Tegoroczne Seminarium Polskiej Myśli
Pedagogicznej w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Jagiellońskiego jest
kontynuacją ubiegłorocznego, którego temat brzmiał: "Konserwatywna myśl
pedagogiczna w Polsce – mapowanie pola badawczego". Inicjatorką i
prowadzącą ten cykl debat jest prof. Janina Kostkiewicz, która dzięki
własnym badaniom wypełnia wraz z nielicznym gronem naukowców "białą
plamę" w historii polskiej myśli pedagogicznej.
Seminarium powołane zostało na kanwie przekonania, że rodzima myśl pedagogiczna nie znajduje adekwatnego dla jej wartości miejsca w europejskim, a nawet krajowym dyskursie naukowym. Spora część tej myśli jawiła się w różnych okresach polskich dziejów jako niepożądana ze względu na obce wpływy polityczne w Polsce. Wiele czynników powodowało, że nie dostrzegano jej nowatorstwa, atrakcyjności – czasami bieg historycznych zdarzeń spychał ją na margines pedagogiki uprawianej w kraju, czasem czyniliśmy to my sami poprzez przyjmowanie sugerowanych kompleksów, stereotypów, obcych racji i wzorców.
Czy
słusznie? Kolejne Seminaria winny przynosić jej głębszą eksplorację, współczesną
diagnozę, rekonstrukcje jej treści, ocenę wartości i rangi w dziejach rozwoju
europejskiego humanizmu i naszej narodowej tożsamości – co czynimy pierwszym
ich celem. Celem kolejnym jest upowszechnianie tej myśli poprzez włączanie jej
w dyskurs krajowy i europejski.
Referaty z ubiegłorocznej sesji ukażą się w tomie 8/2022 "Polskiej Myśli Pedagogicznej", a więc w rodzimym roczniku naukowym, który jest w wykazie MEiN z liczbą 100 pkt. Nie punkty są tu istotne, ile prowadzenie badań hermeneutycznych, biograficznych, ale i odwołujących się do paradygmatu badań ilościowych, których celem jest poznanie, wyjaśnianie i interpretowanie idei, procesów i osiągnięć konserwatywnych środowisk socjalizacji, kształcenia, wychowania i opieki.
Tegoroczne Seminarium odbędzie się w dniu 7 października 2022 roku w Krakowie z nadzieją, że przyczyni się do rekonstrukcji mozaiki polskich reprezentantów
myśli konserwatywnej o edukacji. Jeżeli poszukiwania
badawcze przyniosą dobre efekty, kolejne IX Seminarium poświęcimy różnorodności
polskich koncepcji pedagogiki konserwatywnej i usytuowaniu ich na tle tego
nurtu edukacyjnego w Wielkiej Brytanii i USA.
Obrady VIII Seminarium
będą skoncentrowane na PRZEDSTAWICIELACH polskiej konserwatywnej myśli
pedagogicznej, z uwzględnieniem w ich twórczości i działalności:
1) konserwatywnej wizji
człowieka i jego wychowania (zawartość pism, dokumentów, koncepcji,
kierunków);
2) konserwatywnej wizja
kultury i społeczeństwa;
3) konserwatyzmu jako
nurtu myśli pedagogicznej;
4) organizacji
instytucji oświatowych w duchu konserwatywnym.
Jestem przekonany nie tylko o potrzebie prowadzenia badań naukowych w tym zakresie problemowym, oświatowo-wychowawczym, ale także w podejściu komparatystycznym. Nurt pedagogiki konserwatywnej był obecny na początku polskiej transformacji ustrojowej 1989 roku jako wyzwalający się z czasów państwa quasi totalitarnego, jakim była PRL.
Zawsze powraca do debat w przestrzeni publicznej, kiedy władzę sprawują w państwie politycy prawicowych partii, co niekorzystnie wpływa na konieczny dystans, zachowanie obiektywizmu naukowego przez jej zwolenników. Każde połączenie "tronu" z nauką szkodzi tej ostatniej i jej przedstawicielom, jeśli nie potrafią wyzwolić się z ambicjonalnej potrzeby zaistnienia społeczno-politycznego, a bywa, że i poprawy własnej sytuacji ekonomicznej.
