Radykalny spadek zainteresowania studiami pedagogicznymi i nauczycielskimi

 

Powstanie luka pokoleniowa w kształceniu kadr pedagogicznych i nauczycielskich. Tak wynika z opublikowanej przez Ministerstwo Nauki i Edukacji informacji o tegorocznej rekrutacji na studia wyższe na rok akademicki 2022-2023. Już kilkanaście lat mineło od "złotego wieku" polskiej pedagogiki, kiedy to ten kierunek studiów zajmował pierwszą lokatę w najczęściej wybieranym przez maturzystów spośród wszystkich oferowanych kierunków kształcenia w naszym kraju. 

Wg stanu na dzień 1 października 2022 r., przyjęto na studia licencjackie i jednolite studia magisterskie łącznie  326 349 osób, zaś na studia drugiego stopnia - 103 468 osób. Tym samym studia wyższe rozpoczęło prawie 430 tys. osób (429 817), a pamiętam czasy, kiedy było ich 2 miliony! Niż wynika także z procesów demograficznych, a nie tylko z aspiracji i właściwego poziomu wykształcenia młodzieży. 

W uczelniach państwowych studiować będzie stacjonarnie 235 085 osób, a niestacjonarnie (odpłatnie) - 56 768 osób. W wyższych szkołach niepublicznych na studiach odpłatnych zostało zarejestrowanych ponad dwukrotnie więcej osób, bo 137 964. Ból czesnego może łagodzić przyznane niektórym studentom stypendium socjalne czy za wyniki w nauce.  

Trudna sytuacja w kraju będąca następstwem bardzo wysokiej inflacji (17,9%) sprawia, że już studiujący niestacjonarnie rezygnują z kształcenia, przerywają je, gdyż nie stać ich na pokrycie czesnego i związanych z wyjazdami na zjazdy kosztami podróży i utrzymania.  Nie ma zatem powodu do radości, bowiem młodzi ludzie przyjęci nawet na studia stacjonarne w uczelni z dala od własnego miejsca zamieszkania, mają problemy socjalne z utrzymaniem się na studiach. Wiele osób podejmuje pracę na nocną zmianę i w weekendy.  Przemęczeni nie mają czasu na studiowanie, wyjście do biblioteki uniwersyteckiej, czytanie literatury fachowej i wykonywanie zadań w ramach realizacji poszczególnych przedmiotów czy projektów. 

Warto zauważyć, że w trzech kategoriach w ogóle nie została odnotowana pedagogika czy którykolwiek z kierunków nauczycielskich, socjalnych, opiekuńczych. 

Według ogólnej liczby zgłoszeń kandydatów w ramach dyscypliny naukowej (dyscypliny wiodącej, do której przypisany jest kierunek studiów) (powyżej 20 tys.):

1. nauki o zarządzaniu i jakości - 76 047
2. informatyka techniczna i telekomunikacja - 67 524
3. ekonomia i finanse - 52 661
4. językoznawstwo - 49 814
5. inżynieria mechaniczna - 42 954
6. psychologia - 42 148
7. nauki prawne - 38 665
8. nauki medyczne - 30 835
9. inżynieria lądowa i transport - 27 605
10. automatyka, elektronika i elektrotechnika - 27 505
11. nauki o polityce i administracji - 24 395
12. nauki o zdrowiu - 20 857

2) Według ogólnej liczby zgłoszeń kandydatów na kierunek studiów (powyżej 8 tys.):

1. informatyka - 44163
2. psychologia - 40642
3. zarządzanie - 36532
4. prawo - 22066
5. kierunek lekarski - 21017
6. ekonomia - 18166
7. budownictwo - 13682
8. finanse i rachunkowość - 13438
9. filologia angielska - 13077
10. logistyka - 11317
11. fizjoterapia - 10687
12. pielęgniarstwo - 10595
13. biotechnologia - 10216
14. administracja - 9775
15. zarządzanie i inżynieria produkcji - 8979
16. automatyka i robotyka - 8426
17. informatyka stosowana - 8311
18. mechanika i budowa maszyn - 8187
19. stosunki międzynarodowe - 8180

