Upłynęło sześć lat od przekazania b.prezesowi PAN prof. dr. hab. Michałowi Kleiberowi opinii na temat kształcenia logopedów w naszym kraju. Napisała ją prof. dr hab. Iwona Chrzanowska z Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu. Jak to bywa w PAN, nikt z ówczesnych władz nie raczył ani podziękować za tę opinię, ani tym bardziej odnieść się do jej ewentualnego wykorzystania przez władze PAN w relacjach z ówczesną szefową Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Ciekaw jestem, czy coś się w ogóle zmieniło w tym zakresie, bo przecież opublikowany przez Joannę Gruby rzekomy raport o stanie kształcenia logopedów nie ma merytorycznej i naukowej analizy tylko jest zbiorczym zestawieniem szkół wyższych, w których kształci się w ramach przedmiotu logopedia czy takiej specjalności na kierunku studiów. Nie ma tam żadnej interpretacji naukowej, toteż określanie tabelki mianem raportu jest nadużyciem.
Prof. Chrzanowska jako przedstawicielka pedagogów specjalnych - pisała na temat kształcenia logopedycznego w 2015 r., co następuje:
W pełni popieramy starania Polskiego Związku Logopedów związane z koniecznym uporządkowaniem kształcenia w zawodzie logopedy.
Rozwój współczesnej nauki zmierza w
kierunku badań interdyscyplinarnych a nawet trans dyscyplinarnych. Tendencja ta
w sposób nieuchronny dotyka także badań
zaburzeń języka i/lub mowy. Z jednej strony logopedia silniej wiąże się
z naukami medycznymi (neurologopedia, surdologopedia) z drugiej zaś z
pedagogiką, coraz silniejsze są także wpływy badań z zakresu nowych
technologii.
Warto zauważyć, co nie zostało podkreślone w Liście, iż studia w zakresie logopedii powinny charakteryzować się określoną specyfiką. Wyposażyć tym samym studenta w kompetencje, pozwalające podjąć i wykonywać określony zawód. W Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 7 sierpnia 2014r. w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy oraz zakresu jej stosowania (Dz. U. 2014, poz. 1145) kilkakrotnie jest wymieniany zawód logopeda.
W grupie: Specjaliści do spraw zdrowia (kod 22)
występują następujące zawody: Logopeda
(kod 229402), Neurologopeda (kod
229403), Surdologopeda (kod 229405).
W kolejnej grupie: Specjaliści nauczania
i wychowania (kod 23) uwzględniony jest zawód: Nauczyciel logopeda (kod
235906). Sytuacja ta wskazuje na interdyscyplinarność logopedii, a ponadto wydaje
się uzasadniać uruchamianie kierunku/specjalności logopedia (z określonym
uszczegółowieniem) na różnych wydziałach i przy różnych kierunkach studiów.
Sprostanie tak różnorodnym wymaganiom, tak
wielu koniecznych obszarów nauki, które powinny być uwzględniane w planowaniu
kształcenia tylko jednego kierunku, jest bardzo dużym wyzwaniem. Wymaga
włączenia w minimum kadrowe rzeczywistych reprezentantów obszaru naukowego, w
tym przynajmniej z obszaru nauk: społecznych, humanistycznych, medycznych, z
szeregiem dyscyplin naukowych w ich ramach. Skompletowanie kadry minimum dla
tak zakreślonego kierunku jest zamierzeniem niezmiernie trudnym, jeśli w ogóle
możliwym, biorąc pod uwagę podnoszoną w Liście
troskę o najwyższą jakość kształcenia, a nie tylko spełnienie formalnych
wymagań stawianych przez rozporządzenie MNiSW z 5 października 2011 r. w sprawie warunków prowadzenia studiów na
określonym kierunku i poziomie kształcenia (Dz. U. Nr 243, poz. 1445), w
szczególności zawarte w § 12. 1. Nauczyciel
akademicki może być zaliczony do minimum kadrowego określonego kierunku studiów
o profilu ogólnoakademickim, jeżeli posiada dorobek w obszarze wiedzy,
odpowiadającym obszarowi kształcenia, wskazanemu dla tego kierunku studiów, w
zakresie jednej z dyscyplin naukowych lub artystycznych, do których odnoszą się
efekty kształcenia dla tego kierunku i w pkt 2. Nauczyciel akademicki może być zaliczony do minimum kadrowego
określonego kierunku studiów o profilu praktycznym, jeżeli spełnia wymagania
określone w ust. 1 lub posiada doświadczenie zawodowe zdobyte poza uczelnią,
związane z umiejętnościami wskazanymi w opisie efektów kształcenia dla tego
kierunku.
Należy jednocześnie wyraźnie podkreślić,
że w kontekście zapisów obowiązującego prawa, jednostka o pełni praw
akademickich może bez przeszkód, o ile spełnia konieczne wymagania, wystąpić o
utworzenie dowolnego kierunku.
Zgadzamy się z Autorami pisma, że współczesne
„praktyki” powoływania do życia specjalności logopedycznych na licznych
uczelniach szczególnie niepublicznych, ale również publicznych, pozostawiają
bardzo wiele do życzenia. Nie tylko nie przygotowują merytorycznie, ale
częstokroć nie eliminują zagrożenia wykonywania zawodu logopedy przez osoby nie
tylko źle wykształcone ale również ujawniające zaburzenia i wady mowy.
Trudnym, w kontekście istniejących zapisów
prawa, jest podnoszony w Liście
problem kształcenia w zakresie logopedii na studiach niestacjonarnych.
Wnioskodawcy sugerują, iż kształcenie w ramach kierunku/specjalności powinno
być realizowane, jeśli dobrze rozumiemy, jedynie na studiach stacjonarnych.
Należy się domyślać, iż kwestią sporną jest w tym przypadku liczba godzin zajęć
dydaktycznych, która zgodnie z prawem zmniejszona w przypadku studiów
niestacjonarnych, nie daje, w przekonaniu Wnioskodawców, możliwości
ukształtowania oczekiwanej struktury kwalifikacji w kontekście efektów
kształcenia z zakresu: wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych. Ta jednak
kwestia, sposobu poradzenia sobie z problemem, nie została przez Wnioskodawców
poruszona, nie przedstawiono żadnych propozycji rozwiązań, poradzenia sobie z
dylematem w ramach obowiązującego prawa (czy ewentualnych, proponowanych zmian
prawa w tym zakresie).
Niestety, Polski Związek Logopedów nigdy nie przekazał Komitetowi Nauk Pedagogicznych PAN ani swojej prośby o jakąkolwiek ekspertyzę w tej kwestii, ani tym bardziej nigdy nie ustosunkował się do treści opinii prof. Iwony Chrzanowskiej. Może do PZL nigdy ona nie dotarła, tylko ktoś z kancelarii prezesa PAN wysłał komunikat: NIE, bo NIE. Tego nie wiemy. Jednak nie zna tych spraw także prof. Dariusz Galasiński, więc może niech dokładniej bada kwestie kłamstwa i manipulacji, zanim cokolwiek napisze, nawet w wydawałoby się niewinnie brzmiącym felietonie.