ze względu na ogromne zainteresowanie uroczystością, Władze Uniwersytetu Zielonogórskiego podjęły decyzję o zmianie jej miejsca. Nominacja odbędzie się w dniu 22 czerwca 2023 roku (rozpoczęcie o godz. 11.00) na Kampusie A Uniwersytetu Zielonogórskiego, w budynku Wydziału Matematyki, Informatyki i Ekonometrii oraz Wydziału Fizyki i Astronomii (bud. A-29) przy ul. prof. Z. Szafrana 4a, w auli nr 1, na parterze.
Dla
akademickiej pedagogiki jest to ważna uroczystość, bowiem w gronie wyróżnianych
tą godnością osób, a w tym przypadku uczonych, jest profesor pedagogiki,
którego zakres prac naukowo-badawczych, ale też aktywność ogólnopolska w
przestrzeni publicznej zasługują na tak szczególne docenienie.
Tożsamość wybitnego uczonego jest splotem wielu jego cech osobistych, niepodważalnych, znakomitych osiągnięć naukowych oraz wydarzeń z jego udziałem, które w świadomości środowiska naukowego są dostrzegane w ich parcjalnym oraz skumulowanym zestrojeniu, tak ze względu na jubileusz, rekomendację do nagrody naukowej czy wreszcie w postępowaniu o przyznanie najwyższej godności uniwersyteckiej, jaką jest doktorat honorowy.
Uchwała
Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego o nadaniu tytułu doktora honoris causa
Profesorowi Markowi Konopczyńskiemu dowodzi, że jest On wysoko cenionym w
naszym kraju i poza jego granicami uczonym w dziedzinie nauk społecznych, w
dyscyplinie pedagogika.
Będąc absolwentem pedagogiki najlepszego w kraju
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie M. Konopczyński sukcesywnie dowodził
swoją pracą naukowo-badawczą, dydaktyczną i organizacyjną spełniania w
najwyższym stopniu wymagań na stopnie naukowe oraz na tytuł profesora w
dziedzinie nauk społecznych. Jego kariera akademicka w najlepszym tego
słowa znaczeniu zapisuje się pięknymi kartami dokonań, które nie są jedynie
wartościami autotelicznymi, ale także wpisują się w podejście
perfekcjorystyczne, wyróżniające autentyczność zaangażowania w badanie
doniosłych społecznie spraw oraz w rozwiązywanie indywidualnych problemów osób
oczekujących pomocy dzięki autorskim rozwiązaniom metodycznym i prawnym w
sferze resocjalizacji.
Niewątpliwie zaważył na wyjątkowym charakterze
naukowej kariery Dostojnego Kandydata oryginalny i udany eksperyment
resocjalizacyjno-teatralny („Scena Coda”, Teatr Pedagogium), który został
przeprowadzony w środowisku osób nieletnich w latach 1990-1992. W wyniku
aktywności społecznej w Akademickim Związku Sportowym Profesor wzbogacił
koncepcję resocjalizacji młodzieży o aktywność sportową, przełamując zarazem
wciąż dominujący paradygmat restrykcji i negatywnego sankcjonowania
nieletnich w procesie pozyskiwania ich do uspołecznienia i przywrócenia
sensu życia w świecie wartości Dobra, Prawdy i Piękna.
Eksperymentem znakomicie połączył teorię i autorski
model z praktyką resocjalizacyjną, a przyjęte kategorie pojęciowe z
bieżącą polityką w tym zakresie, by nie stać z boku hamowania przemian w
polskim systemie sprawiedliwości. Tym samym, niezależnie od prowadzonych
badań naukowych w subdyscyplinie wiedzy, która łączy metodologię badań z pedagogiki,
socjologii, psychologii kryminalistycznej, nauk o prawie i administracji,
biologii kryminalistycznej, nauk o rodzinie, a nawet nauk teologicznych,
stworzył autorską, niepowtarzalną na świecie metodę pozytywnej resocjalizacji.
Znakomicie wykorzystał do niej heurystykę jako interdyscyplinarną wiedzę z
pogranicza nauk humanistycznych i społecznych.
W okresie niebywałego naporu młodego pokolenia
maturzystów na podejmowanie studiów także na kierunku pedagogika, co miało
miejsce w latach 2000-2004, prof. dr hab. Marek Konopczyński pełnił
stanowisko rektora w Wyższej Szkole Zarządzania i Przedsiębiorczości im.
