Polska Myśl Pedagogiczna

Tytuł dzisiejszego wpisu nie jest obciążony błędem ortograficznym, gdyż rzecz dotyczy nowego czasopisma naukowego, które powinno spełniać kluczową rolę w historii wychowania i myśli pedagogicznej, pedagogice ogólnej oraz teoriach wychowania i kształcenia.

Piszę dzisiaj o nowym periodyku, bowiem cenna jest nie tylko jego wyjątkowa misja naukowa i oświatowa, ale także sposób, w jaki doszło do jego powstania. Moim zdaniem, mamy tu do czynienia z czasopismem, które nie zostało powołane do życia dlatego, że jednostka chce mieć coś własnego, być może nawet za jakiś czas punkty do oceny parametrycznej, tylko jest ono następstwem długotrwałego procesu przygotowawczego, namysłu, dyskusji i spotkań Redaktor Naczelnej z uczonymi z całego kraju.

Inicjatorką nowego projektu wydawniczego jest kierownik Zakładu Pedagogiki Szkoły Wyższej i Polskiej Myśli Pedagogicznej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie - prof. dr hab. Janina Kostkiewicz , o której znakomitych publikacjach pisałem już w swoim blogu.

Pani Profesor uruchomiła w ubiegłym roku ogólnopolskie seminarium dyskusyjne pod nazwą: Polska Myśl Pedagogiczna jako przedsięwzięcie cykliczne (coroczne) i przede wszystkim zorientowane na robocze dyskusje badaczy polskiej myśli pedagogicznej. Zależało jej na tym, by efektem debat uczonych były programy badawcze przyjmowane przez uczestników Seminariów w zakresie zarówno historycznej, jak i współczesnej myśli pedagogicznej.

Spotkania seminaryjne zaczęły służyć stymulowaniu badaczy do projektowania własnych badań w powyższym zakresie, wzajemnym konsultacjom, wymianie doświadczeń nad zapomnianymi, a wartościowymi obszarami polskiej myśli pedagogicznej i strategiami włączania ich w dyskurs ogólnopolski i europejski. Jak pisała do mnie u progu tej inicjatywy prof. J. Kostkiewicz:

Inicjatywa powołania Seminarium pojawia się na kanwie przekonania, że rodzima myśl pedagogiczna nie znajdowała, najczęściej wskutek sytuacji dziejowej, ani sprzyjających warunków zaistnienia w aplikacjach do praktyki pedagogicznej, ani adekwatnego dla jej wartości - miejsca w europejskim, a nawet krajowym dyskursie naukowym. Spora część tej myśli jawiła się w różnych okresach dziejów Polski jako niepożądana. Wielość czynników powodowała, że nie dostrzegano jej nowatorstwa, atrakcyjności – czasami bieg dziejów spychał ją na margines pedagogiki uprawianej w kraju, czasem czyniliśmy to my sami poprzez przyjmowanie sugerowanych kompleksów, stereotypów, obcych racji i wzorców. Czy słusznie?

Kolejne Seminaria winny przynosić jej głębszą eksplorację, współczesną diagnozę, rekonstrukcję jej treści, ocenę jej wartości i rangi w dziejach rozwoju europejskiego humanizmu i naszej narodowej tożsamości (wolności) – co czynimy pierwszym ich celem.

Celem kolejnym jest upowszechnianie polskiej myśli pedagogicznej na świecie – poprzez publikacje obcojęzyczne – głównie włączanie jej w dyskurs europejski.

Jako tematykę inaugurującą I Seminarium Polskiej Myśli Pedagogicznej które odbyło się przed rokiem w Instytucie Pedagogiki UJ w Krakowie, zaproponowano "Myśl o wychowaniu dla Polski niepodległej (1863 - 1914/18)", toteż owocem tej debaty jest pierwszy numer wspomnianego w tytule Rocznika.