   

3) Według liczby zgłoszeń kandydatów na jedno miejsce (pięć i więcej zgłoszeń):

koreanistyka: 25,4; 

informatyka społeczna: 24,8; 

orientalistyka – koreanistyka:    24; 

zielone technologie: 22; 

filologia koreańska: 17,7; 

informatyka i systemy inteligentne: 17,1; 

inżynieria internetu rzeczy: 16,6; 

zarządzanie i prawo w biznesie: 16,4; 

komunikacja wizerunkowa: 15,7; 

sztuczna inteligencja/Artificial Intelligence: 15,3; 

mechanika i projektowanie maszyn: 15,2; 

informatyka i systemy informacyjne: 14,4; 

orientalistyka – japonistyka: 14,3; 

zarządzanie bezpieczeństwem infrastruktury krytycznej: 14,2; 

matematyka i analiza danych: 13,9; 

reżyseria: 13,8; 

orientalistyka – sinologia: 13,2; 

filologia orientalna – japonistyka: 13,2; 

Cultural Communication: 13,1; 

projektowanie i budowa jachtów: 12,9; 

cyberbezpieczeństwo: 12,1; 

automatyka, robotyka i informatyka przemysłowa: 12; 

automatyka i robotyka stosowana: 12; 

informatyka w inżynierii komputerowej: 11,8; 

finanse, bankowość, ubezpieczenia: 11,7; 

filologia skandynawska: 11,3; 

inżynieria ochrony środowiska: 11,3; 

filologia angielsko-chińska: 11,1; 

Computer Science: 10,6; 

chemia i toksykologia sądowa: 10,6; 

japonistyka: 10,4; 

zarządzanie – firmą, personelem, międzynarodowe: 10,3; 

Public Relations i zarządzanie informacją: 10,2; 

kierunek lekarski: 10,2; 

automatyka, cybernetyka i robotyka: 10,1; 

administracja i zarządzanie publiczne: 9,8; 

mechatronika pojazdów i maszyn roboczych: 9,5; 

Information Technology: 9,3; 

bioinformatyka i biologia systemów: 9,3; 

zarządzanie kulturą i mediami: 9,3; 

inżynieria chemiczna i biochemiczna: 9,2; 

robotyka i automatyka: 9,1; 

matematyka w technice: 9,1; 

kierunek lekarsko – dentystyczny: 9; 

produkcja form audiowizualnych: 9; 

anglistyka: 8,9; 

nanotechnologia: 8,8; 

dziennikarstwo i medioznawstwo: 8,7; 

Business and Technology: 8,7; 

bezpieczeństwo w biznesie i administracji: 8,5; 

iberystyka: hispanistyka: 8,4; 

informatyka algorytmiczna: 8,4; 

zarządzanie inżynierskie: 8,4; 

biologia kryminalistyczna: 8,3; 

wiedza o filmie i kulturze audiowizualnej: 8,3; 

skandynawistyka: 8,3; 

European Politics and Economics: 8,3; 

mechanika pojazdów i maszyn roboczych: 8,2; 

Business Studies: 8,2; 

etologia i psychologia zwierząt: 8,1; 

doradztwo inwestycyjno - gospodarcze - studia dualne: 7,9; 

filologia orientalna – sinologia: 7,8; 

logistyka i administrowanie w mediach: 7,8; 

zarządzanie instytucjami artystycznymi: 7,7; 

oceanotechnika: 7,5; 

Undergraduate Programme in Political Science: 7,5; 

marketing i komunikacja rynkowa: 7,5; 

nowoczesne technologie w kryminalistyce: 7,5; 

filmoznawstwo i wiedza o nowych mediach: 7,4; 

automatyka, robotyka i systemy sterowania: 7,3; 

studia nad Japonią: 7,2; 

architektura - studia wspólne: 7,1; 

energetyka odnawialna i zarządzanie energią: 7,1; 

kultura i praktyka tekstu: twórcze pisanie i edytorstwo: 7; 

studia nad Koreą: 7; 

