Od 2010 roku
mamy w kraju do czynienia z sobiepaństwem ministrów szkolnictwa wyższego i
nauki. Przypominam zatem, by osądzać konsekwentnie wszystkich, a nie tylko
ostatniego ministra, bo dewastacja polskiej nauki i ewaluacji osiągnięć
naukowych trwa już kilkanaście lat.
Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, zwany dalej „ministrem”, powołuje na podstawie art. 52 ust. 4 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz. U. Nr 96, poz. 615, z późn. zm.) zespół specjalistyczny do oceny czasopism naukowych dla potrzeb przyszłej oceny parametrycznej i sporządzenia wykazu wybranych czasopism naukowych, zwany dalej „zespołem”. Zespół nadzoruje i prowadzi ocenę czasopism naukowych oraz przedstawia ministrowi propozycję liczby punktów przyznawanych za publikacje umieszczone w czasopismach objętych wykazem.
Zwracam uwagę
na zobowiązanie: ... nadzoruje i prowadzi ocenę! Nic takiego
nie miało miejsca. Opublikowano wykaz, który powstał według następujących kryteriów oceny
czasopism naukowych nieposiadających współczynnika wpływu Impact Factor
(IF):
Część B wykazu
czasopism naukowych (tu były niemalże wszystkie czasopisma np. z pedagogiki):
"1)
czasopisma naukowe są oceniane na podstawie informacji przedstawionych w
złożonych ankietach w trzech obszarach nauki: grupa nauk humanistycznych,
grupa nauk społecznych oraz grupa nauk ścisłych, technicznych, medycznych
i przyrodniczych;
2) podstawę
zaliczenia czasopisma naukowego do jednego z trzech obszarów nauki
stanowi obszar nauki wskazany przez wnioskodawcę w złożonej ankiecie
czasopisma naukowego. Zespół może przypisać czasopismo do innego obszaru
nauki w przypadku wątpliwości co do prawidłowości obszaru nauki wskazanego
przez wnioskodawcę; przy zmianie zespół kieruje się dominującą w danym
czasopiśmie naukowym problematyką publikowanych artykułów naukowych oraz
obszarami wiedzy określonymi w rozporządzeniu Ministra Nauki i Szkolnictwa
Wyższego z dnia 8 sierpnia 2011 r. w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin
nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych (Dz. U. Nr 179,
poz. 1065);
3) czasopisma
naukowe znajdujące się na listach SCIexp (Science Citation Index Expanded) lub
Social Sciences Citation Index lub Arts & Humanities Citation Index, a
niewskazane w części A lub C wykazu, są umieszczone w części B wykazu; za
publikacje w tych czasopismach przyznaje się 10 pkt;
4) do oceny czasopism naukowych niespełniających warunku, o którym mowa w pkt 3, stosuje się dwuetapową procedurę oceny;
5) w pierwszym
etapie czasopisma naukowe są oceniane według następujących kryteriów:
a)
udostępnianie listy recenzentów zgłaszanych do druku publikacji nie rzadziej
niż raz w roku na stronie internetowej czasopisma lub w numerze
wydrukowanym,
b)
udostępnienie na stronie internetowej czasopisma procedury
recenzowania, uwzględniającej poniższe zasady:
- do oceny
każdej publikacji powołuje się, co najmniej dwóch niezależnych recenzentów
spoza jednostki naukowej afiliowanej przez autora publikacji,
- w przypadku
publikacji w języku obcym, co najmniej jeden z recenzentów jest afiliowany w
instytucji zagranicznej mającej siedzibę w innym państwie niż państwo
pochodzenia autora publikacji,
- autor lub
autorzy publikacji i recenzenci nie znają swoich tożsamości (tzw. „double-blind
review proces”); w innych rozwiązaniach recenzent musi podpisać deklarację o
niewystępowaniu konfliktu interesów, przy czym za konflikt interesów uznaje się
zachodzące między recenzentem a autorem bezpośrednie relacje osobiste
(pokrewieństwo do drugiego stopnia, związki prawne, związek małżeński), relacje
podległości zawodowej lub bezpośrednią współpracę naukową w ciągu ostatnich
dwóch lat poprzedzających rok przygotowania recenzji,
- recenzja ma
