01 stycznia 2010

Słownik Współczesnych Pedagogów

Pod patronatem WN PWN powstaje pierwszy od wielu, wielu lat „Słownik Współczesnych Pedagogów”. Jednostki organizacyjne niektórych szkół wyższych w naszym kraju zadbały o to, by w ramach wydań jubileuszowych opublikować chociaż krótkie biogramy pracujących w nich samodzielnych pracowników naukowych w dyscyplinie pedagogika (profesorów i doktorów habilitowanych), by podkreślić ich udział w rozwoju tej nauki (np. J. Chłosta, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Olsztynie 1969-1999, Wydawnictwo WSP, Olsztyn 1999). Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego wydało przed dwunastu laty „Słownik Pedagogów Polskich” (red. W. Bobrowska-Nowak i D. Drynda, Wyd. UŚl, Katowice 1998), który obejmuje 250 biogramów nieżyjących już wówczas naukowców. Brak danych o znaczących dla rozwoju pedagogiki mistrzach utrudnia ich następcom nie tylko przygotowywanie prac monograficznych, ale także artykułów o podejmowanych przez nich problemach, które powinny być osadzane także w kontekście dokonań ich wcześniejszych badaczy. Jak pisały o jego głównych założeniach i strukturze redaktorki: Wanda Bobrowska-Nowak i Danuta Drynda zgromadzono w nim (…) informacje rozproszone dotychczas w różnego typu dokumentach i źródłach trudno dostępnych współczesnemu czytelnikowi.(…) Dostępne Czytelnikowi dotychczasowe opracowania nie zaspokajają w pełni potrzeby zdobycia wiedzy o pedagogach polskich i ich dorobku. Trzeba zaznaczyć, że niektórych postaci nie wymieniają w ogóle autorzy wydanych dotąd prac. Odnosi się to zarówno do osób zmarłych w ostatnich latach, jak i do autorów rozpraw dzisiaj już zapomnianych. (Katowice 1998, s. 7)

W wyniku podjętych przez prof. Czesława Kupisiewicza badań biografistycznych w naukach o wychowaniu ma być opracowanie słownika współczesnych pedagogów na podstawie wypełnionej przez nich ankiety. Słusznie wychodzi się tu z założenia, że do badań współczesnych problemów pedagogicznych konieczne jest rozpoznanie tego, kto zajmuje się określoną subdyscypliną wiedzy, jakie ma w tym zakresie osiągnięcia i do czego w związku z tym warto nawiązać planując własne dociekania poznawcze czy projektując wdrożenia określonych idei do szeroko pojmowanej praktyki edukacyjnej. Analiza pedagogiki przez pryzmat biografii i dokonań jej współczesnych kadr naukowych powinna odkryć złożoność i wartość ich pracy, stanowiąc zarazem swoistą okazję do nawiązywania kontaktu z mistrzami, duchowymi przewodnikami po świecie pedagogicznych tożsamości.

Można będzie dzięki temu sięgać do korzeni, wzorów, szkół pedagogicznego myślenia i działania, które reprezentują nasi mistrzowie, prekursorzy czy liderzy określonych podejść do edukacji, twórcy niepowtarzalnych rozwiązań, choć przecież w jakiejś mierze naśladowanych, aktualizowanych czy modyfikowanych. Nie przypuszczano jednak, że trudno będzie ustalić, ilu jest w polskich uczelniach i szkołach wyższych zatrudnionych na stanowiskach samodzielnych pracowników naukowych pedagogów czy badaczy o innym wykształceniu, ale konsekwentnie i znacząco podejmujących w swoich badaniach problemy kluczowe dla nauk o wychowaniu. Dopiero wymiar biograficzny może dodać naszym studiom nauk pedagogicznych tak charakterystyczną w nich żywotność i zmienność. Studiowanie jedynie wykładów czy teoretycznych przesłań jako cennych samych w sobie, w izolacji od osób, które swoimi twórczymi dziełami rozwijały i wzbogaciły nierzadko nudne czy mało interesujące nauki, jest niewystarczające. Osiągnięcia każdego przedmiotu są zawsze o to głębsze i trwalsze, im więcej oferują wymiarów, a zwłaszcza jeśli abstrakcyjne idee ożywiają obrazami ich twórców.

Właśnie dla pedagogiki jej ścisły związek z biografistyką jest bardziej znaczący niż dla innych nauk. Oferuje ona bowiem treści kształcenia zbliżając zarazem do nich studiujących, wzbudzając ich uwagę, zaś egzemplaryzm wykorzystujący konkretne przykłady jest przecież od dawna jedną z bardziej cenionych zasad pedagogicznych. Literatura pedagogiczna jest jedną wielką dyskusją, nieograniczoną ani w czasie, ani w przestrzeni, zaś publikacje typu biograficznego wspomagają kluczowe w niej debaty. Ich istotą jest bowiem to, że oświetlają realia wychowawcze ze specyficznie ludzkiego punktu widzenia, a tym samym przyczyniają się do ich lepszego zrozumienia i dalszego doskonalenia.

