Kształcić tzw. psychologów już każdy może

czasem lepiej, a czasem gorzej, ale nie o to chodzi, czy się komuś zaszkodzi.

Od końca lat 90. XX w., kiedy prowadzone były w Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego prace nad standardami kształcenia na wszystkich kierunkach studiów, psychologia była w naukach (wówczas) humanistycznych jedną z nielicznych dyscyplin, które wymagały dla uzyskania prawa do wykonywania zawodu - ukończenia jednolitych pięcioletnich studiów magisterskich. W pełni rozumieliśmy tę sytuację, bowiem trudno uznać, że ktoś, kto nie posiadł rzetelnej wiedzy z podstawowych, kierunkowych i specjalnościowych przedmiotów psychologicznych może mieć prawo do pracy w tym zawodzie. Zresztą i tak było ono ograniczone, bo do pracy psychoterapeutycznej trzeba było mieć ukończone jeszcze dodatkowe, często trzyletnie studia specjalistyczne, uwieńczone odpowiednim do danego podejścia terapeutycznego certyfikatem.

Minister nauki i szkolnictwa wyższego w okresie rządów PO i PSL - prof. Barbara Kudrycka dokonała prawnej i proceduralnej dewastacji jakości kształcenia w polskim szkolnictwie wyższym. Podpisane przez nią rozporządzenia wprowadzane były pod hasłami troski o wyższą jakość akademickiej edukacji, ale w istocie chodziło o to, by dać szansę do zarobienia eurokratom ubranym w szaty rzekomej jakości. Pojawili się zatem twórcy Krajowych Ram Kwalifikacyjnych, specjaliści od zarządzania jakością, od procedur i narzędzi do jej weryfikowania, które de facto zastępowały prawdę o bylejakości kształcenia.

Od kilku lat obserwuję oferty - głównie niepublicznych szkół wyższych - w zakresie prowadzenia studiów na kierunku psychologia. Aż nie chce się wierzyć, że stało się to, co wpisało się już w naszą codzienność, a mianowicie - dzięki zmianom aktów wykonawczych - upełnomocnienie patologii, której nie są w stanie rozpoznać kandydaci na studia psychologiczne, bo nawet nie przejdzie im przez myśl, że mają do czynienia z produktem psychologicznopodobnym, że są wpuszczani w przysłowiowe maliny.

Była ministra nauki i szkolnictwa wyższego - Barbara Kudrycka "awansowała" do Europarlamentu, więc nie musi spijać nawarzonego przez siebie piwa, które jest toksyczne dla młodych pokoleń. To ta minister pozwoliła na to, by studia na kierunku psychologii nie musiały być jednolite. Wystarczą studia I stopnia, licencjackie, by zostać psychologiem najróżniejszej maści, ale... psychologiem wkomponowanym w inną dyscyplinę i profesję. Pseudopsychologia, aczkolwiek reklamowana jako studia na tym właśnie kierunku, polega na tym, że wolno już kształcić nibypsychologów, quasipsychologów, a więc kogoś, kto psychologiem nie jest i być nie może, ale ... otrzymuje dyplom psychologa - biznesu, zdrowia, bezpieczeństwa, edukacji, reklamy, zarządzania, coachingu, mentoringu, rozwoju osobowego i społecznego, profilaktyki i jakości życia, itp., itd.

W istocie jednak absolwent takich studiów jest "felczerem dusz ludzkich", a więc kimś, kto jedynie może wykorzystywać wiedzę i umiejętności z psychologii (w jakże zresztą ograniczonym zakresie) do pracy w ... innych zawodach, nie będąc de facto psychologiem. Nie przebijają się do świadomości społecznej, do opinii publicznej jakże trafne słowa krytyki prof. Jerzego Brzezińskiego wobec tego kiczu edukacyjnego, gdyż już na sam dźwięk słowa "psycholog" niektórym wydaje się, że z kimś takim mają do czynienia. Tymczasem z profesją psychologa absolwent studiów licencjackich na tym kierunku niewiele ma wspólnego.

Psychologia licencjacka stała się produktem, towarem na wyprzedaży własnego etosu i troski o jakość tak urzędników, jak i części naukowego środowiska. Kto zaoferuje kicz w pięknym opakowaniu, ten ma klientów. Właśnie dlatego prywatne szkółki oferują psychologię z brzmiącymi atrakcyjnie rynkowo dodatkami, by naciągnąć naiwnych na "szamanizm", "modne bzdury", potoczność i quasiumiejętności. Absolwent psychologii nie ma bowiem prawa do posługiwania się w diagnozie wystandaryzowanymi narzędziami, ba, nie ma prawa do wykonywania zawodu psychologa. Może zatem wróżyć z fusów, kuli, wahadełka, teścików z kolorowych magazynów (tam określane są mianem psychotestów), koloru oczu, a nawet stosować pseudonaukowe techniki typu NLP, metodę ustawień systemowych Hellingera itp.

Polska Komisja Akredytacyjna nie jest po to, by stać na straży rzeczywiście wysokiego poziomu kształcenia, tylko ma za zadanie ułatwiać prywatnym podmiotom zarabianie na naiwności młodych ludzi zgodnie z obowiązującym prawem. Uprawnienia do licencjackiego kształcenia na kierunku psychologia otrzymują szkoły prywatne, które nie posiadają nawet jednego psychologa-samodzielnego pracownika nauki. Wystarczy, że zadeklarują zatrudnienie go dopiero na drugim czy trzecim roku studiów. Jednego doktora psychologii można zastąpić dwoma magistrami, a jednego doktora habilitowanego dwoma doktorami, tak więc produkcja pesudopsychologów świetnie rozwija się w naszym kraju.

Na stronie PKA można zapoznać się z treścią już akredytowanego kierunku studiów licencjackich z psychologii. W uniwersytetach dotyczy to kształcenia na jednolitych studiach magisterskich. W szkołach prywatnych PKA odnotowuje z zachwytem jakość kształcenia na studiach licencjackich. Oto w jednym z raportów stwierdza się nawet, że "dobór treści programowych odpowiada międzynarodowym standardom kształcenia psychologów". Ciekawe, gdzie są te standardy i na jakiej podstawie prawnej polskie szkoły wyższej muszą je spełniać? Inna rzecz, że w raportach PKA możemy znaleźć fałszowanie danych o stopniach naukowych przewodniczących i członków komisji. To dopiero świadczy o tym, kto i kogo akredytuje.

Jak pisze prof. Jerzy Brzeziński, a jego analiza dotyczy jednolitych studiów magisterskich: "Konsekwencje: zawód psychologa mogą wykonywać absolwenci źle przygotowani do jego wykonywania (realnie nie ma żadnych zapór). Wzmacnia tę patologię (...) brak kontroli nad instytucjami prowadzącymi szkolenia i kursy psychologiczne; żerowanie na naiwności studentów i młodych, jeszcze niedoświadczonych, absolwentów. Konsekwencje: komercjalizacja usług szkoleniowych adresowanych do psychologów; inaczej mówiąc: „płacisz – dostajesz świadectwo”.

