Stanowisko Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej

 

Odnalazł się w cyberprzestrzeni Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej. Kto zajrzy na stronę tego stowarzyszenia, to zobaczy, że w dziale aktualności jest ostatni wpis z 8 maja 2023 roku. Tym bardziej ucieszyłem się, kiedy na Facebooku zaistniało Stanowisko tej pozarządowej organizacji. Wyjątkowo zatem publikuje je w tym miejscu, bo mogłoby umknąć uwadze opinii publicznej. To, że nie będzie wzięte pod uwagę przez władze, nie wymaga nawet komentarza czy formułowania przypuszczeń.       

 

"Warszawa, 25.11.2024

 

Stanowisko Komitetu Kryzysowego Humanistyki Polskiej w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie sporządzania wykazów wydawnictw monografii naukowych oraz czasopism naukowych i recenzowanych materiałów z konferencji międzynarodowych z dnia 31 października 2024 r.

 

1.   Uwagi ogólne

 

Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej dostrzega potrzebę jakościowej zmiany w procesie tworzenia wykazu wydawnictw i czasopism punktowanych. Ostatnie lata wyraźnie pokazały, że społeczność akademicka oczekuje przejrzystego i jawnego procesu wyboru oraz oceny. Musimy też przypomnieć, że napięcia wewnątrz naszego środowiska i konflikty wokół wykazu czasopism są pochodną reformy z 2018 r., która zredukowała działalność naukową do punktów, a przyszłość jednostek naukowych uzależniła od optymalizowania liczby publikujących pracowników w N. Bez fundamentalnej zmiany jakościowej w ocenie naszej działalności akademickiej – naukowej, dydaktycznej i społecznej, każdy wykaz czasopism będzie przedmiotem niezwiązanej z prawdziwą nauką kalkulacji.

W przedstawionym 31 października projekcie rozporządzenia widzimy istotną zmianę kierunku – zbalansowanie dominującej dotychczas ilościowej oceny na podstawie wskaźników bibliometrycznych z jakościowym spojrzeniem na znaczenie danego czasopisma dla dyscypliny. Szczególnie w naukach humanistycznych i społecznych ograniczanie wartości miejsca publikacji naszej pracy do wskaźników wpływu, stworzonych dla zupełnie innych dyscyplin i dziedzin nauki, prowadziło do krzywdzących decyzji punktacyjnych. Stąd pozytywnie oceniamy decyzję o podtrzymaniu roli jakościowej oceny eksperckiej, korygującej ilościowo przypisaną punktację.

Nie możemy jednak pominąć tych elementów projektu rozporządzenia, które w naszej opinii mogą odnieść skutek odwrotny od zamierzonego. Dwuetapowa procedura oceny jest zawiła, miejscami niejasna, interpretacja części przepisów prowadzi do sprzeczności. W pierwszym etapie, z założenia opierającym się o wskaźniki wpływu, stworzono możliwość podnoszenia punktacji przez KEN na podstawie uznaniowych przesłanek - zaciemnia to przyjęte dla tego etapu metody ustalania wartości punktowej czasopism. Istotna część warunków, na podstawie których czasopisma mogą być wybrane do drugiego etapu oceny eksperckiej, jak również same kryteria oceny w drugim etapie, nie gwarantują ochrony przed manipulacjami środowiskowymi i decyzjami podyktowanymi zakulisowym lobbingiem. Brak trybów odwoławczych od decyzji o obniżeniu punktacji lub usunięcia czasopisma z wykazu negatywnie wpływa na sprawiedliwość procesu. Brak gwarancji dostępu do uzasadnień decyzji w trakcie oceny obniża standardy jawności i społecznej kontroli działalności KEN oraz Ministerstwa. Budzi to wątpliwości co do zgodności rozporządzenia ze standardami demokratycznego państwa prawa.

W tym kontekście zwracamy się do Ministerstwa z apelem o skierowanie projektu rozporządzenia do ponownych prac koncepcyjnych i legislacyjnych oraz przeprowadzenie dłuższych, szerszych konsultacji społecznych.

