O czym nie napiszę ze względu na urlop

Początek lipca jest zarazem przerwą w pisaniu bloga do końca sierpnia br. Wiele osób prosi mnie, bym jednak zatroszczył się o siebie i nie poświęcał tak wiele czasu sprawom publicznym - oświacie, szkolnictwu wyższemu i nauce. Mam zatem imperatyw poświęcenie okresu wakacyjnego w większym zakresie rodzinie i sobie.

Ucieszą się wszyscy ci, którzy - w pewnym stopniu zainteresowani zaglądaniem do mojego bloga - też powinni trochę odpocząć ode mnie, od moich komentarzy, recenzji i analiz, by skupić się na własnych problemach i zadaniach.

Może ktoś zechce sięgnąć ponownie do niektórych z moich wpisów i być może zamieści pod nimi swój komentarz czy opinię. Te bowiem będą moderowane w okresie wakacyjnym z wyłączeniem jednak prób zamieszczenia komentarzy, których intencją (explicite czy implicite) i treścią jest naruszenie norm obyczajowych i prawnych.

Wszystkim, a niewidocznym dla mnie czytelnikom bardzo dziękuję za poświęcenie swojego czasu, za zachęcanie mnie do podjęcia ważnej kwestii czy zamieszczenia jakiegoś stanowiska w sprawach edukacji czy nauki. Jestem wdzięczny za dotychczasowe uwagi, korekty czy krytyczne opinie w sprawach, które wymagają szerszych analiz.

Życzę Państwu pięknych dni, nowych doznań, odpoczynku, ale i znaczących spotkań z Bliskimi i Innymi, które wniosą nowe wartości czy pobudzą refleksję. Nie wiem, czy mogę życzyć dużo słońca, skoro czerwcowe temperatury były tak wysokie jak latem w krajach śródziemnomorskich.

Zapewne zmartwią się moją nieobecnością w sieci hejterzy, faryzeusze, cynicy, hipokryci czy pozorni sojusznicy mojej aktywności społeczno-oświatowej, gdyż nie będą mieli "paliwa" do swoich toksycznych manipulacji, podwieszania się pod moje wpisy, by wyłudzać czytanie ich postmodernistycznych wyziewów w Internecie czy lokalnej prasie.

Zmartwi się wyemancypowany teoretyk wychowania, który już zapomniał o swojej aktywności w PZPR na Uniwersytecie Śląskim. Zapewne schował głęboko w domowej szafie Odznaczenie im. Janka Krasickiego, by przygotowywać swoje kolejne publicystyczne "szczucie" na tych, którzy wywołują w nim zawiść, a może i nienawiść z tytułu nieprzyjmowania do wiadomości krytyki jego zaburzeń czy publicystyki. Warto odwiedzić lekarza lub psychiatrę.

Nie będzie pocieszona osoba podszywająca się pod polską naukę, ale kompromitująca ją swoimi pseudonaukowymi rozprawami, w wyniku czego nie otrzymała stopnia doktora habilitowanego na jednym z uniwersytetów. Takich dotkniętych porażką, a nieprzyjmującym do wiadomości braku własnych kompetencji i nierozumiejących popełnianych błędów we własnych rozprawach jest wiele w naszym kraju.

Może powinna powstać Poradnia Kognitywistycznej Terapii Habilitantów, by zamiast tracić czas i energię na kontynuowanie błędów, ucieczkę w mechanizmy obronne, mogli wreszcie douczyć się i zrozumieć, że nauka wymaga spełnienia przynajmniej minimalnych reguł konceptualizowania i prowadzenia badań empirycznych oraz właściwego interpretowania ich wyników.

Akurat ukazało się nowe wydanie podręcznika Jerzego M. Brzezińskiego pt. "Metodologia badań psychologicznych" (Warszawa 2019, ss. 525). Polecam habilitantom i doktorantom, którzy mają niepowodzenie w postępowaniu awansowym, by jednak najpierw przeczytali ze zrozumieniem chociażby ten jeden podręcznik, a następnie podjęli wysiłek naukowy, a nie naukawy.

O czym zatem już nie napiszę? Nie podejmę:

1. kwestii bubla prawnego MEN, który dotyczy sfinansowania pseudopodwyżek płac nauczycieli. Pisze o tym dr Bogdan Stępień, więc mogą Państwo na bieżąco śledzić jego fachowe analizy;

2. kompromitującego państwa Elbanowskich wyniku kontroli NIK wydatkowania środków publicznych, który skutkuje roszczeniem MEN zwrócenia ok. 30 tys. zł. Wstyd. Może powstanie akcja Ratuj 10 Przykazań?