formę pisemną i zawiera jednoznaczny wniosek recenzenta dotyczący dopuszczenia
artykułu do publikacji lub jego odrzucenia,
- kryteria
kwalifikowania lub odrzucenia publikacji i ewentualny formularz recenzji są
podane do publicznej wiadomości na stronie internetowej czasopisma lub w każdym
numerze czasopisma,
- nazwiska
recenzentów poszczególnych publikacji lub numerów wydań czasopisma nie są
ujawniane; raz w roku czasopismo podaje do publicznej wiadomości listę
współpracujących recenzentów;
c) posiadanie
przez czasopismo naukowe czynnej strony internetowej,
d) co najmniej
75% recenzentów zgłoszonych publikacji stanowią recenzenci zewnętrzni, czyli
osoby niebędące członkami rady naukowej czasopisma, niezatrudnione w redakcji
czasopisma lub w podmiocie, w którym afiliowany jest redaktor naczelny
czasopisma,
e) naukowy
charakter czasopisma potwierdzony opublikowaniem w każdym wydanym
numerze czasopisma w okresie dwóch lat poprzedzających rok złożenia
wniosku przynajmniej dwóch artykułów naukowych,
f) posiadanie
w każdym artykule naukowym opublikowanym w okresie dwóch lat poprzedzających
rok złożenia wniosku, co najmniej tytułu i streszczenia w
języku angielskim,
g) stabilność
wydawnicza w okresie dwóch lat poprzedzających rok złożenia
wniosku, potwierdzona ciągłością wydawania czasopisma (brak numerów
łączonych, brak opóźnień większych niż 6 miesięcy),
h) wdrożenie
procedury zabezpieczającej oryginalność publikacji naukowych
(zapora ghostwriting) lub rozpoczęcie prac związanych z implementacją
takich zabezpieczeń,
i)
deklaracja o wersji pierwotnej; każdy numer czasopisma zawiera deklarację
redakcji o wyborze wersji wydawanego czasopisma naukowego (wersja papierowa lub
inny wymieniony z nazwy nośnik informacji) jako wersji pierwotnej
(referencyjnej);
6) do
drugiego etapu oceny kwalifikują się czasopisma naukowe, które spełniają
kryterium, o którym mowa w pkt 5 lit. e, oraz co najmniej 4 kryteria spośród
wymienionych w pkt 5 lit. a – d i lit. f - i;
7) punkty za
publikację w czasopismach objętych częścią B wykazu ustala się zgodnie z
algorytmem przedstawionym w pkt 13 oraz zasadami określonymi w pkt 8 - 12,
przy czym punktacja zawiera się w przedziale od 1 do 10 pkt;
8) do
ustalenia liczby punktów przyznawanych za publikację w czasopismach
naukowych objętych częścią B wykazu uwzględnia się 12 szczegółowych
paramentów przedstawionych w tabelach nr I - III, gdzie:
- Predicted
Impact Factor (PIF) obliczany jako iloraz liczby cytowań publikacji
danego czasopisma w bazie Web of Science z roku 2011 i liczby wszystkich
artykułów naukowych opublikowanych w czasopiśmie w roku 2011,
- zagraniczna
afiliacja autorów publikacji naukowych oznacza określony procentowo udział
autorów publikacji zatrudnionych w jednostkach naukowych w krajach
innych niż kraj wydawania czasopisma w stosunku do całkowitej liczby
autorów publikacji,
- indeksacja w
bazach danych oznacza sklasyfikowanie czasopisma w poniższych bazach
referencyjnych: - Agro, - Astrophisics Data System
(ADS), - BazTech, - Biological Abstracts, - BIOSIS
Preview/BIOSIS, - Cambridge Scientific Abstracts (CSA, Proquest), -
CEEOL (Central and Eastern European Online Library), - CEJSH, -
Chemical Abstracts (CAS), - EMBASE, - Index Copernicus Journal Master
List, - INSPEC, - ISI Web of Science (WoS), - JSTOR, -
Medline/Pubmed, - SCOPUS, - Zoological Rekord,
-
umiędzynarodowienie recenzentów oznacza określony procentowo udział
recenzentów zatrudnionych w jednostkach naukowych w krajach innych niż
kraj wydawania czasopisma w stosunku do całkowitej liczby
recenzentów [Nie dookreślono, czego miałby dotyczyć ów udział? - dop.mój],
-
częstotliwość wydawania oznacza cykl wydawniczy czasopisma, w tym cykl
on-line oraz wydania nieregularne [Kto to sprawdza? - dop.mój],
