.?
Pierwsze analizy powyższych danych były już
prezentowane przez prof. Marka Kwieka w Berlinie, a wkrótce będą przedmiotem wykładów w Oslo,
Hongkongu, Oxfordzie i Stanford. Znakomicie.
Najnowsze publikacje Profesora M. Kwieka (także współautorskie):
M. Kwiek, L. Szymula (2023). "Young Male and Female Scientists: A Quantitative Exploratory Study of the Changing Demographics of the Global Scientific Workforce". arXiv preprint.
M. Kwiek, W. Roszka (2022). "Academic vs. Biological Age in Research on Academic Careers: A Large-Scale Study with Implications for Scientifically Developing Systems. Scientometrics.
M. Kwiek, W. Roszka (2022). "Are Female Scientists Less Inclined to Publish Alone? The Gender Solo Research Gap". Scientometrics.
M. Kwiek, W. Roszka (2022). “Once Highly Productive, Forever Highly Productive? Full Professors' Research Productivity from a Longitudinal Perspective”. ArXiv preprint.
M. Kwiek, W. Roszka (2022). "The Young and the Old, the Fast and the Slow: Age, Productivity, and Rank Advancement of 16,000 STEMM University Professors". ArXiv preprint.
M. Kwiek (2021). "The Prestige Economy of Higher Education Journals: A Quantitative Approach". Higher Education.
M. Kwiek (2021). "What Large-Scale Publication and Citation Data Tell Us About International Research Collaboration in Europe". Studies in Higher Education.
M. Kwiek, W. Roszka (2021). "Gender-Based Homophily in Research: A Large-Scale Study of Man-Woman Collaboration". Journal of Informetrics.
M. Kwiek, W. Roszka (2021). "Gender Disparities in International Research Collaboration: A Study of 25,000 University Professors". Journal of Economic Surveys.
(źródło: M. Kwiek)
