W wieku 84 lat zmarła PROFESOR PEDAGOGIKI, PEDEUTOLOG - autorka znakomitych rozpraw naukowych - HENRYKA KWIATKOWSKA (1940-2024).
W
1999 roku opublikowaliśmy z Bogusławem Milerskim w Leksykonie PWN - Pedagogika noty biograficzne o ówczesnych członkach Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN.
Najczęściej bowiem w leksykografii publikowane są biogramy zmarłych osób
znaczących dla kultury, nauki, oświaty, techniki czy gospodarki. Tak wówczas napisaliśmy o znakomitej Uczonej:
Kwiatkowska Henryka - 2.01.1940 Kąty, pedagog,
prof. zw. UW i WSP ZNP; kierownik Pracowni Pedeutologii Wydziału
Pedagogicznego UW, wiceprzewodnicząca Polskiego towarzystwa Pedagogicznego,
sekr. generalny KNP PAN, przewodnicząca Sekcji Pedeutologicznej KNP PAN;
zainteresowania: pedeutologia i dydaktyka; Publikacje:
„Przeżycie
literackie a moralne postawy uczniów” Warszawa 1981;
„Nowa orientacja w kształceniu nauczycieli” Warszawa 1988;
„Edukacja
nauczycieli. Konteksty. Kategorie. Praktyki” Warszawa 1977;
„Edukacja
nauczycielska wobec zmiany społecznej” (red.), Warszawa 1991;
„Z
zagadnień pedeutologii i kształcenia nauczycieli” (współred. Z T. Lewowickim)
Warszawa 1995;
„Komunikacyjne
kompetencje zawodowe nauczycieli”, Warszawa 1997 (współred. Z M.
Szybisz);
„Źródła
inspiracji współczesnej edukacji nauczycielskiej” (współred. Z T. Lewowickim),
Warszawa 1997;
„Edukacja
nauczycielska w perspektywie wymagań zmieniającego się świata” Warszawa 1998
(współred. z A. Siemak-Tylikowską i S.M. Kwiatkowskim).
Jeszcze
do 2019 roku cieszyliśmy się niezwykle aktywną obecnością naukowo-badawczą
prof. Henryki Kwiatkowskiej, która uczestniczyła w krajowych konferencjach,
recenzowała awansowe rozprawy dla wydawnictw oraz osiągnięcia naukowe naszych koleżanek
i kolegów na stopnie naukowe czy tytuł profesora. Była też członkiem Centralnej Komisji
Do Spraw Stopni i Tytułów.
Do 2019 roku nie odbył się żaden Ogólnopolski Zjazd Pedagogiczny PTP bez Jej kierowniczej partycypacji, bowiem pełniła przez ponad dwie dekady funkcję wiceprzewodniczącej Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego. Współtworzyła zatem zjazdy od strony organizacyjnej i programowej. H.Kwiatkowska była redaktorką tomu "Ewolucja tożsamości pedagogiki" (Warszawa, 1994), który stanowił zapis plenarnych wykładów i syntetycznych sprawozdań z obrad siedmiu sekcji w ramach pierwszego, przełomowego w postsocjalistycznej Polsce Zjazdu Pedagogów.
Jak pisała we
Wstępie:
Właściwością współczesnego czasu jest ogromna
"chybotliwość" wszystkiego, co dla człowieka jest ważne, wszystkiego
co wcześniej, za sprawą właśnie swej rozwojowej stabilności tworzyło
nieprzerwaną logikę dziejów, logikę sprawy człowieka. Współczesny człowiek żyje
w matni różnorakich niepewności, poczynając od niepewności, co do wyboru
własnych ról życiowych, niepewności, co do własnych afiliacji, a także, co do
uznawanych wartości. Na naszych oczach dokonuje się zerwanie z linearną
koncepcją rozwoju. Obserwuje się "bunt przeciwko porządkowi". Tempo
przemian jest tak szybkie, że niejednokrotnie uniemożliwia przewidywanie
następnego ruchu (1994,
s. 9).
Zmarła
Profesor była w środowisku akademickiej pedagogiki DAMĄ POLSKIEJ PEDEUTOLOGII.
Jej rozprawy naukowe posiadały znakomite analizy teoretyczne, własne modele i
wyniki badań, które pozwalały na poznanie i zrozumienie wyjątkowej roli
nauczycieli - pedagogów - wychowawców - instruktorów- edukatorów. Genialnie
łączyła najnowszą wiedzę z filozofii kształcenia, andragogiki, pedagogiki
szkolnej, społecznej z pedeutologią. Referaty i wykłady H. Kwiatkowskiej
pobudzały do refleksji, zastanowienia, niosły z sobą nowe impulsy
badawcze.
W
najważniejszych seriach wydawniczych ukazywały się tak kluczowe dla pedagogiki
rozprawy monograficzne Jej autorstwa, jak:
*
Tożsamość nauczycieli. Między anomią a autonomią (Gdańsk: GWP, 2005);
*
Pedeutologia (Warszawa: WAiP-Grupa Kapitałowa WSiP SA, 2008).
* Uczłowieczyć komunikację. Nauczyciel wobec ucznia w przestrzeni szkolnej, red. H. Kwiatkowska, (Kraków: Oficyna Wydawnicza "Impuls", 2015).
Nie
ma w kraju badacza nauczycielskiej profesji, który nie sięgałby do monografii
H. Kwiatkowskiej. Nie dlatego, że tak należało czynić, ale ze względu na ich
merytoryczną wartość, inspirujące własne projekty Jej podejście do badań
nauczycieli. Żaden z ministrów edukacji nie skorzystał z mądrości
Profesor Uniwersytetu Warszawskiego, która wykładała także w okresie emerytalnym w WSP
ZNP czy w Wyższej Szkole Nauk Społcznych "Pedagogium". Dlaczego?
Wiadomo.
Żaden z dotychczasowych ministrów nie życzył sobie naukowej wiedzy na temat
nauczycielstwa, bo ta uciskałaby sumienie dewastujących je polityków. Dla H.
Kwiatkowskiej istotne było to, by odstąpiono w polityce oświatowej i
regulacjach prawnych od podporządkowywania, uprzedmiotowienia nauczycieli na
rzecz ich kształcenia i wspomagania przez rządzących "(...) w kierunku
drogi do własnej niezależności i indywidualnej odpowiedzialności" (2005,
s.9).
Na
szczęście ci, którzy mieli możliwość studiowania pedagogiki pod kierunkiem
profesor H. Kwiatkowskiej nabywali kluczowe dla ich ontologicznego
bezpieczeństwa w świecie permanentnego ryzyka takie cechy, jak: zaufanie,
optymizm i odwaga. Jej troską o nauczycielską profesję była niezależność w
rozumieniu wolności obywatelskiej i profesjonalnej. Jak pisała w zakończeniu
swojej ostatniej monografii:
Źródłem rozwoju jest sam człowiek, który potrafi
popatrzeć na siebie z dystansem (2008, s. 245).
Pozostaną z nami dzieła prof. Henryki Kwiatkowskiej i pamięć o jej wkładzie w rozwój polskiej pedagogiki i akademickiego środowiska. Żegnam wspaniałą Uczoną kierując do Najbliższych i b. Współpracowników wyrazy współczucia.