Nie ulega wątpliwości, że jest w grupie wyjeżdżających na Słowację po habilitację grono tzw. pokrzywdzonej "mniejszości". Są to najczęściej byli adiunkci, wykładowcy, którymi nikt z kadr kierowniczych w ich uniwersytetach się nie interesował, nie wspomagał ich w dalszej pracy naukowo-badawczej. Bywały, a zapewne i nadal są takie jednostki (katedry, zakłady, pracownie), w których osoba ze stopniem naukowym doktora miała przede wszystkim prowadzić wykłady i seminaria dyplomowe własne oraz za... profesorów, którzy w tym czasie zatrudniali się na trzech czy niektórzy 7 etatach, by nieuczciwie zarabiać bez świadczenia rzeczywiście swoich powinności na wszystkich etatach.
Tym samym wielu doktorów, szczególnie na psychologii, socjologii, pedagogice, politologii zamiast prowadzić badania naukowe, uczestniczyć w międzynarodowej wymianie naukowo-badawczej stawała się zniewolonymi przez swoich zwierzchników lokajami do wykonywania za nich ich obowiązków. Pamiętam z rozmów z takimi wykładowcami, jak żalili się na swoich zwierzchników-profesorów, którzy ustalali "kolejkę" , a więc prawo dostępu do przeprowadzenia przewodu habilitacyjnego na własnym wydziale. Ktoś mógł mieć przeprowadzone badania, napisaną dysertację habilitacyjną, a nawet opublikowaną, ale musiał czekać, aż namaszczony przez szefa inny adiunkt będzie przed nim. Kolejność dziobania w niektórych jednostkach miała charakter trwały, szczególnie w naukach przyrodniczych i medycznych.
Z ofert "biura turystycznego" na Słowację korzystali zatem także ci, którzy mieli dorobek, ale nie chcieli czekać. W wielu jednak przypadkach byli też tacy klienci, którzy nie mieli dorobku, ale też nie zamierzali go powiększać, bo przecież musieli zarabiać na własnych dwóch-trzech etatach plus prowadzić zajęcia za swojego pryncypała. Kiedy jednak uzyskali przyzwolenie w swojej uczelni państwowej na skorzystanie ze słowackiego dobrodziejstwa, to nie mieli już żadnych skrupułów. W końcu - coś za coś.
Trzeba było tylko spełnić odpowiednie wymogi u południowych sąsiadów. Ci jednak, jak się wkrótce okazało, podeszli do Polaków z miłosierdziem bożym. W końcu, skoro ojczyzna ich krzywdzi, to oni im to wynagrodzą. Przy okazji - jak w KU w Ružomberku czy w prywatnej Wyższe Szkole św. Elżbiety w Bratysławie sami też mogli podreperować swój budżet.
Na Słowacji mimo przyjętych ramowych wymogów na docenturę, każda uczelnia, jej wydział z uprawnieniem do promocji ustala je samodzielnie. Jeśli jeszcze katolicka uczelnia miała prawa uczelni państwowej, to podlegała dwóm zwierzchnikom: Ministerstwu Szkolnictwa i Konferencji Biskupów Słowacji. Tym samym zawsze można było znaleźć wsparcie dla umocnienia rozwiązań, które nie byłyby możliwe w innych uniwersytetach.
Bardzo szybko pierwsi podróżnicy, odkryli świat - ich zdaniem w Polsce niedostępny, bo trudny, wymagający, kontrolowany, ale i - jak wyżej - także przyczyniający się do ludzkich krzywd. Wieści o nowym lądzie rozeszły się mocą błyskawicy, ale ... w podziemiu. Nikt, nigdzie nie ogłaszał że można, warto, powinno się dla dobra polskiej nauki wyjeżdżać na Słowację, by tam uzyskać potwierdzenie swoich wybitnych osiągnięć.
Od 2002 r. uczestniczyłem w pracach Polskiej Komisji Akredytacyjnej. Przejechałem w ciągu czterech lat I kadencji nasz kraj wzdłuż i wszerz. Byłem w uniwersytetach, akademiach, państwowych i prywatnych wyższych szkołach zawodowych. Oczywiście, nie byłem wszędzie i we wszystkich szkołach, ale w bardzo wielu. Nigdzie nie znalazłem oferty - WYJEDŹ NA SŁOWACJĘ i ZDOBĄDŹ DOCENTURĘ.
Tak więc, już od samego początku jajko było nieświeże, ale ponętne szczególnie dla tych, którym w Polsce, którym odmówiono otwarcia przewodu habilitacyjnego, albo nie dopuszczono ich do kolokwium habilitacyjnego, albo dopuszczono, ale nie nadano im po kolokwium i wykładzie stopnia doktora habilitowanego. Tyle się napracowali.
Byli jednak wśród naukowców tacy, którzy coś zrobili, zgromadzili przez kilkanaście lat pewną ilość artykułów, napisali i opublikowali książkę czy nawet kilka, często były to prace zbiorowe pod ich redakcją, pokonferencyjne. A tu, w kraju spotkał ich taki afront! Jakże się z tym pogodzić?
Co gorsza, jeśli ktoś napisał swoją książkę habilitacyjną w nieuczciwy sposób, bo recenzenci w kraju udowodnili i odnotowali w swojej opinii ze względu na plagiat, to przecież mieli świadomość, że zostali niejako "spaleni", naznaczeni jako nieuczciwi. Co zatem zrobić, kiedy jest się plagiatorem, a zarazem jest się przekonanym, że prędzej czy później ta nieuczciwość zostanie odkryta?