Niektóre szkoły nie ukrywają, że są to niby profesjonalne studia stwarzając usprawiedliwienie dla ich "jakości" przykładowo taką argumentacją: Studia I stopnia są skierowane do osób, które nie wiedzą jeszcze, czy w przyszłości będą chciały pracować w zawodzie psychologa. Na studiach zdobędą umiejętności przydatne w wielu innych obszarach zawodowych. Po uzyskaniu tytułu licencjata będą mogły zdecydować, czy chcą kontynuować studia psychologiczne, czy wolą zgłębić wiedzę z innej dziedziny oraz zdobyć w ten sposób wielokierunkowe i interdyscyplinarne wykształcenie.

Wszystko toczy się zgodnie z prawem, bowiem Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego zgodziło się, aby psychologię podzielić zgodnie z zasadą „trzy plus dwa” (trzyletnie studia licencjackie, dwuletnie studia magisterskie). Nie ujawniło jednak, że ów podział jest "pułapką" dla naiwnych, a biznesem dla korzystających z tej naiwności. Czyż nie jest prawdą, że aby wykonywać zawód psychologa, należy być absolwentem studiów jednolitych magisterskich?

Habilitowany specjalista w zakresie taoistycznych i konfucjańskich koncepcji wychowania

Środowisko akademickiej pedagogiki pozyskało kolejnego doktora habilitowanego Pawła Zielińskiego z Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, a to dzięki jego wyjątkowym osiągnięciom naukowo-badawczym.

Rada Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu nadała z końcem marca br. stopień doktora habilitowanego młodemu uczonemu, który poszerzył grono ekspertów w zakresie pedagogiki Dalekiego Wschodu.

Już w toku studiów pedagogicznych, które odbywał z końcem lat 80. XX w. Paweł Zieliński dał się poznać jako pasjonat powyższej filozofii publikując swoje pierwsze artykuły na temat buddyzmu na łamach "Świata Młodych" oraz "Biuletynu Studenckiego Filozoficzno-Religioznawczego" Koła Naukowego przy WSP w Częstochowie. W swoim macierzystym mieście ukończył w 1988 r. 5-letnie studia magisterskie w Wyższej Szkole Pedagogicznej, by w tym samym roku podjąć półtoraroczne kształcenie na Podyplomowym Studium Religioznawstwa w WSP w Częstochowie oraz czteroletnie pedagogiczne Studia Doktoranckie w zakresie: Edukacja i nauki o wychowaniu, w Uniwersytecie Opolskim.

Po studiach został zatrudniony jako asystent w Zakładzie Teorii Wychowania WSP w Częstochowie, którego kierownikiem był doc. dr Czesław Herod. Po jego śmierci kolejnymi kierownikami Zakładu, który w międzyczasie zmienił nazwę na Zakład Historii i Teorii Wychowania, byli w kolejności: nieżyjący już dziś dr hab. Janusz Lipiec, prof. dr hab. Bogdan Snoch. Aktualnym kierownikiem Zakładu Podstaw Pedagogiki AJD i jego przełożonym jest prof. AJD dr hab. Kazimierz Rędziński.

W 1998 r. obronił pracę doktorską pt. Znaczenie medytacji zen oraz metody Silvy dla procesu samowychowania człowieka, a napisał ją pod kierunkiem prof. dr. hab. Jana Sarny. Od 1988 r. pokonał najważniejsze szczeble awansu do samodzielności naukowej: od asystenta w 1988 r. w Instytucie Pedagogiki i Psychologii na Wydziale Pedagogicznym WSP w Częstochowie, po adiunkta (do chwili obecnej). Dodatkowo przez rok pracował w Ośrodku Kultury w Będzinie jako instruktor treningów relaksacyjnych, a w latach 1993–2000 pracował w Ośrodku Rozwoju Osobowości „Dobrostan”, który świadczy usługi psychologiczne i pedagogiczne, głównie dzieciom ze szkół podstawowych i średnich, ale również dorosłym reprezentującym różne profesje i branże.

Zainteresowania naukowe do uzyskania stopnia naukowego doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki były u Pawła Zielińskiego skoncentrowane na 3 głównych obszarach badawczych, wzajemnie przenikających się i w pewnym stopniu dopełniających:

1) samorozwoju i samowychowania oraz ich metod, doskonalenia warsztatu umiejętności pedagogicznych nauczycieli i pedagogów, również przydatności ocen szkolnych w procesie kształcenia, a więc problematyki związanej z pedagogiką ogólną, teorią wychowania, andragogiką, pedeutologią i dydaktyką, zwłaszcza w nawiązaniu do treści edukacji alternatywnej oraz nurtu pedagogiki humanistycznej;

2) metodach i technikach relaksowo-koncentrujących w edukacji, takich jak relaksacje neuromięśniowe, czy stosowanie pozytywnych sugestii, ze szczególnym uwzględnieniem roli tych metod w kontroli stresu szkolnego, samowychowaniu, samokształceniu, doskonaleniu zawodowym pedagoga oraz w terapii pedagogicznej, czyli problematyki dotyczącej zarówno teorii wychowania, andragogiki i pedeutologii, jak również pedagogiki zdrowia, częściowo dydaktyki ogólnej i pedagogiki kultury;

3) wychowaniu ekologicznym i wartościach ekologicznych w pedagogice, w nawiązaniu do nowszych interdyscyplinarnych badań dotyczących rozwoju współczesnych społeczeństw w powiązaniu z teorią wychowania, pedagogiką społeczną i kultury, a także badaniami z zakresu aksjologii filozoficznej, socjologii i ekonomii.

W okresie po uzyskaniu stopnia naukowego doktora pedagogiki poszerzył swoje zainteresowania i analizy pedagogiczne o nurty pedagogiki humanistycznej, badania współczesnych kategorii pedagogicznych na gruncie polskim i zagranicznym oraz o możliwości ich wzbogacenia o wychowanie w ujęciu diachronicznym i synchronicznym w krajach Dalekiego Wschodu oraz wśród emigrantów z tego kręgu. Zależało mu na wzbogaceniu nauk pedagogicznych o związki psychologii i pedagogiki humanistycznej z dalekowschodnimi ideałami wychowania.