- język publikacji oznacza procent artykułów naukowych publikowanych w pełnej wersji w języku angielskim, francuskim, hiszpańskim, niemieckim lub rosyjskim [Kto to sprawdza? - dop.mój],
-
umiędzynarodowienie rady naukowej oznacza wyrażony procentowo udział członków
rady naukowej czasopisma zatrudnionych w jednostkach naukowych lub
dydaktycznych w krajach innych niż kraj wydawania czasopisma w stosunku do
całkowitej liczby członków rady naukowej [Jaki udział i jaki procent? - dop.mój],
- wersja
on-line oznacza, że wszystkie artykuły naukowe dostępne są poprzez
strony internetowe czasopisma [wiele czasopism za 100, 140 czy 200 pkt. nie jest dostępnych - dop. mój];
- redaktorzy językowi – czasopismo spełnia kryterium, jeżeli teksty publikacji są weryfikowane przez osobę, która w przypadku czasopisma wydawanego w języku lokalnym posiada wykształcenie kierunkowe w zakresie filologii danego języka lokalnego, a w przypadku czasopisma publikującego artykuły w języku innym niż lokalny osobę, dla której jest to język rodzimy - native speaker [Kto to sprawdza? - dop.mój];
- redaktor statystyczny – czasopismo spełnia kryterium, jeżeli na rzecz redakcji pracuje osoba posiadająca wykształcenie kierunkowe [Jaki ma być stosunek pracy? Kto to sprawdza? - dop.mój];
- redaktorzy tematyczni – czasopismo spełnia kryterium, jeżeli na rzecz redakcji pracuje osoba o udokumentowanym dorobku naukowym w danej dyscyplinie naukowej lub w dyscyplinach pokrewnych, do zadań której należy kwalifikowanie publikacji na etapie wyznaczania recenzentów oraz formułowanie wniosków i propozycji dla redaktora naczelnego [Kto to sprawdza? - dop.mój];
9) czasopisma
naukowe szereguje się w obszarach nauki, o których mowa w pkt 1,
według malejącej wartości PIF (lista rankingowa) [pif - paf - dop.mój];
10) stosuje
się zróżnicowaną maksymalną punktację z tytułu spełnienia
parametru dotyczącego obliczonego PIF:
- dla
grupy nauk ścisłych, przyrodniczych, medycznych i technicznych -
maksymalnie 0,35 pkt,
- dla grupy
nauk społecznych - maksymalnie 0,10 pkt,
- dla
grupy nauk humanistycznych - maksymalnie 0,05 pkt;
11) podstawę
do ustalenia liczby punktów stanowi suma punktów za poszczególne parametry;
12)
czasopismo otrzymuje za dany parametr liczbę punktów określoną, jeżeli spełnia
kryterium zgodnie z równaniem wartości progu granicznego;
13)
ostateczną liczbę punktów przyznawaną za publikację w czasopiśmie naukowym
określa się zgodnie z poniższym algorytmem:
a)
liczbę punktów uzyskanych przez czasopismo naukowe za poszczególne parametry
zgodnie z pkt 12, mnoży się przez liczbę 10, określając wstępny wynik
punktowy (P1),
b)
jeżeli wstępny wynik punktowy (P1) wynosi 0, czasopisma nie umieszcza się w
części B wykazu,
c)
jeżeli wstępny wynik punktowy (P1) spełnia zależność: 0 < P1 < 1, to
liczbę P1 zaokrągla się do liczby 1,
d)
jeżeli wstępny wynik punktowy (P1) > 1, liczbę P1 zaokrągla się do
najbliższej liczby całkowitej,
e)
całkowity wynik punktowy Pc określa się zgodnie z zależnością:
Pc
= (1-c) * P1 + c* P2,
gdzie:
c
– stała przeniesienia (współczynnik) wynoszący 0,4;
Pc
– całkowity wynik punktowy czasopisma naukowego zaokrąglony do najbliższej
liczby całkowitej;
P1
– wstępny wynik punktowy czasopisma naukowego określony zgodnie z zasadami
określonymi w lit. a - d;
P2
– wartość liczbowa punktów przyznawanych za publikację w danym czasopiśmie
naukowym, zgodnie z wykazem czasopism naukowych, opublikowanym w formie
komunikatu przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na podstawie § 4 ust. 4
pkt 2 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17
października 2007 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania oraz
rozliczania środków finansowych na działalność statutową (Dz. U. Nr 205, poz.
