Znaczenie wywiadów z naukowcami o pedagogice i kształceniu (przez) pedagogów

 

Bardzo dobrze, że są publikowane w różnych mediach wywiady  z profesorami pedagogiki, gdyż dzięki temu poznajemy bliżej spojrzenie koleżanek czy kolegów na kluczowe problemy edukacji i nauki. Na szczęście są tacy, którzy troszczą się o reprezentowany status naukowy własnej dyscypliny oraz jej oryginalny wkład w kształcenie przyszłych pedagogów i/lub nauczycieli. 

Dzisiaj trzeba przybliżać środowisku oświatowemu, akademickiemu oraz publicystom, pracownikom mediów tych pedagogów, którzy są nie tylko autorami istotnych rozpraw naukowych, ale także są ekspertami, recenzentami i komentatorami codzienności akademickiej oraz oświatowej. 

 

Do takich należy dziekan Wydziału Nauk Społecznych Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie - prof. Renata Nowakowska-Siuta, z którą miałem zaszczyt współpracować przez pięć lat w tej Uczelni, a nadal współredagujemy ogólnopolskie czasopismo "Studia z Teorii Wychowania".  Na portalu ChAT został opublikowany wywiad z pedagog - komparatystką, badaczką systemów oświatowych na świecie pod intrygującym tytułem - Pedagogika ma pomóc adekwatnie żyć i działać w świecie. 

 

Przytoczę fragmenty z całości, z którą zainteresowani mogą sami się zapoznać: 

 

Po co nam właściwie pedagogika?

Wbrew pozorom nie jest to proste pytanie. Mamy dwa podejścia do myślenia o pedagogice – nurt naukowy, który toczy wewnętrzne spory metodologiczne, o to, czy pedagogika jest w ogóle ‘nauką czystą’ czy korzysta z dorobku innych dyscyplin jak socjologia i psychologia. Te zmagania toczą się od kilku dekad. Jest i drugi pogląd, ograniczający pedagogikę do działalności praktycznej, w której zawiera się jedynie kształcenie nauczyciela i dydaktyka, a wszystko inne to elementy zapożyczone, nie mające za wiele wspólnego z pedagogiką. Tak mniej więcej wygląda tło sporu teoretycznego.

Jaki jest właściwie cel pedagogiki?

Możemy, oczywiście, prowadzić teoretyczne rozważania, jak to rozumiano w starożytności, czy jak do sprawy podchodzili personaliści lat 20. i 30. XX wieku, jednak zasadna jest teza, że pedagogika jest po to, aby zrozumieć innego człowieka i umieć profesjonalnie, a nie tylko emocjonalnie, owo rozumienie przekuć w działanie.  (...) 

Co ma takiego pedagogika, czego nie mają inne nauki? Wiadomo, że zawsze jest interdyscyplinarność, ale co posiada pedagogika, czego nie mają inni i co inni mogą zapożyczyć od pedagogiki, aby zastosować u siebie?

Trudno powiedzieć, czy jest coś takiego typowo pedagogicznego. Są oczywiście głosy, że historia wychowania i myśli pedagogicznej nie należy do pedagogiki tylko do historii, a dydaktyka dzieli się na szczegółową, czyli np. językową i pozostałe. Gdybym znała odpowiedź na to pytanie to napisałabym esej, który być może wywróciłby do góry nogami myślenie o pedagogice w ogóle. 

Musimy sobie uświadomić, że pedagogika wyrastała z filozofii, zajmując się rozwojem człowieka, przy czym nie tylko w jego pierwszym stadium, ale także  w jego sytuacji historycznej, kulturowej i społecznej. Ponadto pedagogika ma rys aksjologiczny i nie rezygnuje z mówienia o człowieku zanurzonym w świat wartości.

Jeśli pedagogika na bieżąco stara się zrozumieć człowieka i towarzyszy mu w procesie kształtowania (się) to pedagogika powinna być najbardziej dynamicznie zmieniająca się nauką wśród dyscyplin humanistycznych. Czy tak jest?

Mogę tylko powtórzyć, że mówimy o pedagogice jako nauce i o pedagogii, a więc o tym, co dotyczy działania i pracy z innym człowiekiem. Obydwa nurty będą się gwałtownie zmieniać. Nie ma pedagogiki bez dorobku nauk, w tym neuronauk i w ogóle myślenia o ludzkim mózgu, sztucznej inteligencji i jakie to ma przełożenie na człowieka w jego codziennym życiu. 

Z drugiej strony, jeśli mówimy o moim obszarze badań, a więc pedagogice porównawczej to jest to raczej subdyscyplina, która domaga się nieustannej aktualizacji, bo nie da się mówić o systemach edukacyjnych czy szerzej – zmianach w edukacji bez uwzględnienia kontekstu historycznego, społecznego czy kulturowego ani bez rozumienia tekstów w językach oryginalnych. Łączy ona zatem mnóstwo dystynkcji, ale też jest rzadko wybierana jako pole eksploracyjno-naukowe. To pokazuje złożoność zagadnienia.  (...) 

Mamy 30. rocznicę wprowadzenia religii do szkół. Z międzynarodowych badań wynika, że proces wychowania religijnego kuleje, a Polska jest w czołówce krajów najszybciej sekularyzujących się. Do tego wszyscy narzekają na pogarszającą się wiedzę religijną. Czy taka sytuacja ma już jakiś wpływ na pedagogikę?

