Kiedy Rzecznik Praw Dziecka - Marek Michalak przyjął z radością uchwałę Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 16 września 2011 r. w sprawie ustanowienia roku 2012 Rokiem Janusza Korczaka, nie przypuszczano, że ta inicjatywa stanie się czymś szczególnym nie tylko w życiu środowisk oświatowych, terapeutycznych, naukowych i medycznych, ale także obywateli polskich. Myśli Janusza Korczaka były niemalże wszędzie przywoływane, przypominane, eksponowane, dyskutowane, krytykowane i afirmowane. Stary Doktor zagościł na dwanaście miesięcy wśród nas: dla jednych - ponownie, dla innych - nareszcie, dla części - wbrew ich własnemu podejściu do wychowywania dzieci. Stary Doktor inspirował do dialogicznej pedagogii i nadal zachwyca kolejne pokolenia w kraju i na świecie.
Dopełnieniem i wyjątkowym podsumowaniem tego Roku jest Międzynarodowy Kongres Praw Dziecka, jaki rozpoczął się wczoraj w Warszawie i trwać będzie do 6 grudnia. Temat wiodący belwederskiej debaty brzmiał: Prawo dziecka do szacunku – wyzwania XXI wieku Otwarcia dokonali Małżonka Prezydenta RP - Pani Anna Komorowska oraz Rzecznik Praw Dziecka - Pan Marek Michalak.
W obradach plenarnych głos zabrali:
- Dr h.c. Thomas Hammarberg, Dzieci mają głos
- Prof. Adam Daniel Rotfeld, Korczak autorytet XX i XXI wieku
- Prof. Leda Koursoumba, Przewodnicząca Europejskiej Sieci Rzeczników Praw Dziecka, Janusz Korczak i Konwencja o Prawach Dziecka
- Prof. Barbara Smolińska-Theiss, Uniwersalność i aktualność idei Korczaka w dzisiejszym świecie
Po głównych referatach odbyły się trzy sesje, których tematy wiodące skupiały badaczy i polityków wobec nadal aktualnych problemów codziennego życia dzieci, młodzieży i dorosłych. Sekcja I. Korczakowskie poszukiwania nowej filozofii dziecka - była prowadzona przez prof.UJ Krystynę Ablewicz. Sekcją II. Dialog z dzieckiem w zmieniającym się świecie - kierowała prof. UJ - Joanna Danilewska, zaś Sekcji III. Obywatelstwo dziecka na nowo odczytane przewodniczył prof. Adam Frączek z Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie (fot).
Każdy z referatów, głosów w dyskusji stanowił odrębny problem badawczy, przedmiot głębokiej refleksji, porównań i prognoz. Studenci pedagogiki, socjologii, psychologii, nauk o polityce, a nawet prawa, którzy mają dylemat, czemu poświęcić swoją pracę dyplomową, mogliby znaleźć w tytułach wystąpień uczestników Kongresu ścieżkę do własnego namysłu, badania opinii, zaproponowania eksperymentu czy badania w działaniu. Jakże intrygująco brzmiały wystąpienia:
- Dar Korczaka
- Korczakowska idea szacunku i uznania w antropologii dziecka
- Dziecko filozof, dziecko poeta – korczakowskie inspiracje, próba odczytania aktualizującego
- Prawo dziecka do śmierci w kontekście Korczakowskiej „filozofii” dzieciństwa. Odczytania możliwe i niemożliwe
- Korczakowski dialog z dzieckiem – inspiracje filozoficzne
- Dziecko jako obywatel – czego możemy się nauczyć od Korczaka
- Wspólnota dziecięca – Korczak i koncepcja ‘’just community’’
- Wychowanie do refleksyjnej wspólnoty
- Korczakowskie dziedzictwo - współczesna koncepcja obywatelstwa dzieci.
Każdy z tych problemów może być po wielokroć odczytywany, interpretowany i rekonstruowany przez pedagogów, wychowawców i opiekunów, którzy są poszukującymi i refleksyjnymi praktykami. Trzeba jednak tę podróż w świat wzajemnych relacji społecznych rozpocząć od czytania pism Janusza Korczaka.
Obecny w czasie Kongresu Jarosław Lisiecki - dziennikarz, poeta, instruktor harcerski wspominał swoje lekturowe i filmowe "spotkania" z Korczakiem. Jako drużynowy czytał zuchom i harcerzom w czasie zbiórek i obozów letnich "Króla Maciusia", odnajdując potwierdzenie swoich własnych przemyśleń, odczuć oraz wskazówki do animowania zadań. Jak pisze: "I tak Korczak został moim Mistrzem. Mam nadzieję, że moi późniejsi uczniowie i studenci mogliby potwierdzić, że się Mu nie sprzeniewierzyłem. Następne lata zbliżyły mnie do innych podobnie myślących, do korczakowskiego kręgu instruktorów i wychowawców. Te różnorodne z nimi spotkania zaczęły owocować kolejnymi wierszami i piosenkami. To wtedy często rozmawiałem ze Starym Doktorem...