Wysłane drogą pocztową i elektroniczną do ponad stu jednostek w kraju zaproszenia, by dziekani, kierownicy zakładów czy katedr przekazali swoim współpracownikom wzór ankiety wróciły do Redaktora tego projektu w liczbie ok. 150 podczas, gdy wiemy, że w naszym szkolnictwie wyższym jest zatrudnionych ponad 400 doktorów habilitowanych i profesorów pedagogiki. Zastanawiam się nad tym, co się takiego stało, że tylko 30% kadr akademickich odpowiedziało na powyższe zaproszenie? Jeżeli ktoś jest samodzielnym pracownikiem naukowym, to musi mieć opublikowaną (w kraju lub poza granicami) przynajmniej jedną rozprawę (pracę habilitacyjną) i potwierdzony stosownym dyplomem status naukowy. Może, ale nie musi ujawniać wszystkich danych, o jakie pyta w ankiecie redaktor Słownika, ale mógłby pomóc naszemu środowisku w rozpoznaniu, do kogo kierować zaproszenia do współpracy naukowej – do przygotowywania projektów badawczych, organizowania czy udziału w specjalistycznych konferencjach czy wydania publikacji z danej dyscypliny wiedzy pedagogicznej. Wciąż mamy problemy jako promotorzy prac awansowych czy jako osoby odpowiedzialne za prawidłowy przebieg postępowań w tym zakresie - z proponowaniem w toku przewodów naukowych na recenzentów osób, które są specjalistami w określonej dziedzinie. Taki Słownik mógłby okazać się tu niezwykle pomocnym źródłem informacji i szansą do nawiązywania kontaktów na rzecz współpracy naukowej.

Zapraszam zatem tą drogą do skorzystania z tego, byśmy sami – jeśli sami lub nasi znajomi są samodzielnymi pracownikami naukowymi, a nie wypełniliśmy jeszcze ankiety –skopiowali poniżej zamieszczony wzór ankiety, wypełnili ją i odesłali na adres: czeslawkupisiewicz@gmail.com.

Wzór ankiety:


I.Dane osobowe

imię i nazwisko:
tytuł/stopień naukowy:
stanowisko:
specjalność naukowa
jednostka organizacyjna:
data i miejsce urodzenia:


II. Wykształcenie
Stopnie i tytuły naukowe (porszę podać przy każdym - jednostkę organizacyjną nadającą stopień lub tytuł naukowy, rok uzyskania tytułu lub stopnia naukowego i tytuł pracy)

tytuł magistra
stopień doktora
stopień doktora habilitowanego
tytuł profesora
Doktor Honoris Causa

I. Udział w krajowych programach badawczych (ostatnie 5 lat)
temat programu / projektu badawczego autor/ kierownik
i zespół jednostka organizacyjna czas trwania


II. Udział w międzynarodowych programach badawczych (ostatnie 5 lat)
temat programu / projektu badawczego autor/ kierownik
i zespół jednostka organizacyjna czas trwania


III. Udział w sieciach lub konsorcjach naukowych (nowe członkowstwo lub rezygnacja z niego w ostatnich 5 latach)
Nazwa, opis specjalności naukowej, wykaz jednostek organizacyjnych tworzących sieć, pełniona funkcja, zakres i czas działania

IV. Wykaz najważniejszych publikacji (proszę o wytypowanie do 10 w każdej kategorii )

IV.1. Publikacje książkowe własne:

IV.2. Publikacje książkowe redagowane:

IV.3. Najważniejsze rozprawy i artykuły w recenzowanych rozprawach zwartych i czasopismach (krajowych i zagranicznych):

IV.4. Publikacje przetłumaczone na języki obce (tytuły, rok i kraj, w których zostały opublikowane):

IV.5. Tłumaczenia obcojęzycznych prac naukowych z zakresu nauk o wychowaniu na język polski (jakie, gdzie i kiedy opublikowane):

V. Ekspertyzy, opinie dla praktyki oświatowej, wychowawczej, opiekuńczej czy terapeutycznej

VI. Udział w komitetach redakcyjnych, radach naukowych, programowych, fundacjach itp. (nowe członkowstwo lub rezygnacja z niego w ostatnich 5 latach)

VI.1. Członkostwo z wyboru w organizacjach naukowych, komitetach redakcyjnych czasopism o zasięgu światowym (nazwa organizacji lub czasopisma, rodzaj organizacji (międzynarodowa organizacja naukowa; Polska Akademia Nauk, Polska Akademia Umiejętności, inne.); rok wyboru

VI.2. Członkostwo w krajowych i międzynarodowych stowarzyszeniach i organizacjach nie z wyboru (nazwa stowarzyszenia lub organizacji, rok podjęcia lub rezygnacji)

VII. Działalność dydaktyczna: w jakich placówkach, kiedy i gdzie prowadzona.

VIII. Działalność organizacyjna: sprawowane funkcje organizacyjne (jakie, kiedy i gdzie realizowane).

IX. Wykłady prowadzone na zaproszenie instytucji naukowych i oświatowych w kraju (nie dotyczy działalności dydaktycznej), tytuł, miejsce, instytucja, data

X. Wykłady i referaty wygłoszone za granicą na zaproszenie instytucji naukowych/ oświatowych (tytuł, kraj, miasto, instytucja, data)

XI. Współpraca z zagranicą:
• wyjazdy na zaproszenie instytucji zagranicznych
• pobyty studyjne
• pobyty w ramach wymiany pracownikow (Erasmus)
• inna

XII. Uzyskane nagrody, odznaczenia, wyróżnienia
data rodzaj wyróżnienia

XIII. Udział w rozwoju kadry naukowej
- Wypromowane prace doktorskie (podać liczbę)
- Recenzje rozpraw (podać liczbę):
Doktorskich:
Habilitacyjnych:
Przy postępowaniu o nadanie tytułów profesorskich:
- Recenzje wniosków badawczych w MNiSW (grantów promotorskich, własnych, habilitacyjnych -podać liczbę)

Inne informacje: (np. zainteresowania, pasje itp.)