Jako pedagog porównawczy mogę powiedzieć, że problem tkwi w archaiczności metodyki i pomysłu na kształcenie religijne w polskiej szkole. To, że uznaliśmy, iż jesteśmy państwem homogenicznym, w którym dominuje wyznanie rzymskokatolickie, pokazuje, że w podręcznikach zatwierdzanych przez hierarchię, eksperci zewnętrzni nie mają za wiele do powiedzenia. Nie ma za bardzo pomysłu, o czym rozmawiać ze współczesnym nastolatkiem. Mam wrażenie, że brak jest konceptu na unowocześnienie przekazu.

 Mało jest wiedzy naukowej, czego potrzeba człowiekowi i jak postrzega swoją rolę w świecie i jak zamierza budować swoją tożsamość. Efektem jest to, że młodzież rezygnuje z religii, gdyż ta nie odpowiada na jej pytania i potrzeby. Zapomina się w szkołach o różnych obszarach intelektualnych i potrzebach młodego człowieka, które trzeba zagospodarować. Nie wszystkich interesują rzeczy okrojone i podawane w pigułce – jest młodzież, która chce i oczekuje więcej.

Jak pedagogika (...)  zagospodarowuje potrzeby młodzieży związane z postępującą cyfryzacją życia?

Wierzę, że w tym pędzącym coraz bardziej świecie, jedynym wyjściem jest to, abyśmy my – pedagodzy – robili swoje. Nie powinniśmy popadać w przesadną misyjność pedagogiki, bo wówczas staje się ona niepotrzebnym biczem, ani też nie powinniśmy się obrażać na współczesny świat a o wiele bardziej go zrozumieć i opisywać mądrze. 

Ważna jest też propozycja, która nie musi być od razu uważana za atrakcyjną, ale z czasem okazuje się, że co bardziej wysublimowane gusta zaczynają ją doceniać jak choćby to, że za dyplomem idzie jakaś elokwencja człowieka albo doza wiedzy ogólnej.

 

W oświacie, szkolnictwie wyższym i nauce rządzący dolewają oliwy do ognia

 

Powołana ponad pięć lat temu Narodowa Rada Rozwoju jako gremiun konsultacyjno-doradcze przy Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej skupia -  w tematycznie interesujących pedagogów gremiach eksperckich - dwie odrębne grupy: 

I. Edukacja, młode pokolenie, sport

Andrzej Waśko - Koordynator sekcji

Jolanta Dobrzyńska

Krzysztof Dybciak

Monika Jakubowska-Mirek

Marek Kisilowski

Krzysztof Mazur

Piotr Mazurek

Aleksander Nalaskowski

Lucjan Piela

Wojciech Starzyński

Aleksander Temkin

Liliana Zientecka

II. Nauka, innowacje

Artur H. Świergiel - Koordynator sekcji

Rajmund Bacewicz

Maciej Chorowski

Stanisław M. Karpiński

Jerzy Milewski

Mirosław Parol

Tadeusz Pietrucha

Waldemar Priebe

Maciej Sadowski

Jacek Zimny

Kancelaria Prezydenta nie publikuje protokołów z posiedzeń obu gremiów, gdyż te niby pracują zespołowo, ale ich członkowie są rozliczani indywidualnie, zadaniowo czy doradczo, kiedy pojawiają się przyjęte przez Sejm ustawy. Ponoć w poprzedniej kadencji Prezydenta odbyło się 350 zebrań dziewięciu sekcji, a zatem zapewne i w/w grona ekspertów. Wręczono wszystkim podziękowania za owocną współpracę i ... nie wiemy, czy nadal pozostali w tym samym składzie, czy może jednak uległ on personalnym i strukturalnym zmianom.  

Założeniem NRR jest stworzenie płaszczyzny dla debaty programowej nt. rozwoju Polski i wypracowanie stanowisk wykraczających poza horyzont bieżącej polityki. Zadaniem Rady jest formułowanie celów strategicznych oraz metod ich osiągnięcia poprzez analizowanie sytuacji w kluczowych dziedzinach funkcjonowania państwa, definiowanie wyzwań i wskazywanie zagrożeń w perspektywie przyszłości Polski.

Zmienił się stan instytucjonalno-prawny rządu w wyniku którego powstał jeden resort Ministerstwo Edukacji i Nauki, ale nie widać zmian chociażby w debacie instytucjonalnej na temat koniecznych zmian w polityce oświatowej, szkolnictwa wyższego i nauce.  

Edukacja na dystans w różnych swoich odmianach stała się naszą codziennością i powinnością zarazem. Nie ma w Polsce strategii rozwoju oświaty, a działania władz mają charakter przypadkowy i niekompetentny. 

Powołanie na wiceministra edukacji Dariusza Piontkowskiego, a zatem i pozostawienie de facto dotychczasowego resortu MEN jako rzekomo już nieautonomicznego, ale połączonego z MNiSW jest fikcją, grą pozorów i utrzymaniem dotychczasowego stanu chaosu.  