Naukowiec musi być niepokorny wobec
aktualiów politycznych i administracyjno-prawnych w państwie, jeśli chce
rzeczywiście dociekać prawdy, a nie ją głosić z poczuciem wyższości, gdyż podważa
skrywanymi przed społeczeństwem intencjami działania i pracy twórczej własną
wiarygodność oraz autentyzm wartości. Te zaś nie powinny być
instrumentalizowane, wikłane w wąsko pojmowane interesy partii władzy.
Być może niektórzy pamiętają z czasów PRL
prowadzone "spory" marksistów z określaną przez nich pejoratywnie,
dyskwalifikująco pedagogiką zachodnią, pedagogiką burżuazyjną. Powrócił ten
schemat i styl działania po obu stronach kulturowej wojny polsko-polskiej. Z
nauką nie ma to nic wspólnego, natomiast zamykanie się badaczy we własnych
"bańkach aksjonormatywnych" nie służy ani nauce, ani społeczeństwu, a
tym bardziej sprzyja politykom, którzy najchętniej powróciliby do czasów cenzury i
debitów komunikacyjnych, byleby tylko zapewnić sobie trwałość panowania w
sferze światopoglądowej, ideologicznej.
Profesor J. Kostkiewicz zaprasza do tworzenia naukowej mapy myśli. Jako redaktor naczelna rocznika "Polska Myśl Pedagogiczna" zaprasza do lektury i dyskusji naukowej także na łamach rocznika: https://www.ejournals.eu/PMP/ . Jak pisze w Komunikacie:
Dotychczasowe klasyfikacje kierunków rozwoju myśli pedagogicznej zawarte w polskich podręcznikach pedagogiki nie wyróżniają polskiej odmiany pedagogiki konserwatywnej (wobec edukacji konserwatywnej mocno rozwiniętej w USA, czy w Anglii). Wydaje się to niedorzecznością, bowiem konserwatyzm bazuje na obronie porządku społecznego oraz umacnianiu tradycyjnych wartości: religii, narodu, państwa, rodziny, hierarchii, autorytetu; konserwatyści dążą do obrony zastanego porządku ze względu na przekonanie o ewolucyjnym, a nie rewolucyjnym charakterze zmian kulturowych; uważają także, że rolą edukacji jest kształtowanie u wychowanków poczucia kulturowej tożsamości.
Pogląd ten był i jest szeroko obecny w polskiej myśli pedagogicznej – czego prostą konsekwencją jest kierunek / nurt „pedagogika konserwatywna”. Wywołanie przez nas tego zagadnienia związane jest z sytuacją szeroko rozumianego kryzysu współczesnego człowieka, kultury, religii od wielu lat dobrze już zdiagnozowanego w literaturze przedmiotu. Na przykład rola Kościoła katolickiego zarówno w Polsce, ale i na świecie – z dominującej kiedyś w kwestii budowania antropologicznych i dogmatycznych fundamentów wychowania – staje się dziś [w naszej opinii] – marginalna.
Zdarza się, że jego duchowieństwo uprawiające pedagogikę, marginalizuje nie tylko pedagogikę katolicką, ale i chrześcijańską założeniowość wychowania, poprzez m. in. rozwijanie „pedagogiki religii” jako subdyscypliny wyprowadzonej poza wyznania chrześcijańskie. W ten sposób otwiera się drogę do tak daleko posuniętej multikulturowości (międzykulturowości) do tego stopnia, że praktycznie zmierza ona do unicestwienia cywilizacji łacińskiej.
Ten nurt kulturowy połączony ze wszelkimi odmianami współczesnych socjalizmów (neomarksizmów) prowokuje nas – dla zachowania pluralizmu w myśli pedagogicznej – do zwrócenia się ku myśli konserwatywnej, jako zdolnej zachować cywilizację łacińską i jej kulturę.
Uczestnictwo w VIII Seminarium jest bezpłatne. Zgłoszenia można przesyłać do 15 lipca br. na adres: janina.kostkiewicz@uj.edu.pl