Rok 2014 przywołuje pamięć wydarzeń kiedy to – ujmując rzecz słowami Profesora Andrzeja Chwalby – Europa (w 1914r.) postanowiła „popełnić samobójstwo” rozpętując wielką wojnę, zwaną później I wojną światową. Polacy pozbawieni przez Niemcy, Rosję i Austrię swojej państwowości od lat trwali w niegasnącej nadziei na odzyskanie niepodległości. Kiedy Powstania Listopadowe i Styczniowe udaremniły nadzieję na zbrojne jej odzyskanie, Wielka Emigracja i wiele ośrodków na ziemiach polskich wzbudziły ideę „zmartwychwstania” poprzez odrodzenie / odnowę moralną narodu, poprzez zachowanie jego dziedzictwa kulturowego, nie tracenie wszelkich związków z szeroko rozumianą tożsamością.

W służbie tej pozostawali głównie nieformalni wychowawcy: humaniści, twórcy kultury, pisarze, publicyści, polskie rodziny od ziemiańskich poczynając na chłopskich kończąc. We wszystkich tych obszarach wyłaniały się różne wizje i koncepcje oddziaływania wychowawczego „ku pokrzepieniu serc”, ku doskonaleniu moralnemu, intelektualnemu, społecznemu, gospodarczemu. Wychowanie stało się nadzieją i ostoją przedłużenia bytu narodowego.

Myśl o wychowaniu dla Niepodległej Ojczyzny wykwitała w różnych miejscach Europy i świata, w różnych dziedzinach kultury, w różnych formach. I wojna światowa prowokująca zmiany w układach sił politycznych – paradoksalnie – uruchomiła aktywność Polaków w sferze projektów wychowania dla oczekiwanej niepodległości.
Zapraszamy badaczy do wydobycia myśli pedagogicznej tamtej epoki, do głębszej jej eksploracji i włączenia w dyskurs krajowy i europejski.

Przygotowywany jest już kolejny numer periodyku oraz planowane jest przyszłoroczne seminarium. Wśród obszarów badawczych, które są przedmiotem dyskusji oraz rozpraw naukowych są następujące kwestie:

• Co należy rozumieć przez „polską myśl pedagogiczną”? – jak określić jej obszar?, jak zdefiniować jej przedmiot?, jakie przyjąć kryteria „polskości”?

• Specyficzne problemy metodologiczne badań nad historią i współczesnością polskiej myśli pedagogicznej;

• Twórcy myśli o wychowaniu na rzecz niepodległej Ojczyzny – obszary wychowania (i edukacji dzieci, młodzieży, dorosłych) moralnego, gospodarczego, społecznego, patriotycznego, religijnego, sportowo-wojskowego;

• Obszary kultury podejmujące i tworzące „własne drogi” wychowania i wsparcia społeczeństwa polskiego na rzecz odzyskania niepodległego bytu państwowego: literatura, poezja, malarstwo, rzeźba, muzyka, publicystyka i ich wychowawcze przesłanie;

• Plany organizacji szkolnictwa, opieki, resocjalizacji w publicystyce i pracach naukowych tworzone na ziemiach polskich i na emigracji;

• Myśliciele o wsparciu rodziny polskiej w jej funkcji wychowawczej;

• Wybitne dzieła pedagogiczne Polaków (koncepcje pedagogiczne, traktaty, podręczniki pedagogiczne i metodyczne, twórcy i współtwórcy nowych idei i prądów pedagogicznych);

• Organizacje i stowarzyszenia na rzecz wychowania ku wolności i niepodległości.

• Inne - pozostajemy otwarci także na propozycje przyszłych uczestników Seminarium.

Zachęcam młodych badaczy do kontynuowania pięknych, polskich tradycji badawczych polskiej myśli pedagogicznej. Piszcie rozprawy na ten temat i upowszechniajcie je tak na łamach Rocznika "Polska Myśl Pedagogiczna", jak i w periodykach zagranicznych, by wielkie dokonania naszych pedagogów trafiały także do zagranicznych ośrodków.

Chyba czas przestać jednostronnie zachwycać się obcością, skoro nasi poprzednicy już dawno temu wyważyli drzwi do teorii i praktyki wychowania oraz kształcenia. Warto odkrywać "wierzchołek góry" wciąż nieznanej i nieobecnej dzisiaj polskiej myśli pedagogicznej w wyniku nierzetelnych jej interpretacji czy zakłamań, zaniechań... itp. do których dochodziło w okresie PRL, ale i III RP.