Bogdana Jańskiego w Warszawie, w której zorganizował wydziały zamiejscowe i
uruchomił kierunki społeczne. Doskonale pamiętamy ten okres akademickiej „burzy
i naporu” na uczelnie publiczne i niepubliczne, by zaspokoić coraz wyższy
poziom aspiracji i potrzeby edukacyjne młodych dorosłych.
W tamtym czasie pedagogika należała do jednego z
trzech najbardziej obleganych kierunków studiów. Doświadczenie w zarządzaniu
powyższą uczelnią sprawiło, że po pierwszej kadencji pełnienia funkcji
rektora prof. dr hab. Marek Konopczyński powołał do życia własną
szkołę-laboratorium, swoistego rodzaju klinikę pedagogiczną pod nazwą
PEDAGOGIUM - Wyższa Szkoła Pedagogiki Resocjalizacyjnej w Warszawie.
Nazwą wyższej szkoły nawiązał do rodzinnych tradycji
oświatowych, bowiem to jego dziadkowie ukończyli w okresie międzywojennym
studia nauczycielskie w Państwowym Pedagogium w Lublinie, po których pełnili
służbę w chełmskiej oświacie, zaś po wojnie kształcili dzieci w
siedleckich szkołach. Wyrastał zatem w rodzinnym klimacie nauczycielskich trosk
i zawodowej pasji, a kiedy sam został nauczycielem akademickim, miał możliwość
szlifowania swojego talentu u boku takich mistrzów polskiej pedagogiki, jak
Profesorowie: Tadeusz Pilch, Kazimierz Pospiszyl i Bronisław Urban.
Nie ma potrzeby analizowania w tym miejscu bogatej
twórczości naukowej Dostojnego Kandydata, gdyż ta została doceniona jako
wybitna nominacją Prezydenta RP na profesora nauk społecznych. W swojej pracy
naukowo-badawczej nie poprzestał na uzyskanym tytule naukowym, tylko dalej
pogłębia i doskonali swoją koncepcję przygotowując do druku kolejną jej odmianę
w najnowszej monografii pod tytułem „Resocjalizacja kreująca”.
Jakże bogate w wydarzenia i twórczość życie
osobiste w powiązaniu z działalnością naukową i społeczną, profesjonalną i
ekspercką wpisuje się w okresie trzech dekad transformacji ustrojowej Polski w
tak charakterystyczne, a zarazem wyjątkowe zaangażowanie, którym można byłoby
obdarzyć kilku uczonych, skoro dotyczyło ono m.in.:
-
współorganizowania Krajowego Komitetu Wychowania Resocjalizacyjnego Towarzystwa
Przyjaciół Dzieci (przełom, lata 1987-1990);
-
podjęcia się z wyboru funkcji Sekretarza Zarządu Krajowego stowarzyszenia
„Wspólnota Polska” (l.1995-2001);
-
pełnienia z wyboru funkcji Krajowego Koordynatora programu ONZ „Przeciw
przemocy-wyrównać szanse” (1998);
-
realizacji w latach 2001-2005 funkcji prezesa Zarządu Domu Polskiego w Wilnie;
-
członkostwa w Radzie Głównej ds. Społecznej Readaptacji Skazanych w wyniku
powołania przez Prezesa Rady Ministrów na dwie kadencje w latach 2008-2012 oraz
2012 – 2016;
-
członkostwa z powołania przez ministra sprawiedliwości w Radzie Polityki
Penitencjarnej na kadencję 2010–2014 oraz na funkcję zastępcy przewodniczącego
stałego zespołu Ministerstwa Sprawiedliwości ds. analizy i zmiany przepisów
prawnych regulujących postępowanie sądowe i wykonawcze wobec nieletnich;
-
doradztwa u Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka.
Profesor Marek Konopczyński pełnił w latach 2012-2019, a więc przez dwie kadencje, funkcję wiceprzewodniczącego Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk. Było to potwierdzeniem środowiska akademickiej pedagogiki nie tylko najwyższego uznania dla Jego wyjątkowego wkładu w rozwój pedagogiki resocjalizacyjnej, wyrażonego jednym z najwyższych wskaźników w wyborach do tak ważnego w środowisku akademickim gremium eksperckiego.
