Z bólem serca odebrałem wczoraj wiadomość
o śmierci w dn. 23 marca 2022 roku wybitnej tyflopedagog, em. profesor pedagogiki, byłej Dziekan
Wydziału Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w
Warszawie, Autorki wielu rozpraw naukowych poświęconych pedagogicznemu,
duchowemu wsparciu osób niewidomych i słabo widzących - JADWIGI
KUCZYŃSKIEJ-KWAPISZ. Każdy, kto miał kontakt z Profesor zapewne
zachował w swoim sercu Jej niezwykłą serdeczność, otwartość, życzliwość a zarazem
staranność i troskę w rozwiązywaniu ludzkich problemów.
Nie pamiętam z wzajemnych relacji, by na
cokolwiek narzekała, gdyż każdą sprawę załatwiała tak, aby nikt nie miał
poczucia bycia niedocenionym. Organizowane konferencje naukowe, spotkania,
debaty były perfekcyjnie zorganizowane, by każdy przyjeżdżający na Wydział czuł
się jak u siebie w domu. W 2013 roku rekomendowałem Wydziałowi Nauk
Pedagogicznych Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w
Warszawie wniosek o otwarcie przewodu ówczesnej prof. UKSW na tytuł naukowy
profesora.
Tym większą miałem radość, kiedy wszystkie
recenzje specjalistów w zakresie pedagogiki specjalnej, w tym także
tyflopedagogów były entuzjastyczne, pozytywne, podkreślające znaczący wkład J.
Kuczyńskiej-Kwapisz w rozwój polskiej myśli pedagogicznej w zakresie przedmiotu
jej badań. Książka profesorska pt. Wkład Matki Elżbiety Róży
Czackiej w rozwój tyflologii w kontekście współczesnej recepcji jej myśli była znakomicie napisaną rozprawą historyczno-biograficzną o cenionej
przez Kardynała Stefana Wyszyńskiego wybitnej postaci w dziejach polskiej
pedagogiki specjalnej i to zarówno w sferze teoretycznej, jak i praktycznej, pedagogicznej. Dzieło Matki Elżbiety Róży Czackiej było dla p. Profesor ważne nie tylko ze
względu na dokonania w Laskach k/Warszawy, ale także jako dobro i dziedzictwo
narodowe.
Przypomnę zatem najważniejsze dane z życia i twórczości zmarłej Profesor, której przedmiotem zainteresowań badawczych były zagadnienia z zakresu pedagogiki specjalnej, ze szczególnym uwzględnieniem tyflopedagogiki. Ważniejsze ociągnięcia, to: prace badawcze i publikacje na temat rehabilitacji i edukacji osób niewidomych i słabowidzących, w tym orientacji przestrzennej oraz opracowanie dorobku Róży Czackiej w kontekście jej działalności praktycznej jak i teoretycznej na rzecz osób niewidomych.
Stopień doktora nauk humanistycznych J. Kuczyńska-Kwapisz uzyskała w Instytucie Badań Pedagogicznych w Warszawie w 1982 roku. Habilitowała się w 1994 roku na podstawie m.in. dysertacji habilitacyjnej pt. Efektywność kształcenia młodzieży niewidomej i słabowidzącej w zakresie orientacji przestrzennej i poruszania się, która była przedmiotem jej postępowania na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UMCS w Lublinie.
Wyniki badań dotyczące orientacji przestrzennej i samodzielnego poruszania się osób niewidomych i słabowidzących są stosowane w konstruowaniu programów na specjalności studiów tyflopedagogicznych oraz na studiach podyplomowych i szkoleniach organizowanych dla nauczycieli. Znajdują zastosowanie w aktywizujących metodach prowadzenia zajęć ze studentami przygotowującymi się do pracy nauczycielskiej, jak również w bezpośredniej pracy z osobami niewidomymi i słabowidzącymi.