Nowe (stare) zasady wyłaniania kuratorów oświaty

Kiedy zobaczyłem w Dzienniku Gazeta Prawna tytuł artykułu: "REWOLUCJE OŚWIATOWE" pomyślałem sobie - noooo, nareszcie coś się zmieni. Hola, hola, wyobraźnia poszybowała zbyt daleko. Nie tylko, że nie ma żadnej rewolucji, ale jest reprodukcja tego, co kompromituje polską demokrację, bowiem jest dokładnie tym samym, z czym mieliśmy do czynienia w państwie totalitarnym, a ostatnio doskonale ukrywanym przed społeczeństwem przez PO i PSL.

W tabeli zatytułowanej "Zmiany w oświacie" czytam:

"Nowe zasady wyłaniania kuratorów:

- kuratora powołuje i odwołuje minister edukacji narodowej (ostatnio kuratora powoływał wojewoda, ale to też miało partyjną korelację);

- kandydata na stanowisko kuratora oświaty wyłania się w drodze konkursu;

- konkurs ogłasza i przeprowadza wojewoda;

- ogłoszenie konkursu następuje nie później niż w ciągu miesiąca od dnia, w którym nastąpiło odwołanie kuratora oświaty."

Nic nowego. Tak było za rządów SLD-PSL, AWS, PiS-Samoobrona-LPR i PO-PSL. Cóż to za rewolucja? Może pełzająca?

Spojrzałem do następnego akapitu, a tam znalazłem już pełną odpowiedź na moje wątpliwości: kuratorem oświaty może być każdy, byle miał poparcie rządzących. Dlaczego? Z prostego powodu - kurator oświaty ma bezwzględnie realizować założenia MEN, a MEN założenia rządu, a zatem był, jest i będzie przedłużonym ramieniem władzy.

Dlaczego stwierdza się, że kurator oświaty jest wybierany, skoro nie jest, bo przecież konkurs został tak prawnie "ustawiony", by wygrał go ten, kto wygrać musi? Czym te konkursy różnią się od przywożenia decyzji o tym, kto jest kuratorem oświaty w tzw. "teczce" z poparciem sekretarza PZPR?

Diabeł tkwi w szczegółach, a te są następujące:

W skład komisji konkursowej wchodzą:

- 3 przedstawiciele ministra edukacji (czyli PiS);

- 2 przedstawiciele wojewody (czyli PiS);

- 1 przedstawiciel sejmiku województwa (nie ma znaczenia, jaką reprezentuje partię czy grupę niezrzeszonych, bo w pojedynkę może się co najwyżej ogolić lub pomalować sobie paznokcie);

- po 1 przedstawicielu wojewódzkich struktur związków zawodowych zrzeszających nauczycieli, reprezentatywnych w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego (czyli po 1 przedstawicielu OPZZ, NSZZ "Solidarność" i Forum Związków Zawodowych).

Zadanie matematyczne dla ucznia klasy I szkoły podstawowej (może być sześciolatek) brzmi:

Które środowisko partyjne (polityczne) dysponuje w składzie komisji konkursowej większością zapewniającą wygraną w tym konkursie?

Co się dzieje z postulatami SOLIDARNOŚCI 1980-1981 ??? To już tak bardzo niektórzy zapomnieli, jakiej pragnęli Polski, jak miała wyglądać w niej oświata, nauka? Czy rzeczywiście musi przyjść kolejna fala tzw. IV "Solidarności", by ci, którzy zdradzili I falę zastanowili się, w czym uczestniczą? Jak to jest możliwe, że postsolidarnościowa formacja AWS, a następnie PO-PSL zdradziła wartości, za które niektórzy oddali życie, inni odsiedzieli w więzieniach czy obozach dla internowanych?

Czy ktoś jeszcze pamięta książeczkę ks. Józefa Tischnera - "Etyka Solidarności"? A jego eseje "Homo sovieticus"?

Co nowego w polityce akademickiej?

Minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin podjął już pewne działania, które mają na celu zwiększenie wiarygodności i uzyskanie wyższej jakości działań szkolnictwa wyższego.