Marzyłem o operze o Królu Maciusiu, ale najpierw powstało oratorium, towarzyszące odsłonięciu pomnika Janusza Korczaka w Zielonej Górze. Dopiero później zacząłem pisać operowe libretto. Do dziś, mimo różnych starań, nie powstała do niego muzyka. Ale nie tracę nadziei..."
Ucieszyło mnie spotkanie po latach z Jarosławem. Zainteresowani Jego twórczością mogą otrzymać płytę z nagraniem oratorium i tomik, zawierający - obok wierszy i piosenek - teksty oratorium i operowego libretta, pisząc na adres: jaroslav.lisiecki@gmail.com
Tymczasem uczestnicy Kongresu rekomendowali Prezydentowi III RP do podpisu następującej treści DEKLARACJĘ WARSZAWSKĄ :
My, uczestnicy Międzynarodowego Kongresu Praw Dziecka, obradującego w Warszawie oraz ci, dla których dobro dziecka oraz ochrona jego naturalnych praw są wartościami najcenniejszymi - w roku poświęconym osobie i ideom Janusza Korczaka – wychowawcy, lekarza, pedagoga, opiekuna sierot, rzecznika praw dziecka w społeczeństwie – zwracamy się do rodziców, wychowawców i opiekunów, do nauczycieli, polityków, duchownych, do wszystkich osób odpowiedzialnych za kształt życia społecznego – z apelem o urzeczywistnianie dziedzictwa Janusza Korczaka.
Fundamentem korczakowskiej filozofii jest mądra miłość do dziecka, uznanie jego podmiotowości, godności, wolności i odpowiedzialności, respektowanie prawa do szacunku, do partnerstwa w rodzinie, społeczeństwie i państwie. Dziecko jest obywatelem, którego głosu należy słuchać zarówno w jego sprawach osobistych, rodzinnych, społecznych i państwowych.
Przypominamy za Januszem Korczakiem, że dzieci – są ludźmi. Dziecko jest człowiekiem, a nie zadatkiem na przyszłego człowieka.
Zasady wychowawcze Janusza Korczaka, które legły u podstaw Konwencji o Prawach Dziecka powinny być żywe w rodzinie, w szkole, w placówkach wychowawczych, opiekuńczych, kulturalnych, w działalności organizacji pozarządowych, religijnych i organów władzy publicznej.
Dzisiaj po 23 latach od uchwalenia przez Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych Konwencji o Prawach Dziecka oczekujemy od każdego państwa:
o Pełnego wdrożenia jej postanowień oraz ratyfikacji wszystkich Protokołów fakultatywnych do Konwencji o Prawach Dziecka
o Powołania w każdym państwie niezależnej instytucji Rzecznika Praw Dziecka
o Ustanawiania praw i tworzenia warunków, w których w pełni będą respektowane naturalne prawa dziecka.
W imię pokoju i szacunku dla podstawowych praw człowieka oraz wiary w godność i wartość istoty ludzkiej, w dążeniu do zapewnienia każdemu atmosfery szczęścia, miłości i zrozumienia wzywamy zarówno rządy, jak i organizacje pozarządowe oraz wszystkie dorosłe osoby do podjęcia wszelkich działań gwarantujących każdemu dziecku świat wolny od przemocy, upokorzenia, biedy, niesprawiedliwości, dyskryminacji i zaniedbania, gwarantujących wszystkim pokoleniom dobrą przyszłość.
WARSAW DECLARATION
We, the participants of the International Congress on Children’s Rights convening in Warsaw as well as those for whom the child’s welfare and protection of child’s fundamental rights are the most precious values - during the year dedicated to the life and ideas of Janusz Korczak – educator, physician, pedagogue, protector of orphans and defender of children’s rights in society – call on all educators and tutors, parents, teachers, politicians, spiritual leaders, and all those responsible for the shape of social life, to carry out the legacy of Janusz Korczak.
The basis of Korczak’s philosophy is a wise love for the child, recognition of the child’s status as a subject, a child’s dignity, freedom, and responsibility, respect for the child’s right to respect
to bonds of partnership in family, society and state. The child is a citizen whose voice must be heard in personal and family issues, as well as social and national ones.
We recall the words of Janusz Korczak – that children are people. The child is a human being, not simply someone with the makings of a future human being.
The educational principles of Janusz Korczak, which had laid the foundations for the Convention on the Rights of the Child, should live on in families, in educational, cultural and caretaking institutions, and in the activities of non-governmental organizations, religious institutions and public administration bodies.
Today, 23 years after the General Assembly of the United Nations adopted the Convention on the Rights of the Child we expect every state, to:
o fully implement the provisions of the Convention and ratify all Optional Protocols to the Convention on the Rights of the Child;
o establish the independent institution of the Ombudsman for Children in every country.
o Establish laws and create conditions in which children’s rights will be fully expected.
In the name of peace and respect for fundamental human rights, and having faith in the dignity and value of the human being, striving to provide everyone with an atmosphere of happiness, love and understanding, we call on both government and non-governmental organizations, as well as every adult, to undertake all actions that guarantee every child a world free from violence, humiliation, poverty, injustice, discrimination and neglect, thus guaranteeing a better future for all generations.