Skoro mamy równoległą rzeczywistość, jaką jest
świat wirtualny, to nie ma się co dziwić, że powstała już (ponoć w Chinach)
wiele lat temu CYBERGOGIKA. Czeski specjalista od pedagogiki mediów - Michal
Černý postanowił zatem poświęcić jedną ze swoich rozpraw właśnie tej nowej- ale
w istocie nie nowej dyscyplinie naukowej, której przedmiotem badań i
eksperymentów dydaktycznych jest digitalna taksonomia celów kształcenia Blooma
i uzasadnienie jej aplikacji w kształceniu zdalnym. Skoro analogowa teleologia
edukacji stała się powszechną w realnej dydaktyce szkolnej, a przynajmniej w
świecie idei, bo w praktyce jest mocno lekceważona także w polskim
szkolnictwie, to trzeba było opracować jej cyfrową wersję.
Współczesna cybergogika właściwie niewiele różni się od pedagogiki, gdyż nową zmienną jest jedynie sfera wirtualna. Kluczowa jednak jest dla cybergogiki inna klasyfikacja celów edukacji, inaczej rozłożone są akcenty w sferze ich wskaźników, środków oraz form aktywności osób uczących się. Tu rzeczywiście jest rewolucja. Oznacza to zarazem, że duża część dotychczas stosowanych w realiach metod i technik musi iść do muzeum, do archiwum.
Niestety, jeszcze większość nauczycieli broni się przed rezygnacją z przestarzałych i nieadekwatnych także do procesu akceleracji rozwoju młodych ludzi oddziaływań dydaktycznych. Utrwala ich w tym skostnieniu władza oświatowa.
Trzeba jednak zacząć
stosować nowe podejścia do kształcenia dzieci, młodzieży, dorosłych i osób ześlizgujących się w starość. Tak, tak, uczyć się będziemy przez całe życie, czy
to się nam podoba, czy nie. Analfabetyzm cybernetycznych kompetencji wykluczy
część osób z funkcjonowania w społeczeństwie, z możliwości realizacji własnych zadań, załatwienia ważnych
spraw itp.
Naturalnym
dla cybergogiki środowiskiem jest świat ONLINE, w którym nauczyciele muszą brać
pod uwagę trzy czynniki: emocjonalne, kognitywne i społeczne (zob. poniższy
schemat, z w/w książki Černý'ego,2018, s.10):
Amerykański model "Learning by doing" stanowi psychopedagogiczne
uzasadnienie dla konstruowania, praktykowania i ewaluowania procesu
e-kształcenia. Tu także zwraca się uwagę na to, że jego efektywność zależy
przede wszystkim od stopnia zainteresowania tematem i ćwiczeń. Podaje się nawet
prawidłowość dziesięciu tysięcy godzin Davida Ohamena, zgodnie z którą każdy
może stać specjalistą w jakiejś dziedzinie, jeśli poświęci na jej
poznanie i praktykę co najmniej 10 tys. godzin. (s.11).
Analogowa taksonomia celów kształcenia Benjamina Blooma powstała w 1956
roku zawierając sześć wzajemnie przenikających się warstw/poziomów wiedzy i
umiejętności, przy czym najważniejsze są tu cele poznawcze. Tymczasem w XXI
wieku potrzebujemy absolwentów szkół, którzy będą potrafili nie tylko wykazać
się wiedzą, ale będą zarazem twórczy w myśleniu i zdolni do pracy w zespołach.
W 2002 r. David R. Krathwohl zaproponował rewizję taksonomii Blooma, która
będzie bardziej sprzyjać kształceniu konstruktywistycznemu, a więc dającemu
pierwszeństwo na tworzenie czegoś nowego, nie uczeniu się na pamięć. Ważna jest
umiejętność formułowania własnych myśli, dokonywania analizy i syntezy, oceniania efektów własnych doświadczeń oraz bycia kreatywnymi.
Poniżej cytuję za pracą M. Černý'ego (2018, s.16) schemat taksonomii Blooma
zawierający obie wersje: pierwotną (lewa strona) i zrekonstruowaną dla potrzeb
edukacji XXI wieku (prawa strona):
Nowa era wymaga zupełnie innego podejścia do kształcenia i uczenia się
niezależnie od tego, czy ma ono miejsce w systemie szkolnictwa formalnego,
nieformalnego czy indywidualnego. Konieczne jest wykorzystywanie najnowszej
wiedzy z zakresu kognitywistyki, samodzielnego zarządzania własnym procesem
uczenia się, heutagogiki i personalizmu dydaktycznego, które mają na celu
zwiększanie efektywności indywidualnego i zespołowego uczenia się na odległość
(s.18).