Jednym z takich posunięć jest opublikowanie w dn. 27 listopada br. Komunikatu w sprawie studiów podyplomowych w związku z kierowanymi do ministerstwa zapytaniami dotyczącymi uprawnień do ich prowadzenia przez różne podmioty. Oznacza to, że dotychczasowy chaos i wolna amerykanka na polskim rynku edukacyjnym wymaga poważnej kontroli. Zastanawiam się nad tym, po co jest w MNiSW Departament Szkolnictwa Wyższego i Kontroli, skoro nie jest w stanie wyegzekwować przestrzegania w Polsce prawa w powyższym zakresie?

Do uczelni publicznych przyjeżdżają zespoły Polskiej Komisji Akredytacyjnej celem przeprowadzenia akredytacji instytucjonalnej a obejmującej także prowadzenie studiów podyplomowych, natomiast wiemy, że takowe prowadzą różne, szemrane placówki, które w żadnej mierze nie spełniają wymogów kadrowych i merytorycznych, ale dobrze zarabiają na tym interesie.

Nic dziwnego, że minister nauki i szkolnictwa wyższego przypomina w Komunikacie:

Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, przypomina, że do prowadzenia studiów podyplomowych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r., poz. 572, z późn. zm.) – art. 2 ust. 1 pkt 11 – uprawnione są wyłącznie uczelnie, instytuty naukowe Polskiej Akademii Nauk, instytuty badawcze lub Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego.

Studia podyplomowe są inną niż studia wyższe, formą kształcenia, na którą przyjmowani są kandydaci posiadający dyplom ukończenia studiów wyższych, co najmniej pierwszego stopnia. Kształcenie na studiach podyplomowych kończy się uzyskaniem kwalifikacji podyplomowych, czego potwierdzeniem jest świadectwo ukończenia studiów podyplomowych.

Inne podmioty, poza wymienionymi wyżej, nie mają uprawnień do prowadzenia studiów podyplomowych, nie mają także podstaw prawnych do wydania świadectwa ukończenia tych studiów.

Ciekaw jestem, kto w ogóle sprawdza, czy absolwent studiów podyplomowych uzyskał dyplom w placówce, która miała do tego prawo? Kto zweryfikuje podmioty podszywające się pod różnego rodzaju instytuty, które nie są instytutami naukowymi, ale prowadzą studia podyplomowe, by ofiarami ich praktyk nie stawali się ich studenci?

Zostało wreszcie opublikowane 3 grudnia 2015 Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 27 października 2015 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym. Rozporządzenie określa kryteria i tryb przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym, w tym:

1) szczegółowe parametry i kryteria oceny jednostek naukowych;

2) sposób przeprowadzania kompleksowej oceny jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek
naukowych, zwanej dalej „kompleksową oceną”;

3) sposób dokumentowania wyników oceny.

Ocena czasopism naukowych będzie przeprowadzana nie - jak dotychczas - każdego roku, ale nie rzadziej niż co dwa lata.

Minister nauki i szkolnictwa wyższego zapowiedział powołanie przy Centrum Nauki Kopernik w Warszawie unikatowej Pracowni Przewrotu Kopernikańskiego, która miałaby być pierwszym w Polsce eksperymentalnym ośrodkiem, w którym naukowcy zajmą się badaniem oraz opracowywaniem nowatorskich metod edukacyjnych. Nie dostrzegłem w komunikacie ze spotkania obecności żadnego pedagoga. Jak zwykle za eksperta od edukacji uważa się fizyk prof. Łukasz Turski. Równie dobrze mogą być w to włączeni biolodzy, geografowie czy chemicy, bo przecież na nowatorskich metodach edukacyjnych zna się w tym kraju każdy.

Z treści spotkania z młodymi naukowcami dowiadujemy się o tym, jakie są priorytety nowego kierownictwa ministerstwa. Jako jedno z głównych zadań J. Gowin wymienił:

- stworzenie nowej ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, które musi być poprzedzone bardzo szeroką dyskusją środowiskową;

- umiędzynarodowienie polskiej nauki, odbiurokratyzowanie procedur ewaluacji i akredytacji jednostek naukowych oraz postawienia na rozwój innowacyjności.