1489, z 2009 r. Nr 126, poz. 1044 oraz z 2010 r. Nr 93, poz. 599),
f)
ostateczną liczbę punktów (P) przyznawaną za publikację w czasopiśmie
naukowym dla czasopism z wyznaczonym wskaźnikiem Predicted Impact Factor
(PIF) określa się wg formuły: P = max[Pc;P1],
g)
ostateczną liczbę punktów (P) przyznawaną za publikację w czasopiśmie
naukowym dla czasopism bez wyznaczonego wskaźnika Predicted Impact Factor
(PIF) określa się wg formuły: P = Pc.".
Wówczas skala dla tej kategorii czasopism była: od 1 do10 pkt. Dzisiaj wynosi 200 pkt., toteż KEN i MEiN powinien podać uzasadnienie dla redakcji każdego czasopisma naukowego, by jej zespół miał wiedzę na temat tego, na jakiej podstawie przyznano określoną liczbę punktów a dzięki temu, co należy poprawić, udoskonalić, zweryfikować itp., by uzyskać wyższą ocenę.
PROTESTOWAŁY KOMITETY NAUKOWE PAN.
Wybitny prawnik, a ówczesny Sekretarz Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów, prof. Hubert Izdebski pisał do MNiSW (styczeń 2012):
" (...) konieczne
jest, poza wskazywaniem potrzeby szybkiego usunięcia braku
jakiejkolwiek podstawy prawnej do dokonywania oceny czasopism i ich
„punktowania” na potrzeby finansowania badań statutowych jednostek, a
tylko pośrednio na potrzeby nowego przewodu doktorskiego i postępowania
habilitacyjnego, włączenie – dotąd nieprzewidywane - do procesu oceny
odpowiednich sekcji Centralnej Komisji oraz komitetów naukowych PAN z
odpowiednich dziedzin i dyscyplin, w tym przypadku Komitetu Nauk Prawnych, jako
reprezentantów całego danego środowiska naukowego.
Wskazany (...) w MNiSzW tryb działania oznacza, że – do tego bez udziału przedstawicieli środowiska – rozstrzygnięcia Ministra w sprawie kwalifikacji danego czasopisma mają wszelkie cechy „innego akty z zakresu administracji publicznej dotyczącego uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa” (art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z późn.zm.). Nie jest pewne, czy taki właśnie jest zamiar urzędu (...)".
***
W dn. 8 października 2012 roku skierował protest do Departamentu Instrumentów Polityki Naukowej (co za nazwa - sic!) red.naczelny "Kultury i Edukacji" prof. Ryszard Borowicz:
"Wnosimy o uszanowanie wysiłku wkładanego przez czasopisma znajdujące się na liście European Reference Index for Humanities (ERIH) na rzecz podnoszenia swojego poziomu naukowego oraz umiędzynarodowienia. Przez ponad rok upowszechniana była (przez członków KEJN) propozycja przyznania tym periodykom odpowiednio; 12-16-20 pkt. Tymczasem wszystkie one umieszczone zostały w swoistej ‘zamrażarce’, w dodatku na czas nieokreślony, co pozostaje w elementarnej sprzeczności z tak fundamentalną wartością, jaką jest wolność i podmiotowość.
Tegoroczna ocena parametryczna w sposób arbitralny pozbawiła wszystkich umieszczonych na liście „C” możliwości ubiegania się o awans. Proponujemy podnieść automatycznie o dwa, punkty przypisane danej kategorii: NAT – 12, INT – 14… Nie podważa to w żaden sposób znaczenia owego europejskiego indeksu, a podnosi rangę tych niewielu polskich periodyków humanistycznych/z nauk społecznych, które się tutaj znajdują.