Obecny minister Przemysław Czarnek wypowiada się a to na temat nauczycieli, a to udziału uczniów w społecznych protestach, a to o suwerennych decyzjach rektorów uniwersytetów tak jakby był ich nadzorcą. Minister zapomniał, że pełni swoją misję z woli i podatków podatników, a uczelnie wyższe mają jeszcze autonomię. 

Szantażowanie uczonych ingerencją ministra P. Czarnka ingerowaniem w procedury konkursowe na finansowanie nauki via Narodowe Centrum Nauki czy Narodowe Centrum Badań i Rozwoju potwierdza tylko, że jednak były wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego, a oddany slużbie zdrowia I fali pandemii  prof. Łukasz Szumowski miał jednak wpływ na rozstrzygnięcia konkursowe w tych instytucjach.  

Źle się dzieje w oświacie, szkolnictwie wyższym i nauce, gdzie patologia w sprawowaniu władzy przekłada się na ich kolejne dysfunkcje.  Zapowiedzi nowego ministra dolewają oliwy do ognia. Zdaje się, że rządzący zapomnieli o fundamentalnej powinności służenia całemu narodowi, a nie sobie i swojemu elektoratowi.

Profesor nauk społecznych trafnie odczytuje  napiętą sytuację pisząc:     

    

List otwarty w obronie profesorów akademickich będących sędziami Trybunału Konstytucyjnego

 

Zamieszczam poniższy "List otwarty" z dwóch powodów; po pierwsze dotyczy on wolności akademickiej, o której utrzymanie apelują przede wszystkim osoby uczestniczące w ostatnich protestach w naszym kraju przeciwko orzeczeniu TK. Wolność akademicka nie może być tylko dla jednej formacji światopoglądowej, czy tylko dla tych, z którymi zawieramy aksjonormatywny czy antropofilozoficzny sojusz myśli; a po drugie, może jednak wyłoni się w kraju przestrzeń do rozmowyo kluczowych dla wszystkich Polaków sprawach, a nie tylko dla afirmatorów władzy politycznej (obecnej czy poprzednich). 

Mnożenie w przestrzeni publicznej listów otwartych w obronie konkretnych profesorów uniwersyteckich czy tytularnych staje się w ostatnich czasach przejawem poważnego niezrozumienia przez młodzież akademicką i część nauczycieli akademickiej istoty UNIVERSITAS. Jeśli w UAM w Poznaniu musiał pojawić się poniższy List, to znaczy, że nie czyta się studiów kulturowych, socjopedagogicznych o tym, czym jest uniwersytet w społeczeństwie otwartym, demokratycznym.       

List otwarty w obronie profesorów akademickich prof. dr hab. Jakuba Steliny i dr. hab. UAM Justyna Piskorskiego

 

Jego Magnificencja

Prof. dr hab. Bogumiła Kaniewska

Rektor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu

 

Jego Magnificencja

Prof. dr hab. Krzysztof Bielawski

Rektor Uniwersytetu Gdańskiego

 

Wasze Magnificencje,

 

w ostatnich dniach jesteśmy świadkami bezprecedensowego ataku na wybitnych nauczycieli akademickich, sędziów zasiadających w Trybunale Konstytucyjnym, Profesora Jakuba Stelinę oraz Profesora UAM Justyna Piskorskiego.

 

Niektórzy członkowie społeczności akademickich domagają się usunięcia prawników z uczelni.

 

„Człowiek łamiący prawa człowieka nie powinien nauczać o prawach innych!”, „czuję wstyd na samą myśl, iż taki człowiek może wykładać na uniwersytecie”, „profesor […] który staje się marionetką władzy, nie daje gwarancji prawidłowego nauczania studentów i przynosi hańbę uniwersytetowi” ­– to tylko niektóre obraźliwe komentarze pod petycją o usunięcie Profesora Jakuba Steliny z listy pracowników Uniwersytetu Gdańskiego. Z kolei sygnatariusze podobnej petycji dotyczącej Profesora Justyna Piskorskiego oskarżają go o „sprzeniewierzenie się podstawowym zasadom Konstytucji” i nawołują władze placówki do zerwania „z panem profesorem współpracy w każdym kształcie i na każdym poziomie”. Wszystko dlatego, że 22 października, razem z innymi sędziami Trybunału Konstytucyjnego, profesorowie orzekli o niezgodności z Konstytucją przepisu zezwalającego na aborcję z powodu tzw. przesłanki eugenicznej. Rozstrzygnięcie to jest zgodne z wieloletnią linią orzeczniczą Trybunału, a pogląd o niekonstytucyjności „przesłanki eugenicznej” formułowany był przez licznych specjalistów z zakresu prawa konstytucyjnego.

 

Dość przypomnieć, że już w orzeczeniu z 28 maja 1997 r. Trybunał Konstytucyjny obradujący pod przewodnictwem prof. Andrzeja Zolla stwierdził, że „wartość konstytucyjnie chronionego dobra prawnego jakim jest życie ludzkie, w tym życie rozwijające się w fazie prenatalnej, nie może być różnicowana. Brak jest bowiem dostatecznie precyzyjnych i uzasadnionych kryteriów pozwalających na dokonanie takiego zróżnicowania w zależności od fazy rozwojowej ludzkiego życia. Od momentu powstania życie ludzkie staje się więc wartością chronioną konstytucyjnie. Dotyczy to także fazy prenatalnej”. Przypomnieć należy, że w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 27 stycznia 2004 r., sygn. akt K 14/03, wskazano, iż z ustawy zasadniczej wynika dyrektywa interpretacyjna in dubio pro vita humana, zgodnie z którą „wszelkie możliwe wątpliwości co do ochrony życia ludzkiego powinny być rozstrzygane na rzecz tej ochrony”. 

