Zmarł profesor Józef Półturzycki - dydaktyk, andragog, humanista

 

Wczoraj zmarł profesor Józef Półturzycki, jeden z najbardziej znaczących pedagogów dwóch ustrojów politycznych Polski, emerytowany profesor Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W ostatnich latach bardzo twórczego życia związany był z wyższym szkolnictwem niepublicznym (WSSE w Warszawie, Szkołą Wyższą im. Pawła Włodkowica w Płocku). 

Był wyjątkowym dydaktykiem, autorem wielu monografii i podręczników akademickich z zakresu teorii kształcenia dorosłych, dydaktyki ogólnej, pedeutologii, pedagogiki porównawczej, a także dydaktyki przedmiotowej w zakresie nauczania języka i literatury polskiej. Należał do wyjątkowo wyrazistych uczonych, zatroskanych o losy polskiej edukacji i oświaty dorosłych. Założył Akademickie Towarzystwo Andragogiczne przewodnicząc środowisku polskich oświatowców oraz zainicjował wydawanie czasopisma naukowego "Rocznik Andragogiczny", "Edukacja Dorosłych" oraz "Studia Dydaktyczne" (wszystkie są w wykazie MEiN punktowanych periodyków).    

Profesor J. Półturzycki jest autorem kilkuset artykułów naukowych, ale najbardziej rozpoznawalna jest Jego pedagogiczna twórczość w licznych monografiach naukowych, a mianowicie: 

·         -  O technice uczenia się dorosłych (1966), 

·         - Kształcenie pracujących w Związku Radzieckim (1972),

·         - Tendencje rozwojowe kształcenia ustawicznego” (1981), 

·         - Jak studiować zaocznie (1981), 

·         Lekcja w szkole współczesnej (1985)

·         Dydaktyka dorosłych” (1991), 

·         Wdrażanie do samokształcenia” (1993) 

·         Dydaktyka dla nauczycieli” (1994), 

·         Jak studiować zaocznie (1995)

·         Klęska Grunwaldu na lekcji (1997)

·         Edukacja dorosłych za granicą (1998​)

·         Adam Mickiewicz jako nauczyciel i pedagog” (1998), 

·         Jak pisać pracę licencjacką? Poradnik dla studentów WSSE (2005)

·         Adam Mickiewicz jako nauczyciel i pedagog. Muzea Adama Mickiewicza (2005)

·         Aleksander Kamiński (2006​)

·         Edukacja w Szwecji ( 2009)

·         Niepokój o dydaktykę (2014)

·         Spór o kształcenie ustawiczne (2016).

Jakże aktualna była troska Profesora o to, by nie wprowadzać w błąd opinii publicznej, kiedy mowa jest o potrzebie zwiększenia troski o edukację ustawiczną. Jak pisał w jednym ze swoich artykułów, mamy w debacie publicznej i naukowej: 

"(...) następujące niedostatki, braki czy przekłamania: 

1) błędne utożsamianie edukacji ustawicznej z doskonaleniem zawodowym i edukacją dorosłych - takie rozumienie było aktualne przed 40 laty, ale niektórzy nadal je przyjmują, ze szkodą dla praktyki i teorii edukacji ustawicznej; 

2) odcięcie edukacji ustawicznej od szkoły podstawowej i średniej, które powinny przygotowywać absolwentów do uczenia się przez całe życie; 

3) odcięcie edukacji ustawicznej od szkół wyższych, co utrzymuje ten etap edukacji w tradycyjnym ujęciu i nie sprzyja współczesnym przemianom uczelni wyższych; Józef Półturzycki: Aktualność problemów edukacji ustawicznej,

4) niszczenie potrzeb i systemów edukacji ustawicznej nauczycieli, lekarzy, inżynierów, prawników i innych osób z wyższym wykształceniem; 

5) odcięcie od zawodu i pracy nauczycieli, którzy muszą wprowadzać do strategii edukacji swych uczniów i absolwentów; 

6) pomijanie rozwoju samokształcenia, co sprzyja tradycyjnej edukacji podającej, a do takiej będą dostosowywane nowoczesne technologie, zanikać będzie aktywność poznawcza, autoedukacyjna, samokształcenie będące podstawowym procesem nowoczesnej edukacji ustawicznej; 

7) ignorowanie rozwiązań zagranicznych, zwłaszcza z Unii Europejskiej, odsuwanie ich od naszych potrzeb i zastosowań, ponieważ są inne od przyjętych przez rząd i przedstawione niekompetentnie przez specjalistów; 

8) ośmieszanie nas wobec specjalistów z zachodnich państw i ośrodków wiedzy. 