Uzasadnienie: lista ERIH od kilku już lat pozostaje ‘martwą’, nie jest aktualizowana. W związku z tym nasze realne szanse na uzyskanie wyższej kategorii nie mogą zostać urzeczywistnione. Uwzględnienie wniosku byłoby przejawem działania na rzecz podnoszenia rangi tego, co jest wkładem naszego kraju na rzecz funkcjonowania w naukowym obiegu europejskim".
***
Już w 2013 roku ministra Barbara Kudrycka postanowiła zmienić kryteria oceniania czasopism naukowych. Były listy A, B, C a ocena do 50 pkt., bo jak rozszerzamy skalę, to możemy w wykazie ukryć, co tylko się chce. Były protesty? Były. Co z tego, że ministra obiecywała: "Zespół nadzoruje i prowadzi ocenę czasopism naukowych oraz przedstawia ministrowi propozycje liczby punktów przyznawanych za publikacje umieszczone w czasopismach naukowych objętych wykazem".
Co zrobił KEJN na czele z profesorem UAM, który kierował zespołem czasopism nauk społecznych? Wyrzucił do kosza ekspertyzy (wyliczenia) profesorów-członków komitetów naukowych i przyznawał punktację według własnego uznania. Tego lubię a tego nie lubię, tym dodamy, a tym nie dodamy... To taka zabawa w samowolkę i... . No właśnie.
KEJN niczego nie nadzorował i nie prowadził. I co? Nic. Władza wszystko może, bo może, bo tak chce lub nie chce.
Pojawiła się natomiast definicja artykułu naukowego:
"Za artykuł naukowy należy rozumieć artykuł prezentujący wyniki oryginalnych badań o charakterze empirycznym, teoretycznym, technicznym lub analitycznym zawierający tytuł publikacji, nazwiska i imiona autorów wraz z ich afiliacją i przedstawiający obecny stan wiedzy, metodykę badań, przebieg procesu badawczego, jego wyniki oraz wnioski, z przytoczeniem cytowanej literatury (bibliografię). Do artykułów naukowych zalicza się także opublikowane w czasopismach naukowych opracowania o charakterze monograficznym, polemicznym lub przeglądowym jak również glosy lub komentarze prawnicze".
Co z tego, skoro o tym, jaką ma wartość ów artykuł, stanowi nie jesgo treść, tylko punktacja przyznana czasopismu, w którym został opublikowany. Tym samym można publikować każdy bubel w periodyku, któremu minister przyznał 200 punktów. A co! Niech mają.
Od 2011 roku łamano nie tylko prawo, ale dewastowano naukę polską, kwalifikując według "ukrytych" kryteriów czasopisma krajowe jako rzekomo naukowe, naukowe lub wybitnie naukowe.
Kto w tym uczestniczył? Uczelniani lub tytularni profesorowie nauk - "urzędasy", "ideokraci", lobbyści. Nie ma zatem sensu wylewać krokodyle łzy, tylko czas uderzyć się we własne piersi - od ministra, wiceministrów i dyrektorów departamentów po członków gremiów powoływanych przez resortowe władze. Dobrze to pamiętam. Niech zatem byli członkowie KEJN i KEN nie krytykowali samowoli ministra P. Czarnka, bo poziom hipokryzji jest tu ewidentny. Niech już lepiej milczą.
CZAS ZLIKWIDOWAĆ TEN SYSTEM SAMOWOLNEGO, NIENAUKOWEGO ROZSTRZYGANIA O TYM, CO JEST CZASOPISMEM NAUKOWYM, A CO NIM NIE JEST. Należy usunąć z ewaluacji punktację czasopism. Może przy tak głębokim kryzysie etycznym trzeba powrócić do procedur rzeczywistego badania osiągnięć naukowych, a więc także do odbierania uprawnień nierzetelnym jednostkom uczelnianym?
TO ZDUMIEWAJĄCE, ŻE TAKŻE PARTIE - RZEKOMO KOSERWATYWNE - DOPROWADZIŁY SWOJĄ POLITYKĄ DO DOSZCZĘTNEGO ZDEMOLOWANIA SYSTEMU JAKOŚCI W SZKOLNICTWIE WYŻSZYM I NAUCE. To, że poprzednie formacje ów proces rozpoczęły, niczego nie usprawiedliwia.