27 czerwca 2019

Nominacja profesorów tytularnych z UŁ - Danuty Urbaniak-Zając i Elżbiety Kowalskiej-Dubas, Mirosława Sobeckiego z Uniwersytetu w Białymstoku oraz Mirosławy Wawrzak-Chodaczek z Uniwersytetu Wrocławskiego



Jest mi szczególnie miło poświęcić dzisiejszy post wydarzeniu, które ma wymiar nie tylko indywidualny, ale także instytucjonalny i kulturowy. W dniu dzisiejszym Prezydent RP Andrzej Duda wręczy nominacje profesorom wielu dyscyplin naukowych. Wśród nich są Uczone szczególnie mi bliskie, bo z Wydziału Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego.

Pierwszą, którą tu wymienię jest prof. dr hab. Danuta Urbaniak-Zając (ur. 1957 w Szczytnie), której nominacja miała być wręczona dwa miesiące temu. Niestety, ze względów osobistych Profesor nie odebrała jej osobiście, toteż przesłano Jej tę nominację drogą pocztową.

Pamiętam, jak cztery lata temu po wyborze p. Prezydenta A. Dudy profesorowie nominowani jeszcze przez jego poprzednika - Bronisława Komorowskiego, mieli także wysyłane drogą pocztową akty powołania na tę naukową godność lub zostali powiadomieni o możliwości odebrania dokumentu w budce wartowniczej Prezydenckiego Pałacu. Nasuwa się zatem jakże typowy dla prawicowego środowiska akademickiego komentarz o upadku akademickiej kultury. Zostawmy jednak tę kwestię na boku.

Krótko odniosę się do osiągnięć naukowych obu pań Profesor zaczynając od wcześniejszej nominacji dla pedagog społecznej z Katedry Badań Edukacyjnych UŁ, a zarazem dziekan Wydziału Nauk o Wychowaniu UŁ - prof. dr hab. Danuty Urbaniak-Zając.


Ustawowe osiągnięcia w nauce zostały w pełni dostrzeżone i docenione przez recenzentów reprezentujących pedagogikę społeczną, andragogikę i metodologię badań pedagogicznych. Nominowana jest bowiem autorką trzech monografii naukowych (w tym zwracam szczególną uwagę na tzw. książkę profesorską pt. „W poszukiwaniu teorii działania profesjonalnego pedagogów” (Wydawnictwo UŁ, 2017), współautorką z dr Ewą Kos monografii poświęconej metodologii badań jakościowych (Warszawa: PWN 2013) i współredaktorką z profesorem Jackiem Piekarskim książki pt. "Jakościowe orientacje w badaniach pedagogicznych" (Łódź, 2001).

Wśród dokonań twórczych znajdują się jeszcze 33 artykuły w recenzowanych monografiach zbiorowych, 7 redakcji rozpraw zespołowych i 16 artykułów w recenzowanych czasopismach naukowych, w tym 5 z ministerialnej listy B, 6 z listy oraz 2 w periodykach zagranicznych.

Przedmiotem zainteresowań badawczych prof. D. Urbaniak-Zając są trzy obszary zagadnień:


1) metodologia badań w naukach społecznych, w tym w pedagogice społecznej;

2) teoretyczne i komparatystyczne podstawy pedagogiki społecznej i pracy socjalnej;

3) akademickie kształcenie pedagogów i pracowników socjalnych.


Pani Profesor przeszła całą drogę naukowego rozwoju i akademickiej kariery w Uniwersytecie Łódzkim, gdzie najpierw ukończyła studia na kierunku pedagogika (specjalność: pedagogika opiekuńczo-wychowawcza) w 1980 r., następnie obroniła dysertację doktorską w 1980 r. na Wydziale Pedagogicznym Uniwersytetu Warszawskiego, którą przygotowała pod kierunkiem prof. Ireny Lepalczyk na temat "Środowisko rodzinne młodzieży zagrożonej wykolejeniem społecznym, wychowującej się w rodzinach z problemem alkoholowym", a habilitowała się także na Uniwersytecie Warszawskim w 2004 r. na podstawie znakomitej rozprawy pt. "Pedagogika społeczna w Niemczech - stanowiska teoretyczne i praktyki społeczne".


Zanim jednak podjęła pracę akademicką, to tuż po studiach pracowała przez trzy lata w Państwowym Zakładzie Wychowawczym dla Dzieci Niewidzących na stanowisku wychowawcy internatu, a następnie przez rok była zatrudniona na stanowisku nauczycielki w jednej z łódzkich szkół podstawowych. Tego typu doświadczenie pedagogiki praktycznej stanowiło świetny podkład pod pogłębianie własnej refleksji pedagogicznej.

Prof. D. Urbaniak-Zając należy do czołówki polskiej pedagogiki społecznej nawiązując w swoich modelach badań z jednej strony do jej mistrzów z tzw. łódzkiej szkoły pedagogiki społecznej (Helena Radlińska, Aleksander Kamiński, Irena Lepalczyk), z drugiej zaś strony wprowadzając naszych akademików arkana niemieckiej pedagogiki społecznej dzięki odbywanym w tym kraju stażom naukowym na uniwersytetach w Berlinie i Wuppertalu. Wykładała jako visiting profesor na Uniwersytecie w Moguncji.

Ma też szczególne osiągnięcia w kształceniu kadr akademickich, bowiem współtworzyła z prof. Dariuszem Kubinowskim i ks. Marianem Nowakiem ogólnopolskie i transdyscyplinarne seminaria naukowe z metodologii badań jakościowych w pedagogice; promowała doktorów nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika oraz jest ceniona w naszym kraju jako recenzentka rozpraw doktorskich i wniosków habilitacyjnych. Młodzi uczeni zapewne mają w swojej pamięci prowadzone przez Profesor wykłady i mistrzowskie konsultacje w ramach Ogólnopolskich Letnich Szkół Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN w latach 2010 i 2016.

Nominowana Profesor należy do grona nielicznych badaczy, którzy uzyskali i pozytywnie sfinalizowali grant w ramach środków Narodowego Centrum Nauki (w l. 2011-2015 – „Kształcenie akademickie pedagogów z perspektywy doświadczeń zawodowych absolwentów i wymogów praktyki”), a także była w latach 2009-2013 członkiem Rady Naukowej projektu finansowanego z Europejskich Funduszy Strukturalnych „Edukacja-Regiony-Regionalizacja”. Prof. D. Urbaniak-Zając pełni już drugą kadencję funkcję dziekan Wydziału Nauko o Wychowaniu UŁ zaś od 2005 r. kieruje Zakładem Metod Badań Jakościowych.


Jest wysoce cenionym pedagogiem społecznym w środowisku akademickim w kraju i poza granicami (gł. w Niemczech). Zasiada w radach naukowych punktowanych czasopism naukowych, w tym w radzie periodyku z wykazu C - ERIH „Człowiek-Teraźniejszość-Edukacja”. Posiada wysokie kompetencje metodologiczne i bogate doświadczenie badawcze. Jej rozprawy są cytowane, gdyż należy do grona uznanych i niekwestionowanych autorytetów w naukach pedagogicznych.

Drugą, odbierającą osobiście w dn. 27 czerwca br. nominację na tytuł naukowy profesora jest andragog, gerontolog (geragog) i specjalistka w zakresie badań biograficznych, prodziekan Wydziału Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego oraz kierownik Zakładu Andragogiki i Gerontologii Społecznej - prof dr hab. Elżbieta Kowalska-Dubas. Jej droga naukowa i rozwój zawodowy są także nierozerwalnie związane z Wydziałem Nauk o Wychowaniu UŁ.


W tej uczelni, na Wydziale Filozoficzno-Historycznym ukończyła w 1980 r. studia magisterskie na kierunku pedagogika, po których została zatrudniona w Zakładzie Oświaty Dorosłych prof. Olgi Czerniawskiej. Pod kierunkiem swojej mistrzyni obroniła w 1988 r. dysertację doktorską na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie na temat: "Potrzeby edukacyjne osób starszych", zaś habilitowała się na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu w 2001 r. przedkładając rozprawę pt. "Edukacja dorosłych w sytuacji samotności i osamotnienia".

Jak czytelnicy mojego wpisu mogą się zorientować, młodzi uczeni pedagodzy nie mieli łatwiej drogi do awansu, bowiem powołany do życia Wydział Nauk o Wychowaniu nie miał uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora, zaś uprawnienia habilitacyjne uzyskał po 25 latach pracy całego środowiska łódzkiej pedagogiki. Każdy z nas musiał zatem w pierwszych latach swojej pracy poszukiwać innego uniwersytetu, w którym przyjęto by publikacje do oceny w ramach doktoratu, habilitacji i ubiegania się o tytuł naukowy profesora.


Osiągnięcia naukowe p. Profesor E. Kowalskiej-Dubas są najlepszym wskaźnikiem konsekwentnego budowania własnego warsztatu badawczego, także w ścisłym powiązaniu z dokonaniami akademickiego mistrza, jakim była niewątpliwie, także dla mnie - prof. Olga Czerniawska. To Ona wprowadzała nas w świat nauki w pełnym tego słowa znaczeniu ułatwiając nam kontakty z naukowcami z USA, Niemiec Zachodnich, a potem Zjednoczonych Niemiec, z Włoch, Francji, Hiszpanii i Szwajcarii.

Łódzka andragog skoncentrowała swoje zainteresowania badawcze na takich kwestiach jak:

- podejście biograficzne w badaniach andragogicznych;

- dorosłość i rozwój jako przedmiot badań andragogiki;

- starość i starzenie się w przestrzeni badawczej geragogiki;

- wybrane konteksty uczenia się i edukacji dorosłych.

Powyższe zagadnienia stały się powodem licznych projektów badawczych, międzynarodowych, aktywnego udziału w międzynarodowych sympozjach naukowych, przekładach i transpozycji na polski grunt rozpraw niemieckich andragogów i socjologów dorosłości (m.in. Hartmut M. Griese, Horst Stukenberg). Po habilitacji wydała kilkadziesiąt rozpraw pomniejszych - artykułów i rozdziałów w pracach zbiorowych oraz znakomity zbiór monografii zbiorowych skoncentrowanych na uczeniu się osób dorosłych, uwarunkowaniach ich biografii w toku zmieniającej się dorosłości oraz na jakże ważnych problemach egzystencjalnych i aksjologicznych osób w wieku "złotej jesieni".


Wśród znaczących publikacji są m.in. "Biografia i badanie biografii, Uczenie się z (własnej) biografii, tom 1 (współred. W. Świtalski, 2011); "Uczenie się z biografii Innych, Biografia i badanie biografii, tom 2 (współred. W. Świtalski, 2011); "Biografie edukacyjne Wybrane konteksty" (współred. J. Stelmaszczyk, 2014); "Biografie i uczenie się, seria Biografia i badanie biografii, tom 4 (współred. J. Stelmaszczyk, 2015); "Wspieranie rozwoju bezrobotnych 50+. Doświadczenia projektu Adults Mentoring" (współaut. J. Pyżalski, M. Muszyński, J. Rapus Pavel 2008); Uniwersalia życia ludzkiego w polsko-niemieckim porównaniu (współred. M. Dzięgielewska, H. M. Griese, 2008); "Sztuka starzenia się - uczenie się starości. Kontekst andragogiczny" (2012); "Biografie edukacyjne Wybrane konteksty" (współred. J. Stelmaszczyk, 2014); "Obiektywny i subiektywny wymiar starości" (współred. M. Muszyński, 2016); "Czas i miejsca w biografii Aspekty edukacyjne, seria Biografia i badanie biografii (współred. A. Gutowska 2017) i in.

Nie sposób tu przywołać ponad 80 artykułów, w tym także niektóre wydane poza granicami kraju w języku niemieckim, angielskim i francuskim. Pani Profesor kierowała zespołami badawczymi w ramach projektów europejskich typu Adults Mentoring - Leonardo da Vinci czy w programie Grundtvig Partnership i Grundtvig Multilateral Lifelong Learning Programme oraz Leonardo da Vinci - Transfer of Innovation".


Niezależnie od intensywnej pracy naukowo-badawczej znajduje jeszcze czas na pracę społeczną, oświatową. Jest bowiem członkiem rady naukowej towarzystwa Institut fur Lebensbegleitendes Lernen/ Institute for Lifelong Learning, Wiedeń – Austria (od 12.06.2014); byla członkiem Prezydium Komitetu Pedagogiki Dorosłych przy KNP PAN (2003 – 2012); jest członkiem Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego (od 1984), gdzie pełni funkcje: przewodniczącej komisji rewizyjnej Łódzkiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego (2002-2009), sekretarz Łódzkiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego w latach 1993-1998, przewodniczącej Łódzkiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego (2009 – 2013), członkinią Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego (2009 – 2013); zastępcą przewodniczącego Łódzkiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego (2013 – 2016; 2017 – 2020); członkiem Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego (od 1981) i członkinią Akademickiego Towarzystwa Andragogicznego (od 1993).

Prof. Elżbieta Kowalska-Dubas wypromowała już pięciu doktorów nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, recenzowała w 11 przewodach doktorskich, pięciu komisjach habilitacyjnych, a przy tym znajduje jeszcze czas na prowadzenie indywidualnie seminarium doktorskiego w l. 2002-2012. Należy do czołówki polskich andragogów.

Obu Profesorkom gratuluję wyrażając zarazem zadowolenie, że polska pedagogika pozyskała kolejnych profesorów, od których zależeć będą dalsze losy łódzkiej i krajowej pedagogiki.

Wieczorem otrzymałem informację, że w dniu dzisiejszym odbierze nominację profesorską jeszcze jeden pedagog, dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku - prof. dr hab. Mirosław Sobecki, którego postępowanie na tytuł przebiegało na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu.


Nominowany profesor jest wiceprzewodniczący Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, członkiem Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN oraz redaktorem naczelnym znaczącego kwartalnika "Kultura i Edukacja", który jest wydawany w Toruniu w wersji anglojęzycznej oraz każdego roku jeden z numerów wychodzi w języku chińskim.

Zainteresowania badawcze Profesora oscylują wokół pedagogiki społecznej, edukacji międzykulturowej, komunikacji międzykulturowej, komunikacji społecznej oraz religii jako przestrzeni komunikacyjnej w stosunkach międzykulturowych. Ostatnio ukazała się rozprawa pt. "Komunikacja międzykulturowa w perspektywie pedagogicznej" (2018).

Książka prof. M. Sobeckiego poświęcona jest zagadnieniom komunikacji międzykulturowej w procesie wychowania młodych pokoleń. Zdaniem autora ma ona znaczący wpływ na kształtowanie się tożsamości indywidualnej i społecznej człowieka. Wskazuje w niej także na bariery utrudniające prawidłowy przebieg tego procesu oraz na jego wymiar religijny i narodowy.

Chciałem przytoczyć trochę danych z kariery akademickiej nominowanego Profesora, ale na stronie WSE UAM takowe nie zostały jeszcze opublikowane. Korzystam zatem z bazy OPI. Prof. M. Sobecki jest absolwentem Uniwersytetu w Białymstoku. Podobnie jak łódzcy uczeni musiał poszukiwać w innych uczelniach możliwości uzyskania promocji naukowej, gdyż macierzysty Wydział nie posiadał wówczas takich uprawnień.

Tym samym M. Sobecki uzyskał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w dyscyplinie pedagogika w Instytucie Badań Edukacyjnych w 1995 r. Jego dysertacja nosiła tytuł: "Funkcja etniczno-kulturowa liceów ogólnokształcących z niepolskim językiem nauczania na przykładzie liceów z białoruskim i litewskim językiem nauczania", a przygotował ją pod kierunkiem prof. dr. hab. Mirosława Józefa Szymańskiego.

Habilitował się na podstawie m.in. rozprawy pod tytułem: "Kultura symboliczna a tożsamość. Studium tożsamości kulturowej Polaków na Grodzieńszczyźnie z perspektywy edukacji międzykulturowej" na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w 2008 r. W tamtym czasie obowiązywało kandydatów kolokwium habilitacyjne i wygłoszenie wykładu habilitacyjnego.


*******



Kolejną nominowaną przez Prezydenta pedagog była tego dnia prof. dr hab. Mirosława Wawrzak-Chodaczek z Uniwersytetu Wrocławskiego. Pani Profesor jest pedagogiem społecznym badającym socjalizację młodzieży oraz wykorzystanie nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych w komunikacji społecznej.

Od początku swojego rozwoju naukowego jest związana z Instytutem Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego. Tu kończyła studia magisterskie, a następnie obroniła dysertację doktorską pt. "Wychowawcze funkcjonowanie telewizji w rodzinie wielkomiejskiej", którą przygotowała i obroniła w 1990 r pod opieką naukową prof. Zygmunta Szulca.


Habilitowała się także na macierzystym Wydziale Nauk Historycznych i Pedagogicznych w 2001 r. na podstawie m.in. rozprawy pt. "Kształcenie kultury audiowizualnej młodzieży". MA istotny wkład w kształcenie młodych kadr akademickich, gdyż wypromowała już 6 doktorów nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, a już kolejni mają otwarte pod Jej kierunkiem przewody doktorskie.

Najnowsza monografia naukowa p. Profesor dotyczy zagadnień komunikacji społecznej na tle szerszych refleksji o relacjach międzyludzkich w kontaktach bezpośrednich, pośrednich, organizacyjnych, służbowych, masowych i międzykulturowych.


Wszystkim Profesorom, którzy dzisiaj odbiorą nominację - serdecznie gratuluję i życzę dalszych osiągnięć naukowych.