Skonstruowane przez prof. J. Kuczyńską-Kwapisz skale ocen z zakresu orientacji przestrzennej i samodzielnego poruszania się niewidomych oraz skale ocen dla osób słabowidzących stosowane są powszechnie w ocenie diagnostycznej i obserwacji postępów uczniów z tą dysfunkcją.
W rehabilitacji psychicznej osób tracących wzrok lub, które straciły możliwość widzenia, pomocna jest książka pod redakcją naukową J. Kuczyńskiej-Kwapisz pt.: Trzy portrety. O kobietach radzących sobie z dysfunkcją wzroku (Warszawa 2004). W publikacji zbliżonej swoim charakterem do literatury faktu autorzy pokazują postacie godne naśladowania, które nie załamały się pod wpływem nieszczęścia, jakim była utrata wzroku. Dzięki temu czytelnicy poznają możliwości radzenia sobie w tego typu wypadkach losowych. Książka ta jest wykorzystywana w biblioterapii.
Rozprawy z tyflodydaktyki znajdują zastosowanie w adaptacji książek, szczególnie podręczników dla osób z dysfunkcją wzroku oraz arkuszy sprawdzianów i egzaminów prowadzonych na różnych szczeblach nauczania. W edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej jest stosowany, upowszechniany przez J. Kuczyńską-Kwapisz program rozpoznawania znaków brajlowskich. Natomiast opracowany pod kątem tyflologicznym dorobek Matki Elżbiety Róży Czackiej stanowi ważne udokumentowanie dobra narodowego, jakim jest „Dzieło” jej życia. Opisana historia rozwoju tyflopedagogiki jest drogowskazem dla następnego pokolenia zajmującego się sprawami osób z niepełnosprawnością wzroku.
Zmarła Profesor zaczynała realizować swoją pasję pedagogiczną w
latach 1973-1987, pracując na stanowisku wychowawczyni,
nauczycielki, rehabilitantki w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci
Niewidomych im. Róży Czackiej w Laskach. Od 1985 roku była związana
z Wyższą Szkołą Pedagogiki Specjalnej - obecnie Akademii Pedagogiki Specjalnej
im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, gdzie realizowała zadania dydaktyczno-badawcze
na stanowisku adiunkta, a od 1995 na stanowisku prof. APS. Od 1989 kierowała w
tej Uczelni Zakładem Tyflopedagogiki, zaś w latach 1999- 2002 była kierownikiem
Katedry Pedagogiki Specjalnej. Przez dwie kadencje (1996-2002) pełniła funkcję
Prorektor ds. Nauki.
W latach 1992-2003 pracowała w Centrum Metodycznym Pomocy
Psychologiczno-Pedagogicznej na etacie nauczyciela mianowanego, konsultanta. W
2002 roku została zatrudniona w Uniwersytecie Kardynała Stefana
Wyszyńskiego w Warszawie, z którym związała się do ostatnich dni swojego życia. W latach 2005-2008 pełniła funkcję Dziekan Wydziału
Nauk Humanistycznych, zaś w l. 2008-2016 Dziekan Wydziału Nauk Pedagogicznych.
Najważniejsze prace naukowe prof. Jadwigi Kuczyńskiej-Kwapisz:
1. The Impact of Mother Elżbieta Róża Czacka on the Educational Model of the Visually Impaired (In the context of the contemporary perception of her views), Warszawa UKSW 2015.
2.
Rehabilitacja dzieci niewidomych w
ramach projektu "Międzynarodowa Szkoła Mam" realizowanego w Bułgarii
i na Ukrainie, "Pismo
Rehabilitacyjno-Społeczne", Laski 6/2014,
3. .Wczesne wspomaganie rozwoju dzieci
niewidomych i edukacja tyflopedagogiczna ich rodzin na przykładzie projektu
"Międzynarodowa Szkoła Matek", Forum Pedagogiczne
2/2014, str. 45 -59
4.
