W związku z tym, że pedagodzy i psycholodzy
prowadzą badania naukowe dotyczące sytuacji ofiar wojny w Ukrainie, w tym
sytuacji obywateli Ukrainy przebywających w Polsce, odnotowuję w tym miejscu
kolejną, niezwykle cenną inicjatywę z tego zakresu. Centrum Historii
Miejskiej Europy Środkowo-Wschodniej ze Lwowa zainicjowało projekt
naukowo-badawczy, który w Polsce współrealizują naukowcy z Instytutu Filozofii
i Socjologii Polskiej Akademii Nauk oraz Centrum Dialogu im.
Mieroszewskiego, a dotyczy on nagrywania wywiadów
dokumentujących przebieg i następstwa wojny.
Odsyłam
do strony dokumentującej realizację projektu, gdyż
jest niezwykle cennym źródłem obiektywnej i intrasubiektywnej wiedzy o
doświadczanej traumie przez ofiary wojny, którymi są nie tylko dotknięte nią
bezpośrednio osoby, ale także świadkowie i wszyscy wspomagający ludzkie życie.
Przywołam tylko fragment metodologicznego zamysłu projektu badawczego:
Wywiady w projekcie nagrywane są według starannie
przygotowanego kwestionariusza, wypracowanego wspólnie przez przedstawicieli
wszystkich instytucji realizujących projekt. Relacje kładą nacisk na
rekonstrukcję faktografii i zmieniające się realia życia codziennego, nie na
emocje, co ma przeciwdziałać wtórnej traumatyzacji rozmówców. Kwestionariusz
przygotowany został we współpracy z psychologami i psychoterapeutami.
Naszym najważniejszym
założeniem metodologicznym jest minimalizacja szkód i zapewnienie maksymalnego
komfortu i bezpieczeństwa zarówno osobom nagrywanym, jak i nagrywającym.
Rozmawiamy wyłącznie z osobami pełnoletnimi, które znajdują się w bezpiecznym
miejscu, mają zapewnione mieszkanie i zaspokojone podstawowe potrzeby bytowe,
zaś w Polsce są co najmniej od czterech tygodni.
W projekcie biorą
udział tylko osoby, które są przekonane do podzielenia się z nami swoim
doświadczeniem. Rozmowy nagrywane są w języku wybranym przez rozmówcę (rosyjski
lub ukraiński). To rozmówca decyduje o tym, na które pytania udzieli odpowiedzi
(otrzymuje je wcześniej do wglądu), a także na jakich zasadach jego nagranie
będzie archiwizowane i udostępniane. Dotyczy to w szczególności kwestii
anonimizacji. Na każdym etapie projektu możliwa jest rezygnacja z uczestnictwa
w nim i wycofanie zgody na wykorzystywanie i udostępnianie relacji.
Polskim zespołem badaczy z IFiS, UW, UJ i UP w Krakowie kieruje dr Anna Wylegała. Przewiduje się w przyszłości poszerzenie zespołu badaczy.