10 grudnia 2017

Komitet Nauk Pedagogicznych PAN o edukacji dzieci w środowiskach wiejskich




Komitet Nauk Pedagogicznych PAN odbędzie w dniu 11 grudnia 2017 r. debatę poświęconą skutkom reformy oświatowej dla wsi, szkoły i dziecka wiejskiego.

Celem debaty będzie uzyskanie od grona osób zorientowanych w przebiegu i skutkach reformy - wstępnej diagnozy na temat jej niedomogów, zagrożeń oraz perspektyw eliminowania negatywnych skutków jej wprowadzania na najbardziej newralgicznym terenie jej działania, czyli na wsi. Komitet Nauk Pedagogicznych PAN nie po raz pierwszy zajmuje się analizą działalności wyspecjalizowanych, pozarządowych organizacji społecznych, które od lat działają na rzecz doskonalenia systemu oświaty wiejskiej.

Łączy nas służba na rzecz osłabiania skutków negatywnych zjawisk i procesów, jakie niesie polityka kolejnych rządów dla środowiska wsi, dla dziecka wiejskiego i przeciw budowaniu coraz nowych form nierówności oświatowej w naszym kraju. Podstawą naszej działalności musi być jednak rzetelna diagnoza sytuacji. Możemy ją uzyskać od osób najbardziej kompetentnych, czyli przedstawicieli samorządu oraz organizacji pracujących na rzecz dziecka i oświaty.

Skierowaliśmy do tych właśnie środowisk serdeczną prośbę o udział w debacie, która stała się podstawą takiej diagnozy i pozwala na wyznaczenie kierunków wspierania także przez akademickie środowiska pedagogiczne dobrych rozwiązań oraz eliminowania zagrożeń. Uczestnikami panelu dyskusyjnego, oprócz zaproszonych wójtów - pani wójt gm. Hanna - Grażyna Stanisława Kowalik i panowie wójtowie gm. Długosiodło - Stanisław Jastrzębski oraz gminy Iłowo-Osada - pan Sebastian Cichocki, będą także dziekan Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Rzeszowskiego - pan dr hab. Ryszard Pęczkowski prof. UR, Prezes Federacji Inicjatyw Oświatowych - pani Małgorzata Lewandowska i Alina Kozińska–Bałdyga, liderka ruchu Rodzice Przeciwko Reformie - pani Dorota Łoboda, Prezes Stowarzyszenia Pomocy Pokrzywdzonym i Niepełnosprawnym „Edukator” - pani Barbara Kuczałek oraz dr Elżbieta Chojnowska. Debatę poprowadzi prof. dr hab. Tadeusz Pilch.

W niewielkim nakładzie ukazała się w 2016 r. książka pod red. prof. Tadeusza Pilcha pod znaczącym tytułem: "UCZNIOWIE NA DROGACH WARMII I MAZUR. NARODZINY NIERÓWNOŚCI". To twarde dane empiryczne, które pozyskał zespół badawczy pod kierunkiem pedagoga społecznego zakreślają obraz edukacji na terenach ubogich materialnie, infrastrukturalnie, za to bogatych kulturowo i społecznie.

Już na samym wstępie redaktor przywołał za socjologiem Mikołajem Kozakiewiczem osiem barier blokujących równe szanse w dostępie do wykształcenia polskich dzieci:

1) bariery ekonomiczne,
2) bariery demograficzne,
3) bariery przestrzenne i regionalne,
4) bariery psychologiczne,
5) bariery ideologiczne,
6) bariery kulturowe,
7) bariery szkolno-oświatowe,
8) bariery płci.

To właśnie ta typologia przeszkód została wzięta pod uwagę w projekcie badawczym, który był realizowany przez trzy lata na Warmii i Mazurach. Co ważne, do zespołu badawczego zostali włączeni studenci pedagogiki, którzy doskonale znają realia edukacji także z własnego doświadczenia.

Niestety, badania w pełni potwierdziły (...) że nieracjonalne likwidowanie szkół oraz działania destrukcyjne wobec oświaty, zamiast jej racjonalnego wspierania, są źródłem narodzin nierówności najpierw oświatowych, a w konsekwencji nierówności społecznych. Bo współcześnie los człowieka określa jego wykształcenie. (...) Oświata i szkoła stały się elementem rynku zaś "racjonalizacja kosztów" została na trwałe wmontowana w politykę oświatową państwa." (s. 7)


Zdaniem kierownika zespołu badawczego:

* błędem obecnego rządu było cofnięcie ustawy o obowiązku szkolnym sześciolatków, gdyż w ten sposób pogłębia się proces marginalizacji i wykluczania małych Polaków z walki o ich lepszą przyszłość;

* dramatycznie źle skutkuje redukcją szans rozwojowych i edukacyjnych zjawisko dojazdów ok. 700 tys. dzieci i młodzieży do szkół;

* nieodpowiedzialna była likwidacja małych szkół, szczególnie na wsi, bowiem rachunek ekonomiczny okazał się ważniejszy od kulturowego;

* zmiana organizacji sieci szkolnej nie przyniosła gminom wymiernych oszczędności, natomiast zdewastowała w znacznym stopniu środowiska wiejskie, które zostały pozbawione jedynego często środowiska kultury i alfabetyzacji;

* zbiorcze szkoły nie podjęły starań i działań na rzecz wyrównywania szans edukacyjnych dzieci dojeżdżających do szkoły;

* wielka część młodzieży marnotrawi czas oczekiwaniem na dojazd do szkoły i powrót z niej do domu;

* niebezpiecznym zjawiskiem tej polityki jest niehigieniczny tryb snu i wypoczynku dzieci i młodzieży dojeżdżających do szkół oraz brak opieki lekarskiej. (s. 195-197)

Jak podsumowuje politykę oświatową w III RP prof. T. Pilch:

"Żadna formacja polityczna nie respektowała wymienionych zasad sprawiedliwości i solidarności, mimo to żadna nie doznała dyskomfortu wytknięcia jej tego zaniedbania przez najbardziej do tego powołane władze Kościoła katolickiego. Można wręcz rzec, że polskie władze różnych orientacji po roku 1989 prowadzą politykę troski o bogatych raczej niż biednych, co uwidacznia się m.in. w zniesieniu najwyższego progu podatkowego od dochodów, zniesieniu podatku od dziedziczenia i darowizn, stworzeniu wielorakich preferencji dla wielkiego kapitału i obcych korporacji, stworzeniu mechanizmów bezkarnego omijania ustawy "kominowej", zapobiegającej rozwarstwieniu dochodów." (s. 197)

Zainteresowanym tą problematyką polecam: Związek Gmin Wiejskich RP wreszcie strzeli gminom wiejskim w kolano?