Poniżej przedstawiamy propozycję zmian kierunkowych dla przyszłych prac nad rozporządzeniem, jak również szczegółowe uwagi odnośnie przepisów w projekcie z 31 października.

 

2.     Propozycje zmian w rozporządzeniu

 

●           uproszczenie procedury wyboru oraz oceny czasopism na potrzeby sporządzenia wykazu, spłaszczenie punktacji dla czasopism w dziedzinach nauk humanistycznych, społecznych, teologicznych i o rodzinie

W celu uproszczenia i uczynienia dwuetapowej oceny bardziej przejrzystą proponujemy zmianę w sposobie wyboru oraz przyznawania punktacji dla czasopism w dyscyplinach humanistycznych, społecznych, teologicznych i o rodzinie. W pierwszym etapie wszystkie czasopisma indeksowane, dla których można ustalić wskaźnik wpływu na podstawie zaproponowanego katalogu w § 10. 2. otrzymują punktację w jednym progu 70 pkt. Wszystkie pozostałe czasopisma, dla których nie można ustalić wskaźnika wpływu, ale są indeksowane w istniejących międzynarodowych bazach otrzymują punktację w wysokości 40 pkt. Czasopisma nieindeksowane otrzymują 20 pkt. Następnie, w drugim etapie wybrane  czasopisma posiadające wskaźniki wpływu mogą otrzymać wyższą punktację w progach 100-140-200 pkt. na podstawie ilościowej oceny wskaźników wpływu i jakościowej oceny eksperckiej. Dla czasopism nie posiadających wskaźników wpływu, ale indeksowanych w międzynarodowych bazach ocena w drugim etapie obejmowałaby wyłącznie ocenę jakościową i w jej wyniku punktacja dla danego czasopisma mogła być zmieniona maksymalnie o dwa progi – z 40 na 70 lub 100 pkt. Proponujemy też, by czasopisma nieindeksowane mogły zostać poddane ocenie eksperckiej wyłącznie na podstawie wniosku złożonego przez jednostkę naukową, w przypadku zgłoszenia publikacji w takim czasopiśmie przez pracownika przypisanego do liczby N. W wyniku oceny eksperckiej wartość punktowa nieindeksowanego czasopisma mogłaby być zmieniona o maksymalnie dwa progi: z 20 na 40 lub 70 pkt.

W efekcie pierwszy etap wyboru czasopism i przyznawania punktacji byłby maksymalnie prosty, jednolity i pozbawiony arbitralności. Drugi etap z kolei równoważyłby oceny wskaźnikowe i jakościowe dla najlepszych czasopism, których wyższa punktacja odzwierciedlałaby trafnie ich znaczenie dla dyscypliny. Utrzymanie możliwości podwyższenia oceny czasopismom nieposiadającym wskaźników wpływu, ale ograniczenie jej do maksymalnie dwóch progów, wyważa potrzeby przedstawicieli dziedzin humanistycznych i społecznych z miarodajnym, odpornym na manipulacje procesem tworzenia całego wykazu. Ścieżka dla czasopism nieindeksowanych uwzględnia potrzeby m.in. naukowców publikujących w zagranicznych, ale nieanglojęzycznych czasopismach, które często nie znajdują się w indeksowanych bazach - np. germanistów w niemieckojęzycznych, uznanych w dyscyplinie periodykach.

Nie zgłaszamy uwag do procesu wyboru czasopism, sposobu oceny i przyznawania punktacji w dziedzinach nauk inżynieryjno-technicznych, medycznych i o zdrowiu, nauk rolniczych, nauk ścisłych i przyrodniczych oraz nauk weterynaryjnych.

