06 listopada 2020

Znaczenie wywiadów z naukowcami o pedagogice i kształceniu (przez) pedagogów

 


Bardzo dobrze, że są publikowane w różnych mediach wywiady  z profesorami pedagogiki, gdyż dzięki temu poznajemy bliżej spojrzenie koleżanek czy kolegów na kluczowe problemy edukacji i nauki. Na szczęście są tacy, którzy troszczą się o reprezentowany status naukowy własnej dyscypliny oraz jej oryginalny wkład w kształcenie przyszłych pedagogów i/lub nauczycieli. 


Dzisiaj trzeba przybliżać środowisku oświatowemu, akademickiemu oraz publicystom, pracownikom mediów tych pedagogów, którzy są nie tylko autorami istotnych rozpraw naukowych, ale także są ekspertami, recenzentami i komentatorami codzienności akademickiej oraz oświatowej. 

 

Do takich należy dziekan Wydziału Nauk Społecznych Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie - prof. Renata Nowakowska-Siuta, z którą miałem zaszczyt współpracować przez pięć lat w tej Uczelni, a nadal współredagujemy ogólnopolskie czasopismo "Studia z Teorii Wychowania".  Na portalu ChAT został opublikowany wywiad z pedagog - komparatystką, badaczką systemów oświatowych na świecie pod intrygującym tytułem - Pedagogika ma pomóc adekwatnie żyć i działać w świecie. 

 

Przytoczę fragmenty z całości, z którą zainteresowani mogą sami się zapoznać: 

 

Po co nam właściwie pedagogika?

Wbrew pozorom nie jest to proste pytanie. Mamy dwa podejścia do myślenia o pedagogice – nurt naukowy, który toczy wewnętrzne spory metodologiczne, o to, czy pedagogika jest w ogóle ‘nauką czystą’ czy korzysta z dorobku innych dyscyplin jak socjologia i psychologia. Te zmagania toczą się od kilku dekad. Jest i drugi pogląd, ograniczający pedagogikę do działalności praktycznej, w której zawiera się jedynie kształcenie nauczyciela i dydaktyka, a wszystko inne to elementy zapożyczone, nie mające za wiele wspólnego z pedagogiką. Tak mniej więcej wygląda tło sporu teoretycznego.

Jaki jest właściwie cel pedagogiki?

Możemy, oczywiście, prowadzić teoretyczne rozważania, jak to rozumiano w starożytności, czy jak do sprawy podchodzili personaliści lat 20. i 30. XX wieku, jednak zasadna jest teza, że pedagogika jest po to, aby zrozumieć innego człowieka i umieć profesjonalnie, a nie tylko emocjonalnie, owo rozumienie przekuć w działanie.  (...) 

Co ma takiego pedagogika, czego nie mają inne nauki? Wiadomo, że zawsze jest interdyscyplinarność, ale co posiada pedagogika, czego nie mają inni i co inni mogą zapożyczyć od pedagogiki, aby zastosować u siebie?

Trudno powiedzieć, czy jest coś takiego typowo pedagogicznego. Są oczywiście głosy, że historia wychowania i myśli pedagogicznej nie należy do pedagogiki tylko do historii, a dydaktyka dzieli się na szczegółową, czyli np. językową i pozostałe. Gdybym znała odpowiedź na to pytanie to napisałabym esej, który być może wywróciłby do góry nogami myślenie o pedagogice w ogóle. 

Musimy sobie uświadomić, że pedagogika wyrastała z filozofii, zajmując się rozwojem człowieka, przy czym nie tylko w jego pierwszym stadium, ale także  w jego sytuacji historycznej, kulturowej i społecznej. Ponadto pedagogika ma rys aksjologiczny i nie rezygnuje z mówienia o człowieku zanurzonym w świat wartości.

Jeśli pedagogika na bieżąco stara się zrozumieć człowieka i towarzyszy mu w procesie kształtowania (się) to pedagogika powinna być najbardziej dynamicznie zmieniająca się nauką wśród dyscyplin humanistycznych. Czy tak jest?

Mogę tylko powtórzyć, że mówimy o pedagogice jako nauce i o pedagogii, a więc o tym, co dotyczy działania i pracy z innym człowiekiem. Obydwa nurty będą się gwałtownie zmieniać. Nie ma pedagogiki bez dorobku nauk, w tym neuronauk i w ogóle myślenia o ludzkim mózgu, sztucznej inteligencji i jakie to ma przełożenie na człowieka w jego codziennym życiu. 



Z drugiej strony, jeśli mówimy o moim obszarze badań, a więc pedagogice porównawczej to jest to raczej subdyscyplina, która domaga się nieustannej aktualizacji, bo nie da się mówić o systemach edukacyjnych czy szerzej – zmianach w edukacji bez uwzględnienia kontekstu historycznego, społecznego czy kulturowego ani bez rozumienia tekstów w językach oryginalnych. Łączy ona zatem mnóstwo dystynkcji, ale też jest rzadko wybierana jako pole eksploracyjno-naukowe. To pokazuje złożoność zagadnienia.  (...) 


Mamy 30. rocznicę wprowadzenia religii do szkół. Z międzynarodowych badań wynika, że proces wychowania religijnego kuleje, a Polska jest w czołówce krajów najszybciej sekularyzujących się. Do tego wszyscy narzekają na pogarszającą się wiedzę religijną. Czy taka sytuacja ma już jakiś wpływ na pedagogikę?

Jako pedagog porównawczy mogę powiedzieć, że problem tkwi w archaiczności metodyki i pomysłu na kształcenie religijne w polskiej szkole. To, że uznaliśmy, iż jesteśmy państwem homogenicznym, w którym dominuje wyznanie rzymskokatolickie, pokazuje, że w podręcznikach zatwierdzanych przez hierarchię, eksperci zewnętrzni nie mają za wiele do powiedzenia. Nie ma za bardzo pomysłu, o czym rozmawiać ze współczesnym nastolatkiem. Mam wrażenie, że brak jest konceptu na unowocześnienie przekazu.

 Mało jest wiedzy naukowej, czego potrzeba człowiekowi i jak postrzega swoją rolę w świecie i jak zamierza budować swoją tożsamość. Efektem jest to, że młodzież rezygnuje z religii, gdyż ta nie odpowiada na jej pytania i potrzeby. Zapomina się w szkołach o różnych obszarach intelektualnych i potrzebach młodego człowieka, które trzeba zagospodarować. Nie wszystkich interesują rzeczy okrojone i podawane w pigułce – jest młodzież, która chce i oczekuje więcej.

Jak pedagogika (...)  zagospodarowuje potrzeby młodzieży związane z postępującą cyfryzacją życia?

Wierzę, że w tym pędzącym coraz bardziej świecie, jedynym wyjściem jest to, abyśmy my – pedagodzy – robili swoje. Nie powinniśmy popadać w przesadną misyjność pedagogiki, bo wówczas staje się ona niepotrzebnym biczem, ani też nie powinniśmy się obrażać na współczesny świat a o wiele bardziej go zrozumieć i opisywać mądrze. 

Ważna jest też propozycja, która nie musi być od razu uważana za atrakcyjną, ale z czasem okazuje się, że co bardziej wysublimowane gusta zaczynają ją doceniać jak choćby to, że za dyplomem idzie jakaś elokwencja człowieka albo doza wiedzy ogólnej.