Akademicy docenili podejmowane przez Niego aktywności na rzecz dostrzeżenia i docenienia przez środowiska polityczne oraz zawodowe (partie władzy i opozycji; media analogowe i cyfrowe, związki zawodowe oświaty, szkolnictwa wyższego i nauki itp.) potrzeby spełniania jak najwyższych standardów w pedagogice jako nauce oraz w praktyce oświatowej i resocjalizacyjnej w trudnym okresie neoliberalnej transformacji w kraju.
Od szeregu lat M. Konopczyński ceniony jest w mediach publicznych i niepublicznych jako komentator wydarzeń oświatowych oraz reform w sferze profilaktyki opiekuńczo-wychowawczej i resocjalizacji. Jako członek KNP PAN w kadencji 2019-2023 kontynuuje swoją akademicko-oświatową misję także jako profesor dydaktyczno-badawczy na Uniwersytecie w Białymstoku. Tam też rozwija w nowych warunkach uniwersyteckich autorski model resocjalizacji pozytywnej, kształcąc także w tym duchu młode kadry akademickie.
Profesor jest także stałym, niestrudzonym ekspertem do
spraw reform w szkolnictwie wyższym, nauce, oświacie, ale także w kulturze
fizycznej, w tym w zakresie ewaluacji i wdrażania programów kształcenia
ogólnego z wychowania fizycznego. W 1999 roku został z wyboru prezesem Zarządu
Głównego Akademickiego Związku Sportowego, natomiast od 2005 roku do chwili
obecnej pełni funkcję prezesa warszawsko- mazowieckiego AZS.
Powoływany jest także do gremiów doradczych przez
władze resortów związanych z wymiarem sprawiedliwości. Wielość ról, stanowisk,
funkcji także w administracji państwowej jest imponująca, bowiem sprzyja
bogactwu profesjonalnemu i społecznemu, a zarazem wskazuje, że jest
człowiekiem-instytucją, o wielowymiarowym zaangażowaniu w sprawy ludzkie jako
osoba o charyzmatycznym autorytecie, wielostronnych zainteresowaniach,
osiągnięciach i aktywnościach na rzecz solidarnej troski w naszym kraju o dobro
wspólne.
W latach 1992-1995, a więc w okresie zderzenia
transformacji ustroju gospodarczego kraju z koniecznymi zmianami w polityce
oświatowej Kandydat do najwyższej godności Uniwersytetu Zielonogórskiego był w
Ministerstwie Edukacji Narodowej dyrektorem Departamentu Opieki Wychowania i
Kształcenia Specjalnego. Dzięki temu potrafi analizować z pozycji
makrospołecznej i makrooświatowej funkcjonowanie placówek
opiekuńczo-wychowawczych m.in. Młodzieżowych Ośrodków Wychowawczych, burs,
internatów, ale i instytucji prowadzących działalność profilaktyczną,
resocjalizacyjną, kształcenie specjalne czy zajmujących się higieną szkolną i
opieką zdrowotną.
Nie jestem osamotniony w poczuciu dumy z faktu
rekomendowania w 2021 roku Dostojnego Kandydata na stanowisko Rzecznika Praw
Obywatelskich przez środowiska samorządowe i organizacje
pozarządowe. Był to niewątpliwie wyraz najwyższego uznania dla Jego
wieloletniego zaangażowania w sprawy publiczne osób, które mają poczucie
nierespektowania przez władze ich praw obywatelskich czy niewłaściwe kierowanie
polityką oświatową i sprawiedliwości. To, że nie osiągnął większości w
głosowaniu Sejmu III RP, co wynikało jedynie z liczebnej, a nie merytorycznej,
przewagi posłów kolacji rządzącej, jedynie potwierdza, jak trudnego podjął się
wyzwania, by mimo wszystko reprezentować obywateli, w tym rodziców nieletnich,
którzy weszli w konflikt z prawem oraz działaczy organizacji pomocowych.
Trzeba dużej odwagi i posiadać autorytet wiedzy a nie
władzy, by podjąć się skazanego formalnie na porażkę reprezentowania w Sejmie
tych, których od lat pozbawia się w nim głosu. Wcześniej, bo w 2019 roku,
Profesor podejmował się prób negocjowania z władzą państwową w trakcie strajku
nauczycielskiego, by w wyniku mediacji doprowadzić do spełnienia jakże słusznych
postulatów tego środowiska zawodowego.