– W ramach rządu wkrótce powstanie Rada do spraw Innowacyjności. W skład tej rady będzie wchodzić trzech wicepremierów, minister cyfryzacji i minister skarbu. – mówi wicepremier. – Z całą pewnością zrobimy wszystko, żeby wykorzystać te najbliższe kilka lat, gdy Polska być może po raz ostatni na dekady dysponuje ogromnymi środkami na zwiększenie innowacyjności gospodarki. Zrobimy wszystko, by zbudować twórczą symbiozę między światem nauki a światem gospodarki.

Mikołajkowy klimat przedświąteczny w przedszkolach

Okres świąteczno-noworoczny niesie z sobą niezmiernie dużo ciepła, miłości, serdeczności w stosunkach międzyludzkich, toteż udziela się nam wszystkim, w różnych środowiskach codziennego życia i działania. Z jednej strony skłania do spojrzenia wstecz, zastanowienia się nad tym, co dobrego wydarzyło się w naszym życiu. Z drugiej strony jest nośnikiem nadziei na to, co jeszcze może nas czekać w nowym roku kalendarzowym. Niczego nie możemy być pewni, ale nadziej umiera ostatnia. Bez marzeń, pragnień czy konkretnych planów trudno byłoby witać z optymizmem Nowy Rok. Bardziej jednak koncentrujemy swoją uwagę na dzieciach, aniżeli na sobie.

Przedszkole jest wyjątkowym środowiskiem edukacyjnym, gdyż w odróżnieniu od szkoły ma charakter rodzinny, wspólnotowy, przypominający wystrojem i wyposażeniem wnętrz wielopokoleniowy dom rodzinny. Nawet najbardziej zaniepokojone codzienną koniecznością bycia poza własnym domem i zasięgiem wzroku mamy, babci czy taty maluchy po kilku dniach, czasami tygodniach zapominają o tym, że są w obcym ich rodzinie miejscu. Wzajemne relacje z nauczycielkami i rówieśnikami szybko zamieniają się w przyjazne, bliskie spotkania.

Dzieci uwielbiają otrzymywanie prezentów, toteż z niecierpliwością czekają na dzień, w którym mogłyby je otrzymać. Znacznie trudniej jest im obdarowywać czymś innych, chyba że są to rodzice lub babcie i dziadkowie. Wówczas potrafią z zaangażowaniem wykonać laurkę czy inną pracę plastyczną, która wyrazi ich autentyczną miłość. Nauczyciele starają się ocieplać wzajemne relacje w grupie zachęcając dzieci do wspólnego obchodzenia imienin czy urodzin.

Dzień 6 grudnia stał się forpocztą wigilijnego spotkania z tzw. św. Mikołajem przy domowej choince, a dla wielu rodzin szansą na to, by Boże Narodzenie było od tego jednak uwolnione stając się przede wszystkim świętem religijnym, duchowym, a nie skoncentrowanym na ilości i wielkości worka z prezentami. Czy dzieci doby powszechnego dostępu do Internetu wierzą w św. Mikołaja?

Widzę, że uczą się śpiewać kolędy, grać je na flecie, cymbałkach czy pianinie. W każdym przedszkolu przygotowywane jest spotkanie wigilijne z maluchami i ich rodzicami. Wówczas będą występy, przedstawienia, a może i wspólne kolędowanie. Do tego czasu będzie przed nimi jeszcze mnóstwo pracy tak o charakterze porządkowym, kulinarnym, jak i artystycznym.

W sklepach jest pełno gotowych wyklejanek, składanek, wycinanek, by maluchy nie musiały męczyć się, wymyślać czy trudzić. Coraz częściej spontaniczną i naturalną twórczość dzieci "zabijamy" kiczowatymi gotowcami.

Jeszcze wspólna w przedszkolu wigilia i… rozstanie na kilka dni z placówką, by nacieszyć się obecnością najbliższej rodziny, przyjaciół, domowymi niespodziankami i obrzędami.

Kluczowe dla polskiej edukacji rozprawy doktorskie

Każdego roku powstaje i jest bronionych w polskich uczelniach wiele rozpraw doktorskich, których treść jest istotna także dla polskiej edukacji, a nie tylko dla samego doktoranta. Niektóre jednostki akademickie szerzej komunikują wartość przeprowadzonych badań, które stały się częścią wieloletniego procesu badawczego młodych naukowców, inne zaś jedynie odnotowują to w swoich raportach samooceny czy dorocznych sprawozdaniach.