Digital Design: 7; 

technologie wodorowe i elektromobilność: 6,9; 

filologia szwedzka: 6,9; 

orientalistyka – arabistyka: 6,9; 

neurobiologia: 6,8; 

genetyka i biologia eksperymentalna: 6,8; 

Digital Media - kreatywność, analiza, zarządzanie: 6,8; 

Modelling and Data Science: 6,7; 

technologie komputerowe: 6,7; 

turystyka: 6,7; 

dyplomacja: 6,7; 

informatyka stosowana: 6,6; 

inżynieria pojazdów elektrycznych i hybrydowych: 6,6; 

chemia jądrowa i radiofarmaceutyki: 6,6; 

elektrotechnika i automatyka: 6,6; 

English Studies: Literature and Culture: 6,5; 

nowe media i kultura cyfrowa: 6,5; 

chemiczna analiza instrumentalna: 6,4; 

inżynieria mechaniczno-medyczna: 6,4; 

biogospodarka: 6,4; 

inżynieria zarządzania: 6,3; 

inżynieria danych: 6,3; 

automatyka i sterowanie robotów: 6,2; 

sztuka pisania: 6,1; 

makrokierunek – nanotechnologia: 6,1; 

Business Analytics: 6,1; 

fotonika: 6,1; 

realizacja obrazu filmowego, telewizyjnego i fotografia: 6; 

technologie obiegu zamkniętego: 6; 

telekomunikacja: 6; 

groznawstwo: 5,9; 

teleinformatyka: 5,9; 

stosunki i prawo międzynarodowe: 5,9; 

English Linguistics: Theories, Interfaces, Technologies: 5,8; 

nanoinżynieria materiałów: 5,8; 

weterynaria: 5,8; 

językoznawstwo i zarządzanie informacją: 5,8; 

zarządzanie środowiskiem: 5,7; 

informatyka analityczna: 5,7; 

fennistyka    : 5,7; 

międzynarodowe studia nauk politycznych i dyplomacji: 5,6; 

studia filologiczno – kulturoznawcze: 5,6; 

psychologia: 5,6; 

filologia angielska w zakresie nauczania języka: 5,5; 

techniki kryminalistyczne: 5,4; 

reżyseria dźwięku: 5,4; 

projektowanie mody i zrównoważone zarządzanie w modzie: 5,4; 

Business Informatics: 5,3; 

Prawo europejskie: 5,3; 

elektromobilność: 5,3; 

inżynieria i analiza danych: 5,3; 

prawo lotnicze z pilotażem: 5,3; 

filologia angielska: 5,2; 

innowacje w biznesie    5,2; 

mechanika i budowa pojazdów: 5,2; 

biologia i zdrowie człowieka: 5,1; 

European Cultures: 5,1; 

studia polsko – ukraińskie: 5,1; 

Tourism Management: 5,1; 

inżynieria materiałowa: 5,1; 

inżynieria środowiska w budownictwie: 5,1; 

automatyka przemysłowa i robotyka: 5,1; 

Mathematical Methods in Data Analysis: 5; 

budownictwo zrównoważone/Sustainable Building Engineering: 5; 

aktuariat i analiza finansowa: 5; 

branding miast i regionów: 5; 

polsko-niemieckie studia kulturowe i translatorskie: 5; 

zarządzanie w politykach publicznych: 5; 

europeistyka - integracja europejska: 5; 

International Relations: 5; 

analityka weterynaryjna: 5; 

lotnictwo i kosmonautyka: 5.

 NIE OPŁACA SIE STUDIOWAĆ NA KIERUNKU NAUCZYCIELSKIM, PEDAGOGICZNYM, SOCJALNYM, NAUK O RODZINIE, TEOLOGII, PIELĘGNIARSTWA.    

  

Zaduszkowe pożegnanie profesor UKSW Barbary Baraniak

 

Po wczorajszym wspomnieniu pedagogów, którzy odeszli w ciągu ostatnich dwunastu miesięcy, otrzymałem informację, że pominąłem zmarłą 1 października 2022 roku profesor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie dr hab. Barbarę Baraniak (1954-2022). Nie wiedziałem o tym, że zmarła przed miesiącem pedagog specjalizująca się w pedagogice pracy, andragogice i kształceniu zawodowym. Wiedziałem, że p. Profesor UKSW choruje od kilku lat. Co jakiś czas pisała do mnie o swoich troskach dotyczących awansu naukowego na tytuł profesora, a przed dwoma laty, że wyszła ze szpitala po operacji i powoli odzyskuje siły. 

Swoistego rodzaju autoterapią była dla Niej intensywna praca nad książką z pedagogiki pracy, którą chciała wydać w 2020 roku. Nie mogłem jej recenzować, gdyż przedmiot analiz był spoza zakresu moich kompetencji i zainteresowań badawczych. Podzieliłem się jedynie uwagami dotyczącymi metodologicznych podstaw badań w tej subdyscyplinie nauk pedagogicznych, które mogłaby wykorzystać we własnym projekcie. Niestety, wcześniej zmarł Jej Mistrz  - pedagog pracy prof. Tadeusz Nowacki, który recenzował wcześniejsze rozprawy B. Baraniak.     

Wiem, że zamysł wydawniczy powiódł się, gdyż w ubiegłym roku ukazały się po pozytywnych recenzjach wydawniczych dwa tomy rozpraw. W ostatnim roku kontakt jednak uległ zakłóceniu, zapewne z powodu pogarszającego się stanu zdrowia. Pamiętam p. Profesor jako osobę pogodną, głęboko religijną, promieniującą na innych pozytywnym nastawieniem do życia, co pięknie oddaje fotografia  zamieszczona na stronie kierowanej przez Nią Katedry Pedagogiki Społecznej UKSW.  Nie chce się wierzyć, że zmarła, bo miała przed sobą jeszcze wiele projektów i zajęć dydaktycznych, które sprawiały Jej ogromną przyjemność. 

Droga akademickiego rozwoju Barbary Baraniak nie należała do typowych w pedagogice. Ukończyła bowiem studia magisterskie w znakomitej uczelni stołecznej SGGW na Wydziale Technologii Żywności, oddając w 1979 roku pracę magisterską na temat: "Badanie frakcji lipidowych szpiku kostnego".  Po studiach pracowała w Instytucie Ekonomiki i Organizacji Przemysłu Spożywczego oraz w Zespole Szkół Przemysłu Spożywczego w Warszawie. 

Od 1987 roku mgr B. Baraniak została zatrudniona w Centralnym Ośrodku Rozwoju i Postępu w Rolnictwie w Brwinowie, gdzie przygotowywała dysertację doktorską. Musiała trafić pod skrzydła prof. Tadeusza Nowackiego, bo już w trzy lata po studiach obroniła na Wydziale Pedagogicznym WSP w Bydgoszczy swoją rozprawę doktorską pt. "Wpływ treści pracy na unowocześnienie planów i programów kształcenia". 

Stopień doktora habilitowanego otrzymała w 2004 roku w tej samej Uczelni, przekształconej w Akademię Bydgoską (obecnie UKW) na Wydziale Pedagogiczno-Psychologicznym.  Jej główne osiągnięcie  naukowe dotyczyło "Programów kształcenia zawodowego. Teorii-Metodologii-Aplikacji".  Specjalizując się w pedagogice pracy była zatrudniona w Instytucie Badań Edukacyjnych w Warszawie (była sekretarzem naukowym IBE), w Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej we Włocławku, a także pełniła funkcję dziekan w Wyższej Szkole Pedagogicznej ZNP w Warszawie. W latach 2001-2002 kierowała w MEN projektem dotyczącym konstruowania programów nauczania dla profili Liceum Profilowanego. 

W latach 2004-2008 dr hab. B. Baraniak była w resorcie edukacji -    pełnomocnikiem podwykonawczym projektu oraz koordynatorką metodyczną opracowania w projekcie "Przygotowanie innowacyjnych programów dla kształcenia zawodowego (programy i pakiety dydaktyczne)".  Bardzo aktywnie uczestniczyła w Konsorcjum z Funduszem Współpracy BKKK (Biuro Kształcenia Kadr Kierowniczych) realizując temat „Szkolnictwo zawodowe – prace autorskie i projekty”, w Konsorcjum z Ecorys i Copy-Com, gdzie realizowany był temat „Poznaj świat zawodów” oraz przygotowywano „Opracowanie bilansu kwalifikacji i kompetencji dostępnych na rynku pracy w Polsce oraz modelu Krajowych Ram Kwalifikacji". 

Od 2008 roku była związana zawodowo, naukowo z Uniwersytetem Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, gdzie kierowała Katedrą Pedagogiki Społecznej oraz Pedagogiki Pracy.  Ceniona była jako recenzentka podręczników szkolnych dla szkół zawodowych, branżowych oraz rozpraw naukowych z pedagogiki pracy i dydaktyki przedmiotowej. W latach 1996-2008 była członkiem Rady Naukowej IBE w Warszawie. 

Prof. UKSW B. Baraniak kształciła studentów na kierunku pedagogika, ale także kadru akademickie, bowiem wypromowała 3 doktorów nauk społecznych w zakresie pedagogiki. Za wybitne zasługi w pracy naukowo-badawczej, za osiągnięcia w działalności dydaktycznej, wydawniczej i społecznej została wyróżniona w 1998 roku Medalem Komisji Edukacji Narodowej, zaś w 2011 roku prezydent Bronisław Komorowski odznaczył Ją Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Ostatnio opublikowała dwie monografie naukowe, które planowała jako podstawę do złożenia kolejnego wniosku o nadanie Jej tytułu profesora. Niestety, odeszła przedwcześnie. Wydała m.in. następujące rozprawy:   

Baraniak B., Pedagogika i jej struktury w dyskursie o nauce naukowości i naukoznawstwie (Warszawa, 2021).

Baraniak B., Podstawy teoretyczno-metodologiczne pedagogiki pracy jako dyscypliny naukowej, (Warszawa, 2021).

Baraniak B., Współczesna pedagogika pracy z perspektywy edukacji, pracy i badań, (Warszawa 2010). 

Baraniak B., Metody badania pracy. (Warszawa 2009).

Baraniak B., Edukacja w przygotowaniu człowieka do pracy zawodowej, (Warszawa 2008).

     

(źródło fotografii - UKSW) 

 

W ciągu roku pożegnaliśmy

 

Pragnieniem każdego, 

kto kocha i jest kochany, 

kto ceni i jest doceniany, 

kto pamięta i jest pamiętany, 

kto obdarza innych Dobrem i jest nim obdarzany,

kto jest nauczycielem i uczącym się, 

   jest to, 

   by najbliższa mu osoba była wciąż obecna, niejako w pobliżu, w sile wieku i zdrowia, w myślach, sercu i pamięci minionych wydarzeń, wspólnych doświadczeń, przeżyć, spotkań, rozmów, gestów, a nade wszystko - tak rzadko doświadczanych w akademickim świecie  - dowodów wyjątkowego WSPÓŁISTNIENIA.         

Od ubiegłorocznego Dnia Wszystkich Świętych odeszli od nas, pozostając w pamięci, sercach, dziełach, myśli i dokonań na rzecz kształcenia młodych pokoleń i kadr akademickich, pedagodzy, których osobno żegnałem odrębnym wpisem w blogu. Już nie skontaktujemy się bezpośrednio ze sobą, chociaż moje notatniki zachowały numery telefonów, elektroniczne,  domowe i uczelniane adresy.  

 

pedagog społeczny - dr. hab. Mikołaj Winiarski 

pedagog mediów - dr hab. Janusz Morbitzer, prof. WSB 

pedagog wczesnej edukacji - prof. dr hab. Barbara Helena Wilgocka-Okoń

 

tyflopedagog - prof. dr hab. Jadwiga Kuczyńska-Kwapisz  

pedagog ogólny - dr hab. Mariusz Dembiński, prof. UAM 

pedagog przedszkolna - dr hab. Krystyna Maria Lubomirska 

pedeutolog - dr Ewa Lewik-Tsirigotis 

 Wszyscy, którzy odeszli, zostawili w nas jakiś ślad, bo - jak w jednym z pięknych wierszy pisze o takich twórcach łódzki poeta Tomasz Misiak - chcieli i potrafili:

(...) żyć wyraziście,

Byt kreować, jak dzieło,

Ślad zostawić,

By w krąg się rozchodził

Coraz dalej i dalej

Wśród ludzi ideą

Albo chociaż

Falą na wodzie.

