Rada
Doskonałości Naukowej, zgodnie z art. 232 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r.
Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz. U. z 2024 r. poz. 1571), działa na
rzecz zapewnienia rozwoju kadry naukowej zgodnie z najwyższymi standardami
jakości działalności naukowej wymaganymi do uzyskania stopni naukowych, stopni
w zakresie sztuki i tytułu profesora.
Nie
ulega wątpliwości, że Rada Doskonałości Naukowej dysponuje demokratycznym
mandatem naukowym, bowiem wszyscy jej członkowie zostali wybrani do RDN jako
najbardziej godni zaufania własnych środowisk akademickich w ramach
reprezentowanej przez siebie dyscypliny naukowej. W wyborach wzięło
udział ok. 20 tysięcy osób uprawnionych do głosowania, a byli
nimi uczeni posiadający stopień doktora habilitowanego lub tytuł
profesora. Oddali oni łącznie ok. 45 tysięcy ważnych głosów na
poszczególnych kandydatów do tego organu, którzy - jak powiedział
Przewodniczący RDN prof. Bronisław Sitek - "by móc kandydować, musieli
uzyskać poparcie podmiotów posiadających odpowiednią kategorię naukową.
Posiadają zatem silny i demokratyczny mandat środowiska naukowego".
Dobrze,
że pojawia się krytyka działalności także tego organu, bo to oznacza m.in., że
dobrze spełnia on swoją rolę w ocenie rzeczywistych osiągnięć naukowych. każde
podsumowanie działalności jest potrzebne tak członkom określonych gremiów
naukowych, jak i pośrednio tym, dla których podejmowane są powyższe zadania. Nikt nie twierdzi, że nie popełnia błędów, bo te są w każdym
środowisku akademickim. Istotne są świadomość ich przyczyn, przejawów następstw
dla poziomu naukowego kadr akademickich.
Każde
podsumowanie sprzyja doskonaleniu własnych procedur, działań, prowadzeniu
dalszych analiz i podejmowaniu dyskusji, mających na celu także doskonalenie
prawa o nauce i szkolnictwie wyższym. Każda bowiem nowelizacja ustaw i aktów
wykonawczych sprawia, że rodzi się w gronie młodych naukowców poczucie
niepewności, czy aby prowadzone przez nich badania i publikowane ich wyniki są
wystarczającym dowodem materialnym i duchowym nie tylko ich indywidualnego
rozwoju naukowego, ale ich istotnego/znaczącego wkładu w rozwój własnej
dyscypliny naukowej.
Liczba
złożonych przez kandydatów do stopnia naukowego doktora habilitowanego czy na
tytuł profesora wniosków w poszczególnych latach jest zróżnicowana w zależności
od dziedziny i dyscypliny naukowej, ale przede wszystkim uzależniona jest
od ich własnej aktywności naukowo-badawczej oraz warunków, w których jest
prowadzona.
W
dziedzinie nauk społecznych, która obejmuje 12 dyscyplin naukowych, w tym
pedagogikę, liczba złożonych wniosków w sprawie nadania stopnia doktora
habilitowanego była w kolejnych latach następująca:
2019
- 9;
2020-127;
2021-198;
2022-166;
2023-249
i w
2024
roku - 214,
Łącznie
- 963 wnioski w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego.
Natomiast
suma złożonych wniosków w sprawie nadania tytułu profesora w dziedzinie nauk
społecznych była znacznie niższa w stosunku do wniosków habilitacyjnych w
poszczególnych latach: 2019-6; 2020-35; 2021-58; 2022-81; 2023-110 i w 2024
roku - 112, obejmując łącznie 402 wnioski.
RDN
rozpatruje jeszcze szereg innych wniosków, jak m.in. odwołania osób od
odmowy nadania im stopnia naukowego doktora, doktora habilitowanego czy tytułu
profesora, nadania jednostkom uprawnień do prowadzenia odpowiednich postępowań
awansowych, zażalenia na odmowę dopuszczenia do obrony pracy doktorskiej itp.
Podnoszenie świadomości osób co do wymagań naukowych znakomicie wspierają nie
tylko opublikowane przez ten organ poradniki wraz z komentarzami,
specjalistyczne publikacje profesorów prawa administracyjnego, ale także
dostępne na portalu RDN relacje z cyklicznie prowadzonych przez członków
prezydium tego organu szkoleń na temat postępowań o awans naukowy.
O
problemach w powyższym zakresie wypowiadają się na łamach "Forum
Akademickiego" czy w mediach społecznościowych władze RDN i niektórzy
członkowie zespołów dziedzinowych, by wyjaśniać to, co bywa niezrozumiałe
lub zniekształcane czy zmanipulowane przez osoby, które nie posiadają wiedzy i
doświadczeń w zakresie recenzowania wniosków naukowych na stopień czy tytuł
naukowy, a tym bardziej o rzeczywistej działalności pracowników i członków
powyższego organu.
Jak
podkreślał Przewodniczący RDN, członkowie tego organu rzetelnie badają
przedkładaną im do oceny dokumentację w sytuacji rozpoznania zaistniałych w
każdym postępowaniu błędów proceduralnych czy wyjaśnieniu sporów
merytorycznych. Przykładowo, na 51 odwołań w sprawie o odmowie nadania
stopnia doktora habilitowanego w naukach społecznych, pozytywnie rozpatrzono je
w 22 przypadkach. Stopień naukowy doktora czy doktora habilitowanego nadają
bowiem uczelniane organy (rady dyscyplin naukowych) a nie RDN.
Wszyscy
czekamy na konieczne zmiany w prawie o nauce i szkolnictwie wyższym, gdyż
ustawa 2.0 wzmocniła jedne strony działalności naukowo-badawczej i
dydaktycznej, ale doprowadziła do nowych form i postaw patologii w nauce oraz
jej opiniowaniu.