 

●       Uproszczenie kryteriów eksperckiej oceny jakościowej

W naszej opinii zaproponowane kryteria oceny jakościowej, obecnie § 15. 1, można zmodyfikować w celu ich uproszczenia, ujednolicenia i uzyskania większej komplementarności. Obecne kryteria 2, 3 i 4 powinny stanowić jedno kryterium mierzące znaczenie czasopisma i publikowanych w nim artykułów dla dyscypliny naukowej. Rozpoznawalność jest pochodną znaczenia dla dyscypliny, poziom merytoryczny z kolei warunkuje znaczenie dla dyscypliny. Proponujemy usunięcie kryterium publikowania w języku angielskim (lub rozszerzenia go na większą liczbę języków obcych). Proponujemy też połączyć kryterium 7 i 8, które pozwalałoby docenić istotny wpływ czasopisma na promocję polskiej nauki i badań naukowców związanych z Polską. Istotne jest też określenie, na jakiej podstawie będzie dokonywana ocena w danym kryterium - jakie dokumenty, dane i informacje zostaną wzięte pod uwagę, które weryfikowalne cechy czasopisma pozwolą przypisać w danym kryterium właściwą ocenę. Dobrą praktyką byłoby umieszczenie w rozporządzeniu wzoru formularza oceny wraz z instrukcją jego wypełniania.

 

●           Wybór członków zespołów eksperckich powołanych do oceny w drugim etapie w ramach istniejących instytucji reprezentujących środowisko akademickie

Postulujemy, by proces wyboru ekspertów, obecnie § 12 odbywał się przy aktywnym udziale środowiska akademickiego. Jedną z możliwych, bardziej reprezentatywnych metod byłoby wzorowanie się na istniejących w prawie o szkolnictwie wyższym i nauce przykładach np. wyborów do Rady Doskonałości Naukowej. Drugim  nie generującym dodatkowych kosztów sposobem na tworzenie zespołów eksperckich, byłoby oparcie się o istniejące instytucje reprezentujące środowisko akademickie, takie jak Komitety PAN.

Wdrożenie demokratycznych procesów wyboru ekspertów zwiększy obiektywność oceny jakościowej i zaufanie środowiska do wyniku prac w postaci wykazu czasopism.

 

●           Wprowadzenie procedury odwoławczej od decyzji w sprawie przyznania punktacji lub usunięcia czasopisma z wykazu

W naszej opinii, sprawiedliwa i rzetelna procedura tworzenia wykazu czasopism musi zakładać formy odwoławcze, na wzór procedury administracyjnej. Widzimy dwa podmioty uprawnione do wniesienia odwołania na dwóch różnych etapach – komisje eksperckie, których decyzje o podwyższeniu punktacji dla czasopism indeksowanych zostałyby przez KEN odrzucone i redakcje danego czasopisma indeksowanego w momencie opublikowania wykazu czasopism, z którego czasopismo zostałoby usunięte.

 

●           Rozwój procesów i narzędzi pozwalających na eliminację drapieżnych czasopism

Należy docenić zawarte w rozporządzeniu propozycje, mające na celu ograniczenie obecności i znaczenia czasopism o nierzetelnych, nieuczciwych praktykach wydawniczych. W naszej ocenie środki zawarte w rozporządzeniu warto uzupełnić o procedury pozwalające lepiej weryfikować standardy czasopisma przy podejrzeniu, że są one niewystarczające lub mają negatywny wpływ na praktyki publikacyjne naukowczyń i naukowców. Konieczne byłoby włączenie narzędzi ilościowych, stosujących analizę Big Data czy AI, do identyfikacji działalności odbiegającej od normy, jak i jakościowej, weryfikującej praktyki wydawnicze (np. procesy recenzyjne, tryb przyjmowania artykułu do druku). W wyniku takiej oceny czasopismo mogłoby mieć obniżoną punktację lub zostać całkowicie usunięte z wykazu. Od decyzji o obniżeniu lub usunięciu przysługiwałoby reakcji odwołanie.

