W
Niemczech zwraca się uwagę na coraz trudniejszą sytuację, z jaką muszą mierzyć
się nie tylko nauczyciele szkół podstawowych i średnich, ale także ich
uczniowie. Nie chodzi tu o dyscyplinę w jej pruskim znaczeniu, bo to jest już
przeszłością, ale o konieczność innego podejścia do zajęć dydaktycznych i do
ich organizacji. Fundacja Roberta Boscha regularnie prowadzi badania od 2019
roku na reprezentatywnej próbie nauczycieli, uczniów czy ich rodziców, by poznać aktualną sytuację w szkołach.
W 2024 roku przeprowadzono badania na reprezentatywnej próbie, która objęła 1530 uczniów w wieku od 8 do 17 roku życia uczęszczających do szkół ogólnokształcących i zawodowych. Jak wynika z badań postaw uczniów wobec zakłóceń, z jakimi spotykają się w trakcie zajęć szkolnych, dotyczą one zdarzeń, których doświadczają także uczący się w polskich szkołach (Robert Bosch Stiftung, 2024. Deutsches Schulbarometer: Befragung Schüler:innen. Ergebnisse von 8- bis 17-Jährigen und ihren Erziehungs berechtigten zu Wohlbefinden, Unterrichtsqualität und Hilfesuchverhalten. Robert Bosch Stiftung).
Wybrałem z powyższego raportu kilka zagadnień, które były przedmiotem diagnozy postaw uczniów wobec ich nauczycieli i szkolnych sytuacji:
- 42 proc. uczniów przyznało, że nie są
cicho, kiedy nauczyciel/-ka mówi (wykłada);
- 41 proc. uczniów potwierdziło, że nie
słucha nauczycieli w czasie lekcji;
- zdaniem 29 proc. uczniów celowo
zakłócają oni przebieg zajęć.
- tylko 26 proc. uczniów przyznało, że
słuchają nauczyciela/-kę i są cicho, kiedy on/ona mówi.
- 17 proc. uczniów jest niezadowolonych
z traktowania ich przez nauczycieli.
- jedynie 7 proc. badanych uważało, że
są stawiane im zbyt wysokie wymagania, zaś 4 proc., że zbyt dużo zadaje
się prac domowych; 4 proc. że lekcje są nudne a toalety szkolne
brudne.
- 4 proc. uczniów wskazało, że lekcje
są źle zorganizowane a nauczyciele są kiepscy
- także 4 proc. potwierdziło niesprawiedliwe traktowanie uczniów przez nauczycieli.
Aż
57 proc. uczniów przyznało, że są wyśmiewani przez innych w czasie lekcji,
natomiast 58 proc. uczniów wskazało, że są w czasie lekcji wytrącani z
równowagi przez rówieśników w klasie. Dwie trzecie uczniów oczekiwało wsparcia
ze strony nauczycieli, kiedy pojawiały się powyższe problemy. Badani uczniowie
byli samokrytyczni, bowiem 37 proc. przyznało, że ich klasa nie jest spójną
grupą, a 28 proc. wskazało, że nie pomagają sobie nawzajem.
Nie wszyscy uczniowie byli zadowoleni z organizacji zajęć szkolnych. Co piąty uczeń (22 proc. ) stwierdził, że w ciągu tygodnia nie odbyły się 3-4 lekcje, zaś prawie połowa (42 proc.) wskazała, że co tydzień nie odbywały się co najmniej 1-2 lekcje.
W Niemczech, podobnie jak w Polsce, brakuje nauczycieli.
Co
ciekawe, większość uczniów (65 proc.) była zadowolona ze swoich nauczycieli
nawet wówczas, kiedy popełnili jakiś błąd w rozwiązywaniu zadań czy w udzielaniu odpowiedzi na pytania. Zdaniem 51 proc. uczniów byli chwaleni przez pedagogów, jeśli
poprawnie wykonali zadanie. Niestety, tylko 35 proc. spośród badanych
stwierdziło, że otrzymali w czasie lekcji informację zwrotną na temat
wykonania zadań, a nauczyciel wyjaśniał, z czym sobie poradzili, a czego jeszcze powinni się nauczyć. Także 35 proc. uczniów potwierdziło, że nauczyciele dodali im
otuchy, kiedy oni mieli trudność w rozwiązywaniu jakiegoś zadania.
(rys. tamże, s. 39)
Badaczy
interesowało także to, czy uczniowie są zainteresowani konstruktywistycznym
kształceniem, czy odczuwają możliwość innej edukacji? W świetle wskazań na skali Likerta
uczniowie potwierdzili, co następuje:
-
63 proc. chciałoby, aby nauczyciel podzielił się z nimi swoją opinią na temat udzielonej przez nich odpowiedzi;
-
44 proc. uczniów oczekiwało, by nauczyciel zapytał ich, co już być może wiedzą na poruszany temat;
-
28 proc. chciało, żeby nauczyciel dociekał, zapytał ich, czy właściwie coś
zrozumieli lub czegoś nie pojęli;
- 24 proc. pragnęło, by nauczyciel proponował im zadanie, które oni chętnie sami by rozwiązywali.
Po zapoznaniu się z wynikami badań niemieccy dydaktycy wskazują na potrzebę przygotowywania nauczycieli w zakresie umiejętnego zarządzania klasa szkolną (Classroom Management).
Jak
jest w polskich szkołach? O tym częściowo mówiono w Kielcach, do czego jeszcze powrócę.