09 kwietnia 2016

Pedagogika z harcerską pasją i entuzjazmem


Zaproszony przez redakcję jednego z pism harcerskich do debaty na temat własnych doświadczeń życiowych i wychowawczych w harcerstwie i dzięki harcerstwu, odniosłem się do tego okresu w moim życiu, który 25 lat temu przekształcił się z formy czynnej w ukrytą.

Zadałem czytelnikom periodyku pytania: Czy istnieje coś takiego, jak implicytna pasja (także harcerska) na wzór ukrytych, utajonych postaw? Czy można być harcmistrzem nie będąc w czynnej służbie? Czy ktoś przestaje być nauczycielem, lekarzem, prawnikiem wraz z przejściem na emeryturę lub ze zmianą profesji? Czy przestajemy być rodzicami tylko dlatego, że nasze dzieci opuściły już domowe gniazdo i są dorosłe, samodzielne, być może nawet mają już własne rodziny? Czy pasja może być włączana w naszą biografię w związku z podjętą rolą społeczną lub zawodową, czy też może być wyłączana z tych ról? Jaki jest związek osoby z pasją i czy musi ona nakładać się lub wpisywać w naszą biografię jako coś dodatkowego, jakiś wyróżnik czy świadectwo naszej osobliwości?

Podejmując się wglądu w przeszłość, teraźniejszość i de facto przyszłość, miałem poważny problem. Od czego powinienem zacząć? Co uczynić punktem wyjścia do tytułowej introspekcji? Wydaje się, że są tu dwie drogi badań: jedna, historyczno-biograficzna, w wyniku której można zacząć od początków, genezy pojawienia się określonej pasji w moim życiu, i druga, naukowo-komparatystyczna, która polegałaby na wyjściu od definicji pojęcia „pasja” i poszukiwaniu zbieżności lub rozbieżności w własnej biografii, życiu i dokonaniach tego wszystkiego, co nosi jej ślady, duchowe przejawy czy materialne wytwory.

Na użytek relacji przyjąłem tę drugą perspektywę, by miała ona jednak naukowy charakter. Pierwsza bowiem orientacja poznawcza, autobiograficzna mogłaby ulec subiektywnemu wymknięciu się własnych myśli, pamięci zdarzeń czy wytworzenia korzystnej we własnym mniemaniu autoprezentacji. Ta nie była mi potrzebna, bowiem i tak nie mam możliwości i chęci ujawniania wszystkiego, co wpisywało się w losy mojego życia, także tego harcerskiego. Zachowały się przecież kroniki pierwszej drużyny – 124 ŁDH im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Łodzi, w której przygotowywałem się do świadomej służby harcerskiej uzyskując prawo do złożenia przyrzeczenia, a tym samym doświadczenia środowiskowej inicjacji.

Mam też kroniki prowadzonego przeze mnie, w strukturze powyższej drużyny, pierwszego w życiu zastępu, a potem już własnych drużyn – 13 ŁDH im. gen. Józefa Bema, 63 ŁDH im. Zygmunta Sierakowskiego, kolejno prowadzonych szczepów harcerskich przy 49 Szkole Podstawowej w Łodzi, a potem Szkole Podstawowej nr 17 i 101 w Łodzi, czy wreszcie Studenckiego Kręgu Instruktorskiego „Impuls” przy Uniwersytecie Łódzkim.

Każda z prowadzonych przeze mnie kronik, także obozowych (z Harcerskich Akcji Letnich Hufca ZHP Łódź-Bałuty „Promieniści”), stanowi odrębne źródło informacji o wydarzeniach, których byłem sprawcą, współsprawcą lub świadkiem. Wymagałyby odrębnych, zdystansowanych analiz i triangulacyjnych badań z uwzględnieniem wielu innych źródeł i podmiotów. Nie sposób bowiem w tym miejscu przeprowadzać introspekcyjną rekonstrukcję treści.

Co mi dało harcerstwo, a co zyskała pedagogika? Zdradzam to w swojej najnowszej książce.