3. problemu oddzielnych rozmów ministra edukacji z władzami nauczycielskich czy oświatowych związków zawodowych. Podobnie jak nie napiszę o ministrze Michale Dworczyku, który prowadzi negocjacje ze związkowcami, a teraz okazało się, że nie jest osobą działającą zgodnie z prawem i etyką. To zdumiewające, że ktoś taki ma w swojej biografii bycie harcmistrzem w ZHR;

4. wiadomosci o utrzymaniu przez działaczy NSZZ "Solidarność" na funkcji przewodniczącego Krajowej Komisji Oświaty i Wychowania p. Ryszarda Proksy, który okazał się najsłabszym ogniwem i łamistrajkiem w proteście niemalże całego środowiska nauczycielskiego. Niech nauczyciele tego Związku nie upominają się o własną godność, bo ta została złamana przez ich związkowego szefa, a on utrzymuje się z ich składek;

5. problematyki strukturalnych (instytucjonalnych i kadrowych) zmian w państwowym szkolnictwie wyższym i polityki MNiSW w zakresie nauki.

6. informacji na temat zmiany systemu kształcenia nauczycieli przedszkola i klas I-III szkoły podstawowej oraz nowych rozporządzeń oświatowych.

7. dyskusji z treścią rozporządzenia MEN z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie ustanowienia Pełnomocnika Rządu do spraw wspierania wychowawczej funkcji szkoły i placówki, gdyż jest to ten sam zabieg, jaki stosowała PO w czasach kierowania resortem przez min. Joannę Kluzik-Rostkowską. Tworzy się stanowisko pełnomocnika, by obejść prawne ograniczenia tworzenia stanowisk podsekretarzy stanu (wiceministrów). Tak kroi się publiczną kasę na zbyteczne etaty. Równie dobrze można powołać Pełnomocnika Rządu do podlewania kwiatów doniczkowych w MEN.


Do zobaczenia we wrześniu - jak nie w blogu, to na łamach naukowych czasopism, w nowych monografiach czy pracach zbiorowych. W tym ostatnim przypadku zapowiadam najnowsze, radykalnie zmienione i zaktualizowane wydanie podręcznika akademickiego Pedagogika, nad którym pracujemy z prof. Zbigniewem Kwiecińskim od ponad roku ze znakomitym zespołem uczonych trzech pokoleń i profesjonalną redakcją Wydawnictwa Naukowego PWN.

Także po wakacjach ukaże się w Oficynie Wydawniczej Impuls książka autorstwa K. Maliszewski, D. Stępkowski i B. Śliwerski pt. "Istota i sens wy-kształcenia". W przygotowaniu zaś jest moja rozprawa o kontrrewolucji oświatowej w Polsce. Będzie się zatem działo... .

Zobaczymy się na X Jubileuszowym Zjeździe Pedagogicznym w Warszawie, gdzie będę miał możliwość podzielenia się z Państwem analizą powodów zanikającego zaufania w środowisku nauk pedagogicznych, które dotknięte jest grą pozorów, środowiskowymi manipulacjami, fenomenem zdrad i zanikającej etyki recenzowania publikacji. Wierność nauce jest odwagą w uniwersytetach handlujących stopniami naukowymi, gdzie niektórzy profesorowie wolą tracić godność i własną wiarygodność.

Będzie też okazja do podzielenia się z Czytelnikami krytyczną lekturą najnowszych rozpraw naukowych, które mogą być ważne dla polskiej edukacji, szkolnictwa wyższego i nauk społecznych oraz humanistycznych.

Znakomita rozprawa Elżbiety Czykwin o uwarunkowaniach wstydu i przemocy

Są autorzy, po których książkę sięgnę i przeczytam natychmiast, bez względu na zakres akademickich i społecznych obciążeń. Ostatnio dużo podróżuję koleją, toteż mogłem przeczytać najnowsze dzieło pedagog społecznej i socjolog kultury pani profesor Elżbiety Czykwin z Wydziału Pedagogicznego Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

Książka nosi tytuł "ANDERS BREIVIK. MIĘDZY DUMĄ A WSTYDEM". Ukazała się dzięki Wydawnictwu Naukowemu SCHOLAR dosłownie przed tygodniem. Jestem pewien, że ten tytuł rozejdzie się natychmiast i trzeba będzie robić dodruk, bowiem mamy pierwszą tego typu poważną, naukową analizę tak postaci zabójcy 77 nastolatków w Norwegii na wyspie Utøya, jak i szeroko pojmowanego kontekstu politycznego, społecznego, oświatowego, kulturowego a nawet psychologicznych przesłanek możliwej motywacji mordercy w dn. 22 lipca 2001 r.