 

●           Zwiększenie jawności procedowania KEN i komisji eksperckich

Jawność jest istotnym elementem standardów demokratycznej kontroli nad działalnością instytucji publicznych. Przyczynia się do większego zaufania i akceptacji podejmowanych decyzji. Obecne rozporządzenie nie gwarantuje, że dokumentacja sporządzona w trakcie prac KEN i komisji eksperckich, np. przedstawiająca uzasadnienia dla decyzji o zmianie punktacji lub usunięcia czasopisma z wykazu, będzie podlegała przepisom o dostępie do informacji publicznej. Możliwą formą spełnienia tego postulatu byłby obowiązek publikowania uzasadnień ocen KEN i komisji eksperckich w RADoN albo w BIP.

 

3.   Uwagi do poszczególnych przepisów rozporządzenia

 

§ 6.2. – przesłanki sformułowania dodatkowej listy baz gromadzących czasopisma, które mogą zostać włączone do wykazu

Należy docenić próbę zróżnicowania wykazu czasopism, nie zawężając go wyłącznie do wykazów komercyjnych, zdominowanych przez anglosaski obieg naukowy. Niemniej dodatkowa lista baz nie gwarantuje kompletności i reprezentatywności dla wszystkich dyscyplin naukowych, co zwiększa arbitralność proponowanego wykazu. Co więcej, nie przytacza się standardów, na podstawie których uznaje się daną bazę za istotną czy, co równie ważne, gwarantującą rzetelność naukową i spełnianie standardów etycznych.

 

§ 8 – ocena i przypisanie czasopisma do dyscypliny naukowej

Jednym z większych błędów reformy nauki i szkolnictwa wyższego z 2018 r. było sztywne przypisanie działalności naukowej do dyscypliny  oraz działalności naukowej uczelni i instytucji naukowych w dyscyplinach. Jednym z efektów jest uczynienie badań interdyscyplinarnych nieopłacalnymi, wręcz szkodliwymi dla ewaluowanych jednostek oraz samych naukowców i naukowczyń. Interdyscyplinarny zespół składający się z socjologów, geografów, matematyków i przedstawicieli nauk medycznych ma niemal zerowe szanse na znalezienie czasopisma, w którym mógłby publikować wyniki badań, tak, żeby w każdej dyscyplinie były przypisane punkty. Ma to negatywny wpływ na rozwój nauki w Polsce.

 

§ 10.1. – wykorzystanie wartości centylowych

O ile wartość centylowa wskaźnika wpływu jest potencjalnie dokładniejszą miarą stratyfikacyjną, o tyle jest ona zdecydowanie mniej powszechna, trudniej o powszechnie dostępne dane niezbędne do jej wyliczenia. W związku z powyższym wykorzystanie miary centylowej, zamiast. zdecydowanie popularniejszą miarę np. kwartylową, przyczyni się do zwiększenia czasochłonności i kosztochłonności procesu sporządzania wykazu czasopism, bez gwarancji lepszej jakości sporządzonego wykazu.

 

§ 11. 1. – brak kryteriów wyboru wskaźników wpływu w danej dyscyplinie

W § 10.2 wskazana jest metoda wyliczenia wartości wskaźników wpływu dla czasopism o których mowa w § 6.1. W § 10.3 określa się, że ocena ma odbyć się dla wszystkich wskaźników. Kolejny paragraf stwierdza, że KEN decyduje, który wskaźnik lub wskaźniki zostaną uwzględnione. Nie podano kryteriów, na podstawie których KEN taką decyzję podejmuje. W efekcie istnieje ryzyko, że decyzje KEN będą oceniane jako arbitralne, a część wcześniejszej pracy zostanie zmarnowana.

 

§ 11. 4. – wskaźniki dla podwyższania oceny czasopisma przez KEN

Rozporządzenie daje możliwość KEN na podniesienie czasopismom, o których mowa w § 6 ust. 1 pkt 1, punktacji o dwa stopnie, w oparciu wyłącznie o kryterium rzeczywistej pozycji naukowej czasopisma. Daje to pole do niepożądanych ingerencji i może w znaczący sposób zniekształcić punktację – np. podwyższając dwukrotnie punktację ze 40 punktów (4 kwartyl) do 100 punktów (2 kwartyl) lub ze 100 punktów do 200. Zniekształca to sens pierwszego etapu oceny ilościowej, opartej o jednoznaczne wskaźniki wpływu.