Najlepiej jest wyjechać na Słowację, bo tam, w Katolickim Uniwersytecie czy w wyższej szkole prywatnej konieczna do uzyskania docentury monografia nawet nie musiała być opublikowana. Wystarczyło dostarczenie maszynopisu, oczywiście w języku polskim (przecież miłosierdzie ma swoje uzasadnienie), z krótkim streszczeniem w języku słowackim (w końcu Słowacy nie muszą mieć przekładów polskich rozpraw na ich język, bo wszystko dobrze rozumieją, tacy są zdolni).
Wystarczyło przedłożyć jako monografię naukową opublikowaną w kraju własną pracę doktorską. Tam nikt tego nie sprawdzał i tego nie dochodził. Sztuka jest sztuką. Może właśnie dlatego w bazie OPI niektórzy "Słowacy" w rubryce "tytuł" pracy doktorskiej i habilitacyjnej piszą: "brak". Jak to jest możliwe?
Polskie ministerstwo pozwala na kreowanie fałszywych lub niepełnych danych, do których sięgają często jednostki poszukujące recenzentów do przewodów naukowych. Jak ktoś napisze w tej bazie, że jest medykiem, a w główce rekordu widnieje "dr hab.......", to nie sprawdza się już, co to za doktor habilitowany, gdzie uzyskał habilitację, z jakiej dziedziny i dyscypliny naukowej, mimo że taka osoba nawet podaje dane o temacie habilitacji na Słoacji. Czyżby w Polsce też panowała zasada tego miłosierdzia?
Słowackiej komisji nie trzeba było informować o tym, że w Polsce cały dorobek został oceniony jako niespełniający wymogów naukowych. U południowych sąsiadów nie trzeba być naukowcem w polskim tego słowa i kryteriów znaczeniu, by być docentem. To, co u nas jest rozpoznawalne jako publikacje popularnonaukowe, metodyczne, pomoce dydaktyczne (podręczniki szkolne, zeszyty ćwiczeń, zbiory zadań itp.), to tam traktowane jest jako konieczna podstawa do bycia dopuszczonym do obrony pracy habilitacyjnej.
Złożona na Słowacji publikacja do rzekomej oceny,(jednak nie jest publikowana, a więc nie jest znana słowackim naukowcom, tak jak w Polsce, gdzie jednak członkowie rad wydziałów czy instytutów w większości znają publikację habilitantów) mogła być na poziomie pracy dyplomowej studenta studiow I stopnia. Ważny był układ i dobór recenzentow. Najczęßciej stawali się nimi z Polski ci, ktorzy kilka miesięcy wcześniej zostali docentami. W Polsce habilitacje są wydane, udostępnione w bibliotekach, a nie tak jak w KU mają nr ISBN, tylko że nie ma ich w żadnej bibliotece, nie można ich nigdzie zakupić. Niby drobna różnica, ale wiele mówi i wyjaśnia.
Jaka zatem jest rola "Biura Turystycznego "DOCENT"? Po pierwsze, beneficjenci tego Biura mieli za zadanie rozpoznanie i dotarcie do osób, tzw. "przeterminowanych" adiunktów, wykładowców ze stopniem naukowym doktora, by zaproponować im legalną ścieżkę odzysku i regeneracji akademickiej tożsamości i samodzielności. Ustalano z klientem koszty wielomiesięcznej, czasami i ponad rocznej "podróży" koszty związane z tym, żeby uzyskać słowackie parametry, a więc wymaganą ilość artykułów zagranicznych [jak wydane w Polsce, to są zagraniczne :)], cytowań - tu obowiązuje zasada plemienna - wymiany towarowej, czyli wskazany na Słowacji doktor cytuje Polaka, a Polak cytuje w swoim artykule Słowaka). Wystarczył przypis dolny czy wymienienie czyjegoś tekstu w bibliografii, a więc nawet nie trzeba było jej znać. Liczyła się kolejna sztuka do odhaczenia przez członka komisji.
Niektórzy docenci w Polsce utworzyli rzekomo międzynarodowe czasopisma albo przy szkole prywatnej, państwowej albo w rzekomo niezależnym od danej szkoły wydawnictwie (najlepiej jak ma w nazwie - instytut albo akademia) po to, by w nich "produkować" punkty Słowakom i "Słowakom". Biznes to biznes.
Konieczny jest na docenturę udział w konferencjach naukowych, w komitecie naukowym jakiejś konferencji. To też kosztuje. Nie ma problemu. Organizowano wiele konferencji, nawet w bardzo kosztownych hotelach, bo przecież szefostwo Biura DOCENT nie będzie spać i jeść w byle schronisku czy karczmie. Koszty pokrywał zainteresowany. No i konieczne jest spełnienie wymogu członkostwa w redakcji jakiegoś czasopisma.
Co to za problem. Uruchamia się nowe czasopismo, najlepiej w Szwajcarii, które nie istnieje, niczego nie wydaje, ale ma numer ISSN i ISBN i zawsze można uzyskać z jego redakcji zaświadczenie o opublikowaniu na jego łamach odpowiedniego tekstu czy bycia członkiem rady naukowej, programowej lub recenzentem.
W Krakowie jest firma, która ogłasza w internecie pisanie prac doktorskich i habilitacyjnych. Lista dyscyplin jest długa, a to znaczy, że powiększyło się w ciągu 10 lat grono klientów zorganizowanej turystyki habilitacyjnej oraz także tych, którzy usiłują "wyłudzać" stopnie naukowe korzystając z usług biznesowych firm.