Cybergogika nauką równoległą do pedagogiki

 

Skoro mamy równoległą rzeczywistość, jaką jest świat wirtualny, to nie ma się co dziwić, że powstała już (ponoć w Chinach) wiele lat temu CYBERGOGIKA. Czeski specjalista od pedagogiki mediów - Michal Černý postanowił zatem poświęcić jedną ze swoich rozpraw właśnie tej nowej- ale w istocie nie nowej dyscyplinie naukowej, której przedmiotem badań i eksperymentów dydaktycznych jest digitalna taksonomia celów kształcenia Blooma i uzasadnienie jej aplikacji w kształceniu zdalnym. Skoro analogowa teleologia edukacji stała się powszechną w realnej dydaktyce szkolnej, a przynajmniej w świecie idei, bo w praktyce jest mocno lekceważona także w polskim szkolnictwie, to trzeba było opracować jej cyfrową wersję.

Współczesna cybergogika właściwie niewiele różni się od pedagogiki, gdyż nową zmienną jest jedynie sfera wirtualna.  Kluczowa jednak jest dla cybergogiki inna klasyfikacja celów edukacji, inaczej rozłożone są akcenty w sferze ich wskaźników, środków oraz form aktywności osób uczących się. Tu rzeczywiście jest rewolucja. Oznacza to zarazem, że duża część dotychczas stosowanych w realiach metod i technik musi iść do muzeum, do archiwum. 

Niestety, jeszcze większość nauczycieli broni się przed rezygnacją z przestarzałych i nieadekwatnych także do procesu akceleracji rozwoju młodych ludzi oddziaływań dydaktycznych. Utrwala ich w tym skostnieniu władza oświatowa. 

Trzeba jednak zacząć stosować nowe podejścia do kształcenia dzieci, młodzieży, dorosłych i osób ześlizgujących się w starość. Tak, tak, uczyć się będziemy przez całe życie, czy to się nam podoba, czy nie. Analfabetyzm cybernetycznych kompetencji wykluczy część osób z funkcjonowania w społeczeństwie, z możliwości realizacji własnych zadań, załatwienia ważnych spraw itp. 

Naturalnym dla cybergogiki środowiskiem jest świat ONLINE, w którym nauczyciele muszą brać pod uwagę trzy czynniki: emocjonalne, kognitywne i społeczne (zob. poniższy schemat, z w/w książki Černý'ego,2018, s.10): 

Amerykański model "Learning by doing" stanowi psychopedagogiczne uzasadnienie dla konstruowania, praktykowania i ewaluowania procesu e-kształcenia. Tu także zwraca się uwagę na to, że jego efektywność zależy przede wszystkim od stopnia zainteresowania tematem i ćwiczeń. Podaje się nawet prawidłowość dziesięciu tysięcy godzin Davida Ohamena, zgodnie z którą każdy może stać  specjalistą w jakiejś dziedzinie, jeśli poświęci na jej poznanie i praktykę co najmniej 10 tys. godzin. (s.11).

 

Analogowa taksonomia celów kształcenia Benjamina Blooma powstała w 1956 roku zawierając sześć wzajemnie przenikających się warstw/poziomów wiedzy i umiejętności, przy czym najważniejsze są tu cele poznawcze. Tymczasem w XXI wieku potrzebujemy absolwentów szkół, którzy będą potrafili nie tylko wykazać się wiedzą, ale będą zarazem twórczy w myśleniu i zdolni do pracy w zespołach.

 

W 2002 r. David R. Krathwohl zaproponował rewizję taksonomii Blooma, która będzie bardziej sprzyjać kształceniu konstruktywistycznemu, a więc dającemu pierwszeństwo na tworzenie czegoś nowego, nie uczeniu się na pamięć. Ważna jest umiejętność formułowania własnych myśli, dokonywania analizy i syntezy, oceniania efektów własnych doświadczeń oraz bycia kreatywnymi.  

 

Poniżej cytuję za pracą M. Černý'ego (2018, s.16) schemat taksonomii Blooma zawierający obie wersje: pierwotną (lewa strona) i zrekonstruowaną dla potrzeb edukacji XXI wieku  (prawa strona):

  

Nowa era wymaga zupełnie innego podejścia do kształcenia i uczenia się niezależnie od tego, czy ma ono miejsce w systemie szkolnictwa formalnego, nieformalnego czy indywidualnego. Konieczne jest wykorzystywanie najnowszej wiedzy z zakresu kognitywistyki, samodzielnego zarządzania własnym procesem uczenia się, heutagogiki i personalizmu dydaktycznego, które mają na celu zwiększanie efektywności indywidualnego i zespołowego uczenia się na odległość (s.18). 

