Jestem pod wrażeniem referatu, który wygłosiła w czasie V
Międzynarodowej Konferencji Naukowej Uniwersytetu KEN w Krakowie członkini
Prezydium Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy (NANP) profesor
Nella Nyczkało. Pełen tytuł brzmiał: UNIWERSALIZM PRACY LUDZKIEJ W WARUNKACH
WOJNY: DYNAMIKA ZMIAN I PRÓBA PROGNOZOWANIA. W kraju dotkniętym tak okrutną
wojną dla jego mieszkańców toczą się dwa fronty: jeden, to obrona własnego a
zajmowanego przez raszystów terytorium, drugi, to codzienne życie na terenach
względnego (s)pokoju, życia, w tym także kontynuowania zadań zawodowych,
prowadzenie usług publicznych i działań społeczno-oświatowych, socjalnych,
kulturowych itd.
Nella Nyczkało - Prof. dr hab., dr h.c. multi,
Akademik-Sekretarz Wydziału Oświaty Zawodowej i Oświaty Dorosłych NANP Ukrainy
powołała się na pojmowanie uniwersalizmu jako filozoficznej i teologicznej
"koncepcji, która przewiduje, że pewne idee mają uniwersalne znaczenie,
zastosowanie lub przydatność. Pewne prawdy, zasady lub wartości mają charakter
ogólny lub uniwersalny, niezależny od kontekstu, kultury lub osobistych
przekonań. W związku z tym pewne idee lub zasady mogą być stosowane we wszystkich
dziedzinach życia, do wszystkich ludzi, niezależnie od ich pochodzenia lub
kontekstu kulturowego. Uniwersalizm może mieć również znaczenie teologiczne,
wskazując na uniwersalną miłość lub zbawienie dostępne dla wszystkich ludzi,
niezależnie od ich przynależności religijnej lub
przekonań".
Uniwersalizm dotyczy zatem fenomenów, zdarzeń, procesów,
które występują także w czasie wojny, choć zapewne z jeszcze większą
intensywnością i zakresem jego obowiązywania. Wojna to straszliwa zbrodnia
wobec ludności zaatakowanego kraju. Jak mówiła N. Nyczkało:
Krwawa rosyjska wojna to straszliwa zbrodnia. Według ONZ,
ponad 30 000 ukraińskich cywilów stało się jej ofiarami: ponad 10 000 osób
zostało zabitych, a ponad 19 000 rannych. W rzeczywistości liczba ofiar
cywilnych jest znacznie wyższa, ale dokładna ilość nie może zostać ustalona do
czasu zakończenia wojny. Podczas konferencji prasowej 25 lutego 2024 roku
prezydent Wołodymyr Zełeński ujawnił dane dotyczące strat Ukrainy wśród jej
obrońców. To pierwszy raz, kiedy takie informacje zostały ujawnione w ciągu dwóch
lat rosyjskiej agresji na pełną skalę. W tej wojnie zginęło 31 tysięcy
ukraińskich żołnierzy”.
To zrozumiałe, że nie wszystkie dane mogą być ujawnione,
także te dotyczące rannych żołnierzy i cywilów, ale każdy zdrowo myślący
człowiek zdaje sobie sprawę z ogromu nieszczęść, które są częścią i następstwem
zbrodniczych działań wojennych. Z każdym tygodniem zwiększa się liczba dzieci
porywanych przez raszystowskie wojska do Rosji, gdzie poddawane są rusyfikacji.
Krajowe Biuro Informacji informuje o co najmniej 19 tys. takich dzieci
ukraińskich rodzin.
Jak zatem mówić w czasie naukowej konferencji o gospodarce
kraju, jego służbach publicznych, rynku pracy, skoro z każdym dniem trwającej
wojny gospodarka Ukrainy traci miliardy USD w wyniku zniszczeń sektora rolnego,
energetycznego, placówek służby zdrowia, gospodarki mieszkaniowej i komunalnej,
w zasobach ziemi i edukacji, w aktywach przedsiębiorstw i przemysłu.
Wprowadzane na Ukrainie od 2018 roku głębokie reformy w
systemie oświatowym i szkolnictwa wyższego muszą być częściowo zatrzymane, by
ukierunkować procesy kształcenia młodych pokoleń i doskonalenia kadr zawodowych
na sytuację życia i działania w warunkach wojennych. Jak podała prof. N.
Nyczkało:
"Bezpośrednie straty spowodowane zniszczeniem instytucji
edukacyjnych wynoszą 6,8 miliarda USD. Łącznie w wyniku działań wojennych
zniszczonych zostało co najmniej 380 obiektów infrastruktury edukacyjnej, a 3
429 zostało uszkodzonych. Obiekty te obejmują edukację przedszkolną
(przedszkola), średnią (szkoły), pozaszkolną, przeduniwersytecką (kolegia i
technika), wyższą (wyższe szkoły, uniwersytety, akademie), specjalistyczną,
zawodową i techniczną, a także edukację dorosłych, w tym kształcenie podyplomowe.
Główne straty w sektorze edukacji dotyczą szkół średnich, przedszkoli i
placówek kształcenia zawodowego.