W tym samym wyroku Trybunał podkreślił, że „nie można mówić o ochronie godności człowieka, jeżeli nie zostały stworzone wystarczające podstawy do ochrony życia”. W wyroku z 30 września 2008 r., sygn. akt K 44/07, Trybunał stwierdził z kolei, że nieakceptowane „byłoby ograniczenie prawnej ochrony życia człowieka w celu ochrony dóbr lokujących się niżej w hierarchii konstytucyjnej, np. własności i innych praw majątkowych, moralności publicznej, ochrony środowiska czy nawet zdrowia innych ludzi”. W niedawnym postanowieniu sygnalizacyjnym z 18 kwietnia 2018 r., sygn. akt S 2/18 Trybunał zwrócił uwagę, iż zasady systemu prawnego Rzeczypospolitej, wyrażonego m.in. w Konstytucji RP, gwarantują prawo zarodka do życia oraz zakaz przedmiotowego traktowania jakiegokolwiek zarodka, a „procedura in vitro nie może prowadzić do zniszczenia zarodka albo do «rozmrażania» kilku zarodków, ich selekcji i ponownego «zamrażania» zarodków niewykorzystanych”.

 

Jednak dziś zwolennicy aborcji na życzenie, którzy są prowodyrami społecznych niepokojów udają, że wszystkie te wyroki nie istnieją lub nie mają znaczenia. Tymczasem wyrok z 22 października 2020 r. w pełni wpisuje się w dotychczasowe orzecznictwo TK.

 

Gdyby uczelnie zdecydowały się zwolnić profesorów z pełnionych przez nich funkcji jedynie z powodu wydania wyroku w pełni zgodnego z Konstytucja RP oraz dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, byłby to atak na podstawowe zasady demokracji!

 

Prof. dr hab. Stelina jest profesorem nauk prawnych, kierownikiem Katedry Prawa Pracy UG, wykładowcą. Jest również autorem lub współautorem ponad 100 publikacji naukowych, monografii, podręczników akademickich, komentarzy i artykułów naukowych. Za swoje dokonania został odznaczony przez Prezydenta RP Srebrnym Krzyżem Zasługi.

 

Dr hab. Justyn Piskorski kieruje Katedrą Prawa Karnego na Uniwersytecie w Poznaniu, jego dorobek naukowy obejmuje również dziesiątki publikacji i opracowania programów nauczania.

 

Obydwaj naukowcy spotkali się z nieprawdopodobnym i trudnym do zrozumienia atakiem części studentów oraz niektórych przedstawicieli środowisk naukowych. W sieci pojawiły się petycje do władz obu uczelni o zaprzestanie z nimi współpracy. Agresorzy nazywają w pismach Trybunał „quasi Trybunałem Konstytucyjnym”, a wyrok „pogwałceniem praw człowieka”. Twierdzą, że pozostawanie na stanowiskach profesorów „stoi w sprzeczności z dobrym imieniem uczelni”. Sugerują, że dopóki ci zasłużeni wykładowcy nie odejdą, żaden pracownik, student ani absolwent nie będzie mógł chodzić z podniesioną głową.

 

Te bezprecedensowe ataki stwarzają niespotykaną dotąd sytuację, w której sędzia ma zostać ukarany za wydanie wyroku. Ten niebezpieczny trend stawia pod znakiem zapytania nie tylko praworządność i niezawisłość sądów w Polsce, ale zagraża także wolności słowa i swobodnej wymianie myśli, która powinna być szczególnie chroniona właśnie na uczelniach wyższych. Uczelnie powinny być miejscem, w którym przekazuje się rzetelną wiedzę opartą o naukowe ustalenia. Te zaś są jednoznaczne. Każdy byt, który posiada unikalny genom ludzki jest człowiekiem, niezależnie od stadium jego rozwoju oraz kondycji psycho-fizycznej. 

Przypomnieć należy, że pogląd o sprzeczności „przesłanki eugenicznej” z Konstytucją wygłaszało wielu znawców prawa konstytucyjnego, w tym tacy, którzy publicznie dystansują się wobec obecnie rządzącej koalicji – prof. Andrzej Zoll, prof. Michał Królikowski czy prof. Włodzimierz Wróbel. Nigdy wcześniej nie doszło jednak do tak ostentacyjnych prób łamania niezawisłości sędziowskiej, wolności przekonań oraz wolności akademickiej.

 

Dlatego też my niżej podpisani apelujemy o pełne wsparcie dla wybitnych profesorów akademickich, sędziów zasiadających w Trybunale Konstytucyjnym, Profesora Jakuba Steliny oraz Profesora Justyna Piskorskiego i stanięcie na straży konstytucyjnie chronionych wartości.

 

Jest to również apel o ochronę podstawowych zasad demokracji, poszanowanie niezbędnego do wymiany myśli pluralizmu oraz zachowanie przestrzeni naukowej wolnej od niebezpiecznych ideologii.