 

§ 11. 5. 2) – interakcja z § 6. 3.

Porównanie § 11.5.2) i § 6.3. wprowadza niejasność odnośnie interpretacji i stosowania przepisów. W § 6.3. stwierdza się, że dla czasopism ujętych jednocześnie w jednym z wykazów z listy czasopism z § 6.1.1 i § 6.1.2 do celu sporządzenia wykazu stosuje się wyłącznie ich ujęcie w bazach z ust. 1 pkt 1. Czyli np. wyliczenie ich punktacji powinno przebiegać zgodnie z § 11.3. Dla przykładu, jeśli czasopismo A jest indeksowane zarówno w bazie Scopus, jak i ERIH+ zgodnie z § 6.3. powinno zostać traktowane wyłącznie jako ujęte w pierwszej bazie, pomijając obecność w drugiej - co pozwala przypisać czasopismu A wartość punktową na podstawie wskaźnika wpływu. Tymczasem w § 11.5. 2) stwierdza się, że czasopismom, o których mowa w § 6.3. automatycznie przypisuje się najniższą wartość 20 pkt. Prowadzi to do sprzecznych interpretacji i braku jasności, w jaki sposób omawiane czasopisma powinny być oceniane.

 

§ 12. – brak kryteriów powoływania zespołów eksperckich do oceny czasopism w drugim etapie

Zespoły eksperckie, które mają dokonać najpierw wyboru czasopism z list z § 6.2, później zaś, po zaakceptowaniu listy przez KEN, dokonują oceny eksperckiej. Omawiany paragraf wskazuje, że powołanie zespołów ma odbyć się na podstawie art. 341 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. Artykuł daje prerogatywę Ministrowi w powoływaniu zespołów eksperckich – bez wskazania procedury, wymagań i standardów powoływania takiego zespołu. Może to prowadzić do wrażenia niereprezentatywności takiego wyboru, znacząco obniżając ufność w późniejsze decyzje takiego zespołu eksperckiego.

 

§ 14.2. – kryteria selekcji czasopism do drugiego etapu oceny eksperckiej

Żeby zespół ekspercki mógł podjąć się oceny danego czasopisma, musi ono spełniać następujące kryteria: „ma znaczenie dla realizacji celów polityki naukowej państwa i posiada ustaloną procedurę recenzji naukowej oraz przestrzega zasad etyki publikacyjnej zgodnych z wytycznymi Komitetu do spraw Etyki Publikacyjnej (COPE – Committee on Publication Ethics)”. O ile druga część jest bezdyskusyjna , o tyle pierwsza może powodować wykluczenie licznych czasopism niepolskojęzycznych, które mogą mieć jak najbardziej istotny wpływ dla dyscypliny – dla samych naukowców również, ale niekoniecznie dla Polski jako takiej. Z drugiej strony, jeśli przyjąć, że jednym z celów polityki naukowej państwa jest umiędzynarodowienie, to wszystkie czasopisma zagraniczne spełniają ten warunek – przez co staje się on raczej wirtualnym kryterium, niż realnym źródłem sensownej selekcji.