Chociaż aktywne działania wojenne miały miejsce w 11
regionach, instytucje edukacyjne zostały uszkodzone w 21 regionach Wśród
uszkodzonych i/lub zniszczonych obiektów edukacyjnych najwięcej było szkół
(1888) i przedszkoli (1285). Na początku 2024 r. bezpośrednie szkody w
infrastrukturze kulturalnej, religijnej i turystycznej wyniosły 2,4 mld USD. Od
początku wojny co najmniej 1 804 obiekty kulturalne, 348 budynków sakralnych,
343 obiekty sportowe i 164 obiekty turystyczne zostały uszkodzone lub zniszczone".
Możemy sobie tylko wyobrazić przed jak trudnymi zadaniami
stają władze państwowe i samorządowe, w jak wyjątkowej sytuacji znalazła się
część mieszkańców systematycznie niszczonego kraju i jego ludzkich zasobów.
Ukraińcy są świadomi tego, że wojna nie skończy się tak szybko, a zatem muszą
dostosować swoje aspiracje i marzenia do wyjątkowo kryzysowej sytuacji, by
ratować, ale i mimo wszystko dalej rozwijać własny potencjał we wszystkich
dziedzinach normalnego życia, do którego powinni powrócić jak najszybciej.
Rynek pracy tego kraju skazany jest na dramatyczne problemy,
bowiem rejestruje już 40,2% osób bezrobotnych, które od co najmniej roku
poszukują pracy. W tym jest "(...) 40,3% mężczyzn i 39,5% kobiet. Z
kolei tylko 19,3% straciło pracę mniej niż trzy miesiące temu, w tym 23,5%
mężczyzn i 22,1% kobiet. Najczęstszym powodem utraty pracy w czasie wojny było
zamknięcie przedsiębiorstw i redukcja personelu", ale zapewne także
konieczność zmiany miejsca zamieszkania.
Na skutek konieczności reorientowania gospodarki na obronę
kraju uległy zmniejszeniu wynagrodzenia, a spadkowi dochodów towarzyszy wysoka
inflacja. Ponad 11 proc. własnych dochodów przekazuje się członkom rodzin
dotkniętych stratą wojenną. Na szczęście - jak mówiła prof. N. Nyczkało:
"krajowy rynek pracy dostosował się do trwającej wciąż wojny: bezrobocie przestało rosnąć, niemal wszystkie wskaźniki makroekonomiczne poprawiają się, a oczekiwania pracodawców, polityków i naukowców stały się bardziej optymistyczne. To oczywiste, że powyższe dane odzwierciedlają nie tyle sukcesy gospodarcze w 2023 roku, co negatywne trendy z poprzednich lat związane z pandemią COVID, a następnie rosyjską agresją, i nadal są bardzo dalekie od sytuacji z czasów pokoju, jednak ich dynamika jest pozytywna".
Pomimo trudności spowodowanych wojną, w 2023 r. w Ukrainie otwarto ponad 300 000 nowych jednoosobowych działalności gospodarczych. Do stycznia 2024 r. zarejestrowano 37 tys. nowych firm, wśród których najpopularniejszymi sektorami były handel detaliczny i hurtowy, informatyka oraz usługi pomocowe w zakresie pomocy psychologicznej. Pod koniec grudnia 2023 roku odnotowano rejestrację ponad 304 tys. firm jednoosobowej działalności gospodarczej.
Szkolnictwo wyższe uruchomiło studia w zakresie m.in. operatora Javelin - zwiadowcy lotniczego obsługującego bezzałogowe statki powietrzne, inżyniera JCATS (oprogramowania działu modelowania symulacyjnego), instruktora VirtualBattlespace (instruktora działu szkoleń symulacyjnych). Nadal cieszą się dużą popularnością studia na kierunkach - logistyka, analityk bezpieczeństwa informacyjnego, analityk operacji wojskowych, zarządzanie, administrator systemów internetowych, analityk aplikacji mobilnych, programista sztucznej inteligencji, architekt danych w chmurze itp. Konieczne jest przekwalifikowanie zawodowe weteranów wojennych.
Ministerstwo Gospodarki oferuje weteranom wojennym po 45 roku życia bony na bezpłatną edukację w 124 zawodach i specjalnościach z branży informatycznej, w budownictwie, transporcie, edukacji, medycynie, rolnictwie, usługach społecznych itp. , która może być realizowana w ponad 160 ośrodkach kształcenia i doskonalenia zawodowego. W tak ekstremalnych, wojennych warunkach powstały i rozwinęły się całkowicie nowe formy organizacji procesu edukacyjnego na obszarach frontowych, w zakresie pracy z dziećmi, które muszą zmienić miejsce zamieszkania z terenów zniszczonych czy okupowanych przez Rosjan.
Czas wojny jak mówiła N. Nyczkało: "(...) przejdzie do historii jako „koszmarny czas wojny przeciwko” miłującej wolność Ukrainie i jej patriotycznym obywatelom. Są oni niezłomni w tej niesprawiedliwej wojnie, która niszczy „cywilizację kultury” zastępując ją cywilizacją śmierci”. Oby jak najszybciej Ukraina stała się krajem wolnym, w którym będzie możliwe rozwijanie cywilizacji miłości.