Ministerstwo Edukacji i Nauki jest, a jakoby go nie było, czyli o dwoistości ministra

 

Po reorganizacji rządu Mateusza Morawieckiego zostało powołane do życia niby nowe Ministerstwo Edukacji i Nauki. Jednak wszystkie znaki na niebie wskazują, ze nadal odrębnie  będzie działać Ministerstwo Edukacji Narodowej i oddzielnie Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. 

 Po pierwsze, nie zredukowano kadr. Nie zmieniono struktury. Nie zwolniono gmachu na Al. Szucha  lub  na Wspólnej, by jeden z nich przeznaczyć na kolejny szpital zakaźny. Przynajmniej byłaby jakaś korzyść z połączenia obu resortów. A tak, proszę bardzo minister - Przemysław Czarnek jest z jednej strony ministrem edukacji narodowej, gdzie jego wiceministrem w randze Sekretarza Stanu jest rzekomo były minister Dariusz Piontkowski: 

z drugiej strony, Przemysław Czarnek jest ministrem nauki i szkolnictwa wyższego, gdzie nie znalazło się już miejsce dla byłego ministra, a był nim Wojciech Murdzek, tylko jego byłych wiceministrów pozostawiono na tych samych stanowiskach: 

     

Mamy zatem dwoistego ministra: edukacji i nauki, co powinno ucieszyć filozofa edukacji profesora Lecha Witkowskiego, który tej kategorii pojęciowej poświęcił wiele swoich rozpraw naukowych. 

Wprawdzie nie przypuszczam, by ktokolwiek z tych resortów czytał te rozprawy ze względu na ich poziom naukowy, a nie pragmatyczny, socjotechniczny, ale mogę się mylić. Być może jakiś doradca słyszał o dwoistości i przekuł to w czyn.   

Nasz i nie nasz minister w każdym z resortów reprezentuje inny profil (prawoskrętny/lewoskrętny) i garnitur oraz krawat, dzięki czemu wiemy, że jest ten sam, ale jednak nie taki sam.   

Zdradzę czytelnikom jeszcze jedną ciekawostkę z webstrony MEN. Otóż minister P. Czarnek postanowił  przywołać genezę nowego resortu, co jest zgodne z ideologią konserwatywnej władzy. Zapewne nikt nie zwróciłby na to uwagi, że obecny resort jest kontynuacją tego, który został powołany do życia przez... premiera Kazimierza Marcinkiewicza. Taaaaak, to ten prawicowy polityk (działacz ZChN), który pozostawił żonę z dziećmi dla "poetki", a kiedy prezes partii PiS - Jarosław Kaczyński odwołał go z tego stanowiska, ten podzielił się w wywiadzie dla gazety "Dziennik" następującym komentarzem: 

Ja w polityce jestem od dwudziestu lat i wiem, na czym ona polega, i wiem, jak ostro się gra. Jak w piosence Gintrowskiego o Witkacym: "polityka (…) to w krysztale pomyje". Te siedemnaście lat pokazuje, że absolutnie tak jest: z wierzchu kryształ: władza, decyzje, limuzyny, krawaty, garnitury, telewizje, wystąpienia, parlament i tak dalej, ale że tak naprawdę to jest bajorko, brudna, grząska gra. Czasem mniej, czasem bardziej.

Jest jeszcze w powyższym dziedzictwie historycznym, do którego odwołuje się obecny minister, postać jego poprzednika, który był liderem strategii oświatowej prawicy lat 2006-2007. Mam tu na uwadze Romana Giertycha. Czy obecny minister pójdzie w ślady Romana Giertycha skoro z dumą przywołuje genezę aktu powołania obecnego resortu? 

   

         

 

Odeszła wspaniała Profesor pedagogiki - andragogiki, geragogiki, MATKA wielu uczonych i oświatowców - OLGA CZERNIAWSKA

 

W dn. 1 listopada 2020 r.  zmarła najdroższa w moim akademickim życiu - emerytowana Profesor Universitatis Lodziensis OLGA CZERNIAWSKA. 

To jest tak bolesna wiadomość dla Rodziny, Najbliższych, Przyjaciół i Współpracowników, że z trudem mogę siąść do komputera, by przelać głębokie poczucie osobistego żalu z powodu tego rozstania. 

Nagle zostaje przerwana nić potencjalnej komunikacji, na którą przecież nie zawsze był właściwy czas. Już nie będę mógł pochwalić się sukcesami podopiecznych Pani Profesor, o których przez wiele lat swojej wyjątkowej służby nauce troszczyła się jak rodzona matka. Zawsze pytała o to, co słychać w naszym życiu, o nasze dzieci, o to, jak sobie radzą na co dzień w szkole, w pracy czy w chorobie, a pod koniec telefonicznej rozmowy chciała choć trochę pobyć jeszcze w przestrzeni, której poświęciła swoje naukowe życie. Dopytywała o losy każdego pracownika prowadzonej przez Nią (obecnie ponownie przeze mnie) - Katedry Teorii Wychowania UŁ.        

Pragnieniem każdego, kto kocha i jest kochany, kto ceni i jest doceniany, kto pamięta i jest pamiętany, kto obdarza innych Dobrem i jest nim obdarzany, kto jest nauczycielem i uczącym się, jest to, by najbliższa mu osoba była wciąż obecna, niejako w pobliżu, w sile wieku i zdrowia, w myślach, sercu i pamięci minionych wydarzeń, wspólnych doświadczeń, przeżyć, spotkań, rozmów, gestów, a nade wszystko - tak rzadko doświadczanych w akademickim świecie  - dowodów wyjątkowego WSPÓŁISTNIENIA.         