 

§ 14.6 – brak procedury odwoławczej od decyzji KEN względem propozycji zespołów eksperckich

Zespoły eksperckie proponują KEN listę czasopism, które mają być objęte oceną ekspercką, dla każdego czasopisma przygotowywane jest uzasadnienie zgodnie z kryteriami z § 14.3 i § 14.4. KEN może zaakceptować listę w całości lub wykluczyć z niej czasopisma, które nie spełniają wymagań ze wspomnianych przepisów. Nie ma jednak standardu dla takiej procedury – nie wiemy, czy KEN uzasadnia swoją decyzję, czy jest od niej odwołanie. Co więcej, jest to częściowe powielanie procedury z § 13., gdzie zespoły eksperckie przedstawiają listę czasopism o których mowa w § 6 ust. 2, w oparciu o kryteria m.in. posiadania międzynarodowej renomy, wywierających szczególny wpływ na rozwój danej dyscypliny naukowej. Są to identyczne kryteria jak te, w §14.3.3) i §14.4.3), dla tej samej grupy czasopism. W praktyce więc KEN może w etapie pierwszym zgodzić się z oceną zespołu eksperckiego odnośnie danego czasopisma, a w drugim ocenę odrzucić – na podstawie wyłącznie tych samych kryteriów. Do obu decyzji KEN nie ma odwołania, nie ma do nich uzasadnienia. To przeczy standardom przejrzystej i jasnej oceny.

 

§ 15.1 – lista kryteriów oceny eksperckiej

Ocena ekspercka, w efekcie której czasopisma zaakceptowane przez KEN zgodnie z §14.6 mogą otrzymać zdecydowanie większą ilość punktów, jest oparta o 8 wskaźników, każdy o różnej wadze. Kontrowersję budzi m.in. docenienie wyłącznie języka angielskiego, z pominięciem innych języków obcych, promowanie polskiej kultury, który dyskryminuje zagraniczne redakcje, czy możliwość nielogicznej odmiennej oceny powiązanych ze sobą kryteriów np. znaczenia dla dyscypliny i poziomu publikowanych artykułów (uczynienie z nich dwóch kryteriów sugeruje możliwość odmiennej oceny, tymczasem trudno wyobrazić sobie czasopismo o bardzo wysokim znaczeniu dla dyscypliny i miernym poziomie publikowanych artykułów, lub sytuacji odwrotnej). W efekcie część kryteriów w chwili obecnej jest redundantna, część – dyskryminująca. Brakuje też doprecyzowania przebiegu samej oceny eksperckiej: w jaki sposób kryteria będą weryfikowane, jakie informacje, dokumenty czy dane mają być weryfikowane, co jest podstawą do ustalania przyznanych punktów w poszczególnych kryteriach.

 

§ 15.4 – zmiana punktacji względem oceny w etapie pierwszym

Dla nauk humanistycznych, społecznych, teologicznych i nauk o rodzinie, w wyniku oceny eksperckiej czasopisma mogą w sposób daleko idący zmienić swoją punktację. Suma punktów z oceny eksperckiej – 100, jest rozłożona na centylowej skali z tymi samymi przedziałami jak w etapie pierwszym dla oceny centylowej dla czasopism posiadających wskaźnik wpływu. W efekcie zespół ekspercki może zaproponować podwyższenie punktacji do najwyższych wartości: 200 czy 140 pkt, na podstawie subiektywnie ocenianych kryteriów. Z związku z tym można wyobrazić sobie sytuację, w której polskie czasopismo A, które po latach pracy znalazło się w Arts & Humanities Citation Index dostanie w pierwszym etapie 40 punktów na podstawie wskaźnika centylowego i eksperci nie zaklasyfikują go do oceny eksperckiej, a polskie czasopismo B, które jest indeksowane wyłącznie w Index Copernicus International: Journal Master List (ICI JML), zostanie zaklasyfikowane do drugiego etapu oceny eksperckiej, w której otrzyma 140 pkt, czyli siedmiokrotnie więcej niż wartość punktowa przypisana przed oceną ekspercką. W połączeniu ze sposobem selekcji czasopism do etapu oceny eksperckiej z § 14.2. proponowana procedura daje narzędzia do nadużyć i nierównych szans na adekwatną ocenę zarówno czasopism posiadających wskaźników wpływu, jak i tych indeksowanych w pozostałych bazach. Zmiana punktacji powinna być proporcjonalna do wymogów określania wartości punktowej dla czasopism, które nie zostały zaklasyfikowane do jakościowej oceny eksperckiej, np. ograniczając możliwość zmiany punktacji maksymalnie o jeden lub dwa progi.

