Brytyjski antropolog i profesor psychologii ewolucyjnej Robin Dunbar wydał studium o ewolucji języka, w którym twierdzi, że język (...) rozwinął się u człowieka w miejsce towarzyskiego iskania, które stało się zbyt czasochłonne, by utrzymywać dzięki niemu spoistość wielkich grup. (...) pozwala nam wykorzystywać czas przeznaczony na interakcję społeczną bardziej wydajnie. (...) Pozwala nam na dotarcie do większej liczby ludzi jednocześnie i na wymianę informacji o świecie społecznym, co zapewnia nam wgląd w poczynania członków naszych siatek towarzyskich (jak również w poczynania oszustów i darmozjadów)" (Pchły, plotki a ewolucja języka, Kraków 2017, s. 265-266).
Otóż to, język może być wykorzystywany przez darmozjadów i oszustów do wprowadzania w błąd opinii publicznej w wyniku szerzenia pomówień, insynuacji, manipulowania treścią, której czytelnicy czy słuchacze nie są w stanie zweryfikować. Darmozjad i oszust z tego jednak żyje. Zakłada fundację, organizację pozarządową, bo jest pewien, że w ten sposób sytuuje się jako wiarygodny tropiciel ZŁA, samemu je czyniąc.
Od dłuższego czasu mój przyjaciel prof. UAM Jacek Pyżalski bada fenomen cyberprzemocy koncentrując swoją uwagę nie tyle na treściach i ukrytych interesach sprawców przemocy, ile na jej nośnikach, narzędziach oraz skutkach, do jakich doprowadza ich wykorzystywanie do niszczenia innych, stosowania agresji, opresji mającej na celu ośmieszenie kogoś, pomniejszenie jego walorów czy dokonań. Dokładnie tak samo działają nie tylko nastolatkowie, bezrefleksyjni i jeszcze niewychowani młodzi ludzie, ale przede wszystkim korzystają z tego dorośli w różnych celach.
Jedni, bo chcą koniecznie wesprzeć własne środowisko ideologiczno-polityczne, światopoglądowe w sporach publicznych, szczególnie w okresach przedwyborczych tak w skali ogólnokrajowej czy lokalnej, jak i we własnym środowisku w czasie wyborczym w organizacji, stowarzyszeniu czy instytucji oświatowej. Darmozjad nie mając mocy własnych walorów osobistych i dokonań prowadzi wojnę z innymi naznaczając negatywnym językiem ich fizjonomię, płeć, światopogląd, wyznanie, wykształcenie, rodzinę itp.
Inni, sięgają po te narzędzia, by ukryć własną dewiację, osłonić się przed krytyką ich własnych oszustw, manipulacji, różnego rodzaju braków czy deficytów. Wówczas będą pomniejszać każdego, kto jest nieco wyżej, nieco lepszy, a już nie daj Panie Boże, kiedy jest bardzo dobry, bo termometr mierzący ich pustkę, brakoróbstwo, niewiedzę, patologiczne postawy trzeba stłuc zastępując go własnym miernikiem. Każdego krytyka muszą odsądzić od czci i wiary, bo przecież darmozjada i oszusta nie wolno dekonspirować, ujawniać nędzy jego poziomu.
Włącza się do tego procesu różnego rodzaju siły społeczne, zdarza się, że i medialne, bo przecież w środkach masowego rażenia znaleźli się tacy sami cynicy, fałszywi dziennikarze, gracze fałszywymi kartami, którzy znaleźli sposób na zarabianie na życie oszustwem, postprawdą, upowszechnianiem określeń i insynuacji. Mają sprawić wrażenie głoszenia prawdy, by wywołać negatywne emocje u odbiorców.
W środowisku akademickim coraz popularniejszym nośnikiem postprawdy, fałszowania rzeczywistości, by ukryć własną głupotę, nierzetelność, nieuczciwość jest sięganie po wykładnie prawne, na których świetnie zarabiają adwokaci nie ponosząc z tytułu "przegranej" żadnej odpowiedzialności. Ich interpretacje mają zaspokoić "zranioną duszę" doktoranta, habilitanta czy kandydata do tytułu naukowego profesora, który nie rozumie naukowej argumentacji odmawiającej mu awansu.
Na konieczność rozwiązania zadania typu, ile jest dwa razy dwa - pseudonaukowiec odpowiada - pięć. Nie przyjmuje do wiadomości innego wyniku, bo przecież oceniający wynik jego pracy nie może mieć racji. To musi być pięć, i koniec. Ignorant nie godzi się na poniesienie konsekwencji wynikających z niewiedzy. "Język pozwala (mu) na prowadzenie autoreklamy w sposób, na który małpy nie mogą sobie pozwolić" (tamże, s. 266).
Chyba nadchodzi czas nowych badań społecznych, w wyniku których będzie można sprawdzić, co jest ziarnem, a co plewą. Język - szczególnie grubiański, pełen insynuacji, obmowy, czarnej propagandy, oczerniania naukowców, podważania ich wiarygodności - u oszustów i darmozjadów nie służy do przekazania informacji, faktów, ale do zapewnienia sobie tego, by inni nie ośmielali się jego krytykować. Darmozjad musi zjednać sobie innych darmozjadów, bo w kupie jest raźniej i łatwiej się w niej ukryć.
Możliwość ujawniania i strofowania niegodziwców, oszustów i darmozjadów staje się szansą także w środowisku akademickiej pedagogiki. Przenoszenie ich z jednej jednostki do drugiej, by ruchami pozornymi ukryć brak ich aktywności lub też niegodną w akademickiej kulturze działalność, niszczy fundamenty polskiej nauki, a zarazem pozbawia młode pokolenia nadziei na jej kulturowy status.