Schemat: heutagogika (źródło) 

Černý rekonstruuje najważniejsze dylematy związane z nową, e-taksonomią celów kształcenia. Postanowiłem dokonać zestawienia jego podejścia w tabeli, by można było zobaczyć, jak poszczególne warstwy  stanowią coraz wyższy poziom wymagań w zakresie wiedzy, aktywności i umiejętności: 

 

Cel kształcenia	Operacjonalizacja	Środki	Aktywności	osobowości
Posiadanie wiedzy	Identyfikujcie, rozwińcie, wyszukajcie, przyporządkujcie, opiszcie, podajcie przykład, zapamiętajcie sobie	Google, Evernote, iBook, OneNote, ZIM, Quizlet, Digg, Reddit, Facebook, Remember The Milk	Zapisywanie ulubionych stron, Przekazywanie innym ulubionych stron, opracowanie tekstu, notatki, podstawowe formy aktywności w sieciach społecznych, trenowanie pamięci, odbiór treści z internetu, wyszukiwanie podstawowych informacji z internetu, konstruowanie obliczeń	Nicolas Carr Earl Miller Larry Rosen
zrozumienie	Zinterpretuj, wyjaśnij, przekaż informację, zastąp, porównaj, klasyfikuj	Prezi, Twitter, Google Docs, Show Me, iTunesU, Powerpoint, Excel,  Google, Coogle, Evernote, Keynote, OneNote, iBook, Wordpress, Google Classroom, Moodle	Aktywność w sieciach społecznościowych, pisanie blogu, odbiór treści z internetu, wyższy poziom wyszukiwania w Internecie, komentarze, rozeznanie	Mark Pesce Alec Couros Richard Foreman
Aplikacja	Zademonstrujcie, wypróbujcie, pokażcie, nauczcie kogoś, zapoznajcie z czymś, wprowadźcie, zainscenizujcie, realizujcie, poprawcie, zaprezentujcie	iMovie, Fold, Lucid Chart, 123D design, Google Docs, Evernote, OneNote, Flipboard, Audacity	Tworzenie filmu, tworzenie diagram, poprowadzenie wywiadu, prezentacja, odegranie roli, tworzenie alb, tworzenie zbiórek, prowadzenie dziennika, tworzenie modelu 3D, edytowanie, zbiór danych	Stephen Downes John Dewey Lea Mentliková
Analiza	Dedukujcie, rozwiążcie, przebadajcie, porównajcie, określcie, zaklasyfikujcie do kategorii, zademonstrujcie, połączcie, powiążcie	SimpleNote, Evernote, Numbers, Excel, QtiPlot, SciDAVis, Dropbox, Poplet, Realtimeboard	Stwórczi9e tabelę, utwórzcie schemat, zsumujcie, stwórzcie mapy, przebadajcie, stwórzcie reklamę, opracujcie informację, stwórzcie PLE	Esther Grassian Ignatia Inge deWaard François Taddei
Wartościowanie (ewaluacja)	Kontrolujcie, twórzcie hipotezy, krytykujcie, oceniajcie, sądźcie, skalujcie,  testujcie, dedukujcie, obserwujcie	Skype, Facebook, Google Plus, Edmodo, Jot, Paper, Marvel, PopApp, Basecamp, Trello, Google Apps, Survio	Wyskalowanie, zestawienie, samoocena, poinformowanie, próba, protokół, wyrażenie poglądu, krytyczna ocena	Jakob Nielsen Nigel Cross Adam Hazdra
Tworzenie	Zmieńcie, wymyślcie, zaproponujcie, zestawcie, przekażcie, znajdźcie odmienne rozwiązanie, zaplanujcie, transformujcie, sformułujcie założenia	iMovie, BookCreator, Sigil, StoryCreator, Trello, Google Calendar, Evernote, Wix, Wordpress, Canva, Writt, YouTube, Sound Mixer	Stwórz program telewizyjny, zrelacjonuj wydarzenie, napisz książkę, stwórz e-book, zmiksuj dźwięk, stwórz web stronę, skonstruuj plan, organizuj projekt	René Nekuda Dagmar Chytková Beth Kanter

 

Tabela 1. Konstruowanie celów kształcenia (źródło: opracowanie własne na podstawie Michal Černý Pedagogicko-psychologické otazky online vzdĕlávání, Brono: Masarykova Univerzita 2018, s. 21-30) 

 Drodzy rodzice, zobaczcie, że to, o czym tu piszę, jest w Polsce nieosiągalne w większości szkół powszechnych. To sprawujący władzę w resorcie subedukacyjnym czynią wszystko, by wykluczyć polską młodzież z świata wiedzy i umiejętności, które są już niezbędne, a wciąż nieobecne.