Tak, jak zawsze byliśmy dumni z kolejnych sukcesów naukowych naszej Profesor, tak i Ona przyjmowała z wielką radością  każdą informację o naszych osiągnięciach. Wzrastanie na Uniwersytecie u boku MISTRZYNI, PROFESOR o wyjątkowym charakterze, niezwykle spójnym i bezwzględnie afirmowanym systemie chrześcijańskich wartości moralnych jest rzadkością, czymś wyjątkowym w środowisku akademickich gier, zawiści, a nawet braku szacunku i lojalności. 

Kiedy odchodzą WIELCY HUMANIŚCI,  PROFESOROWIE EPOKI ALLO- i CHRYSTOCENTRYCZNYCH WARTOŚCI, UNIWERSYTECKIEGO  ETOSU, to zaczynamy zdawać sobie sprawę z kończącej się epoki humboldtowskiego modelu MISTRZ-UCZEŃ. Wprawdzie staram się kultywować kulturę akademicką, jakiej doświadczałem dzięki Profesor Czerniawskiej, ale coraz bardziej odczuwam jej nieprzystawalność do pokolenia, które przyszło na świat w ojczyźnie wolnej od ortodoksji marksistowskiej i ustrojowej przemocy. 

Nasza Profesor miała pod swoimi opiekuńczymi skrzydłami w Katedrze Teorii Wychowania (obejmującej także Jej Zakład Oświaty Dorosłych) kilkanaście osób - Barbarę Juraś-Krawczyk, Elżbietę Kowalską-Dubas, Małgorzatę Dzięgielewską, Elżbietę Woźnicką, Joannę Stelmaszczyk, Kazimierza Zawadzkiego, Małgorzatę Rosin, Małgorzatę Mikszę, Magdalenę Błędowską, Joannę Michalak, Alinę Wróbel, Ewę Łatacz i Arkadiusza Trzuskowskiego. 

Sądzę, że prof. O. Czerniawska była zadowolona ze swoich współpracowników, chociaż zawsze była bardzo powściągliwa w ocenach, gdyż jako andragog wymagała od nas ustawicznej pracy nad sobą, permanentnego uczenia się, pokonywania kolejnych progów, barier w dążeniu do wartościowych celów. Niejako za Janem Pawłem II sygnalizowała, że jeśłi nikt od nas niczego nie wymaga, to wymagajmy chociaż sami od siebie.      

Wszystkich doprowadziła w roli promotorki albo recenzentki do stopnia naukowego doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki. Po przejściu na emeryturę cieszyła się, że troje z nas zostało tytularnymi profesorami (Joanna Madalińska-Michalak - przewodnicząca Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego i Elżbieta Dubas - wieloletnia prodziekan Wydziału Nauk o Wychowaniu ds. naukowych), zaś Alina Wróbel (w kilka lat po habilitacji na WSE UAM w Poznaniu) podjęła się już jako profesor UŁ roli Dziekan tego Wydziału od bieżącego roku akademickiego. 

To było fenomenalne doświadczenie zdobywania wiedzy i umiejętności naukowo-badawczych pod bacznym, wymagającym, matczyno-surowym okiem Pani Profesor, z jej osobistym i rodzinnym wsparciem, bo przecież odbywaliśmy wiele międzynarodowych i katedralnych spotkań z gośćmi zagranicznymi w Jej mieszkaniu w bloku. Wspólnie podróżowaliśmy do partnerskiego Uniwersytetu Justusa Liebiga w Giessen, na Uniwersytet w Hanowerze, do Sommerschule w Sonnenbergu w Niemczech, na Uniwersytet Karola w Pradze czy na Uniwersytet Preszowski na Słowacji. 

Pani Profesor, znakomicie znająca język francuski i włoski przybliżała nam świat nauki z tych krajów, zapraszając do Katedry czy na organizowane konferencje międzynarodowe światowej sławy pedagogów, w tym głównie andragogów oraz ekspertów od badan biograficznych. Dzięki Jej staraniom i naszemu wsparciu kluczowe rozprawy uczonych ukazywały się w przekładzie na język polski. Gdyby nie osobiste kontakty, przyjaźń naszej Profesor z nimi, nie mielibyśmy dostępu do znaczących tekstów naukowych takich uczonych  jak: m.in. Martine Lani-Bayle, Hartmut M. Griese, Ettore Gelpi, Duccio Demetrio, Pierre Dominice, Horst Siebert, Erich Dauzenroth czy Horst Stukenberg. 

To dzięki prof. O. Czerniawskiej tworzyliśmy wspólnotę uczących się, stawiających sobie wysokie wymagania, ale i realistycznie doświadczających progów własnych możliwości. Profesor stworzyła "Łódzką szkołę andragogiczną i gerontologiczną" kontynuując przez kilkanaście kolejnych już lat na emeryturze swojej badania i wydawnicze projekty z częścią współpracowników UŁ w Wyższej Szkole Humanistyczno-Ekonomicznej w Łodzi (dzisiejsza AHE). 

Jeszcze w okresie PRL otaczała ochronnym parasolem i wzmacniała swoim autorytetem nasze badania w zakresie nurtów pedagogiki humanistycznej,  personalistycznej, egzystencjalnej oraz emancypacyjnej alternatywnego kształcenia dzieci, młodzieży i dorosłych. Jako jedna  z nielicznych wzmacniała na przełomie transformacji ustrojowej i poszerzała krąg badaczy w paradygmacie badań jakościowych, głównie biograficznych. Czyniła to zawsze w trosce o nas samych, ale i z myślą o innych. 

Kiedy odchodziła na emeryturę zgodziłem się uruchomić w ówczesnej WSHE kierunek studiów pedagogika, by Profesor mogła kontynuować tam swoją naukową pasję, skoro w świetle prawa macierzysty Uniwersytet Łódzki nie mógł Jej dłużej zatrudniać. Z ogromnym wzruszeniem wspominam wspólną radość z przygotowywanego przez nasz zespół tomu pod tytułem "Pedagogiczne drogowskazy" (red. B. Juraś-Krawczyk, B. Śliwerski, Kraków  2000), który dedykowaliśmy  naszej Profesor na 70 Urodziny. 

Nasza książka spotkała się z dobrym odbiorem. Profesor Teresa Borowska napisała do mnie po otrzymaniu egzemplarza: 

Ucieszyła mnie książka pod Pana współredakcją, a to z dwóch powodów. Po pierwsze dlatego, że czuję się wyróżniona. Po wtóre zaś, cieszy fakt, że w tym naszym dość często patologicznym środowisku (pedagodzy!!)) są i symptomy optymistyczne, czego dowodem właśnie ta książka (pamięć o ludziach, którzy bardzo sobie na nią zapracowali). Buduje mnie to. 

Z biegiem lat spotykałem się z naszą Profesor na Jej kolejnych Jubileuszach czy wręczanych jej wyróżnieniach akademickich. W 2018 r. miałem zaszczyt rekomendować Profesor do Medalu Universitas Lodziensis Merentibus, a w ubiegłym roku mogłem wygłosić laudację z okazji odnowienia Jej doktoratu w UŁ. Pisałem o tym w blogu, toteż nie będę w tym momencie ich tu przywoływał. Przyjdzie czas w gronie kolejnych generacji andragogów i gerontologów na zrozumienie i pogłębianie w badaniach wyjątkowej twórczości Profesor Olgi Czerniawskiej. 

Dotknięcie wyjątkowych walorów OSOBY Profesor Olgi Czerniawskiej pozostało w tych, którzy mieli to szczęście, godność, zaszczyt czy nawet okoliczność na  autentyczne SPOTKANIE, bo pozostawiające głęboki ślad w pamięci, sercu i własnej mądrości. We wstępie do przekładu książki włoskiego pedagoga D. Demetrio napisała swoistego rodzaju przesłanie dla kolejnych pokoleń: 

Co pamiętać, a co zapomnieć, które przeżycia, wspomnienia przywoływać, a które oddalić, jak kształtować naszą pamięć, odbudowywać ją, porządkować. O obowiązku doskonalenia  pamięci, jej zachowania, ale także uzdrawiania pisał papież Jan Paweł II, w Jego nauczaniu pamięć odgrywała ważną rolę. Ta biograficzna, radosna i pełna emocji i ta ponura, w której są rany" (w: D. Demetrio, Pedagogika pamięci, Łódź2009, s. 10)

Istotnie, Profesor O. Czerniawska budowała archipelagi, liczne wyspy pamięci o naszym codziennym świecie życia, o fenomenach kształcenia i wychowania, o roli religii i miłości, o wszystkim tym, co kształtuje biograficzne wspomnienia jako przejaw uczenia  się i oduczania. Jest to bowiem proces, który dzięki autoedukacji, autorefleksji i samowychowaniu sprzyja także zapominaniu, wybaczaniu oraz postrzeganiu niektórych wydarzeń na nowo. Jestem niezmiernie wdzięczny Profesor za wprowadzanie w trudną sztukę  podróżowania w głąb świata nauki, ale także samego siebie.   

Łączę się w wielkim bólu z RODZINĄ CZERNIAWSKICH zapewniając o promieniowaniu Dobrem, Prawdą i Pięknem, którymi obdarzała nas nasza Profesor. Odeszła do Pana! Niech spoczywa w pokoju!         

                                     

SZKOŁA PAMIĘTA - Ministerstwo Nauki i Edukacji już nie. Szybko zapomina o zmarłych ministrach

 

Niewątpliwie jest to piękna akcja, która została zapoczątkowana w ubiegłym roku, a w bieżącym ma swoją drugą edycję.  My uwielbiamy akcje,  bo dzięki nim określone instytucje są zarejestrowane jako PRO... , a pozostałe jako ANTY... albo  OBOJĘTNE lub SUWERENNE w swoich oddziaływaniach wychowawczych.

 
Celem akcji "Szkoła pamięta"  do której w tym roku przystąpiło 6 222 przedszkoli, szkół i placówek oświatowych (...) jest zwrócenie uwagi młodych ludzi na potrzebę pielęgnowania pamięci o bohaterach naszej wolności, szczególnie tych, którzy są związani z historią danego miejsca, regionu, społeczności. Inicjatywa jest realizowana w okresie, w którym w sposób szczególny wspominamy zarówno naszych bliskich, jak i tych, którzy zapisali się w historii – tej ogólnonarodowej i lokalnej. W ten sposób akcja nawiązuje do polskiej tradycji świat zadusznych.

Departament Informacji i Promocji MEN wiedział, że cmentarze będą zamknięte, toteż zachęcał uczestników Akcji do działań on-line i o charakterze multimedialnym. Trochę to dziwne, bo gdyby nie wiedział, to jednak promowałby zapalanie zniczy na rzadko odwiedzanych grobach postaci, których listę zapewne przekazało do użytku kuratorium oświaty. 

Jak Ministerstwo Edukacji Narodowej chce koniecznie przekonać sztabem setek urzędników, że bez niego nie byłoby wychowania w szkołach, to produkuje tego typu akcje. Ile ich już było w ciągu trzydziestolecia transformacji pod kierownictwem  aż dwudziestu ministrów edukacji?  

 

Ciekawe, czy minister nauki i edukacji pamięta o tych jego poprzednikach w MEN, których nie ma już wśród nas? Czy zapali im w Internecie świeczkę? Na stronie resortu nie ma nawet wzmianki o tych, którzy odeszli. Łatwo było zdejmować portrety ministrów oświaty okresu PRL. Teraz zdejmuje się z pamięci zmarłych ministrów z lat 1989-2019.  Kto tu i kogo chce uczyć dzieci oraz młodzież kultury? 

    

Nie zapalimy na grobach zniczy

 

Od dzisiaj nie zapłoną znicze pamięci na grobach naszych Bliskich, Koleżanek i Kolegów, Przyjaciółek i Przyjaciół, Nauczycieli i Wychowawców, Księży i Instruktorów itp., itd. W ciągu minionych dwunastu miesięcy odeszli od nas wspaniali pedagodzy, psycholodzy, religioznawcy, nauczyciele akademiccy, autorzy rozpraw naukowych i książek adresowanych do osób zainteresowanych edukacją i nauką. 

Byli to profesorowie: Urszula Eckert, Wiktor Rabczuk, Marian Walczak, Tadeusz Gałkowski, Jan Strelau, Jerzy Mellibruda, Janusz T. Maciuszko, Andrzej Góralski, Adam Frączek i Andrzej Jaczewski.

Na kilkanaście godzin przed otwarciem cmentarzy - premier rządu Mateusz Morawiecki ogłosił, że te będą zamknięte. 
Nie mam nawet siły, by przywoływać sobie i innym opinie Polaków, którzy w równoległym świecie już wyrazili swój głęboki żal, rozczarowanie tą decyzją, odbierając ją jako absurdalną, sprzeczną ze nie tylko ze zdrowym rozsądkiem. 

Rządzący pozbawiają obywateli Rzeczypospolitej prawa do racjonalności, do myślenia, podejmowania słusznych i mądrych decyzji tak, jakby wszyscy  byli w wieku przedszkolnym, a więc dziecka  niezdolnego do bezpiecznych zachowań i do samoświadomości ich skutków. 

Od tygodnia premier apelował, żeby Polacy rozłożyli swoją obecność na grobach bliskich na wiele dni. Niewielka część zdążyła zatroszczyć się o uporządkowanie rodzinnych grobów, miejsc pochówku przyjaciół, znajomych, znaczących dla nich osób świadomie ustępując miejsca tym, którzy z wielu powodów nie mogli sobie na to pozwolić przed 1 listopada. 

Została złamana publicznie dana Polakom obietnica pod pozorem wzrastającej fali zachorowań i zgonów z powodu koronawirusa. W obliczu dziesiątek tysięcy policjantów, wozów sił porządkowych, wojskowych, sił społecznych aktywizowanych przez władze w związku z mającymi miejsce akcjami protestacyjnymi, powstrzymanie prowokacji na rzecz pokojowej refleksji i zadumy powinno być czymś oczywistym. 

Jak się okazuje, nie dla niektórych sił politycznych po obu stronach toksycznie podzielonej wspólnoty narodowej. Po raz kolejny sprawujący władzę, zamiast służyć społeczeństwu i zagwarantować mu względnie bezpieczne warunki do samostanowienia, naruszyli prawo obywateli do przeżywania sacrum we właściwym dla każdego miejscu i dniu. 

Uderzono przy tym w kolejną grupę producentów i usług publicznych -  tym razem w ogrodników, którzy ciężko pracowali na wyhodowanie kwiatów i sprzedawców, którzy zaciągali kredyty, by zapewnić nam znicze i jakże piękne chryzantemy.

Zostanę w domu. Z wspomnieniami i odczytywaną tajemnicą bliskości tych, którzy odeszli. Kupię chryzantemy od przydrożnych handlarzy, zapalę świece zagłębiając się w słowa poetki:
 
Na drugiej stronie

i przeszła bramy niebios

wspomnieniem wróci do nas

zabrałeś ją do siebie

uściskałeś w ramionach 
 
bez skazy boże dziecię

miłości twej spragnione

teraz na innym świecie

modli się z wiarą o mnie 

[Barbara Bulerska, Liryczna kraina, Kraków: Impuls 2014, s. 55]