Współczesna recepcja myśli Matki
Elżbiety Róży Czackiej - wychowanie, Warszawa: UKSW 2012.
5.
Współczesna recepcja myśli Matki
Elżbiety Róży Czackiej - kształcenie i rehabilitacja?, Warszawa: UKSW 2012
6.
Wkład Matki Elżbiety Róży Czackiej
w rozwój tyflologii w kontekście współczesnej recepcji jej myśli?, Warszawa UKSW 2011
7. Special pedagogy in researches and scientific
analysis", Stettin 2009: A Visually Impaired Person in the
Socio-Pedagogical Space (Family, Educational, Professional, Social) from Mother
Elżbieta Róża Czacka's Perspective - Concepts and Reality, pp. 37-45.
8. Special pedagogy within theoretical and
practical dimension, Szczecin 2008: Teaching foreign languages to
blind and partially sighted people - concepts versus reality, pp. 27-33.
9. Education and Rehabilitation System for Visually
Impaired People Aged 6 to 24-Special, Integrated and General Education, in. "Good Practices in Rehabilitation of
Persons with Disabilities Italy - Poland - Greece", Warsaw 2007,
Editors: Daskalopoulos Apostolos, Kornelia Czerwińska, Jadwiga
Kuczyńska-Kwapisz.
10. Das Zeugnis der Spiritualitat von Mutter Elisabeth
Róża Czacka und ihres Werkes, "Theologie der
Spiritualitat" Spirirtalitat der Theologie(n), Regensburg 2007, Band
57, s.265-272.
11.
Pedagogika specjalna dla
pracowników socjalnych, red. D. M. Piekut-Brodzka, J. Kuczyńska-Kwapisz,
Warszawa APS 2004
12.
"Trzy portrety" o kobietach
radzących sobie z dysfunkcją wzroku, red. J. Kuczyńska-Kwapisz, Warszawa 2004.
13.
Pedagogika specjalna szansą na
realizację potrzeb osób niepełnosprawnych, red. W. Dykcik, Cz. Kosakowski,
J. Kuczyńska-Kwapisz, Olsztyn-Poznań-Warszawa 2002
14.
Orientacja przestrzenna w
usamodzielnianiu osób niewidomych, red. J. Kuczyńska-Kwapisz, 2001
15.
Rehabilitacja osób niewidomych i
słabowidzących, Warszawa 1996
16.
Rehabilitacja niewidomych i
słabowidzących, red. J. Kuczyńska-Kwapisz, Warszawa 1996:
17.
Program nauczania orientacji
przestrzennej dla Studium Pedagogicznego z zakresu tyflopedagogiki, IKN, Warszawa 1984
Profesor J. Kuczyńska-Kwapisz wypromowała 12 doktorów nauk humanistycznych w dyscyplinie pedagogika. Recenzowała dysertacje doktorskie, habilitacyjne i osiągnięcia naukowe pedagogów specjalnych ubiegających się o tytuł profesora. Za wybitne zasługi dla rozwoju pedagogiki specjalnej w Polsce i na świecie, za osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej została odznaczona m.in. za wybitne zasługi dla rozwoju pedagogiki specjalnej w Polsce i na świecie, za osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej została odznaczona KRZYŻEM OFICERSKIM ORDERU ODRODZENIA POLSKI, a wcześniej Medalem Komisji Edukacji Europejskiej (1993), Złotym Krzyżem Zasługi (1997), Krzyżem Kawalerskim (2001).
Uroczystości pogrzebowe odbędą się w najbliższy wtorek, 29 marca o godz. 12.00 w
kościele przy Cmentarzu Wawrzyszewskim w Warszawie. Natomiast między godziną
10.20 a 11.30 w kaplicy przy ul. Konrada 7 będzie można wspólnie pomodlić się za
duszę pani Profesor.
Rodzinie i Bliskim Osobom Zmarłej Profesor składam wyrazy współczucia. Niech spoczywa w
pokoju!