Jak P. Zieliński napisał w autoreferacie na użytek postępowania habilitacyjnego:

Począwszy od 2010 r. przygotowuję rozprawę habilitacyjna poświęconą tematowi: Możliwości wykorzystania doświadczeń zawartych w dalekowschodnich systemach filozoficzno-religijnych w pedagogice okresu globalizmu. W dysertacji tej, mieszczącej się w dużej mierze w czwartym obszarze badawczym, ale powiązanej w większym lub mniejszym stopniu z pozostałymi, pragnę skupić się na kilku podstawowych problemach natury pedagogicznej, łączących się z badanym tematem:

- potrzebie zaprezentowania i umiejscowienia w polskiej pedagogice wzorów wychowawczych charakterystycznych dla myśli pedagogicznej zawartej w głównych nurtach filozoficzno-religijnych i naukowych kultur Dalekiego Wschodu, wobec dotychczasowej obecności zaledwie kilku przykładów z tego obszaru w polskiej pedagogice (gównie myśli pedagogicznej Konfucjusza);

- pełniejszego zaprezentowania poglądów i działalności wychowawczej oraz wkładu w dorobek pedagogiki wybitnych (kilkudziesięciu) przedstawicieli wymienionych kultur od czasów starożytnych do współczesności;

- w dobie postępującej globalizacji i wynikających z tego konsekwencji stworzenia wyrazistej płaszczyzny do dialogu i porozumienia międzykulturowego w oparciu o rozpoznanie i przedstawienie wartości wychowawczych z kręgu kultur i państw Dalekiego Wschodu z uwzględnieniem ich dziedzictwa filozoficzno-religijnego;

- wykazania podejmowanych praktyk samowychowawczych i samorealizacyjnych na gruncie trzech głównych systemów filozoficzno- religijnych w omawianych kulturach;

- uchwycenia cech charakterystycznych dla edukacji międzykulturowej w nawiązaniu do ruchu migracyjnego z wymienionych krajów.

Głównym osiągnięciem naukowym dr. hab. Pawła Zielińskiego - poza kilkudziesięcioma artykułami w czasopismach naukowych i pracach zbiorowych, jest niezwykle bogata treściowo, pasjonująca poznawczo monografia pt. Taoistyczne, konfucjańskie i zachodnie koncepcje pedagogiczne (Częstochowa 2015). Częstochowski akademik konsekwentnie kreował ścieżkę swojej naukowej kariery intensywną, bardzo konsekwentnie i systematycznie prowadzoną pracą badawczą, poniekąd w osamotnieniu, gdyż w naszym środowisku nie ma zbyt wielu naukowców zajmujących się tą problematyką.

Wiek XXI jest nowym okresem w dziejach ludzkości, w czasie którego dochodzi do zderzania się ze sobą, konfrontowania i przenikania eurocentrycznej kultury z jakże odległymi od jej korzeni i filozoficznych przesłanek "obcych" dla nas światów. Jak stwierdziła dr hab. Maria Reut jako jedna z recenzentek w tym postępowaniu: (...) nie ma możliwości zamykania się tylko w jednej kulturze, przeciwnie, jesteśmy mobilizowani, aby otwierać się na „obcego”, licząc też oczywiście na to, że ów „obcy” otworzy się również na nas.

Zachęcam do przeczytania wspomnianej monografii wszystkich tych, którzy pragną dotknąć innego świata, a może postanowią udać się w podróż do Wietnamu, o którym dr hab. Paweł Zieliński przygotował już do druku kolejną rozprawę. Nie ulega dla mnie wątpliwości, że współczesna polska myśl pedagogiczna zyskała znakomite dopełnienie wciąż jeszcze niszowego zakresu wiedzy na temat inkulturacji w krajach Dalekiego Wschodu. Jak słusznie wskazała w swojej recenzji dr hab. Aleksandra Boroń:

(...)edukacja jest przestrzenią, w której kształtowane jest rozumienie własnej kultury. Jednocześnie może ona i powinna (czasem bywa) przestrzenią kształtowania rozumienia Obcego-Innego. Droga do poznania i rozumienia w tym obszarze wiedzie przez poznawanie natury stereotypów, uprzedzeń, odkrywanie źródeł fałszywych opinii formowanych na historycznie nieprawdziwych mitach co możliwe jest poprzez nabywanie wiedzy zarówno historycznej jak i filozoficznej.

Gratuluję panu dr. hab. Pawłowi Zielińskiemu i jego akademickiemu środowisku tak znaczących osiągnięć. Jestem przekonany, że pedagogika alternatywna, pedagogika ogólna i pedagogika kultury mogą liczyć na kolejne wyniki badań w tak interesującym poznawczo zakresie wiedzy.

Polska Akademia Nauk pozbywa się swoich czasopism naukowych i atakuje MNiSW

Redaktorzy wszystkich czasopism naukowych z logo PAN otrzymali od Wiceprezesa PAN prof. dr. hab. Edwarda Nęckiego pismo w sprawie nowych reguł ich finansowania ze środków DUN począwszy od 2018 roku.

"Polska Akademia Nauk jest właścicielem lub współwłaścicielem czasopism naukowych, które wspomaga finansowo ze środków przeznaczonych na działalność w zakresie upowszechniania nauki (DUN). (...) Komisja ds. DUN od wielu lat zmaga się z problemem zróżnicowania poziomu naukowego czasopism otrzymujących dotację. Tylko kilka naszych tytułów jest indeksowanych przez JCR (tzw. lista A).

Komisja wyraża opinię, że finansowanie powinno dotyczyć tylko czasopism na najwyższym poziomie, nie powinno natomiast obejmować czasopism słabych, lokalnych, ukazujących się z opóźnieniem czy niespełniających elementarnych standardów jakościowych (np. recenzowania artykułów w systemie peer - review).

Stanowisko to jest zgodne z zasadami przyjętymi przez kierownictwo PAN, szczególnie z polityką promowania doskonałości w nauce polskiej. Jednocześnie komisja jest świadoma rozmaitych ograniczeń i uwarunkowań, w szczególności związanych ze specyfiką nauk humanistycznych.

W ocenie czasopism komisja kierowała się dotąd punktacją MNiSW. Miało to jednak negatywny wpływ na politykę wydawniczą PAN. Zmiana punktacji powodowała konieczność rewizji podjętych już decyzji finansowych, co było niekorzystne z punktu widzenia stabilności finansowej czasopism. Ponadto, w opinii komisji ds. DUN, niektóre wydawnictwa otrzymują punktację niewspółmiernie wysoką w stosunku do ich rzeczywistej rangi naukowej.

Trzeba przy tym podkreślić, że punkty ministerialne miały być - i są - narzędziem oceny parametrycznej jednostek naukowych, nie zaś narzędziem oceny publikacji lub poszczególnych pracowników nauki, a do tego celu często są (nad)używane. Komisja uważa, że decyzje w sprawie finansowania czasopism ze środków DUN nie powinny być dłużej oparte na punktacji MNiSW."

Komitet Nauk Pedagogicznych PAN wydaje dwa czasopisma naukowe z pedagogiki, przy czym od wielu lat już tylko jedno z nich jest dofinansowywane ze środków DUN. Jest to "ROCZNIK PEDAGOGICZNY", którego redaktorką naczelną jest - prof. dr hab. Maria Dudzikowa.

Natomiast drugie czasopismo, kierowane przez prof. dr hab. Henrykę Kwiatkowską - "STUDIA PEDAGOGICZNE" nie uzyskuje żadnej dotacji, toteż na zasadzie akademickiego żebractwa władz KNP PAN ukazuje się dzięki uczelniom publicznym lub niepublicznym, które je finansują. O ile dobrze się orientuję, to ostatni tom Studiów Pedagogicznych ukazał się dzięki wsparciu finansowemu Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego, a wydał je INSTYTUT TECHNOLOGII EKSPLOATACJI – PIB w Radomiu.

