Do trzech
konkursów na najlepsze książki: 1) na Najlepszą Książkę Akademicką o Nagrodę
Ministra Nauki oraz o Nagrodę Rektora Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w
Poznaniu, 2) Konkursu Stowarzyszenia Wydawców Szkół Wyższych im. ks. Edwarda
Pudełki oraz 3) Konkursu na Najlepszą Książkę Popularnonaukową o Nagrodę
Prezydenta Miasta Poznania zgłoszono łącznie 157 książek. Z tym większą
radością odebrałem wiadomość o przyznaniu Nagrody
Głównej Poznańskich Targów Książki zm. prof. Wojciechowi Józefowi
Burszcie (1957-2021) i adiunktowi Wydziału Nauk o Wychowaniu
Uniwersytetu Łódzkiego dr. Marcinowi Kafarowi za książkę pt.
"Umykanie. Pomyślenia z etnografii życia" (Łódź- Warszawa,
2023).
Przedwczesna,
zaskakująca polskiego antropologa kultury śmierć sprawiła, że nie dokończył książki,
nad którą pracował od jakiegoś czasu. Jego syn Jędrzej Burszta zatroszczył się
o to, by Ten, z którym jego ojciec się przyjaźnił i doskonale rozumiał jego
sposób naukowego podejścia do badań etnograficznych, mógł doprowadzić do
tego "(...) by książka wyszła z duchem Taty" (s. 32).
Tak też się stało. Marcin Kafar nie zawiódł, a nawet dokonał czegoś, czego nie
mógłby spodziewać się etnograf życia po swoim uczniu, przyjacielu. Zapewne początki tego dzieła sięgają 2016
roku, kiedy to M. Kafar poprosił swojego Mistrza o napisanie artykułu na temat
etnografii życia do monograficznego numeru "Nauki o
Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne". Współredagowany przez M. Kafara periodyk został poświęcony
edukacyjnym wymiarom badań biograficznych. Burszta odpowiedział na to
zaproszenie znakomitą rozprawą, przekazując dzieląc się opowieścią o kształtowaniu się jego
tożsamości. Jak zaznaczył w streszczeniu swojego tekstu:
"Etnografia życia to rodzaj intelektualnej i emocjonalnej wiwisekcji, autoterapii narracyjnej, która objawia konteksty i momenty kluczowe dla budowania tego, co nazywa się biografią naukową. Kluczową metaforą prezentowanej opowieści jest „cień podwojony” – cień przemijania najbliższych i życie w cieniu powojennej rzeczywistości PRL".
Dr M. Kafar przygotował po jakże przedwczesnej śmierci antropologa znakomitą książkę, która powinna znaleźć się na półkach humanistów, naukoznawców, ale i metodologów badań społecznych. W pierwszej części nagrodzonej publikacji poznamy niedokończoną przez W.J. Bursztę książkę pod tytułem: "Umykanie. Pomyślenia z etnografii życia". W części drugiej został zawarty znakomity wywiad M. Kafara z antropologiem. Nadał jemu tytuł: "W dialogu przed Umykaniem.... . Poszukiwania formatywne". Natomiast całość wydania dopełniają pożegnalne słowa i wspomnienia synów profesora - Jędrzeja i Michała oraz obraz Matyldy Burszty "Where are YOU?" (s. 232).
Pięknie wydana przez Wydawnictwo UŁ publikacja jest niespotykanym
dotychczas w polskiej literaturze biografistycznej "rachunkiem
sumienia" wybitnego uczonego, który w metaforycznej i egzystencjalnej
narracji w wyniku terminalnej choroby odsłania Siebie, by "wydobyć z
poddasza zapomnienia rzeczy do tej pory słusznie lub niesłusznie pominięte,
właśnie teraz domagające się "odpomnienia" (s.19).
Możemy być wdzięczni za wyjątkowe życie i twórczość Wojciecha J. Burszty, dziękując zarazem Marcinowi Kafarowi za umożliwienie nam spotkania z Humanistą, którego dzieło zostało dopełnione uwspólnionym doświadczeniem życia. Przezwyciężono tym samym jego umykanie.