  Może weźmiemy sobie do serca i umysłu te uwagi jako swoistego rodzaju pedagogiczny testament, który czeka na zrealizowanie, mimo iż został opublikowany 16 lat temu. Jakże jest aktualny, że nie wspomnę o sztuce samokształcenia, której Profesor poświęcił wiele swoich rozpraw naukowych i metodycznych!   

Przekazuję w tym miejscu Bliskim zmarłego Profesora, Jego doktorom, współpracownikom i przyjaciołom wyrazy głębokiego współczucia.   

Zmarł historyk oświaty i wychowania profesor Lech Marian MOKRZECKI

 

 

 

W dniu dzisiejszym zmarł w wieku 86 lat mistrz badań historyczno-oświatowych, znakomity Uczony - Lech Marian Mokrzecki, emerytowany profesor Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego, doktor honoris causa Uniwersytetu w Linköping w Szwecji, wieloletni kierownik Zakładu Historii  Nauki, Oświaty i Wychowania w UG. Był też prorektorem UG, a w latach 80. XX w. dyrektorem Instytutu Pedagogiki (1981-1990), przeprowadzając środowisko w burzliwym okresie solidarnościowej rewolucji do nowego ustroju z nadzieją, że młode pokolenie przejmie stery na czas budowania nowego ustroju w warunkach uwolnienia wreszcie od cenzury. 

Dla historyków jest to kluczowy warunek, by dociekając prawdy o wydarzeniach i postaciach polskiej oraz światowej pedagogiki sprzed lat mieć dostęp do archiwów, do dokumentów, a nie spreparowanych przez doktrynalnych manipulatorów fałszywek czy materiałów wyselekcjonowanych zgodnie z interesem partii władzy.

Profesor był uwielbiany przez studentów, doktorantów i habilitantów, gdyż dzielił się z nimi warsztatem uczonego z prawdziwego zdarzenia, szanującego naukę, godnie reprezentującego Uniwersytet i otwartego na współpracę z badaczami innych ośrodków akademickich. Stworzył własną SZKOŁĘ historycznego myślenia, rekonstruowania procesów oświatowych i wychowawczych, prowadzenia badań nad kulturą i nauką, dzięki czemu zachowany jest ciąg akademickiej sztuki i metodologii badań w dyscyplinie nauk pedagogicznych i naukoznawczych. 

Uczony był w latach 1959-1967 wiolonczelistą w Państwowej Operze i Filharmonii Bałtyckiej w Gdańsku, zaś w latach 1967–1970 jej konsultantem do spraw naukowych i literackich. Należał do niezwykle aktywnych historyków w komitetach naukowych PAN. Był bowiem członkiem Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN, Komisji Historii Nauk Społecznych KHNiT PAN, Komisji Dziejów Mórz Północnych Europy KNH PAN, Komisji Metodologii Historii i Badań nad Historiografią KNH PAN, Krajowej Komisji Dydaktyki Historii, Polskiego Towarzystwa Historycznego oraz członkiem Gdańskiego Towarzystwa Naukowego. 

Mimo, wydawałoby się podeszłego wieku prof. Lech Mokrzecki był cały czas do dyspozycji naszego środowiska naukowego recenzując wydawniczo kolejne artykuły i rozprawy młodszych badaczy oraz uczestnicząc w ich komisjach awansowych w roli recenzenta. Zarówno Centralna Komisja Do Spraw Stopni i Tytułów Naukowych, jak i powołana Rada Doskonałości Naukowej korzystały z mądrości i wyjątkowej rzetelności opiniodawczej Profesora. Jego oceny,  znakomicie konstruowane z troską o powagę nauki osiągnięcia innych badaczy gwarantowały wartość formułowanych przez Niego sugestii, wniosków, propozycji zmian i korekt oraz ostatecznej konkluzji.

