Fundacja Roberta Boscha i Fundacja Heidehof postanowiły zareagować
na Corona-kryzys ogłaszając kolejną edycję Konkursu Deutsche Schulpreis 2021 (Wyróżnienie dla najlepszej szkoły w kryzysie).
Do poprzedniej edycji 2020 rekomendowanych było 15 szkół, których koncepcje uwzględniają w zróżnicowany sposób i formach radzenie sobie z kryzysem, a zarazem sprzyjają doskonaleniu procesu kształcenia. Każda ze szkół ma inną dominantę, na której buduje swój autorski, alternatywny profil.
Będę tłumaczył dla czytelników bloga charakterystyki tych
szkół, żeby można było dostrzec, jak znakomicie nasi sąsiedzi radzą sobie z
edukacją opartą na dydaktyce konstruktywistycznej, zorientowanej na
samorządność i wspomaganie indywidualnego rozwoju każdego ucznia.
1. Koledż Zawodowy Willy-Brandt w Duisburgu, w którym uczy się 1.300 młodych osób z 53 państw w 62 klasach. Koledż skupia młodzież, która nie miała w toku podstawowej edukacji wysokich osiągnięć, ale tu może odzyskać szanse na dokończenie szkoły ponadpodstawowej typu Hauptschule. Nauczycielom zależy na tym, by nastolatkowie uwierzyli w siebie, odzyskali poczucie własnej wartości. Mogą tu uzyskać kwalifikacje zawodowe w modelu edukacji dualnej (ogólną z praktyką zawodową). Uczniowie mogą zdobyć kwalifikacje zawodowe pozwalające na zatrudnienie się w gospodarce, administracji, przemyśle metalowym, biurach turystycznych, placówkach pocztowych i kurierskich czy jako mechanicy.
Dla potrzeb orientacji zawodowej utworzono przy koledżu Centrum Doradztwa Edukacyjnego , z którego usług mogą korzystać także
uczniowie innych szkół. Dominantą w procesie kształcenia jest stosowanie
cyfrowych mediów. Obejmują one np. lekcje z matematyki na temat "ciągów
geometrycznych"; na zajęciach z etyki - podejmowany jest temat
cyberprzemocy a na lekcjach z polityki (odpowiednik polskiego WOS) omawia się
skutki społeczne zastępowania pracowników techniką automatyzacji. Także w
ramach zarządzania szkołą cyfryzacja odgrywa ogromną rolę. Stosuje się własną
aplikację (WBBK-App) do planowania spotkań i zarządzania terminarzem zajęć.
Uczy się tu młodzież, która potrzebuje wsparcia w zakresie umiejętności
kierowania własnym życiem. Wielu młodych ludzi przecież nie wie, nie ma
orientacji, jaki zdobyć zawód, by być przydatnym w społeczeństwie i mieć środki
do życia. Tu tworzy im się środowisko wsparcia egzystencjalno-zawodowego.
(przekład z j.niem. ze strony Deutsche Schulpreis: F. Anders, An dieser Schule gehört Glück zum Programm)
2. Hardtschule Durmersheim w Badeni-Württembergii.
Szkoła znajduje się w gminie Durmersheim, 12 km od Karlsruhe,
blisko granicy z Francją, jako Gemeinschaftsschule, szkoła wspólnotowa,
samorządna, szkoła całodzienna dla uczniów od I do X klasy.
Na poziomie edukacji wczesnoszkolnej rodzice decydują
o tym, czy chcą, aby ich dzieci przebywały w szkole cały dzień (po lekcjach
prowadzone są dla dzieci dodatkowe zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne). Od
klasy 4 całodzienny pobyt jest już obowiązkowy.
Do placówki uczęszcza 446 uczniów, w tym jest 16 o
specjalnych potrzebach edukacyjnych. Do "personelu" szkolnego zalicza
się także psy, bowiem dla dyrekcji istotne jest obok kształcenia ogólnego
także wychowanie emocjonalne. Specyfiką tej szkoły jest wprowadzenie tutora
(coacha), którego uczniowie wybierają sobie od piątej klasy.
Z takim tutorem spotykają się regularnie nie
tylko po to, by omawiać problemy osobiste, ale i związane z uczeniem
się. W szkole obowiązuje zasada dobrowolności w zakresie doboru zagadnień
do omawiania ich z tutorem. Coach wspiera uczniów szczególnie w zakresie
orientacji zawodowej oraz doradza wybór dalszej ścieżki edukacyjnej.
Także rodzice spotykają się dwa razy w roku z tutorem ich
dziecka, by porozmawiać o jego problemach i osiągnięciach czy
niepowodzeniach.
Specyfiką kultury tej szkoły jest łączenie ciężkiej,
twardej pracy z świętowaniem, przy czym aktywność ta musi sprawiać uczniom
satysfakcję, radość. Kluczowe bowiem jest wspieranie rozwoju uczniów i ich
umiejętności. Wszyscy mogą pracować zgodnie z własnym tempem i adekwatnie
do własnego potencjału i poziomu wiedzy. Inkluzja jest czymś oczywistym dla
wszystkich nauczycieli.
W szkole wprowadzono nowe formy zajęć dydaktycznych i
propozycje uczenia się, które pozwalają na różnicowanie osiągnięć szkolnych.
Klasy nazwane są atelier uczenia się. Uczniowie mogą w nich sami ukształtować
miejsca pracy, by przejąć odpowiedzialność za „Lernjobs“. Zadania
dydaktyczne są na trzech poziomach trudności , tak więc to uczniowie decydują
na którym z nich chcą wykonywać zadania, a tym samym także sami stanowią o tym,
jaki będzie poziom ich kompetencji.
Lernjobs jest nerwem zajęć dydaktycznych. Zlikwidowano
w tej szkole klasyczne nauczanie frontalne z wszystkich przedmiotów, pracuje
się bowiem zgodnie z modelem Art Cloud, w ramach którego wszyscy Lernjobs mają
być zachęcani do uczenia się, rozwijać zespoły przedmiotowe. „Fit-Buttonem“
jest umożliwienie uczniom różnych swobód jak np. wybór miejsca uczenia się,
indywidualnego ustalania przerw i uczestniczenia w ekskluzywnych Workshops,
mających wspomagać ich osobisty rozwój.
Inaczej zatem musi być tu zdefiniowana rola
nauczyciela. Pedagodzy są to facylitatorami uczenia się i towarzyszącymi w
tym procesie uczniom, którzy wskazali ich jako swoich tutorów (coachów). Oni
już nie kierują lekcją przed tablicą , bowiem ich zadaniem jest stworzenie atelier
uczenia się jako „Input“ do procesu uczenia się dzieci.
O wartości tego modelu organizacji procesu samokształcenia
uczniów świadczą wyższe wyniki egzaminacyjne do Hauptschule w 2019, które są
zdecydowanie wyższe od uzyskiwanych przez wcześniejsze roczniki.