Praktykę polskiej resocjalizacji trzeba umieć badać,
gdyż ta musi opierać się nie tylko na diagnozach dających się policzyć faktów,
ale także na uruchamianiu samorefleksji i adekwatnej samooceny wśród głównych
aktorów procesu resocjalizacyjnego, którym powinno zależeć na zracjonalizowaniu
podejmowanych działań i wprowadzaniu w placówkach innowacji pedagogicznych czy
uruchamianiu eksperymentów społecznych. Kształcąc kadry zawodowe oraz
akademickie Uczony Uniwersytetu w Białymstoku znacząco wpływa na projektowanie
i doskonalenie zmian społecznych i zawodowych, w tym szczególnie na
umiejętności badania przez resocjalizatorów własnej praktyki zawodowej czy
społecznej.
Tak Centralna Komisja Do Spraw Stopni i Tytułu jak i
Rada Doskonałości Naukowej powołuje M. Konopczyńskiego do recenzowania wniosków
na tytuł profesora czy przewodniczenia komisjom habilitacyjnym. Kształcenie
kadr, przygotowywanie młodych uczonych do twórczej aktywności badawczej oraz
tworzenie przyjaznego środowiska, także tym najbardziej doświadczonym i
utytułowanym akademikom, wymaga myślenia kategoriami solidarnej (współ-)pracy,
rzetelnego egzekwowania akademickich zobowiązań wobec własnej uczelni oraz
poziomu dyscypliny naukowej.
Doktor honoris causa włącza się merytorycznie do publicznych i instytucjonalnych konsultacji projektów nowelizacji ustaw o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, a także do opiniowania powstających w różnych resortach służby publicznej aktów wykonawczych, których treść może sprzyjać poprawie lub zagrażać deformacji resocjalizacji nieletnich, ale także skutkować negatywnymi następstwami w systemie polskiej oświaty. W ostatnim czasie kierownictwo MEiN zmienia profil reform oświatowych z edukacyjno-rozwojowych na penitencjarno-karne, selekcyjne.
Co ważne, M. Konopczyński nie przechodzi wobec
tego obojętnie, tylko dzieli się w swoich ekspertyzach najnowszymi
osiągnięciami nauk społecznych oraz troską o losy młodych pokoleń, które
dojrzewają w czasach głębokich kryzysów gospodarczych, politycznych a nawet
kulturowych. Nie jest zatem ani stronniczy politycznie, ani też nieracjonalnie
posłuszny dominującej w ostatnich latach poprawności politycznej czy polityce
populistycznej władz państwowych.
Jako ekspert zabiera głos adekwatnie do misji uczonego,
którego imperatywem moralnym jest sytuowanie się po stronie naukowo
uzasadnionej argumentacji. To z niej powinny korzystać osoby sprawujące władzę
w naszym państwie czy środowiska polityczne, które zabiegają o jej
przejęcie. Profesor Marek Konopczyński jest niewątpliwie nie tylko
wysokiej klasy ekspertem, badaczem, ale także mistrzem interpretacji prawa i
teorii naukowych, dzięki czemu lepiej rozumiemy różne zachowania nastolatków i
uwarunkowania ich aspołecznych postaw czy zachowań.
Z wrodzoną sobie kulturą osobistą, a zarazem pokorą i nadzieją dzieli się ze społeczeństwem we wszystkich dostępnych mu przekazach medialnych wiedzą, która jest konieczna do zrozumienia pojawiających się błędów w sferze ustawodawczej, wykonawczej, sądowniczej, ale także w praktyce (pseudo-)wychowawczej środowisk socjalizacyjnych i edukacyjnych. W świecie życia społecznego żadne procesy nie są następstwem oddziaływania tylko jednej zmiennej.
Dzielenie się przez Dostojnego Doktora Honoris Causa z szeroko
pojmowaną opinią publiczną bogatym doświadczeniem, wynikami badań naukowych w
kontekście międzynarodowych i krajowych praw, prawidłowości oraz kwestii natury
etycznej czyni Go „głosem” nie tylko pedagogiki akademickiej, ale także
ludzkich sumień, a szczególnie ofiar niewłaściwej polityki państwa czy kadr
systemu penitencjarnego w III RP.