Černý rekonstruuje najważniejsze dylematy związane z nową,
e-taksonomią celów kształcenia. Postanowiłem dokonać zestawienia jego podejścia
w tabeli, by można było zobaczyć, jak poszczególne warstwy stanowią coraz
wyższy poziom wymagań w zakresie wiedzy, aktywności i umiejętności:
Cel kształcenia |
Operacjonalizacja
|
Środki |
Aktywności |
osobowości |
Posiadanie wiedzy
|
Identyfikujcie,
rozwińcie, wyszukajcie, przyporządkujcie, opiszcie, podajcie przykład,
zapamiętajcie sobie |
Google, Evernote, iBook, OneNote, ZIM, Quizlet,
Digg, Reddit, Facebook, Remember The Milk |
Zapisywanie ulubionych stron, Przekazywanie innym
ulubionych stron, opracowanie tekstu, notatki, podstawowe formy aktywności w
sieciach społecznych, trenowanie pamięci, odbiór treści z internetu, wyszukiwanie
podstawowych informacji z internetu, konstruowanie obliczeń |
Nicolas Carr Earl Miller Larry Rosen |
zrozumienie |
Zinterpretuj,
wyjaśnij, przekaż informację, zastąp, porównaj, klasyfikuj |
Prezi, Twitter, Google Docs, Show Me, iTunesU,
Powerpoint, Excel, Google, Coogle,
Evernote, Keynote, OneNote, iBook, Wordpress, Google Classroom, Moodle |
Aktywność w
sieciach społecznościowych, pisanie blogu, odbiór treści z internetu, wyższy
poziom wyszukiwania w Internecie, komentarze, rozeznanie |
Mark Pesce Alec Couros Richard Foreman |
Aplikacja |
Zademonstrujcie,
wypróbujcie, pokażcie, nauczcie kogoś, zapoznajcie z czymś, wprowadźcie, zainscenizujcie,
realizujcie, poprawcie, zaprezentujcie |
iMovie, Fold, Lucid Chart, 123D design, Google Docs,
Evernote, OneNote, Flipboard, Audacity |
Tworzenie filmu,
tworzenie diagram, poprowadzenie wywiadu, prezentacja, odegranie roli,
tworzenie alb, tworzenie zbiórek, prowadzenie dziennika, tworzenie modelu 3D,
edytowanie, zbiór danych |
Stephen Downes John Dewey Lea Mentliková |
Analiza |
Dedukujcie,
rozwiążcie, przebadajcie, porównajcie, określcie, zaklasyfikujcie do
kategorii, zademonstrujcie, połączcie, powiążcie |
SimpleNote, Evernote, Numbers, Excel, QtiPlot,
SciDAVis, Dropbox, Poplet, Realtimeboard |
Stwórczi9e tabelę,
utwórzcie schemat, zsumujcie, stwórzcie mapy, przebadajcie, stwórzcie
reklamę, opracujcie informację, stwórzcie PLE |
Esther Grassian Ignatia Inge deWaard
François Taddei |
Wartościowanie
(ewaluacja) |
Kontrolujcie,
twórzcie hipotezy, krytykujcie, oceniajcie, sądźcie, skalujcie, testujcie, dedukujcie, obserwujcie |
Skype, Facebook, Google Plus, Edmodo, Jot, Paper, Marvel,
PopApp, Basecamp, Trello, Google Apps, Survio |
Wyskalowanie,
zestawienie, samoocena, poinformowanie, próba, protokół, wyrażenie poglądu,
krytyczna ocena |
Jakob Nielsen Nigel Cross Adam Hazdra |
Tworzenie |
Zmieńcie, wymyślcie,
zaproponujcie, zestawcie, przekażcie, znajdźcie odmienne rozwiązanie,
zaplanujcie, transformujcie, sformułujcie założenia |
iMovie, BookCreator, Sigil, StoryCreator, Trello,
Google Calendar, Evernote, Wix, Wordpress, Canva, Writt, YouTube, Sound Mixer
|
Stwórz program
telewizyjny, zrelacjonuj wydarzenie, napisz książkę, stwórz e-book, zmiksuj
dźwięk, stwórz web stronę, skonstruuj plan, organizuj projekt |
René Nekuda Dagmar Chytková Beth Kanter |
Drodzy rodzice, zobaczcie, że to, o czym tu piszę, jest w Polsce nieosiągalne w większości szkół powszechnych. To sprawujący władzę w resorcie subedukacyjnym czynią wszystko, by wykluczyć polską młodzież z świata wiedzy i umiejętności, które są już niezbędne, a wciąż nieobecne.