Jestem niezmiernie wdzięczny losowi, że było mi dane spotkać Profesora, wsłuchać się w czasie konferencji w wyniki Jego badań oraz czytać rozprawy, które pozostaną z nami na wieki. Co jak co, ale historia oświaty nie zanika we współczesnej pedagogice i kształceniu przyszłych profesjonalistów, chociaż dzięki nowym narzędziom i metodom badań jest kumulacyjnie wzbogacana o nowe fakty i ich interpretacje. 

Jednak bez prac naukowych historyków tracilibyśmy podstawy własnej tożsamości, kultury i odkryć, o których nie warto zapominać. Jeśli jednak ktoś nie doczytał, nie dokonał rzetelnej kwerendy literatury, to może mu/jej wydawać się, że odkrył coś nowego. Jedną z kilkunastu, a ostatnich monografii naukowych Zmarłego była wydana w 2001 roku rozprawa pt. Wokół staropolskiej nauki i oświaty (Gdańsk, UG). Polecam ją obecnym władzom MEiN i jej doradcom.

Żegnam naszego Mistrza łącząc się w bólu z najbliższą dla Profesora rodziną oraz byłymi współpracownikami i kontynuatorami Jego pedagogiki w zakresie badań historyczno-oświatowych.       

            

 

 

 

(Źródło foto: Lech Mokrzecki 2015)

           

Do zobaczenia we wrześniu

 

Szanowni Czytelnicy bloga, 

nadchodzi czas odpoczynku od medium, które jednych cieszy, innych zaciekawia, a jeszcze niektórych drażni, a nawet staje się przyczyną niepotrzebnej złości. Z dniem 1 lipca zawieszam do końca sierpnia publikowanie postów, bo jest to dla nauczyciela akademickiego czas letniego odpoczynku, który chcę poświęcić własnym potrzebom i zainteresowaniom. Pracuję nad kolejną monografią.  

Nie widzę powodu, by przejmować się czyjąś hipokryzją, działalnośią pozorną, skrywaniem pod płaszczykiem ideologii własnych interesów, czyjąś toksyczną wobec innych postawą i działalnością, gdyż krytykując te patologie trzeba liczyć się z możliwą repulsją. Nie ma to znaczenia, czy ktoś jest uniwersyteckim rektorem/prorektorem, członkiem określonego gremium akademickiego, pseudo-redaktorem, autorem nonsensownych tekstów itp. Fałszywe postacie zdarzają się w każdym środowisku.

Na szczęście jest na co dzień dużo więcej Dobra, otwartości, autentycznego zaangażowania, solidarności i wyrazów wdzięczności, które pojawiają się niejako po drodze, bez naszego oczekiwania czy czyichkolwiek zamiarów. Mamy ponoć krótką - jak zapowiada to premier - przerwę w lockdownie. Oby ta prognoza się nie sprawdziła. Warto cieszyć się wzajemnymi relacjami z bliskimi, rodziną, przyjaciółmi (ale tymi szczerymi, a nie pozorującymi z przeświadczeniem, że są w tym nierozpoznawalni) czy doświadczać spotkań zapadających głęboko w pamięci. 

Skończył się rok szkolny, a akademicki jeszcze będzie trwać do końca września. Zapewne sprawujący władzę wykorzystają czas wakacji do przeprowadzenia rozstrzygnięć legislacyjnych, które mogłyby w innym terminie wywołać opór części społeczeństwa. Każda formacja tak czyniła, więc niby dlaczego i ta miałaby nie skorzystać z minionych doświadczeń. 

Życzę wszystkim dobrych myśli, pozytywnych emocji i wrażeń, by można było we wrześniu ponownie spotkać się nie tylko w tej przestrzeni refleksji i opinii. Przed nami kolejny rok szkolny i akademicki, więc warto gromadzić siły i wzmacniać własną kondycję zdrowotną.   

Aktywna będzie możliwość komentowania dotychczasowych wpisów, jeśli ktoś będzie chciał powrócić do niektórych wydarzeń i podzielić się swoją opinią. Do zobaczenia.       

    

Uniwersytet Łódzki i Warszawski Uniwersytet Medyczny nie kształcą na pedagogice specjalnej a zajmują wysoką pozycję w pseudo-rankingu PERSPEKTYW

 

Fascynuje mnie to wciskanie kitu na temat jakości kształcenia w formie publikowania wyników prowadzonego przez redakcję "Perspektyw" rankingu uczelni publicznych i niepublicznych, akademickich i zawodowych.  

Fundacja Edukacyjna Perspektywy zapewne świetnie  się utrzymuje z wmawiania czytelnikom wiarygodności prezentowanych każdego roku wyników rankingu. Nie wiem, kto przekazuje dane tej redakcji, a w dalszej kolejności kapitule. Zapewne niektóre uczelnie nie muszą tego czynić, gdyż wydawca sam wprowadza je w obieg. 

Tak oto czytam wyniki dotyczące kształcenia na kierunku PEDAGOGIKA SPECJALNA. Po raz kolejny przecieram ze zdumienia oczy, bowiem UNIWERSYTET ŁÓDZKI nie prowadzi kształcenia na tym kierunku od nastu lat, a i tak wciśnięto nas do tego rankingu na dość wysokiej pozycji, bo 12. 

Sklasyfikowano 22 uczelnie, więc muszę zaprotestować w imieniu tych, które znalazły się na dalszej pozycji a prowadzą kształcenie na pedagogice specjalnej.   

Jestem zarazem zdumiony, że na 6 pozycji znalazł się Warszawski Uniwersytet Medyczny, który z pedagogiką specjalną ma tyle wspólnego, co ja z medycyną, tzn. też korzystam z usług medycznych. 

Co zatem Kapituła wzięła pod uwagę, chociaż nie miała takiego prawa, bo w przypadku tylko tych dwóch uczelni  poświadcza nieprawdę: 

Ranking Kierunków Studiów Perspektywy 2021, w zależności od specyfiki danego kierunku, składa się od 11 do 13. wskaźników pogrupowanych w sześć kryteriów. Różne są wagi poszczególnych kryteriów – w zależności od specyfiki kierunku.

1. Ocena przez kadrę akademicką – liczba wskazań danej uczelni w badaniu ankietowym wśród kadry akademickiej (profesorowie belwederscy i doktorzy habilitowani, którzy uzyskali tytuł lub stopień w ostatnich pięciu latach). 

Niech ujawnią się ci doktorzy habilitowani i profesorowie, którzy wskazali UŁ i WUM jako  uczelnie kształcące na pedagogice specjalnej!  

 

2. Ekonomiczne losy absolwentów – wskaźnik mierzony wysokością zarobków absolwentów uczelni oraz stopniem ich zatrudnienia – według badania „Ekonomiczne Losy Absolwentów” przeprowadzonego przez MNiSW z wykorzystaniem danych ZUS (wyniki badań z lat 2015-2019). 

Jak nie mamy absolwentów, to kto i w jaki sposób wykazał ich ekonomiczne losy? 

 

3. Wskaźnik kategorii naukowej – określony poprzez tzw. współczynnik kategorii naukowej Wkn wyliczony dla dyscypliny wiodącej dla danego kierunku studiów (współczynnik Wkn zdefiniowany jest w rozporządzeniu MNiSW z 9 września 2019).

Chyba się Kapitule ten wskaźnik zepsuł. Może mierzyli to termometrem, bo były upały? 

 

4. Akredytacje – posiadanie przez uczelnię ważnej oceny programowej PKA z wyróżnieniem, którą można przyporządkować do danego kierunku studiów oraz posiadanie aktualnych akredytacji międzynarodowych. Źródło: PKA oraz dane z baz międzynarodowych agencji rekrutacyjnych.

PKA nie akredytowała pedagogiki specjalnej, więc może jakaś międzynarodowa agencja towarzyska? 

 

5. Jakość przyjętych na studia – wskaźnik mierzony wynikami egzaminów maturalnych osób, które w październiku 2020 podjęły studia na I roku studiów stacjonarnych na ocenianych kierunkach studiów. Wskaźnik zarówno odzwierciedla jakość uczelni (najzdolniejsi maturzyści wybierają uczelnie mające opinie najlepszych), jak i tworzy jakość uczelni, gdyż zdolni studenci wpływają na wyższy poziom procesu kształcenia. Źródło: dane przekazane przez uczelnie.

Przepraszamy, ale nie przyjmujemy od lat  na studia na tym kierunku. Jak wnioskuję z powyższego sukcesu UŁ i WUM - mamy hidden students. 

POTENCJAŁ NAUKOWY - mamy, bardzo wysoki. Zapewne on zaważył na tym, że nie kształcąc ponoć kształcimy. 

Jest jeszcze jedno, ciekawe kryterium, a mianowicie tzw. KRYTERIA DODATKOWE

• Egzaminy lekarskie – wskaźnik dodatkowy dla kierunku lekarskiego i stomatologii; oparty jest o wyniki Lekarskiego Egzaminu Państwowego, uwzględniana jest też skuteczność zdawania egzaminu. Źródło: baza LEP.
• Egzaminy na aplikacje prawnicze – wskaźnik dodatkowy dla kierunku prawo; oparty jest o wyniki egzaminów na aplikacje radcowskie i adwokackie. Źródło: wyniki egzaminów.

 To kryterium zapewne uzasadnia ulokowanie WUM wśród podziemnych, tajnych kompletów z pedagogiki specjalnej. Wprawdzie na UŁ mamy prawo, więc być może ktoś doszedł do wniosku, że jak nasi absolwenci zdali egzaminy na którąś aplikację, to świadczy o pedagogice specjalnej. Istotnie. 

Chyba mają w redakcji Perspektyw i Kapitule rankingu coś wspólnego z niepełnosprawnością.  

 

Szkoła otwarta

 

Idee pedagogiki humanistycznej  wykorzystywane są do różnych modeli  edukacji szkolnej. Jednym z nich jest koncepcja szkoły otwartej [offene Schule] pojmowanej jako takiej, w której mamy do czynienia z ludzkim kształtowaniem tej instytucji, co staje się zarazem  podstawowym warunkiem efektywnego uczenia się w niej dzieci i młodzieży. Otwartość szkoły nie oznacza jednak, iż można w niej czynić co się tylko chce, gdyż poprzez odmienną od szkoły tradycyjnej ofertę zdobywania wiedzy pedagodzy przeciwstawiają się  w niej chaosowi, bałaganowi czy alienacji w toku interakcji społecznych.

   Szkoła otwarta dla dzieci to taka, która stwarza im:

- wielorakie okazje do samostanowienia o własnej aktywności w toku edukacji;

- wyraźnie określone możliwości pozyskania ze stronych dorosłych pedagogów pomocy, doradztwa czy współpracy;

- szanse na realizowanie osobistych celów bez uzależnienia od dorosłych;

- ofertę integrowania indywidualnych faz uczenia się z fazami pracy zespołowej czy kierowanego samokształcenia;

- okazje do wnikania w sens własnych działań, doświadczania indywidualnych zainteresowań oraz otwartości na nowe koncepcje i poznawanie świata w toku uczenia się;  

- wolność w zakresie współdecydowania i współodpowiedzialności za własne uczenie się i podejmowane decyzje w toku edukacji.

   Podstawowymi właściwościami modelu szkoły otwartej są następujące jej komponenty (W. Wallrabenstein, München 1991):

1. Przyjazne dziecku środowisko uczenia się - gdzie klasa lekcyjna ma charakter pracowni, dominują w niej otwarte przestrzenie do uczenia się, nie ma w niej zakazanych sfer czy miejsc, natomiast znajduje się kącik do czytania, regały z otwartymi półkami (pełnymi pomocy i gier dydaktycznych), stolik do prowadzenia doświadczeń, empirycznych pomiarów czy badań, wspólny stół do zajęć zbiorowych, bogata szata roślin pokojowych i  ozdobnych, kącik hodowli zwierząt domowych [akwarium, świnki morskie czy papugi itp.], kącik do majsterkowania, wyodrębniona ściana na gazetkę klasową, materiały dla zapominalskich (np. kartony, zeszyty, kartki, pędzle, klej itp).

2. Organizacja uczenia się bazująca na swobodnej pracy uczniów, elastycznym planie zajęć dydaktycznych na każdy dzień lub tydzień, na metodzie projektów, indywidualnej możliwości zagospodarowania sobie przez uczniów czasu do uczenia się w szkole. Mało jest form nauczania frontalnego na rzecz rozwijania spontanicznej aktywności poznawczej dzieci oraz doradztwa w ich uczeniu się.  

3. Metody uczenia się to przede wszystkim: uczenie się poprzez odkrywanie, praktykę, swobodną pracę indywidualną, swobodne decydowanie o współdziałaniu i wzajemnej pomocy, samokontrola, możliwości eksperymentowania, analiza doświadczeń w kręgu w oparciu o osobistą dokumentację z uczenia się, sprawozdania i relacje z własnych badań, wspólne waloryzowanie osiągnięć, twórcze metody uczenia się.

4. Atmosfera i klimat uczenia się  -  - to jednoznaczna akceptacja dzieci jako osób uczących się o indywidualnym potencjale rozwojowym; to wspierające podejście nauczycieli do procesu uczenia się dzieci; atmosfera zaufania i obustronnej otwartości, jasne postanowienia (zasady, umowy, uzgodnienia czy kontrakty edukacyjne), doradztwo i pomoc. Istotne jest to, by dzieci postrzegały siebie w klasie jako wspólnotę osób i  doświadczały szacunku oraz wsparcia ze strony innych (tak rówieśników, jak i dorosłych) w toku edukacji.  

5. Formy aktywności edukacyjnej - to podejmowanie działań praktycznych, wytwarzanie czegoś, badanie, współ/decydowanie o treściach, ustalanie pomysłów, eksperymentowanie, pozyskiwanie informacji, pisanie swobodnych tekstów, drukowanie, prezentowanie interesujących spraw i wydarzeń na forum klasy, opowiadanie, dokumentowanie, omawianie konfliktów, formułowanie własnych pytań i problemów, opracowywanie zasad współżycia czy uczenia się, tańce, zabawy, dyskusje, liczenie, opracowywanie gier i zabaw, zbieranie i porządkowanie rzeczy, hodowanie zwierząt i pielęgnowanie roślin, obserwacje, malowanie, dyktowanie sobie tekstów z trudnościami ortograficznymi, pisanie własnych książek itp.

6. Wymierne efekty uczenia się  - to historyjki, wiersze, gazetki ścienne, obrazy, gry, plany, tabele i wykresy, wystawy, zbiory, przedstawienia teatralne, piosenki, własne środki dydaktyczne, indywidualne karty pracy, przedmioty, protokoły rozmów, sprawozdania, własne książki, listy itp.  

   W szkole otwartej nauczyciel optymalizuje uczenie się dzieci dzięki temu, że odkrywają one własne metody poznawania i doświadczania świata. We wzajemnych relacjach panuje szacunek i partnerstwo. Każdy bowiem wie, iż uczenie się jest wartością autoteliczną, cenną samą w sobie i nie można za jego jakość przerzucać odpowiedzialności na innych. Proces edukacyjny tak jest organizowany, by uczniowie i ich nauczyciele mieli więcej sukcesów, niż porażek, więcej satysfakcji i radości, niż kłopotów czy trosk. Pedagog w takiej szkole akceptuje swoich uczniów, cieszy się ich obecnością i wielostronną aktywnością oraz pomaga w ich osobistym rozwoju.

Po szkole

 

Kończy się rok szkolny 2020/2021. Zapewne dla części uczniów i nauczycieli ostatni dzwonek będzie sygnałem radości (w) wolności. Koniec. Nareszcie mamy wakacje. Czyżby? 

Mam nadzieję, że wakacje są jedynie czasem aktywnego relaksu, odreagowania od śródrocznych napięć, stresów, problemów czy niedomagań, by z nową energią powrócić na edukacyjną ścieżkę. Niezależnie od własnych pragnień uczymy się przez całe życie, mniej lub bardziej profesjonalnie, intencjonalnie, w sposób zamierzony i niezamierzony. Czym innym jednak jest realizacja obowiązku szkolnego.

Skoro dzieci do 18 roku życia muszą go realizować w konkretnej rejonowej lub pozarejonowej szkole  lub mogą to czynić poza nią i bez niej w formie edukacji domowej, to wszystko to, co dzieje się po szkole, wpisuje się w osobistą i społeczną pamięć wielości spotkań, rozmów, poleceń, zadań, treści, sprawdzianów, ćwiczeń czy treningów itp. Dla nielicznych, bo prowadzących badania naukowe wszystko to, co jest po szkole, stanowi przedmiot diagnoz i interpretacji faktów empirycznych lub analiz dokonań w ramach nauczycielskiej pracy. 

Właśnie do takich osób dotarł literaturoznawca, redaktor naczelny czasopisma oświatowego "Refleksje"  dr Sławomir Iwasiów pisząc książkę pt. PO SZKOLE. ROZMOWY O EDUKACJI (2015-2020). Nie jest to jednak tylko autorska analiza polityki oświatowej, ale w dużej części książka-wywiad, bowiem redagował ją na podstawie nie tylko własnych lektur, studiów literatury naukowej z pedagogiki, socjologii czy filozofii, ale także stworzył w niej przestrzeń do zamieszczenia przeprowadzonych przez siebie rozmów z różnymi ekspertami - naukowcami, przedstawicielami administracji oświatowej, ale przede wszystkim z twórczymi nauczycielami, w tym także zagranicznymi. 

To fenomenalna rzadkość, by humanista spoza nauk społecznych dokonał tak znakomitego wglądu w efekty teoretycznej i praktycznej transformacji polskiej edukacji w ostatnich latach, ale z punktu widzenia zmian, z którymi musiały zderzyć się co najmniej dwa pokolenia dzieci i młodzieży. Jest to zarazem niesłychanie ważny sygnał dla całego społeczeństwa, że kształcenie młodych pokoleń nie może być przedmiotem interwencjonizmu partyjno-państwowego, który nie liczy się nie tylko z nauką, z współczesną dydaktyką, psychologią kształcenia, społeczno-ekonomicznymi uwarunkowaniami tych procesów, ale także z kapitałem kulturowym środowisk codziennego życia. 

Koncentracja autora i redaktora na latach 2015-2020 nie jest tu przypadkowa, gdyż stanowi zawór bezpieczeństwa dla uświadomienia sobie przez elity oświatowe, polityczne i akademickie, w jakiem miejscu rozwoju znajduje się polska edukacja, jakie są jej problemy, zyski i straty.  Zdaje sobie sprawę z pogłębiającego się dystansu (...) pomiędzy szkołą (oświatą) a edukacją, pojęciem znacznie szerszym, pojemniejszym, być może współcześnie - biorąc pod uwagę: ewolucję w obrębie kultury, postęp technologiczny oraz dostępność informacji - operatywniejszym. Czy możliwa będzie, w niedalekiej przyszłości, edukacja bez szkoły? [s. 7].         

Odpowiedzi na wiele pytań udzielają oprócz S. Iwasiowa i mnie: Tomasz Szkudlarek, Maria Czerepaniak-Walczak, Leszek Koczanowicz, Maria Mendel, Krzysztof J. Szmidt,   Marta Ciesielska, Lech Witkowski, Stefan Turanu, Edward Włodarczyk, Elżbieta Magiera, Jacek Pyżalski, Piotr Mikiewicz, Maciej Witek, Marzena Żylińska, Renata Ziemińska, Magdalena Szpunar, Michał Klichowski, Joanna Urbańska, Marta Florkiewicz-Borkowska, Zyta Czechowska, Jolanta Okuniewska i Mariusz Zyngierz. Są też wywiady  z Martą Rasfeld - autorką przetłumaczonej na język polski książki "Budząca się szkoła", Anitą Lehikoinen - urzędniczką Ministerstwa Edukacji w Finlandii, Vikasem Pota – założycielem The Varkey Foundation oraz z Atte van Haastrecht - nauczycielką szkoły holenderskiej.

Polecam ten tytuł uwadze refleksyjnych pedagogów - nauczycieli i polityków oświatowych. 

Ministerstwo za zamkniętymi drzwiami, czyli b.wiceminister uchylił lekko drzwi

 

 

 
Krzysztof Kawęcki, politolog, historyk, polityk, były wiceminister edukacji w rządzie AWS, a więc w ekipie Mirosława Handkego, która wprowadzała zmianę ustroju szkolnego, uchylił po tylu latach rąbka tajemnic zarządzania w resorcie oświaty.    

Tak to niestety jest, że kiedy są ministrami, to nagle odsłaniają kulisy podejmowanych przed laty decyzji. W magazynie PlusMinus Rzeczpospolitej (Trzeba chronić cywilizację łacińską, 12-13.06.2021, s. 34-35) Eliza Olczyk opublikowała wywiad z b. urzędnikiem MEN. Pretekstem do rozmowy była tocząca się po prawej stronie sceny politycznej walka między dominującą w obecnym rządzie partią (PiS) a jej ideologicznymi "przystawkami", kanapowymi partyjkami usilnie zabiegającymi o znalezienie się w centrum uwagi oraz o wpływy/przywileje dla swoich funkcjonariuszy i ich rodzin.

K. Kawęcki był współzałożycielem Akcji Wyborczej Solidarność, w skład której weszło aż 24 ugrupowań,  reprezentując w niej konserwatywne (chrześcijańsko-narodowe) skrzydło .  Jak ujawnia, został wówczas narzucony wszystkim partiom dyktat związku zawodowego, który został umocowany podpisaniem porozumienia w kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie. Miał nadzieję, że z tego "zjednoczenia" wyłoni się na wzór amerykański partia republikańska. Tak się jednak nie stało, do minionego tygodnia, bowiem taką partię założył Adam Bielan, także będący sygnatariuszem AWS przed ponad dwudziestu laty.

Udzielający wywiadu przyznał, że w sposób naturalny zasłużył na stanowisko podsekretarza stanu, skoro wcześniej pracował w zespole programowym AWS ds. edukacji. Po zwycięstwie wyborczym pełnił w latach 1998-2000 funkcję doradcy ministra M. Handkego, po czym został szefem jego gabinetu na stanowisku podsekretarza stanu, aż w grudniu 2000 r. mianowano go sekretarzem stanu i wiceministrem edukacji. Co ciekawe, jako człowiek prawicy był adiunktem w Wyższej Szkole Menedżerskiej w Warszawie, którą założył i kierował b. lektor KC PZPR.

Zacytuję fakty i opinie b. wiceministra, które powinny zainteresować badaczy polityki oświatowej:

- Nawet w edukacji były pewne kłopoty, chociaż współpraca  ministra Handkego z Ireną Dzierzgowską, która była jego zastępcą z UW, wyglądały dobrze. Widoczne były ogromne wpływy, wręcz monopol organizacji pozarządowych związanych z Unią Wolności w obszarze kształcenia i doskonalenia zawodowego nauczycieli, a także koncepcji pedagogicznych - teoretycznych i praktycznych. 

Na pewno problemem była kwestia przysposobienia do życia w rodzinie. Wielką zasługą ministra było to,  że mimo oporów, a wręcz działań obstrukcyjnych Unii Wolności, udało się wprowadzić do szkół program wychowania do życia w rodzinie, a nie jakiegoś permisywizmu. Dużą rolę odegrała w tym względzie Teresa Król z Krakowa.  Mirosław Handke skupił w ministerstwie wiele wybitnych osób o prawicowych poglądach, a z  mojego punktu widzenia po prostu normalnych.     

Na komentarz redaktorki, że podręczniki T. Król do tego przedmiotu wzbudzały kontrowersje, gdyż utrwalały szkodliwe stereotypy płci, odpowiedział: 

- Moim zdaniem były pisane ze zdroworozsądkowego punktu widzenia. Sam minister Handke miał poglądy konserwatywno-liberalne, otaczał się ludźmi o podobnych poglądach. 

Ciekawy jest w tym wywiadzie wątek zdumiewającego podania się do dymisji przez M. Handkego. Krążyły różne przypuszczenia na ten temat, gdyż minister sam nie odsłonił rzeczywistych powodów tej decyzji. Zdaniem Kąckiego minister Handke miał ponoć chrapkę na zastąpienie Jerzego Buzka na stanowisku premiera. Prawdopodobnie z tego powodu (...) Jerzy Buzek zdymisjonował ministra Handkego na wszelki wypadek, żeby pozbyć się ewentualnego konkurenta.

Rządzącego z tylnego fotela Mariana Krzaklewskiego określano mianem "Benito" albo "Duce" [od Benita Mussoliniego- red.]. To były działania czarnego PR. Krzaklewski w bezpośrednich kontaktach nie miał tych cech, które mu przypisywano.

 Jakie wnioski możemy wyciągnąć z tego wywiadu na przyszłość?  

1. Obserwujcie, kto jest tzw. szarą eminencją ds. edukacji w środowiskach opozycyjnych (a nawet członkiem gabinetu cieni-asów).

2.  Przyjrzyjcie się, jakie organizacje pozarządowe lobbują w MEiN uzyskując wysokie dotacje na swoją działalność w zakresie kształcenia nauczycieli, szkoleń, kursów doskonalących itp. 

3. Spróbujcie ustalić, w których formacjach politycznych ma większe wsparcie w rządzie minister edukacji oraz jakie mogą być powody jego ewentualnego zdymisjonowania lub awansu politycznego.