Oczywiście, jak to w nauce, będą wyjątki od reguły. Obejmą one periodyki PAN z literaturoznawstwa. Ciekawe.

"Nie ma jednak powodu - stwierdza Wiceprezes PAN - aby na naukowym forum międzynarodowym nie mogły się ukazywać wyniki polskich badań w zakresie archeologii, historii czy muzykologii". O pedagogikę, psychologię, socjologię czy nauki o polityce, nie wspominając już o katechetyce, naukach teologicznych i naukach o prawie nie ma co mówić, bo te - per analogiam - powinny być już od dawna na listach JCR.

Przekazując redakcjom powyższą decyzję Wiceprezes PAN skonkludował - wbrew zresztą powyższym tezom - że jedyną przesłanką wprowadzenia finansowych cięć (...) jest przekonanie, że nauka polska musi reprezentować poziom międzynarodowy. Utrzymywanie czasopism niefunkcjonujących w nauce światowej nie sprzyja rozwojowi - przeciwnie - marginalizuje polskich badaczy, izoluje ich od głównego nurtu badań, a na najlepszych autorów może działać demotywująco".

Komentarz do tej decyzji mógłby być taki - albo członkowie Komisji ds. DUN mają problem z logiką w uzasadnieniu decyzji, albo nie chcą powiedzieć wprost, że ich troską jest zlikwidowanie kosztów na czasopisma komitetów naukowych. Dotychczas nikt pozanaukowo nie legitymizował tego typu decyzji. Być może wiąże się to z kalkulacją przekształcenia PAN w polski Harvard, czyli wiodącą uczelnię państwową. Nie można tak wprost powiedzieć, tylko trzeba kluczyć, ubierać się w szaty zatroskanych o losy polskiej nauki i zdemotywowanych już członków PAN?

Przed nami XXXI Letnia Szkoła Młodych Pedagogów Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN

Przed nami kolejna, już XXXI Letnia Szkoła Młodych Pedagogów organizowana przez Komitet Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk. Jej kierownikiem naukowym po raz dwudziesty czwarty jest prof. dr hab. Maria Dudzikowa, zaś tegorocznym gospodarzem Wydział Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, z ks. prof. dr hab. Janem Niewęgłowskim, Dziekanem Wydziału na czele.

LSMP odbędzie się w dniach 11 – 16 września 2017 r. w Katolickim Centrum Kultury „Dobre Miejsce” w Warszawie przy ul. Dewajtis 3. Celem Letnich Szkół jest wspieranie i stymulowanie rozwoju naukowego młodych pedagogów, w ramach którego tworzone są okazje do uzupełniania i pogłębiania wiedzy, bogacenia własnego warsztatu badawczego, a także możliwości debiutów naukowych oraz promowania najzdolniejszych.

Ważne jest również tworzenie warunków sprzyjających autentycznej integracji środowiska, pracy w dobrej atmosferze i zacieśnianiu więzi międzypokoleniowych. Zajęcia odbywają się w kilku, wypróbowanych już formach, a więc poprzez wykłady, dyskusje panelowe, warsztaty i prezentacje naukowe zaproszonych gości – autorytetów w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych, rozmowy i konsultacje z nimi, problemowe seminaria w małych grupach, wystąpienia i prezentacje dorobku młodej kadry pedagogicznej.

Specyfikę tegorocznej Letniej Szkoły Młodych Pedagogów nada jej temat: Problemy z własnym lub cudzym warsztatem pisarstwa naukowego.

Dociekania Uczestników LSM będą służyły interdyscyplinarnej refleksji nad:

* funkcjami języka w procesie wiedzotwórczym,

* osobliwościami języka szkół, nurtów, paradygmatów w naukach humanistycznych i społecznych,

* odmianami stylowymi współczesnej polszczyzny jako oferty dla pedagogów

* strategiami pisania tekstów, również tych na awans naukowy.

Zakładamy, że kwestie teoretyczne, metodologiczne czy dydaktyczne podjęte wokół zaproponowanego tematu przyczynią się do wzrostu poziomu świadomości językowej i kultury języka pedagogów, udoskonalenia indywidualnych warsztatów pisarskich oraz zajęć dydaktycznych i w rezultacie efektywności w uprawianiu pedagogiki.

Poziom konferencji gwarantuje grono znamienitych gości i tematyka ich wystąpień. Większość zaproszonych na LSMP profesorów jest jednocześnie członkami KNP PAN. Oto alfabetyczna lista profesorów i tytuły ich wykładów:

Ewa Bochno, (UZ), Jak budować warsztat pisarski studentów pedagogiki;

Maria Czerepaniak-Walczak, (USz), Pisanie i recenzowanie raportów z projektów badawczych;

Maria Dudzikowa, (UAM), Metafora w dyskursie naukowym;

Stanisław Gajda, (UO), Komunikacja w nauce w perspektywie lingwistycznej;

Zenon Gajdzica, (UŚ), Sztuka pisania o niepełnosprawności;

Jolanta Maćkiewicz, (UG), Jak pisać prace naukowe;

Krzysztof Rubacha, (UMK), Język fenomenologiczny a behawioralny;

Tadeusz Sławek, (UŚ), Edukacja jako tworzenie i podtrzymywanie kultury nadziei;

Janusz Surzykiewicz, (UKSW), Duchowość jako zasób osobowy i społeczny wyzwaniem dla edukacji;

Bogusław Śliwerski, (UŁ), Pisanie recenzji dorobku na awans naukowy;

Marek Wroński, (PWSZ w Kaliszu), Nierzetelność naukowa w publikacjach pedagogów;

Mariusz Zemło, (KUL), Językowe uwarunkowanie wiedzy.

Ponadto odbędą się warsztaty:

* Język prezentacji medialnej - językiem komunikacji z odbiorcą, prof. UZ dr hab. Marek Furmanek z Zespołem Młodych (UZ);

* Redakcja tekstu naukowego, redaktor dr Jolanta Świetlikowska, (Wydawnictwo Naukowe Katedra) oraz

* Nowe technologie w pracy nad tekstem naukowym, dr Krzysztof Sawicki, (UwB).

Uczestnicy potwierdzają swój udział w Szkole wypełniając i wysyłając Formularz zgłoszeniowy na adres: k.krawiecka@uksw.edu.pl do dnia 30 maja 2017 r.

Przewidywany koszt uczestnictwa w XXXI Letniej Szkole Młodych Pedagogów to 1100 zł. Prosimy o zaplanowanie tego wydatku przy ubieganiu się o granty indywidualne i grupowe, różne formy dofinansowania, ewentualnie we własnych budżetach. W kolejnym komunikacie podamy numer konta do wpłat.

Zaproponowane w zgłoszeniach tematy wystąpień powinny mieścić się w problematyce wyznaczonej profilem tematycznym Szkoły. Szczegółową informację na temat koncepcji prezentacji zgłaszanych na Szkołę przekażemy w następnym komunikacie. Po zakwalifikowaniu tekstów, przewidywany jest ich druk w kolejnym Zeszycie Forum Młodych Pedagogów, a wyróżnione nagrodą audytorium ukażą się na łamach Rocznika Pedagogicznego.

Serdecznie prosimy o upowszechnienie w Waszym środowisku informacji o Szkole, czasem zdarza się, że nie do wszystkich zainteresowanych docierają wiadomości o LSMP. Bardzo serdecznie zapraszają do współtworzenia XXXI LSMP

Kierownik Naukowy XXXI LSMP
prof. zw. dr hab. Maria Dudzikowa
(maria.dudzikowa@wp.pl)

Sekretariat Naukowy XXXI LSMP

Prezydenci Forum Młodych Pedagogów przy KNP PAN kadencji 2016/2017

* dr Kinga Krawiecka (k.krawiecka@uksw.edu.pl)

* dr Maciej Ciechomski (m.ciechomski@uksw.edu.pl)

Dziekan Wydziału Nauk Pedagogicznych UKSW

* ks. dr hab. Jan Niewęgłowski prof. UKSW

i Przewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN.

Apel do Prezesa PAN o zajęcie stanowiska w sprawach fundamentalnych reform w III RP

Dziekan Wydziału I Nauk Humanistycznych i Społecznych Polskiej Akademii Nauk - prof. dr hab. Stanisław Filipowicz
przesłał na ręce przewodniczących komitetów naukowych o raz członków PAN list skierowany do Prezesa PAN prof. Jerzego Duszyńskiego przez czł. rzecz. PAN, prof. dr. hab. Jerzego Wilkina w przekonaniu, że dotyczy on kwestii mających bardzo istotne znaczenie.

LIST OTWARTY

Prof. dr hab. Jerzy Duszyński
Prezes Polskiej Akademii Nauk


Szanowny Panie Prezesie,

Od prawie półtora roku w naszym kraju dokonuje się wiele fundamentalnych reform zmieniających instytucjonalne podstawy funkcjonowania państwa, gospodarki, systemu politycznego, podstaw społeczeństwa obywatelskiego i relacji z innymi krajami. Są to dziedziny i problemy będące przedmiotem zainteresowania oraz troski zarówno zwykłych obywateli, jak i przedstawicieli nauki. Polska Akademia Nauk, jako największy i najważniejszy w kraju podmiot sfery badań, upowszechniania nauki i kształcenia kadr naukowych, obejmujący korporację członków Akademii, kilkadziesiąt instytutów badawczych i prawie sto komitetów naukowych, powinna być bardzo aktywnym uczestnikiem działań związanych z analizą i oceną owych reform.

Głos naukowców w tych sprawach jest oczekiwany i konieczny. Nie można pozostawić wyłącznie politykom spraw i dziedzin funkcjonowania państwa, które będą decydować o rozwoju kraju przez wiele lat. W Statucie Polskiej Akademii Nauk zapisane zostało stwierdzenie, że Akademia „może wypowiadać się w sprawach istotnych dla Narodu i Państwa”. To jest nie tylko możliwość, ale też zobowiązanie i powinność.

Instytuty i poszczególni badacze mają swoje koncepcje kierunków i etapów badań, wynikających z zadań czy wyzwań generowanych przez rozwój danej dyscypliny, czy pola badawczego. Czasem jednak trzeba odpowiedzieć na wyzwania i potrzeby aktualnie generowane przez otoczenie społeczne, gospodarcze czy polityczne, w którym żyjemy. Traktujemy to jako naszą powinność, spoczywającą na naukowcach.
Spośród wielu bieżących, „gorących” spraw zasługujących na szczególne zainteresowanie i zaangażowanie środowiska naukowego, w tym skupionego w Polskiej Akademii Nauk, jest kwestia integracji europejskiej i miejsca Polski w tym procesie.

Uważam ją za kluczową sprawę dla rozwoju naszego kraju w odniesieniu do prawie wszystkich najważniejszych sfer funkcjonowania Państwa: rozwoju społeczno-gospodarczego, suwerenności kraju, bezpieczeństwa, demokracji, znaczenia społeczeństwa obywatelskiego, edukacji, kultury i warunków rozwoju nauki. Prawie trzynastoletni okres członkostwa Polski w Unii Europejskiej oceniany jest przez kompetentnych analityków jako jeden z najlepszych, a może nawet najlepszy, okres w historii naszego kraju. Pozwolił on na awans cywilizacyjny Polski w niespotykanej dotychczas skali.

Tym bardziej szokujące i niebezpieczne jest to, co dzieje się w działaniach władz państwowych i w sferze kształtowania opinii przez media publiczne w odniesieniu do relacji naszego kraju z Unią Europejską. Jest to wielkie zagrożenie dla rozwoju Polski wymagające reakcji wszystkich środowisk, w tym naukowego. Polska Akademia Nauk, a zwłaszcza instytuty badawcze i komitety naukowe skupione w Wydziale I Nauk Humanistycznych i Społecznych powinny zabrać głos i przedstawić stanowisko, poparte argumentami, bazującymi na wynikach badań, szczególnie w następujących sprawach:

- Obiektywnej oceny dotychczasowych rezultatów integracji dla prawie wszystkich dziedzin rozwoju naszego kraju: infrastruktury, spójności społeczno-ekonomicznej, rozwoju regionalnego, rolnictwa, obszarów wiejskich, kultury i wielu innych.

- Oceny możliwości jakie daje pogłębienie integracji europejskiej, zarówno w warunkach uwarunkowań i zagrożeń globalnych, jak i tego co wynika z potrzeb i żywotnych interesów naszego kraju.

- Znaczenia i korzyści integracyjnych wynikających z ewentualnego wejścia Polski do strefy Euro (integracji monetarnej).

- Wzmocnienia suwerenności polityczno-gospodarczej i politycznej naszego kraju, wynikającej z pogłębionej integracji naszego kraju ze strukturami Unii Europejskiej.

- Umocnienia demokracji w Polsce jako członka Unii Europejskiej.

- Poszerzenia możliwości jakie stwarza integracja dla wzmocnienia tożsamości kulturowej kraju, regionów i społeczności lokalnych, w tym tzw. „małych ojczyzn”.

W sferze publicznej jesteśmy świadkami zmasowanej kampanii politycznej wypaczającej obraz znaczenia integracji i miejsca Polski w tym procesie. Naszym obowiązkiem, jako obiektywnych, naukowych analityków jest przeciwstawienie się tym destrukcyjnym zjawiskom. Konieczne jest więc zmobilizowanie środowiska naukowego, zarówno skupionego w Polskiej Akademii Nauk, jak i w innych jednostkach naukowych, w tym uczelnianych, do działań sprzyjających rzetelnej ocenie obecnej sytuacji i wskazania potrzeb oraz perspektyw rozwojowych związanych z dalszym pogłębieniem integracji europejskiej, jako najważniejszego procesu wzmacniającego pozycję zarówno Europy, jak i Polski w skali globalnej.

Niezbędne jest więc zaktywizowanie pracowników naukowych w wielu instytutach badawczych i komitetach naukowych, których przedmiotem zainteresowań jest problematyka społeczna, gospodarcza, polityczna, a także humanistyczna zjawisk związanych z integracją europejską, do podjęcia działań, analiz i formułowania ugruntowanych naukowo propozycji wzmacniających zarówno pozycję Polski w Unii Europejskiej, jak i pozycji Unii w świecie. Odczuwam to jako nasze historyczne, naukowe i zarazem obywatelskie zobowiązanie.

Nikt nie wybaczy Akademii bierności w tej epokowej sprawie i sytuacji!

Zwracam się więc do Pana Prezesa osobiście, do Prezydium Polskiej Akademii Nauk i całego środowiska skupionego w Akademii do podjęcia szeroko zakrojonych, zdeterminowanych i skutecznych działań na rzecz tego przedsięwzięcia, którego cele, potrzeby oraz znaczenie starałem się pokazać w tym liście.

Z poważaniem,

Jerzy Wilkin 28.03.2017

„ŁÓDZKIE EUREKA" 2016 w kategorii "Nauka"

Rada ds. Szkolnictwa Wyższego i Nauki przy Prezydencie Miasta Łodzi przyznała w tegorocznej edycji konkursu "Łódzkie Eureka" 2016 Nagrody za wybitne osiągnięcia naukowe, artystyczne i techniczne. Uroczyste wręczenie Statuetek nastąpiło podczas uroczystej inauguracji XVII Festiwalu Nauki, Techniki i Sztuki w Sali Koncertowej Akademii Muzycznej w Łodzi. Akademickie wydarzenie roku miało wyjątkową oprawę artystyczną, bowiem można było zobaczyć ostatnie już przedstawienie musicalu operowego "Łódź Story" w wykonaniu studentów Wydziału Wokalno-Aktorskiego Akademii Muzycznej w Łodzi oraz zespołu instrumentalnego i Chóru tej Akademii.

Nie wiem, czy podobne wyróżnienia są przyznawane w innych ośrodkach akademickich naszego kraju. W Łodzi od kilkunastu lat dba się o to, by promować miasto jako akademickie i proinnowacyjne. Głównym zatem celem powołanego przez Prezydenta Miasta Łodzi konkursu jest promocja twórców, działających na rzecz rozwoju Łodzi jako ośrodka naukowego i akademickiego. Do wyróżnienia zgłaszane mogą być wybitne osiągnięcia o randze międzynarodowej i krajowej za rok poprzedzający przyznanie wyróżnienia (nagrody PAN, nagrody ministerialne, wyróżnienia i medale zagraniczne, wynalazki i patenty o znaczeniu międzynarodowym, wystawy, festiwale, konkursy lub inne znaczące osiągnięcia).

Prawo zgłaszania kandydatów do wyróżnienia mają: uczelniane komisje nauki, senaty uczelni, rady wydziałów, Prezydium Oddziału Łódzkiego PAN, Prezydium Zarządu Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, grupa inicjatywna złożona z minimum 5 samodzielnych pracowników naukowych. W 2017 r. przyznano w kategorii NAUKA - jedną Nagrodę:

Statuetkę "Łódzkie Eureka" 2016 wręczali - Przewodnicząca Rady ds. Szkolnictwa Wyższego i Nauki przy Prezydencie Miasta Łodzi pani prof. dr hab. Wanda M. Krajewska, Prezes Łódzkiego Towarzystwa Naukowego prof. dr hab. Antoni Różalski oraz wiceprezydent Miasta Łodzi - Krzysztof Piątkowski.

Ucieszyła mnie obecność w czasie tej uroczystości mojego drużynowego 124 ŁDH im. Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w Ośrodku ZHP "Szarych Szeregów" Jacka Jurczakowskiego (obecnie jest on Naczelnikiem Biura Oddziału PAN w Łodzi), za sprawą którego stawałem się pedagogiem. Potem były studia na kierunku "psychopedagogika" na Wydziale Filozoficzno-Historycznym UŁ, a tam znakomici nauczyciele akademiccy, którzy wprowadzali mnie w świat pedagogiki jako nauki: profesor Karol Kotłowski, Stanisław Gerstman, Irena Lepalczyk, Olga Czerniawska, Eugenia Podgórska, Tadeusz Jałmużna oraz wówczas świetni adiunkci, doktorzy - Maria Donevska (z d. Kuźnik), Ewa Marynowicz-Hetka (obecnie prof. zw. dr hab. - kierownik Katedry Pedagogiki Społecznej), Jan Badura, Kazimiera Strawińska , Dariusz Śmierzyński, Wiesława Sieczych czy Dariusz Greulich.

Powyższego typu okoliczności sprawiają, że sięga się pamięcią wstecz do czasu studiów, uzyskiwania kolejnych stopni naukowych i tytułu naukowego profesora oraz pełnienia rozlicznych funkcji, a przecież Nagroda ŁÓDZKIE EUREKA jest dla tych, którzy w poprzednim roku uzyskali wybitne osiągnięcia oraz zostali nagrodzeni lub wyróżnieni na krajowych bądź zagranicznych festiwalach, wystawach, konkursach itp., albo uzyskali nagrody lub odznaczenia rządowe, resortowe, Polskiej Akademii Nauk itp. Są one jednak zawsze pochodną promieniowania Mistrzów szkół naukowych, a nie tylko własnej pracy badawczej, dydaktycznej i organizacyjnej.

Po raz pierwszy to wyróżnienie trafiło do przedstawiciela PEDAGOGIKI ze społeczności akademickiej Wydziału Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, za co wyrażam w tym miejscu podziękowanie dla jego kierownictwa - władzom dziekańskim, profesorom UŁ: Danucie Urbaniak-Zając, Elżbiecie Kowalskiej-Dubas, Alinie Wróbel, Annie Paszkowskiej-Rogacz i dr Annie Tyl. Piszę o tym dlatego, że w tym środowisku - z kilkuletnią przerwą - miałem zaszczyt zdobywania wiedzy i umiejętności wspomagających moją pasję naukowo-badawczą i edukacyjną, a realizowane projekty badawcze były wynikiem współpracy z uczonymi kilku pokoleń.

W kategorii SZTUKA przyznano dwa wyróżnienia:

- reżyserowi Grzegorzowi Wiśniewskiemu

- dr hab. Ludwice Żytkiewicz-Ostrowskiej z Akademii sztuk Pięknych im. Władysława Strzemińskiego w Łodzi.

W kategorii TECHNIKA - nagroda miała charakter zespoły, bowiem Statuetkę odebrał dr hab. Grzegorz Granosik z Politechniki Łódzkiej wraz ze swoimi doktorantami. Każdego roku można ten zespół spotkać w Manufakturze, gdzie wystawiają skonstruowane przez siebie roboty.

WOBEC PYTAŃ O TERAŹNIEJSZOŚĆ I ZMIANĘ

Wczoraj rozpoczęła się Na Wydziale Nauk Pedagogicznych Dolnośląskiej Szkoły Wyższej we Wrocławiu trzydniowa Ogólnopolska Konferencja Naukowa: "Kultura – Demokracja – Edukacja". Zgromadziła naukowców z całego kraju nie tylko ze względu na interdyscyplinarną problematykę o charakterze filozoficznym, politologicznym, kulturoznawczym, psychologicznym, socjologicznym i pedagogicznym, ale także z uwagi na jubileusz tej Uczelni, która obchodzi swoje 20-lecie. Program konferencji został objęty patronatem Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN.

Merytoryczne przesłanki do debaty zostały przygotowane kilka miesięcy temu, toteż nic dziwnego, że spotkała się ona z tak dużym zainteresowaniem, że Organizatorzy musieli przygotować równolegle pracujące sekcje tematyczne. Jak zapisano w założeniach:

Teraźniejszość – nasza współczesność – jest czasem końca wytwarzania podmiotu, końca prostego, opartego na reprodukcji kultury powielania norm i wartości przeszłych pokoleń. Obserwujemy dzisiaj dynamiczny rozwój ideologii osobistej wolności czy nawet dowolności. Dominującą narracją współczesności staje się więc pozór wolności wyboru, stanowienia o sobie i posiadania kontroli nad rzeczywistością. Uwiedzeni ideą wolności współcześni indywidualiści mają jednak nowe, nieznane dotąd problemy.

Są to problemy związane z samoświadomością, rozumieniem i opisem otaczającego ich świata. Już nie wielkie zbiorowości, już nie tradycje przekazywane z pokolenia na pokolenie oraz wpisane w nie nakazy i zakazy, które były dotąd oczywistymi regułami jednostkowych zachowań, stają się podstawą określającą ludzką egzystencję. Dzisiaj (pozornie?) każdy może wymyślić się dowolnie, wielokrotnie i na nowo.

Ciągłość i problematyczność tego procesu wymyślania albo konstruowania siebie wynika z tego, że pewne, pełniące dotychczas rolę drogowskazów reguły, normy i wartości straciły swoją niepodważalną pozycję kulturowych aksjomatów oraz tego, że niczego nie można dzisiaj przewidzieć – tak w obszarze własnego, jak i społecznego życia. Podstawową kategorią, określającą ludzkie życie dzisiaj jest zmiana, która dzieje się w wielu płaszczyznach życia społecznego, w tym przede wszystkim w sferach:

1. kulturowej, związanej z nowymi wartościami czy ideologiami, w tym dotyczącymi tożsamości;

2. społecznej, związanej z pojawieniem się nowych ruchów społecznych, alternatywnych wobec tradycyjnych reguł społecznego życia;

3. ekonomicznej, związanej z przemianami gospodarczymi, nowymi sektorami gospodarki oraz nierównościami;

4. technologiczno-informacyjnej, związanej z przemianami środków komunikacji masowej.

Pragniemy zachęcić Państwa do poszukiwania odpowiedzi na wyłaniające się w związku z tymi zmianami pytania: Jak zmiany te przejawiają się w codziennym życiu każdego z nas? Jak ujawniają się w naszych praktykach społecznych? Jak wobec tych zmian zachowuje się jednostka oraz wspólnota? Jak sobie z nimi radzi, czy i jak je przezwycięża? Jakie nowe, nieznane dotąd problemy społeczne one generują? Czy i w jaki sposób odpowiedzią na nie może być edukacja? Czego dzisiaj potrzebuje jednostka oraz wspólnota? Jakie instytucje, jakie ideologie, a także jakie wizje społecznego świata mogą potrzeby te zaspokoić? Oto pytania, wokół których warto podjąć dyskusję przekraczającą ramy jednej dyscypliny naukowej.

Kategorie demokracji, kultury i edukacji mogą tworzyć ramę dla formułowania takich pytań oraz poszukiwania odpowiedzi na nie. Nie postrzegamy ich przy tym jako odrębnych sfer rzeczywistości, ale jako wzajemnie splecione wymiary indywidualnych i zbiorowych doświadczeń kierujące uwagę na różne sposoby rozumienia ludzkiej sprawczości oraz czynników, które ją ograniczają lub określają jej potencjał. Pytania o teraźniejszość i zmianę – obecne zarówno w debatach publicznych, jak i w prywatnych rozmowach – wymuszają dyskusję nad statusem tych kluczowych kategorii zaproponowanych jako główne punkty odniesienia.

Debata wokół tych problemów wpisuje się w tradycję dyskusji naukowych toczonych w środowisku Dolnośląskiej Szkoły Wyższej od dwudziestu już lat. Niniejszym zapraszamy przedstawicieli różnorodnych dziedzin wiedzy (pedagogiki, filozofii, socjologii, antropologii kulturowej, psychologii, politologii, ekonomii, nauk o komunikacji itp.) do wspólnej rozmowy wokół zaproponowanych zagadnień.

W godzinach przedpołudniowych miała miejsce debata na kanwie publikacji w znakomitym kwartalniku naukowym DSW - "Teraźniejszość-Człowiek-Edukacja" , zaś popołudniową sesję plenarną otwierał swoim wystąpieniem prof. dr hab. Zbigniew Kwieciński z UMK w Toruniu mówiąc na temat: Niespełnienie i bezradność. Edukacja wobec zapaści społeczeństwa wychowującego. Prof. DSW dr hab. Mirosława Nowak-Dziemianowicz poszukiwała w socjologicznych teoriach tożsamości jednostki odpowiedzi na pytanie: Kiedy zmiana może być dobra?

Prof. dr hab. Marek Konopczyński z Uniwersytetu w Białymstoku skomentował Raport NASK, o którym już wcześniej pisałem w blogu, a dotyczący funkcjonowania dzieci, młodzieży i dorosłych w rzeczywistości poszerzonej. Natomiast prof. dr hab. Małgorzata Sekułowicz z DSW we Wrocławiu dokonała przeglądu zmian w ciągu minionych 20 lat w pedagogice specjalnej z perspektywy badań i upowszechniania ich wyników w jej macierzystej uczelni.

Mój referat nosił tytuł: Niszczenie edukacji (i/w) demokracji stanowiąc podsumowanie czterech etapów badań (od powstania NSZZ "Solidarność" do 2016 r.). Od początku transformacji politycznej Polski w 1989 r. angażowałem się w zmianę oświatową, która miała spowodować, że oświata nie zostanie pokonana przez politykę, jeżeli polityka pozostawi szkolnictwu pole wolności do ustrojowej i wewnątrzinstytucjonalnej samorządności.

Możemy po prawie 28 latach przemian politycznych dokonać swoistego, a w moim przypadku już kolejnego obrachunku z zaangażowania podmiotów edukacji na rzecz demokratyzowania szkolnictwa i polityki oświatowej lub przeciwdziałania tym procesom w każdym z czterech pól nabywania przez nauczycieli, uczniów i rodziców tożsamości społecznej.

W latach 1989-2016 moja aktywność naukowo-oświatowa na rzecz teorii, współczesnej myśli i praktyki w powyższym zakresie prowadzona była w kilku zakresach:

I – lata 1989-1996: prowadziłem badania w działaniu w ramach zaangażowania w roli rodzica w powołanie do życia i kierowanie społeczną radą szkoły przy jednej z łódzkich szkół podstawowych. Wyniki studiów i analiz jest książka "Klinika szkolnej demokracji" (Impuls, Kraków 1996);

II - lata 1996- 2002: Analiza prawa oświatowego, szkolenie członków rad szkolnych oraz wydanie poradnika dla samorządowców, nauczycieli, rodziców i uczniów (Impuls, Kraków 2002);

III – lata 1996-2016 prowadzenie działalności oświatowej, eksperckiej na rzecz uspołecznienia szkolnictwa publicznego. Analiza dyskursów politycznych i oświatowych na temat uspołecznienia szkolnictwa publicznego , wynikiem której jest książka "Współczesne problemy edukacji. Dekonstrukcja polityki oświatowej III RP" (WAiP, warszawa 2009).

IV – lata 2011-2013 przeprowadzenie badań empirycznych (reprezentatywnych) w 16 województwach na temat uspołecznienia szkolnictwa publicznego. Wyniki zostały opublikowane w książce "Diagnoza uspołecznienia publicznego szkolnictwa III RP w gorsecie centralizmu" (Impuls, Kraków 2013).



Przywołałem także dwa projekty badawcze doktorantów i doktorów:

- W 2007 r. powstałą pod opieką naukową Marii Dudzikowej pierwszą dysertację doktorską Marka Mencla pt. Funkcjonowanie rady szkoły w szkole podstawowej na przykładzie publicznych szkół podstawowych w Kaliskiem, która została obroniona na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu;

- w 2014 r. publikację Danuty Urygi i Elżbiety Gozdowskiej pt. Rada szkoły – między ideą a społeczną praktyką .

Ta pierwsza publikacja potwierdziła, że: "Rodzice nie byli mentalnie gotowi do udziału w demokratycznych strukturach, jakimi były rady szkoły. Jako zwykli członkowie rady pełnili w niej raczej bierną rolę (rutynowe pełnienie obowiązków, wykonywanie zadań, nad którymi czuwał nauczyciel).Natomiast rodzice, którzy byli przewodniczącymi rady szkoły, pełnili w radzie różne role, najczęściej - służebne wobec dyrektora. Rodzice zajmowali się więc w radzie szkoły (w ogóle w szkole) tylko tym, na co pozwalał dyrektor, okoliczności lub ich mentalność, a skupiali się najczęściej na tworzeniu bazy pomocy materialnej dla szkoły – byli wykonawcami lub podwykonawcami ustaleń rady, w której przewodzili nauczyciele" (s. 169).

Natomiast w ostatniej rozprawce autorek z Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie mamy do czynienia z socjologicznym obrazem patologii, dysfunkcjonalności, niemożności, oporu władz oświatowych wszystkich szczebli nadzoru na dokończenie rewolucji Solidarności lat 1980-1989. Nadal ma miejsce redukowanie szans do samoregulacji, autonomii i rzeczywistej samorządności podmiotów edukacyjnych. Autorki dokumentują to wynikami badań, jakie przeprowadziły na terenie szkół województwa mazowieckiego. Dzięki jakościowej diagnozie w pięciu szkołach mamy możliwość poznania prawdy o radach szkolnych w opinii ich podmiotów. Odsłaniają bowiem specyfikę łamania i lekceważenia prawa oświatowego przez dyrektorów szkół czy nauczycieli, pozoranctwa, poczucia bezradności, ale i nadziei nauczycieli czy rodziców, ich zaangażowania, autentycznej troski o losy środowiska szkolnego.

Nie zmienimy szkolnictwa, jeśli nie zaczniemy pracować nad praktyką jego demokratyzacji na wszystkich możliwych poziomach zarządzania, kierowania i współdziałania z jego kadrami. Specyfika systemu oświaty, jak i innych usług publicznych polega na tym, że decyzje podejmowane dziś, owocują w dalszej perspektywie czasowej. Reformowanie oświaty jest zatem procesem długofalowym. Silny nacisk doraźnych interesów (polityków, urzędników, związków zawodowych) paraliżuje proces zmian i opóźnia konieczne decyzje.

Edukacja szkolna w swoich założeniach powinna służyć maksymalizowaniu potencjału rozwojowego uczniów, sprzyjać osiąganiu przez nich sukcesów, gdyż one właśnie mogą być tym niezbędnym kapitałem w ich dalszym życiu, ale nie tylko. Rozwój edukacji i upowszechnianie wykształcenia ogólnego jest warunkiem koniecznym prawidłowego rozwoju kraju, jego gospodarki i jakości usług, determinując zarazem standard życia całego społeczeństwa. Niski poziom wykształcenia społeczeństwa jest główną barierą cywilizacyjnego rozwoju kraju i jego obywateli.

Potrzebna jest krytyczna refleksja nad ukształtowanym już w XIX wieku, a wciąż niestety obowiązującym – centralistycznym systemem zarządzania oświatą w strukturach państwowych, który ugruntował nie tylko model dyrektywnego, autorytarnego kierowania instytucjami oświatowymi, ale i utrwalił ich formalno-organizacyjny charakter. W tak hierarchicznie pojmowanym systemie oświatowym, w którym występuje pionowa i o zróżnicowanym terytorialnie zasięgu stopniowalność całego układu i jego subsytemów, wszelkie formy samorządności powoływane są odgórnie, a jeśli nawet dopuszcza się możliwości ich oddolnego tworzenia (np. rady szkoły), to i tak zakres ich zadań oraz funkcji określany jest przez władze centralne.

W sposób niezgodny z ideą demokracji upowszechniło się w społecznościach edukacyjnych przekonanie, że wzajemne stosunki władz oświatowych z dyrektorami szkół, dyrektorów z nauczycielami oraz tych ostatnich z uczniami i ich rodzicami muszą być oparte na autorytecie wyżej usytuowanej w społecznej hierarchii osoby, przy czym przez autorytet rozumie się określony stopień posłuszeństwa czy podporządkowania.

Znacznie szerzej, z wykorzystaniem metafory "meblowania" szkolnej demokracji, piszę o deformacji polskiej demokracji w szkolnictwie w książce, która ukaże się w tym roku w serii wydawniczej pod redakcją Marii Dudzikowej - "Kultura Szkoły".


Zainteresowani mogą obejrzeć i wysłuchać wykłady plenarne.