Polska opinia publiczna była wówczas nie mniej wstrząśnięta od innych na naszym kontynencie, gdyż przeprowadzenie z zimną krwią zamachu terrorystycznego przez Norwega w stolicy własnej ojczyzny, by w chwilę później udać się na miejsce letniego obozu szkoleniowego młodzieży skupionej przy liberalno-lewicowej Norweskiej Partii Pracy (AUF), gdzie w przebraniu stróża prawa strzelał do bezbronnych młodych ludzi.

Autorka książki odsłania zupełnie nowe perspektywy odczytania zdarzeń i zaangażowanych w nie sprawców, współsprawców, przeciwsprawców, ale i mediów czy władz państwowych, w wyniku podporządkowanym naukowym rygorom i kryteriom badaniom dyskursu publicznego, literatury przedmiotu, w tym z psychologii klinicznej i psychiatrii, socjologii, nauk o polityce, pedagogiki ("czarnej pedagogiki") oraz nauk o prawie (w tym kryminalistyki). Otrzymujemy dzięki temu monografię z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej, ale i "czarnej pedagogiki", kiedy E. Czykwin reprodukuje ustalenia dotyczące pierwotnej i wtórnej socjalizacji incela, czyli mizogina odrzuconego przez kobiety, w tym przez własną matkę.

Przypomina ta książka studia z "czarnej pedagogiki" szwajcarskiej psychoanalityk polskiego pochodzenia Alice Miller, która już przed półwieczem opisywała syndrom maltretowanego fizycznie dziecka, który per analogia dotyczy w tym przypadku syndromu poniżanego psychicznie dziecka, młodzieńca i dorosłego zmagającego się z własnym poczuciem wstydu. Profesor Czykwin prowadzi do zrozumienia, jak za pomocą narastającej w Breiviku potrzeby wzmocnienia poczucia własnej wartości i w wyniku nieadekwatnej samooceny wzbijać się w dumę, by móc odegrać się na innych stosując wobec nich najbrutalniejszą formę przemocy fizycznej.

O ile dla wielu postać zabójcy i terrorysty jest odrażająca i wywołująca pogardę, o tyle dla uczonej te uczucia nie mają w ogóle miejsca. Potrafi bowiem niejako na chłodno, w zdystansowany sposób analizować wiedzę na temat dostępnych jej uwarunkowań wstrząsającego wydarzenia.

Jest to o tyle istotne, że nie osądza podmiot swoich badań, ale stara się na tyle, na ile to jest w ogóle możliwe, zrekonstruować postać Breivika z biegu jego życia. W tej książce nie chodzi o samego zabójcę, ale o dostrzeżenie tych czynników codzienności dzieci i młodzieży w ponowoczesnym świecie, zanurzonych w świecie równoległym, cyfrowym, jak i patologicznie socjalizowanych w realu, które skutkują nieuświadamianym sobie przez sprawców zła mechanizmem kwestionowania wstydu i uwolnienia się od niego przez szeroko pojmowaną przemoc wobec innych.

Mamy tu głęboko humanistyczne zobowiązanie do zastanowienia się nad tym, czy aby obok nas, wśród nas, w środowiskach i miejscach w żadnej mierze nie dających się powiązać z zewnątrz z jakąś patologią, dysfunkcją czy niedorozwojem, nie wyrastają kolejni przestępcy, osoby z zaburzoną osobowością, których poczucie dumy i wstydu możne znaleźć ujście w kolejnych, a tragicznych zdarzeniach. Nie tylko mogą one mieć miejsce w Norwegii, Holandii czy w Niemczech, ale także w Polsce, o której pisze się i mówi jako zielonej wyspie bezpieczeństwa.

Niech nauczyciele przedszkoli i w szkołach podstawowych zaczną uważniej obserwować swoich podopiecznych przede wszystkim z tzw. "dobrych domów" i niech nie zamiatają pod przysłowiowy dywan przejawów nawet najmniejszej z ich strony agresji, przemocy, złości czy opresyjnych wobec innych reakcji, bo w ten sposób sprzyjają rozwijaniu się patologicznych, nekrofilnych postaw. Breivik już ma swoich naśladowców, zapatrzonych w niego jak w idola ortodoksyjnych nacjonalistów.