Nie uznajemy oceny poziomu wpływu czasopisma na podstawie wskaźników bibliometrycznych, takich jak IF, albo samego faktu bycia w komercyjnej bazie czasopism, jako najbardziej obiektywnego i słusznego sposobu wartościowania działalności naukowej. Niemniej, w projektowanych przepisach widzimy ryzyko popadnięcia w inną skrajność, w której eksperci, na podstawie niedookreślonych kryteriów, wybierają które czasopisma są punktowane wyłącznie bibliometrycznie, a które nie. Następnie czasopismom z drugiej grupy mogą, ponownie na podstawie budzących wątpliwości kryteriów, podwyższyć wartość punktową nawet o 700%. Tak ukształtowana procedura jest otwarta na manipulacje i istotnie zwiększa ryzyko dalszej zapaści zaufania: naukowców do Ministerstwa i społeczeństwa do polskiej nauki.

 

§ 17. – decyzje KEN względem prac zespołów eksperckich

§ 17 opisuje możliwości, jakie KEN ma względem przygotowania ostatecznej wersji wykazu czasopism. Część proponowanych przepisów prowadzi do niejasnych interpretacji, w innych zaś zastanawiająca jest dowolność decyzji KEN w całym procesie. Ust. 1 stwierdza, że KEN może podwyższyć lub obniżyć wartość punktową czasopisma ustaloną w ocenie eksperckiej maksymalnie o dwa progi. To jeszcze bardziej zwiększa efekty wskazane przy ocenie procesu oceny eksperckiej z § 15. Nie ma od decyzji KEN odwołania.

 

§ 19.2 – oddanie KEN prerogatywy usunięcia dowolnego czasopisma z listy bez procedury odwołania

Pod koniec procesu sporządzania wykazu czasopism przez KEN, oddano możliwość wykreślenia z niego dowolnego czasopisma „w przypadku stwierdzenia niespełniania przez to czasopismo etycznych lub naukowych standardów”. Ten rodzaj bezpiecznika ma istotne wady – po pierwsze, sprawdzanie czasopisma pod względem spełniania etycznych i naukowych standardów odbywa się w całym, dwuetapowym procesie oceny, łącznie trzykrotnie – pierwszy raz w § 13.1, potem w § 17.3 i finalnie w § 19.2 Dotyczy to czasopism z wykazów wskazanych w § 6.2, co każe domniemywać, że aż do § 19.2 ustawodawca przyjmuje, że wszystkie czasopisma z § 6.1 te standardy a priori spełniają. Pierwszej oceny dokonuje zespół ekspercki, KEN ją weryfikuje (akceptując czasopismo do oceny eksperckiej lub je odrzucając). Dwie pozostałe dokonuje KEN. Po drugie, rozporządzenie nie prezycjue, na jakiej podstawie odbywa się weryfikacja standardów etycznych czy naukowych, więc można domniemywać, że jest ona taka sama we wszystkich trzech przypadkach. W efekcie prowadzi to do rozrzutności proceduralnej – trzykrotnej oceny tej samej cechy, za każdym razem bez możliwości odwołania się od tej oceny. Podważa to tym samym rzetelność, miarodajność i efektywność procedury.

 

§ 20. – tryb postępowania Ministerstwa względem ostatecznego wykazu czasopism przygotowanego przez KEN

W trakcie poprzedniej kadencji i standardów opracowywania kolejnych wykazów czasopism, jedną z bardziej krytycznie ocenianych praktyk Ministra było zmienianie w ostatnim kroku wykazu czasopism niezgodnie z propozycją KEN. Mając to na względzie, zwracamy uwagę, by w § 20 istniały dokładniejsze przepisy wskazujące na kształt i tryb publikowania przez Ministra wykazu czasopism".

 

Podpisano: Zarząd Stowarzyszenia Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej"