Wylewanie sześciolatków z kąpielą

Gorąco popieram Stowarzyszenie - Rzecznik Praw Rodziców w protestach, które od wielu miesięcy przekazuje sygnały ostrzegawcze MEN w związku z resortowym bublem prawnym, w wyniku którego ofiarami podjęcia wcześniejszej edukacji szkolnej stają się dzieci. Nie wszystkie, to prawda, ale przecież każde dziecko jest "nasze". Żadne nie powinno być pozbawione szans na właściwą opiekę i edukację, bezpieczną, wartościową i godną jego indywiduum. Rodzice sześciolatków zaufali państwu, dyrekcji szkoły, nauczycielowi, że skoro padło z ich strony zobowiązanie o właściwym przygotowaniu placówki i jej kadr do realizacji nowych zadań, to ich dziecko będzie miało zapewnione warunki do własnego rozwoju. Nie wystarczy przecież poprzestanie na sprawach istotnych, jak np. wydzielenie specjalnych pomieszczeń do zajęć edukacyjnych dla takich dzieci, wyposażenie ich w odpowiednie pomoce dydaktyczne, dobór właściwego nauczyciela, jeżeli pomija się w instytucji edukacyjnej najważniejszą istotę, jaką jest DZIECKO.

Porażające są informacje tego Stowarzyszenia o tym, że dzieci, które nie były jeszcze dojrzałe do podjęcia edukacji szkolnej, zostały przyjęte do realizacji obowiązku szkolnego, po czym, jak szkoła sobie nie poradziła z tym zadaniem, pozostawiła dziecko i jego rodziców samym sobie. Okazuje się, że niedojrzałe jeszcze do takiej edukacji dzieci nie mogą powrócić do przedszkola, gdyż zgodnie z art. 16 ustawy o systemie oświaty obowiązku szkolnego nie można realizować w przedszkolu. Mają zatem zamkniętą drogę, gdyż ustawodawca nie przewidział takiej sytuacji. Nie został także uruchomiony system wsparcia nie tylko takich dzieci, ale i ich nauczycieli, którzy stali się wraz z nimi ofiarami systemowego rozwiązania. Cofnięcia dziecka do przedszkola nie przewiduje prawo oświatowe, ani żaden z jego aktów wykonawczych.

Mateusz Pilich, prawnik, ekspert od prawa oświatowego stwierdza dla "Rzeczpospolitej": "Przepisy wprowadzające reformę obniżającą wiek szkolny zostały bardzo źle skonstruowane. Prawo powinno być doprecyzowane w szczegółach tak, aby obywatel był odpowiednio chroniony. W tym wypadku tak nie jest. W efekcie nowelizacja o ustawie oświaty narusza zasadę zaufania do państwa prawa."

Nie po raz pierwszy władze MEN chciały mieć sukces polityczny ... kosztem dzieci.

Kampania wrześniowej propagandy oświatowej

Zbliża się rok szkolny, więc partie polityczne w naszym kraju muszą to wykorzystać dla swoich celów, by zwrócić przy tej okazji uwagę na swój program, swoich ludzi i projekty, których realizacja będzie nadal rujnować polską scenę oświatową. Każdy chce załatwić przy tej okazji jakiś swój "biznes", interes osobisty, bo przecież ten społeczny, którego ofiarami w końcowym efekcie stają się uczniowie i nauczyciele, ale także rodzice dzieci, nie jest tu istotny.

Co może być dla polityków okazją do głoszenia postulatów zmian? Musi być jakieś wydarzenie, pretekst, impuls, najlepiej jakaś patologia społeczna, afera, skandal, niedociągnięcia, niedoskonałości, czyjeś błędy. Okazja już jest - afera goni aferę, korupcja korupcję, no i zbliża się nowy rok szkolny! Hurrrra! Wreszcie będzie można wrzucić na wysypisko narodowych problemów wszystko, co się tylko nam nie podoba i obciążyć winą za to nauczycieli, polską edukację. Wszelkie negatywne zjawiska, oczywiście nie swoje, a pośrednio związane z oświatą, są wyjątkową wodą na młyn, by mielić nieustannie propagandowe ziarna na konto przyszłego sukcesu politycznego. Nie chodzi przecież o to, by zatroszczyć się o polską edukację, tylko by rozliczyć, odebrać, wymienić jednych na drugich, pokazać własną figurę polityczną mimo, że nie jest jeszcze dobrze wyćwiczona, że niewiele wie i potrafi.

Pojawiają się na scenie politycznej nowi aktorzy. Ostatnio takim lanserem troski o oświatę i naukę został dyrektor Centrum Nauki "Kopernik", który stwierdził, że:
"Historia nowoczesna Polski pokazuje, że scentralizowane modele zarządzania się nie sprawdzają. Scentralizowana gospodarka i centralne planowanie zbankrutowały. Ale bankructwo ekonomii łatwiej zauważyć, bo np. nie można nic kupić w sklepach. Dużo trudniej dostrzec bankructwo edukacji, bo to są wartości, które erodują powoli. Nie wierzę w możliwość odgórnej, głębokiej reformy, która byłaby skuteczna. Taka reforma zwykle ogranicza się do zmian o charakterze instytucjonalnym, natomiast tu nie instytucje mają znaczenie, ale ludzie i relacje".

Wszystko to prawda, tylko myśmy ją stwierdzili kilkadziesiąt lat temu, kiedy m.in. zapisane zostały przez stoczniowców w Gdańsku w 1980 r. postulaty społeczne "Solidarności", kiedy ruch podziemnej oświaty formułował nie tylko diagnozy na temat - w dużej mierze - patologicznego systemu szkolnego doby PRL, ale i projektował jego zmiany na rzecz koniecznej jego decentralizacji i usamorządowienia. I co z tego, skoro od 1993 r. mamy w Polsce restytucję centralizmu demokratycznego (dawnej pseudodemokracji socjalistycznej), autorytaryzmu partyjnego w zarządzaniu sprawami publicznymi, obywatelskimi, społecznymi, chociaż przy uwolnieniu prawa do samoorganizacji narodu w instytucjach i organizacjach pozarządowych czy oddolnych inicjatywach osób niezrzeszonych. Piszę jednak o oświacie publicznej, która została zawłaszczona przez będące u władzy partyjne środowiska polityczne, manipulujące nią bez jakiejkolwiek strategii i perspektywy rozwoju naszego społeczeństwa z punktu widzenia dobra ogólnego.

MEN prowadzi rekrutację do szkół w całym kraju

To rzeczywiście wyjątkowa sytuacja jak na postsocjalistyczne państwo w Unii Europejskiej, że Ministerstwo Edukacji Narodowej prowadzi rekrutację sześciolatków do szkół podstawowych. Jest to jeszcze jeden dowód na to, że w naszym kraju nadal obowiązuje centralizm polityczny, administracyjny. Co z tego, że szkoły podstawowe sa prowadzone przez samorządy, co z tego, że nadzór pedagogiczny nad nimi sprawują kuratoria oświaty, skoro władze resortu nie mogą tego ani pojąć, ani zaakceptować, tylko nieustannie chcą prowadzić polską oświatę za rączkę, odgórnie, dyrektywnie. Czyżby MEN stracił już całkowicie zaufanie do swoich jednostek terenowych? Czyżby władze tego resortu przestały brać pod uwagę to, co ma miesjce w terenie?

Być może w gamchu na al. Szucha duch totalitaryzmu ściska umysły władzy, podtrzymując jej poczucie koniecznego wpływu na to, co ma mieć miejsce w szkołach w całym kraju. Jeszcze tli się nadzieją, że że jakiś rodzic zajrzy na stronę MEN i przeczyta w aktualnościach, że: Rekrutacja do szkół podstawowych na rok 2012/2013 jeszcze się nie zakończyła - do końca sierpnia rodzice mogą podjąć lub zmienić decyzję i nawet teraz - zamiast do przedszkola, zapisać dziecko sześcioletnie do pierwszej klasy. Zmiana decyzji jest możliwa również w sytuacji, gdy dziecko zostało już zapisane do przedszkola. Co zrobić, jeśli rodzice zmienili zdanie i jednak chcieliby, żeby ich sześciolatek poszedł do szkoły? Wystarczy, żeby zgłosili się do dyrektora szkoły, któremu decyzję o przyjęciu dziecka do pierwszej klasy umożliwiają przepisy ustawy o systemie oświaty.

Ta próba przekonania jest dość żałosna, bo przecież rodzice wszystkich sześciolatków nie mieszkają w Warszawie, więc jeśłi mają jakiekolwiek wątpliwości, dylematy, to w pierwszej kolejności poszukują ich rozwikłania w swoim miejscu zamieszkania. Doprawdy nie jest im do tego potrzebne MEN. Komentarz prawny na stronie resortu jest tylko częściowo zgodny z prawdą i obowiązującymi regulacjami w naszym kraju. MEN przypomina: od roku szkolnego 2009/2010 dzieci w wieku 6-lat zyskały możliwość nauki w pierwszej klasie bez specjalnych, wymaganych wcześniej zaświadczeń. W tym samym roku zaczęła obowiązywać nowa podstawa programowa, uwzględniająca możliwości i potrzeby edukacyjne dzieci sześcioletnich. Tę samą podstawę, przygotowaną dla sześciolatków realizują dzieci, których rodzice zapisali do klas pierwszych w wieku lat siedmiu. Dziecko rozpoczynające naukę szkolną jako 6-latek, przechodząc kolejne etapy edukacji będzie realizowało również nową podstawę programową dostosowaną do swoich możliwości.


Skoro tak, to MEN powinno rzetelnie poinformować rodziców, którzy nie posłali i nie zamierzają skierować swoich sześciolatków do szkoły podstawowej (dokonuję adaptacji komunikatu MEN):

Przypominamy: od roku szkolnego 2009/2010 dzieci w wieku 6-lat zyskały możliwość nauki w pierwszej klasie bez specjalnych, wymaganych wcześniej zaświadczeń. W tym samym roku zaczęła obowiązywać nowa podstawa programowa, uwzględniająca możliwości i potrzeby edukacyjne dzieci sześcioletnich. Tę samą podstawę, przygotowaną dla sześciolatków dzieci mogą jednak nadal realizować w przedszkolach, bez zapisywania ich do klas pierwszych. Dzieci te będą mogły rozpocząć naukę szkolną jako 7-latki, w kolejnym roku szkolnym 2013/2014 bez żadnych dla nich strat z tego tytułu.

Co zyska sześciolatek nie idąc do pierwszej klasy? Będzie mógł aktywnie zdobywać wiedzę dostosowaną do wieku oraz indywidualnych zdolności, rozwijać dotychczasowe zainteresowania i talenty oraz odkrywać nowe. Będzie miał możliwość uczyć się języka obcego w ramach nadobowiązkowych zajęć, stawać się bardziej samodzielnym, odważnym i pewnym siebie, uczyć się nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i dorosłymi, rozwijać umiejętność rozwiązywania problemów i współpracy w grupie.

W jaki sposób rodzic może poznać, czy dziecko jest gotowe do rozpoczęcia nauki w szkole? Przed podjęciem decyzji warto obserwować, jak dziecko zachowuje się w różnych sytuacjach życiowych - w przedszkolu i w domu. Trzeba słuchać jak mówi, przyglądać się, jakie czyni postępy. Całościowe spojrzenie na dziecko pomaga rodzicowi odpowiedzieć na pytanie, na ile chętnie sześciolatek będzie się uczyć, uważać podczas zajęć, zgodnie bawić się z innymi dziećmi, a także, czy samodzielnie ubierze się.
Jeśli dziecko nie osiągnęło jeszcze dojrzałości w powyższym zakresie, warto je pozostawić w przedszkolu.


Na stronie MEN powinno być zamieszczone ostrzeżenie: Drogi Rodzicu sześciolatka, zapisując dziecko do szkoły bierzesz na siebie odpowiedzialność za powstałe u niego z tego tytułu straty psychiczne. Kto bowiem rozpoczął edukację szkolną, nie może być z niej przeniesiony z powrotem do przedszkola. Chyba, że dyrektor szkoły ma dobrą wolę ... a tą, jak wiadomo, jest wybrukowane piekło.

Wakacje z WC i od szkoły

Tego lata ogromne zainteresowanie wzbudzała obecność w Sopocie, przed wejściem na molo, słynnego WC, czyli Wojciecha Cejrowskiego. Tam właśnie rozbił swój namiot w hawajskim stylu, przed którym znakomity podróżnik, dziennikarz-reportażysta pojawiał się głównie w weekendy. Na co dzień sprzedawano tam ubrania we wspomnianej stylistyce, a rozpoznawalne na W. Cejrowskim w jego reportażach, książki tego Autora czy płyty DVD z jego filmami z podróży po świecie. Kto miał to szczęście tak jak ja, że trafił akurat na obecność Mistrza reportażu, to miał możliwość zamienienia z nim chociaż paru zdań, zapytania o coś czy poproszenia go o autograf. Niektórzy dziennikarze pisali, że ponoć dawał przechodniom możliwość zrobienia sobie z nim zdjęcia za... odmówienie modlitwy "Ojcze nasz". Nie mogę tego potwierdzić, gdyż ode mnie, ani od tłumnie otaczających go w tym momencie turystów, tego nie oczekiwał. Wkrótce jednak okazało się, że prezydent Sopotu kazał się WC wynieść z Sopotu, gdyż jego namiot nie spełniał kolorystycznych standardów tego miasta. Urzędnicy zobowiązali ponoć wszystkich, wystawiających w tym mieście swoje sklepiki czy namioty, by były w kolorze pastelowym, z delikatnym brandingiem. Namiot Wojciecha Cejrowskiego określili mianem "kiczowatego"" i sprzecznego z powyższą normą, toteż rozwiązano z nim umowę i kazano mu opuścić miasto. Na szczęście przyjęli go życzliwie i bez takich oczekiwań mieszkańcy Gdyni. Być może są tam mniejsze wpływy Platformy?

Namiotów w każdym kurorcie nadmorskim, nadjeziorskim czy górskim w naszym kraju nie można było nie dostrzec, gdyż pełno ich było obok straganów, hangarów czy kramików z różnego rodzaju gadżetami, "chińskim" badziewiem, czyli rzeczami zbędnymi w naszym życiu, tandetnymi, ale "ozdabiającymi" dziecięce lub młodzieżowe ciało i odzież lub nawet zastępującymi tę ostatnią. W Sopocie też było ich pełno, ale ... miały odpowiednią kolorystykę. Najbardziej niestrawne i szkodliwe dla zdrowia potrawy dzieciaki spożywały właśnie w ramach "czasu wolnego", jaki miały do dyspozycji w mieścinie goszczącej je na wypoczynku. Tym samym okazało się, że tak misternie konstruowane przez nauczycieli w ciągu roku szkolnego cele kształcenia i wychowania w ramach m.in. edukacji zdrowotnej poszły na marne wraz ze śmierdzącym olejem w przydrożnej frytkarni.

Chcąc przejść chodnikiem czy wydeptaną przez turystów ścieżką do jakiegoś urzędu, sklepu spożywczego czy kiosku "Ruchu", trzeba było przeciskać się między tłumem kolonistów, wczasowiczów, czyli mówiąc krótko - OBCYCH w mieścinie. Oblegali oni bowiem wspomniane kramy w poszukiwaniu nie tylko zmysłowych doznań, ale i jakiegoś upominku z wakacji dla swoich bliskich.

W ubiegłym roku modne były okrągłe, metalowe znaczki z nadrukiem (buttons) z zapięciem do toreb, plecaków czy teczek, które miały być kwintesencją popfilozofii życia, w stylu: "Bombowy dziadek", "Babcia na medal", "I love", "Kocham mamę, kocham tatę, a najbardziej za wypłatę" itp. Takie znaczki od lat są wykorzystywane jako gadżety reklamowe w różnego rodzaju kampaniach politycznych, społecznych, do okolicznościowych imprez kulturalnych, sportowych lub środowiskowych czy wreszcie do promowania wizerunku firm, wprowadzania na rynek nowego produktu. Ktoś postanowił zbić na nich interes, opatrując je treścią, która w niektórych przypadkach powinna być dostępna od lat 18, gdyż wulgaryzmy stały się na nich bardzo modne. Do tego można kupić z tym samym napisem kubek, brelok, czapkę, a nawet podkładkę pod mysz.

Nieustannie jednak dużym wzięciem, i to niezależnie od roku, cieszą się koszulki z nadrukiem. Tu fantazja twórców napisów sięga od romantyzmu do wulgaryzmu, od przedszkola do kibola. Zapytałem jednego ze sprzedawców, które T-shirty najchętniej kupuje przebywająca na koloniach czy obozach młodzież szkolna? Okazało się, że te z napisem: "Szkoła jest jak WC. Chodzę bo muszę". Ciekawe, czy przyjdą 3 września do szkoły dlatego, że mają potrzebę?

Sezon "łowiecki" na studia pedagogiczne

Wchodzimy w fazę zabiegania przez założycieli tzw. wyższych szkół prywatnych w wielkich aglomeracjach miejskich o studentów pierwszego roku, gdzie studia na kierunku pedagogika oferuje kilka takich szkół, niezależnie od tego, że są jeszcze wolne miejsca w państwowych uniwersytetach czy akademiach oraz w uczelniach niepublicznych z uprawnieniami akademickimi (z uprawneiniami do nadawania stopni naukowych i tytułu naukowego). Kandydaci mogą nie mieć rozeznania w tym, co potencjalnie jest trwałe, a co chwilowe oraz czy podjęcie studiów nie zakończy się koniecznością po jakimś czasie zmiany placówki na bardziej wiarygodną.

Tak, jak ulicami miast przejeżdżają samochody (w Warszawie są to np. Fiaty 126p) z reklamą typu: "Chwilówki", "Gotówka od ręki", "Kredyt natychmiast" itp.), proponującą naiwnym i/lub zdesperowanym klientom pożyczkę gotówki przy jej bardzo wysokim oprocentowaniu, tak też i wspomniane "wsp" zachęcają kandydatów na studia banerami typu: "Darmowe semestry", "Tablety", "ipod dla każdego", "Skrócenie studiów o jeden semestr", "Kształcenie na odległość", "Darmowe podręczniki", "Brak opłaty wstępnej", a nawet dowożenie na zajęcia, czyli "akadembusy" itp. Można porównać hasła, jakimi operują oferenci tzw. "chwilówek" z tymi, jakie są na stronach internetowych niektórych szkół wyższych: "Spróbuj! Szybko, wygodnie i korzystnie", "Łatwiej się nie da!", "Chwilówka za darmo", "Dzisiaj Wniosek - Jutro Gotówka", "Minimum formalności", "Pożyczki przez Internet", "Sprawdź i wyślij Prosty Formularz w 1 minutę!" itp.

No proszę, a miało być wraz z reformą szkolnictwa wyższego lepiej, o wyższym standardzie. Tymczasem i w tym sektorze przecena goni przecenę, a w tle promocja promocję. Ciekawe, czy od października będzie miał w niektórych z tych szkółek kto prowadzić zajęcia, bo już w okresie wakacyjnym założyciele niektórych "wsp" pozbawili wypłat comiesięcznych wynagrodzeń swoich dotychczasowych nauczycieli akademickich i pracowników administracyjno-technicznych, oferując im "zaliczkę" na poczet ewentualnego wyrównania, jeśli do szkoły trafi odpowiednia liczba kandydatów albo pozbawiając kadry dotychczasowych dodatków do płacy podstawowej, określanych często mianem premii. Tu, jak w korporacjach i piramidach finansowych, ściąga się z urlopów niektórych pracowników, by zaprząc ich do bardziej intensywnego wspomagania kampanii reklamowej. Jak informuje Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego jedna piąta szkół wyższych w Polsce znajduje się na minusie finansowym. Szkody finansowe dotykają nawet najpopularniejsze uczelnie państwowe, szczególnie typu politechnicznego. Coraz mniejsza liczba studentów przyczynia się do mniejszych dochodów z opłat za studia, a także realnego zmniejszania dotacji państwa na szkoły publiczne. Jednocześnie rosną koszty utrzymania infrastruktury szkolnej, czyli ceny energii i mediów czy wynajmu budynków.

Dochodzi już w niektórych szkołach do tego, że pracownik może liczyć na zachowanie stałego zatrudnienia lub premię, jeśli pozyska dla swojej "wsp" określoną liczbę kandydatów na studia. Tu zaczynają obowiązywać takie same zasady rynkowej walki o klienta, jak w przypadku rynku ubezpieczeń czy finansów, gdzie pracownicy określonej korporacji usiłują wciskać niezorientowanym klientom tzw. "nowe produkty", a sami otrzymują z tego tytułu odpowiednie profity. Otrzymałem informację, że do tej akcji włącza się nawet studentów z samorządu obiecując im bezproblemowe ukończenie studiów, czyli otrzymanie dyplomu.

Historyczna eks-misja

Przecieram oczy ze zdumienia, kiedy otrzymuję kolejne doniesienia medialne o tym, że Instytut Pamięci Narodowej ponoć ma być wyrzucony z budynku na bruk, gdyż organ właścicielski, a jak rozumiem jest nim polskie państwo, nie uregulował przez tyle lat statusu własnościowego jego siedziby. Ta bowiem znajduje się przy ul. Towarowej 28 w Warszawie, gdzie z budżetu państwa zostało zainwestowanych w remont i jej dostosowanie do realizacji statutowych zadań 17 mln zł, a w ub. piątek sprzedano ją spółce GHN związanej firmą deweloperską Skanska Property. Ta zaś nie zamierza ujawnić planów związanych ze swoją inwestycją. Słusznie. Mnie też nie interesuje to, co chce zrobić z budynkiem jego nowy właściciel. Może bowiem wypowiedzieć umowę najmu, a może ją przedłużyć na skutek rwetesu, jaki powstał w tych dniach w tej sprawie.

Zastanawiam się nad tym, jak jest możliwe w naszym państwie tak rozrzutne gospodarowanie majątkiem publicznym z naszych podatków, które miały służyć ważnym sprawom narodowym? Według prof. Antoniego Dudka z rady IPN Budynek dotąd należał do spółki Ruch która została dwa lata temu sprywatyzowana.– W tej sprawie zostało popełnionych wiele błędów począwszy od etapu prywatyzacji Ruchu i niezabezpieczeniu interesu publicznego aż po brak decyzji w sprawie przydzielenia IPN środków na wykup swojej siedziby.

Rzeczniczka ministra skarbu stwierdziła, że: nie ma możliwości wyposażenia państwowych jednostek organizacyjnych, takich jak IPN, w nieruchomości niezbędne dla ich działalności. A inne jednostki organizacyjne tego państwa, jak ministerstwa, to można było wyposażyć w nieruchomości niezbędne dla ich działalności? To może umieścić IPN w budynku MEN? Ten ma dopiero mroczną historię, akurat dla dodatkowych zadań IPN. Nawet nie są potrzebne do jej studiowania nowe podręczniki, tym bardziej elektroniczne. Ta historia toczy się na naszych oczach.


Czyżby rzeczywiście komuś zależało na sparaliżowaniu prac tego Instytutu? A może Platforma i PSL chcą odwrócić uwagę prawicy od afer, które toczą ich środowiska? Może ktoś wyjaśni uczniom wraz z nowym rokiem szkolnym, czy mamy tu do czynienia z ewidentnym przestępstwem z artykułu 231 – niedopełnienia obowiązków przez całe grono urzędników – od Ministerstwa Finansów, przez Ministerstwa Skarbu, po warszawski ratusz. Po prostu nie dotrzymano umów? Który urzędnik państwowy odpowie za to marnotrawstwo? Którzy posłowie przyznają się do zaniedbań legislacyjnych w tej kwestii? A może ja się mylę? Może IPN nie jest instytucją państwową, tylko prywatną, która naciąga podatników na swoje widzimisię? To w takim razie trzeba "wyrzucić go na bruk" póki jeszcze trwa sezon na eksmisje. Jak nadejdzie zima, to będzie już niemożliwe. Historia III RP sięga już bruku...

Problemy z listą czasopism naukowych czy tych, którzy ją tworzą?

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań w stosunku do środowiska akademickiego. Już w ub. roku obiecał na swojej stronie internetowej, że będzie publikował regularnie raz do roku wykaz czasopism punktowanych, który będzie składał się z trzech części:

A - czasopisma z obliczonym współczynnikiem wpływu (Impact Factor - IF), umieszczone w bazie Journal Citation Reports (JCR)

B - czasopisma nieposiadające obliczonego IF;

C - czasopisma umieszczone w bazie European Reference Index for the Humanities (ERIH).

O ile nie musimy czekać na resortową łaskę w części A i C, gdyż te są na szczęście dostępne na stronach źródłowych wspomnianych baz JCR i ERIH, o tyle nadal nie wiemy, co się dzieje z listą części B.

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego już na początku 2012 r. informowało, że mając na uwadze dotarcie do szerokiego grona redaktorów naczelnych i wydawców czasopism naukowych, termin złożenia ankiety aplikacyjnej czasopisma naukowego do generatora ankiety został przedłużony do dnia 10 lutego 2012 r. Chwała Bogu od tego czasu upłynęło już pół roku, a w naszym resorcie lista jak nie powstała, tak nie powstała. a może jest, tylko została utajniona?

Już jest opublikowane Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 13 lipca 2012 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym, w którym wyraźnie określa się, jaką wagę będzie miał fakt opublikowania rozpraw naukowych w czasopismach z w/w list. Co z tego, skoro brakuje listy czasopism części B.


Środowisko nauk prawniczych zgłaszało swoje zastrzeżenia w tej sprawie, toteż warto przytoczyć opinię prof. Huberta Izdebskiego jako - w moim przekonaniu - kluczowa także dla przedstawicieli nauk społecznych czy humanistycznych.

1. Nie ulega wątpliwości, że dla różnych potrzeb (w szczególności finansowanie nauki, ocena spełniania przez jednostkę organizacyjną ustawowych wymagań uzyskania uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora lub stopnia naukowego doktora habilitowanego, ocena osiągnięć kandydata do stopnia albo tytułu naukowego oraz ocena okresowa) występuje potrzeba wprowadzenia określonych obiektywnych kryteriów oceny - w tym kryteriów oceniania osiągnięć poprzez przypisanie określonej liczby punktów miejscu publikacji.

2. Potrzebę tę od dawna odczuwały – i zaspokajały – środowiska nauk ścisłych, technicznych czy medycznych, czyniąc to na zasadzie konsensu i samoregulacji. Konsensualnie przyjęta praktyka tych środowisk naukowych wiąże się z ich coraz szerszym włączeniem w obieg międzynarodowy, w tym nierzadko z koniecznością ogłaszania wyników badań w językach obcych, niekoniecznie zresztą jedynie w języku angielskim.
Nie dotyczy to jednak, poza niektórymi tylko specjalnościami, m.in. naukowego środowiska prawniczego, które ze względu na przedmiot badań, którym jest prawo pozytywne, nadal mające, mimo postępu procesów globalizacji i europeizacji, charakter narodowy, ma odbiorców wyników badań w danym kraju, w języku urzędowym tego kraju. W tym zakresie, wskazana potrzeba publikowania w języku polskim współgra również z ogólnymi zasadami ustawy z dnia 7 października 1999 r. o języku polskim (Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 224 z późn.zm.), a przede wszystkim jej aksjologią wyrażoną w preambule.

Dodatkowo trzeba wskazać, że – ze względu na nasze umiejscowienie w tradycji prawa kontynentu europejskiego – występuje wciąż tradycja publikowania w języku niemieckim albo w języku francuskim, a w odniesieniu do przedstawicieli historii prawa rzymskiego także w języku włoskim, przy czym języki te odgrywają w sferze międzynarodowego obrotu prawoznawstwa rolę o wiele większą niż w większości innych dziedzin nauki. Środowisko ma również, czego dowodzą, w szczególności, opinie wyrażane przez „superrecenzentów” Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów, i bez systemu punktowego ustaloną wiedzę co do waloru miejsca określonej publikacji – co nie oznacza, że nie ma w ogóle potrzeby ustalenia dla celów informacyjnych odpowiedniego wykazu czasopism naukowych; za najbardziej powołany do merytorycznego działania w tym zakresie należy uznać Komitet Nauk Prawnych PAN.

3. Wszystkie odpowiednie bazy danych (jak JCR czy ERIH) powstały i są prowadzone przez podmioty niepubliczne, na zasadzie samoregulacji środowiskowej, bowiem mogą one mieć odpowiedni autorytet jedynie na zasadzie konsensualnej. Oznacza to istotną trudność przełożenia tego sposobu (także gdy idzie o indeksy cytowań) obiektywizowania oceny osiągnięć naukowych na formalne wymagania prawa – a więc nadawania odpowiednim bazom danych i standardom mocy prawnie obowiązującej.

4. Na podstawie obowiązujących do 1 października 2010 r. przepisów dotyczących finansowania nauki (§ 4 ust. 4 pkt 2 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 17 października 2007 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania oraz rozliczenia środków finansowych na działalność statutową – Dz.U. Nr 205, poz. 1489 z późn.zm.) Minister ogłaszał w formie komunikatu wykaz wybranych czasopism wraz z liczbą punktów za umieszczoną w nich publikację naukową. Wobec utraty mocy podstawy prawnej do wydania rozporządzenia (tj. art. 11 ust. 7 ustawy z dnia 8 października 2004 r. o finansowaniu nauki) oraz braku umożliwiającego dalsze jego stosowanie przejściowego przepisu w ustawie z dnia 30 kwietnia 2010 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące system nauki (Dz.U. Nr 96, poz. 620 z późn.zm.), zniknęła podstawa prawna do publikowania powołanych komunikatów; ostatni, jako ujednolicony wykaz czasopism punktowanych, ma datę 25 czerwca 2010 r.

Ustalona na podstawie dawnych przepisów punktacja jest, w konsekwencji, stosowana – i to w zakresie nieobjętym tymi przepisami – do oceny okresowej jeżeli przewidują to statuty uczelni i akty wydane na ich podstawie, a do oceny osiągnięć naukowych (jednostek organizacyjnych lub indywidualnych) jedynie na zasadzie konsensu danego środowiska (np. odpowiedniej sekcji Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów – z tym że nie było i nie ma takiego konsensu (bowiem nie odczuwano dotąd potrzeby w tym zakresie) w Sekcji Nauk Humanistycznych i Społecznych, w której występują nauki prawne).

5. W art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o zasadach finansowania nauki (Dz.U. Nr 96, poz. 615 z późn.zm.) znajduje się – także bardzo ogólna jak w, mającym jednak inny zakres przedmiotowy, art. 11 ust. 7 poprzedniej ustawy – podstawa prawna do wydania rozporządzenia, w którym możliwe byłoby wprowadzenie unormowania zbliżonego do obowiązującego do 1 października 2010 r. Rozporządzenie takie nie zostało jednak do tej pory wydane.

Ostatnie działania Ministerstwa w tym zakresie (jak list Podsekretarza Stanu prof. Macieja Banacha z dnia 24 listopada 2011 r.) wraz z informacją o nowym systemie kryteriów i zasad oceny czasopism naukowych są dokonywane w powołaniu się na art. 42 ust. 5 ustawy o zasadach finansowania nauki (Podstawowymi kryteriami kompleksowej oceny jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych jest ocena (1)poziomu naukowego prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych; (2)efektów działalności naukowej w odniesieniu do standardów międzynarodowych - w tym zwłaszcza publikacje autorstwa pracowników jednostki naukowej w renomowanych wydawnictwach oraz monografie naukowe, opracowane nowe technologie, materiały, wyroby, systemy i usługi, wdrożenia, patenty, licencje i prawa ochronne na wzory użytkowe, a także ocena znaczenia działalności jednostki naukowej dla rozwoju nauki w skali międzynarodowej oraz wzrostu innowacyjności w skali kraju, a w zakresie twórczości artystycznej aktywny udział w międzynarodowych wystawach, festiwalach, wydarzeniach artystycznych, plastycznych, muzycznych, teatralnych i filmowych) – jednakże przepis ten, który oczywiście może wyznaczać standardy wszelkich prac przygotowawczych, nie może mieć, także jako wyznacznik treści rozporządzenia, które ma być wydane na podstawie art. 44 ust. 4, samoistnej treści normatywnej. Działania Ministerstwa trzeba zatem uznać jako działania przygotowawcze do wdrażania ewentualnych treści przyszłego rozporządzenia – dotyczącego statutowego finansowania jednostek naukowych.

6. Prawdopodobnie do tego przyszłego rozporządzenia odsyłają jednak w istocie obowiązujące przepisy dotyczące innych materii, a mianowicie przepisy ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U. Nr 65, poz. 595 z późn.zm.) w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2011 r.:

- art. 11 ust. 2 (Warunkiem wszczęcia przewodu doktorskiego jest posiadanie wydanej lub przyjętej do druku publikacji naukowej w formie książki lub co najmniej jednej publikacji naukowej w recenzowanym czasopiśmie naukowym o zasięgu co najmniej krajowym, określonym przez ministra właściwego do spraw nauki na podstawie przepisów dotyczących finansowania nauki […]);

- art. 13 ust. 2 (Rozprawa doktorska może mieć formę maszynopisu książki, książki wydanej lub spójnego tematycznie zbioru rozdziałów w książkach wydanych, spójnego tematycznie zbioru artykułów opublikowanych lub przyjętych do druku w czasopismach naukowych, określonych przez ministra właściwego do spraw nauki na podstawie przepisów dotyczących finansowania nauki […]).

7. Nieco odrębnie należy potraktować przepisy § 3, wydanego na podstawie ogólnego upoważnienia art. 16 ust. 4 omawianej ustawy, rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 1 września 2011 r. w sprawie kryteriów oceny osiągnięć osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego (Dz.U. Nr 196, poz. 1165), zgodnie z którym kryteria oceny w zakresie osiągnięć naukowo-badawczych habilitanta obejmują – w obszarze nauk społecznych, do którego należy dziedzina nauk prawnych: autorstwo lub współautorstwo publikacji naukowych w czasopismach znajdujących się w bazie Journal Citation Reports (JCR) lub na liście European Reference Index for the Humanities (ERIH).

8. W odniesieniu do materii, o której mowa w pkt 5 i 6, konieczne jest, poza wskazywaniem potrzeby szybkiego usunięcia braku jakiejkolwiek podstawy prawnej do dokonywania oceny czasopism i ich „punktowania” na potrzeby finansowania badań statutowych jednostek, a tylko pośrednio na potrzeby nowego przewodu doktorskiego i postępowania habilitacyjnego, włączenie – dotąd nieprzewidywane - do procesu oceny odpowiednich sekcji Centralnej Komisji oraz komitetów naukowych PAN z odpowiednich dziedzin i dyscyplin, w tym przypadku Komitetu Nauk Prawnych, jako reprezentantów całego danego środowiska naukowego.

Wskazany w powołanym piśmie Podsekretarza Stanu w MNiSzW tryb działania oznacza, że – do tego bez udziału przedstawicieli środowiska – rozstrzygnięcia Ministra w sprawie kwalifikacji danego czasopisma mają wszelkie cechy „innego akty z zakresu administracji publicznej dotyczącego uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa” (art. 3 § 2 pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z późn.zm.). Nie jest pewne, czy taki właśnie jest zamiar urzędu, reprezentowanego przez Autora listu.


9. W odniesieniu do materii, o której mowa w pkt 7, wystarczy stwierdzić, że – w odniesieniu do nauk prawnych – lista ERIH w ogóle programowo nie obejmuje czasopism z zakresu prawa, a w bazie JCR nie ma żadnego polskiego czasopisma prawniczego (a w ogóle z obszaru nauk społecznych jest tylko jedno czasopismo).
W związku z tym, powołany przepis rozporządzenia z dnia 1 września 2011 r. w odniesieniu do nauk prawnych jest w bardzo dużym stopniu niestosowalny. Jest ogólnie przyjęte, że uwzględnianie faktycznej wykonalności stanowionego prawa powinno być jednym z podstawowych aspektów rozważanych w toku procesu legislacyjnego – w tym przypadku prowadzącego do wydania rozporządzenia.

10. Z powyższym względów, można uznać za celowe – poza uświadomieniem sobie przez naukowe środowisko prawnicze wszystkich wskazanych wyżej złożonych aspektów problemu - postulowanie zawieszenia w stosunku do czasopism prawniczych, niemającego do tego obecnie podstawy prawnej, procesu parametryzacji czasopism naukowych, a przede wszystkim dokonywanie wszelkich ustaleń w tym zakresie w ścisłej współpracy z reprezentacjami naukowego środowiska prawniczego, w szczególności Komitetu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk.