Impulsem
do napisania wspólnej monografii naukowej w interdyscyplinarnym gronie uczonych
i nauczycieli na temat romantyzmu była publicystyczna wypowiedź przedstawiciela
nauk prawnych w pierwszej dekadzie września 2022 roku - prof. Marcina Matczaka, której tytuł – Czas
złożyć Mickiewicza do mauzoleum – i treść mogły być odczytane jako
zaproszenie do wprowadzenia zmian w wykazie obowiązkowych lektur szkolnych. Jego zdaniem polska młodzież jest już nieco znudzona. Stylistyka i niezrozumiały dla
współczesnej młodzieży świat minionego życia romantycznego wieszcza nie
zachęcają jej do czytania.
„Nie
dlatego, że dawne dzieła nie są wartościowe (są). Nie dlatego, że młodzież nie
czyta (czyta). Jednak czytanie tekstu, który stracił kontakt z naszą
rzeczywistością, nie ma sensu, bo nie da się go uczynić swoim”[1].
Polskie
społeczeństwo doświadcza przecież istoty romantyzmu w różnorodnych środowiskach
codziennego życia, nierzadko zatem przeciwstawia się poruszającym słowom, by
nie tyle przestać czytać dzieła Adama Mickiewicza, co raczej zastanowić się nad
potencjalnie wartościową ich recepcją i interpretacją. Skoro dla nauczycieli i
pedagogów dzieła romantyków są ponadczasowe, uniwersalne, to co powinniśmy
uczynić, by nie stawały się przedmiotem degradacji, kulturowego wykluczania
tylko po to, by zwolnić młodzież od myślenia, głębokiego namysłu, czy
wykorzystać Adama Mickiewicza tylko i wyłącznie jako środek prymitywnej
ingracjacji?
Kiedy
wspólnie debatowaliśmy na temat romantyzmu w czasach ponowoczesności i
sztucznej inteligencji, nie przewidywaliśmy kolejnych zmian w podstawie
programowej kształcenia ogólnego. Nie interesowała nas tzw. reforma programowa
w polskim szkolnictwie, gdyż ta poddawana jest wąsko pojmowanym interesom wszystkich partii władzy, które bez względu na reprezentowaną przez siebie ideologię
polityczną, nie liczą się z kulturą i nauką.
Powołaliśmy
w 2023 roku zespół autorów, który miał za zadanie przygotować rozprawę
poświęconą romantyzmowi z perspektywy różnych dziedzin nauki, by przybliżyć
czytelnikom m.in. takie kwestie, jak:
• trwałość
i zmienność kulturowych wartości romantyzmu,
• niezmienność
romantycznych kodów kulturowych w kulturze polskiej i światowej – w tradycji i
współczesności,
• romantyzm
w dialogach kulturowych,
• romantyzm
w odbiorze młodych pokoleń,
• romantyzm
we współczesnych koncepcjach kształcenia i wychowania.
W wielu mediach pobrzmiewają dyskusje nierzadko dewaluujące zarówno wartości romantycznej kultury, jak i jej twórców, zdaniem wielu już nieaktualnych i niepotrzebnych polskiemu społeczeństwu. Na pewno nie jest to obojętne dla świadomości humanistów, w tym pedagogów, także studentów, którzy kształtując swój pedagogiczny warsztat, sięgają do tradycji i tworzą nowe jej wyrazy w czasach szybkiego kulturowego i cywilizacyjnego rozwoju.
Dzięki inicjatywie i zaangażowaniu dr Ewy Lewandowskiej-Tarasiuk z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie odbyliśmy wielogodzinne seminarium, by po wspólnej dyskusji z udziałem naukowców, nauczycieli i młodzieży akademickiej podjąć się napisania rozprawy, która będzie głosem wspólnych badań i refleksji. Projekt badawczy wsparł finansowo Prorektor ds. nauki - prof. APS dr hab. Jarosław Rola, który - jako specjalista w zakresie psychologii klinicznej dziecka - dostrzegł istotną wartość przekazu kulturowego naszego projektu dla kolejnych pokoleń.
Jesteśmy przekonani, że romantyzm nie zniknie z wiedzy o kulturze, historii, literatury. Nie zostanie też usunięty z kanonu pedagogicznej myśli i praktyki dydaktyczno-wychowawczej.
Autorzy: Ewa
Lewandowska-Tarasiuk, Bogusław Śliwerski, Stefan M. Kwiatkowski, Beata
Mydłowska, Jakub Z. Lichański, Aleksandra Subdysiak, Ewa
Paczoska, Irena Pospiszyl, Jacek Chrobak, Katarzyna Bzowska, Kazimierz
Pospiszyl, Krystyna Pankowska i Włodzimierz
Mier-Jędrzejowicz dziękują Wydawnictwu Difin, w tym szczególnie
redaktorowi Arturowi Kuźmiukowi za profesjonalną troskę edytorską
oraz profesorowi Mirosławowi Karwatowi z Uniwersytetu Warszawskiego
za merytoryczne uwagi, sugestie i wsparcie w przygotowaniu książki dla jej
potencjalnych czytelników. Będziemy wdzięczni za włączenie się do dyskusji
naukowej, oświatowej oraz za podjęcie badań empirycznych znaczenia romantyzmu w
różnych środowiskach socjalizacyjnych, edukacyjnych, kulturowych itp., to może
- wzorem wcześniejszej debaty i będącej jej owocem publikacji na temat
pedagogiki serca - podejmiemy się kontynuacji dyskursu na powyższy temat.
[1] M.
Matczak, Czas złożyć Mickiewicza w mauzoleum, https://wyborcza.pl/magazyn/7,124059,28882563,czas-zlozyc-mickiewicza-w-mauzoleum.html
(dostęp: 14.04.2024).