Kongres Praw Rodzicielskich odbywa się w Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie w dn. 25 i 26 czerwca 2018 r. Organizatorem jest Rzecznik Praw Obywatelskich dr Adam Bodnar, ale miejsce obrad nie jest tu przypadkowe. Ta wyjątkowa Akademia od prawie 100 lat poświęca swoje badania naukowe i znakomite publikacje dzieciom i ich rodzinom ze szczególnym uwzględnieniem tych najbardziej dotkniętych przez los - chorobę, niepełnosprawność, traumatyczną sytuację egzystencjalną itp. Mówił o tym JM Rektor APS prof. dr hab. Stefan M. Kwiatkowski otwierając wraz z Rzecznikiem Praw Obywatelskich dwudniowe obrady sędziów sądów rodzinnych, pracowników służb socjalnych, placówek opiekuńczo-wychowawczy, ośrodków adopcyjnych, mediatorów sądowych, psychoterapeutów i familiologów.
Do merytorycznej debaty wprowadzał dr Adam Bodnar przywołując najważniejsze założenia Kongresu:
Przed rodziną stają nowe wyzwania, pojawiają się nowe kryzysy. Co roku prawie 70 tysięcy par decyduje się na rozwód. Dla nich to stres. Dla dzieci – zawalenie się bezpiecznego świata. W czasie rozwodów bardzo często pojawiają się negatywne emocje, poczucie krzywdy, żalu. Rodzice zapominają, że pomiędzy nimi jest bezbronne dziecko. Nie wiedzą i nie umieją rozwiązywać konfliktu w sposób, który nie niszczy wzajemnych relacji (i relacji z dzieckiem).
O tym, jak wielka jest skala problemu, Rzecznik Praw Obywatelskich wie z napływających do niego skarg i z tego, co ludzie mówią na spotkaniach regionalnych z RPO w całym kraju. Właśnie kontakty z dziećmi rozwiedzionych rodziców są – obok spraw alimentów – zgłaszane są najczęściej zgłaszanym problemem podczas spotkań obywateli z RPO.
Rodzice (i dziadkowie) skarżą się też na sądy. Uważają, że podchodzą one do roli rodziców w sposób zbyt stereotypowy, w matkach widząc głównie opiekunki a w ojcach – źródło wsparcia finansowego.
Jak sobie z tym radzić? Problem jest zbyt skomplikowany, by rozwiązania były proste. Ale trzeba zacząć rozmawiać. Słuchać ekspertów, naukowców, sędziów, a także praktyków. I rodziców – w tym tych, którzy doświadczyli już rozpadu związku i pozostają w konflikcie z byłym partnerem, ale rozumieją, jak ważne jest dobro wspólnych dzieci.
Każdy pedagog społeczny czy student i pracownik kierunku praca socjalna znajdzie w kluczowych dla Kongresu zagadnieniach przedmiot własnych zainteresowań poznawczych. Możemy przekonać się, jakie problemy mają rodziny i współpracujące z niektórymi służby państwowe w 2018 r.? Są to:
• współczesne wyzwania cywilizacyjne jako wyzwanie dla rodziców
• konflikty w rodzinie i sposobach podejścia do nich
• władza rodzicielska i zakaz stosowania kar cielesnych
• sposoby zabezpieczenia dobra dziecka w sytuacji rozstania rodziców
• organizacja sądownictwa rodzinnego
• efektywność postępowań sądowych w sprawach rodzinnych
• niepłacenie alimentów na dzieci
• współpraca zagraniczn w sprawach rodzinnych i funkcjonowaniu organów typu Barnevernet i Jugendamt)
• kontakty z dziećmi po rozwodzie i ich faktyczne egzekwowanie, opieka naprzemienna, alienacja rodzicielska
• ustalenie pochodzenia dziecka
• prawo do życia rodzinnego i dylematy rodziców z niepełnosprawnościami
• specyfika sytuacji rodziców dziecka z niepełnosprawnością
• problemy małoletniego rodzicielstwa
• sytuacja w Polsce dzieci urodzonych za granicą i ich rodziców pozostających w związkach jednopłciowych.
Rzecznik Praw Obywatelskich przytoczył spotkanie z mieszkańcem Żyrardowa, który toczył ze swoją b. żoną spór o kontakt z dzieckiem. Jak mówił: "Lata lecą, a ja dziecka nie widzę. Co mam zrobić? " To jeden z wielu przykładów na bezsilność rodzica, ale także sygnał o niskiej efektywności sądownictwa. W takim przypadku nie wystarczą działania Rzecznika. To się dzieje od lat. Brakuje dialogu pomiędzy grupami spotykającymi się ze sobą, które nie rozmawiają o sytuacji własnych dzieci.
Ten Kongres jest zatem miejscem do dyskusji na temat między innymi problemów około rozwodowych, a wynikających z emigracji jednego z rodziców, z przemocy domowej, z problemów małoletnich rodziców czy wychowujących dzieci w związkach osób tej samej płci. Wiek XXI niesie z sobą nowy model ojcostwa, a zatem i konieczność wychodzenie z modelu patriarchalnego, który zderza się z polską tradycją. Prawo nie nadąża za tymi przemianami.
Każda sytuacja kryzysowa - jak mówił dr A. Bodnar - uruchamia głębokie emocje, a zatem i stres, napięcie czy konflikty. Czy system prawny potrafi ten konflikt rozwiązać czy go pogłębia? Jaką szansę mają dzieci na szczęśliwe dzieciństwo?
Na te pytania odpowiadali z różnych miejsc i perspektyw eksperci zaproszeni do sesji plenarnej. O tym jednak już w następnym wpisie.
