26 sierpnia 2020

Nieliczne absolwentki studiów pedagogicznych chcą lub mogą podjąć pracę naukową w uniwersytecie czy akademii

 


Jak sygnalizują mi po jakimś czasie absolwenci mojego seminarium magisterskiego, do pracy na uczelni trzeba się niejako urodzić i/lub mieć środki do życia. Pedagogikę studiują przede wszystkim kobiety, które po założeniu rodziny koncentrują się na macierzyństwie, trosce o rodzinę, a często także poświęcają swój czas opiece nad rodzeństwem czy starszymi już rodzicami. Trudno jest im pogodzić pracę naukową z rolami, które stanowią dla nich ważny sens życia. 

Kiedy młodych adeptów studiów można było zatrudnić na stanowisku asystenckim, w ramach którego miał czas na dojrzewanie do równoległych ról: nauczyciela akademickiego, dydaktyka szkoły wyższej, edukatora dorosłych, archiwisty, diagnosty, metodologa badań społecznych i badacza-praktyka można było liczyć na wysoki poziom dysertacji doktorskich. 

W naukach humanistycznych i społecznych pośpiech jest nie tylko złym doradcą, ale i czynnikiem redukującym poziom koniecznego zaangażowania w samokształcenie i weryfikowanie własnych kompetencji. Trzeba bowiem nie tylko prowadzić ponad 200 godzin zajęć dydaktycznych, ale też czytać, bada i publikować wyniki dociekań w okresie o połowę krótszym, niż miało nań moje pokolenie, bo trwającym zaledwie cztery lata. 

Są wśród doktorantów tytani pracy naukowej, osoby wybitnie uzdolnione, ale muszą mieć zapewniony spokój i wparcie tak w środowisku rodzinnym, domowym,  jak i przyzwolenie na eksperymentowanie, podejmowanie ryzyka i działanie wykluczające ageistyczną i rywalizacyjną, czyli bezinteresowną  zawiść. 

Być może dlatego mamy coraz mniej rewolucyjnych rozpraw doktorskich, nie mówiąc już o habilitacyjnych. Jedni ścigają się z drugimi lub wykonują swoje rzemiosło pod wpływem formalnego ciśnienia czy zagrożenia utratą miejsca pracy. 

Uniwersytety stały się bowiem miejscami troski socjalnej o tych, którzy od lat prowadzą ćwiczenia, wykłady, ale nie zamierzali i nie chcą angażować się w rozwój nauki, a tym samym własny. Im wystarczy bezpieczeństwo socjalne. Po kilkunastu latach napiszą z Bożej Łaski doktorat, a rada jednostki nada im z poczuciem wdzięczności stopień naukowy doktora. Dziekan zapewni awans na stanowisko adiunkta i znowu przez kilkanaście lat będą trwać, kształcić innych bez jakichkolwiek korzyści dla własnej dyscypliny naukowej.

Dobrze zatem się stało, że ministerstwo zmieniło prawo gwarantując wiecznym adiunktom nie tylko stanowisko wykładowcy, ale także stwarzając im możliwość zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym. Proporcje między dydaktykami a naukowcami sprawiają, że w danej uczelni określona dyscyplina naukowa będzie miała szanse na swój dalszy rozwój, istnienie po ewaluacji w 2022 r., albo zostanie wymazana wraz z uzyskanymi dotychczas uprawnieniami do nadawania stopni naukowych.