(T. Misiak, Słowo do słowa, Łódź 2018, s. 4). 

 

THE World University Rankings odsłania sterowaną grywalizację i kompromitującą ewaluację nauki w Polsce

 

Jak ktoś już bardzo chce i przejmuje się "światowymi" rankingami nauki oraz jakości kształcenia w uniwersytetach na całym świecie, to może zajrzeć na stronę THE World University Rankings.  Tam znajdzie klasyfikację rzekomo najlepszych tego typu uczelni na ponoć całym świecie, czyli przekona się o tym, jak porównywane jest to, co jest nieporównywalne. Piszę o tym w wydanej w tym roku książce. Nie ma to jednak znaczenia dla grywalizacyjnego kołowrotka.   

 

Jak piszą twórcy tej grywalizacji: 

 

Nasze rankingi obejmują trzy główne misje działalności uczelni: badania, nauczanie i ich oddziaływanie. Każda uczelnia w rankingu ma swój profil, z podziałem na ogólne wyniki w rankingach i danymi uzupełniającymi, które mają pomóc studentom w wyborze uniwersytetu ich marzeń. 

Na przykład istnieją dane dotyczące stosunku liczby pracowników do liczby studentów na każdym uniwersytecie, całkowitego dochodu na studenta, odsetka studentów zagranicznych oraz podziału studentów według płci. Niektóre uniwersytety mają ulepszone profile, aby zaprezentować swoją ofertę studentów oraz ich indywidualne mocne strony i cechy poza danymi rankingowymi. 

Big Date THE stały się ważnym źródłem informacji dla kończących szkoły średnie, pomagając im w podjęciu jednej z najważniejszych decyzji w ich życiu – komu powierzyć swoją edukację. 

Organizator niniejszej grwalizacji chce w ten sposób pomóc młodzieży w jej dalszej ścieżce kształcenia. Przy okazji rankingu publikuje zatem komercyjne blogi, wlogi, wiadomości i porady z rzekomo bezcennymi poradami i wskazówkami ich autorów.

Ponoć rankingi są również szeroko wykorzystywane przez polityków i rządy w podejmowaniu decyzji dotyczących karier, ustalaniu strategicznych priorytetów czy monitorowaniu polityki, a to dlatego, że  (...) rankingi THE opierają się na jednej z najbogatszych baz danych dotyczących wyników uczelni na świecie.

Jak widać polskie Ministerstwo Edukacji i Nauki na czyjeś szczęście nie przejmuje się rankingozą i ustala własne kryteria oraz klasyfikacje. Możemy zatem zobaczyć, jak bardzo różnią się między sobą grywalizacyjne typologie. Postanowiłem zobaczyć, jakie wyniki mają polskie uniwersytety w dziedzinie nauk społecznych, w dyscyplinie i kierunku kształcenia związanymi z edukacją. Jak wiadomo w USA, United Kingdom  nie ma pedagogiki jako dyscypliny naukowej, tylko są jakieś study of education. Oto polskie wyniki w świetle THE: 

miejsce		Nazwa uczelni	Kategoria naukowa dla PEDAGOGIKI w III RP 2022 wg MEiN
201–250		Adam Mickiewicz University, Poznań Poland	B+
251–300	Jagiellonian University Poland		B+
401–500	University of Warsaw Poland		B+
601+	University of Silesia in Katowice Poland		B+

 

Czekamy zatem na kolejne sukcesy związane z wstawaniem z kolan i przecieraniem dziur w połatanych uniwersytetach.

The overall THE World University Rankings, featuring more than 1,500 institutions, are accompanied by a series of subject-specific rankings to help students determine where to study: 

• Arts and humanities 
• Business and economics
• Clinical and health
• Computer science
• Education
• Engineering
• Law
• Life sciences
• Physical sciences
• Psychology
• Social sciences