Możemy porównać studium E. Czykwin z rozprawą Jonathana Haidt'a pt. "Prawy umysł. Dlaczego dobrych ludzi dzieli religia i polityka?" (Sopot 2014) czy książką syna Alice Miller - Martina Millera pt. Prawdziwy "Dramat udanego dziecka" (Kraków 2014). Zagrożenia terrorystyczne mogą mieć różne przesłanki, ale wspólnym dla nich mianownikiem zawsze jest traumatyczne dzieciństwo sprawców zła lub starających się tłumić je w sobie.

Nie zdradzę w tym miejscu odsłon weryfikowania własnej hipotezy badawczej przez Elżbietę Czykwin, bo trzeba samemu odkrywać źródła przemocy wraz z każdą kartą tej książki, której treść niewątpliwie wzbudzi podziw wśród wielu badaczy nauk społecznych, ale i może uruchomić silny dysonans poznawczy, kiedy zacznie się odnosić pewne determinanty do sytuacji społecznych, edukacyjnych i politycznych także w naszym kraju.

Autorka odpowiada bowiem na pytanie: Jak to jest możliwe, że do tak niebywałej tragedii doprowadził w kraju chrześcijańskim z wzorowo funkcjonującym systemem socjalizacji i wychowania "(...) Norweg, one of us, a nie ekstremista muzułmański, jak sądzono w pierwszych godzinach po wybuchu w Oslo. Sprawca wychował się w kulturze, gdzie uczony był szacunku dla innych, pacyfizmu, empatii... (s. 17).

Polecam tę lekturę na wakacje nie tylko naukowcom, psychologom, pedagogom, prawnikom, politologom, ale każdemu spoza akademickich profesji, by móc przewidywać traumatyczne zdarzenia, do których może dojść także w naszej codzienności. Znajdziemy w tej rozprawie także niezwykle interesujące podejścia do zdarzeń kryzysowych i ich traumatycznych następstw.

Młodzi badacze w naukach społecznych znajdą w tej książce znakomity warsztat rekonstruowania biografii pretekstowej z różnych powodów znaczących postaci. Jak pisze E. Czykwin:

"Niniejsza praca jest przede wszystkim biografia pretekstową, w której tytułowa osoba i jej czyn stają się punktem wyjścia, pretekstem do rozważań i interpretacji dotyczących kondycji społecznej współczesności. Z góry przyjmuje się tu założenie, że każda biografia pozostawia przestrzeń tajemnicy i otwiera pole do dyskusji i samodzielnych eksplikacji" (s. 66)

Do rzadkości należy wciąż odniesienie się autora książki do własnego warsztatu badawczego. Łatwiej jest osłonić jego słabości lub brak cytatami z rozpraw metodologicznych, ktorych się nie przepracowało, ale służą wielu za alibii własnej ignorancji. Prof. E. Czykwin jest wzorem uczonej nie tylko w wymiarze metodycznym, ale także jako osoby samoświadomej metodologicznie. W rozdz. IX daje temu dowód:

"Zaprezentowana w tej pracy analiza przypadku ABB jest próbą postawienia diagnozy przypominającą tomografię komputerową. Poprzez poszczególne rozdziały książki - przekroje - starałam się pokazać jego wielowarstwowy obraz. Wielowarstwowość badania wykraczała poza sam osobowy kazus, zależało mi bowiem na tym, żeby ukazać ten jednostkowy przypadek jako osadzony we współczesnej trudnej, bo złożonej i dynamicznej, rzeczywistości społecznej, a więc raczej analizować go z perspektywy socjologicznej niz psychologicznej, jako swoisty "produkt" naszej rzeczywistości i jej skomplikowanego charakteru" (s.254).

Warto przeczytać tę książkę nie tylko z naukowego punktu widzenia. Jej treść stanowi swoistego rodzaju dla nas wszystkich ostrzeżenie, byśmy nie byli obojętni na nawet najdrobniejsze przejawy patologii w relacjach rodzinnych, edukacyjnych, społecznych itd.

Cierpiących na psychozę jest wielu. Niektórzy rekompensują sobie własne porażki okazywaniem w różnych formach pogardy wobec tych, którym się powiodło. Chcą w ten sposób, bez własnej refleksji nad sobą, bez własnej pracy nad sobą, bez otwarcia się na prawdę podtrzymywać w sobie nieadekwatną samoocenę i brnąć w swoim pieniactwie do granic absurdów.