Kiedy zapytałem jakiś czas temu jednego z pracowników Ministerstwa Edukacji Narodowej, czy jego pracownicy są zainteresowani wiedzą, jaką niosą z sobą prace doktorskie, szczerze odpowiedział, że NIE, bowiem resort działa pod pręgierzem dyrektyw politycznych partii rządzącej. Jedno jednak nie powinno kolidować z drugim. Wydawało mi się, że po to są prowadzone badania naukowe, żeby także władze oświatowe (centralne i terytorialne) mogły korzystać z ich wyników. Nie wszystkie, a raczej rzadko które są publikowane po ich obronie.

4 listopada 2015 r. obroniła dysertację naukową "moja" Doktorantka - pani mgr Aneta Kinga Wnuk, która napisała pracę na temat: PRZYGOTOWANIE NAUCZYCIELI DO REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU BEZPIECZEŃSTWA RUCHU DROGOWEGO. Jej recenzentami byli profesorowie: Henryka Kwiatkowska i Franciszek Szlosek, a dysertacja została obroniona na Wydziale Nauk Pedagogicznych Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. Promotorem pomocniczym był młody naukowiec pan dr Stefan Tomasz Kwiatkowski (Wydział Pedagogiczny, Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie).

Pragnę pochwalić się kolejną "Podopieczną" wśród wypromowanych doktorów, bowiem pani dr A. Wnuk podjęła się badań naukowych nie pracując w szkolnictwie wyższym. Jej rozprawa została bardzo wysoko oceniona przez grono akademickich ekspertów. Wypromowana doktor nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika jest z wykształcenia pedagogiem specjalnym. Ukończyła Papieski Wydział Teologiczny, Salezjański Instytut Wychowania Chrześcijańskiego (obecnie Wydział Pedagogiki UKSW w Warszawie) oraz Akademię Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Od 2001 roku pracuje w Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego Instytutu Transportu Samochodowego.

Przedmiotem Jej zainteresowań zawodowych są kwestie bezpieczeństwa ruchu drogowego; wychowanie komunikacyjne dzieci i młodzieży; programy edukacyjne; tworzenie materiałów dydaktycznych; kwalifikacje zawodowe nauczycieli wychowania komunikacyjnego; szkolenie kierowców; współpraca z nauczycielami, policją, wykładowcami, instruktorami nauki jazdy oraz instytucjami i organizacjami rządowymi i pozarządowymi działającymi na rzecz bezpieczeństwa drogowego; projekty europejskie związane z edukacją z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Nic dziwnego, że postanowiła zbadać, jaki jest poziom i zakres przygotowania nauczycieli szkół podstawowych do realizacji zadań z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Jak referowała w czasie obrony swojej dysertacji:

Człowiek jest najważniejszym i jednocześnie najsłabszym elementem systemu bezpieczeństwa ruchu drogowego. Niezależnie od tego jakie zostaną zastosowane środki techniczne i tak niemal wszystko zależy od zachowania uczestników ruchu. Z tego względu edukacja ma fundamentalne znaczenie dla poprawy bezpieczeństwa na drogach. Polska należy do państw o jednym z najwyższych wskaźników liczby zabitych w Europie na co znaczący wpływ ma niska efektywność i jakość edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego.

Efektywność odnosi się do zmian zachodzących w wyniku kształcenia w zakresie:

• opanowywania nowych treści (przyswojenia wiedzy),

• opanowywania nowych umiejętności,

• kształtowania i utrzymania postaw i zachowań.

Wychowanie komunikacyjne w Polsce najczęściej ogranicza się do nauki przepisów oraz jazdy rowerem w symulowanych warunkach, w przeciwieństwie do krajów gdzie liczba ofiar wypadków drogowych jest nieporównywalnie niższa.

Nauczyciel pełni niezwykle ważną rolę w edukacji dzieci w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego, dlatego powinien permanentnie zdobywać najnowszą wiedzę naukową w tym zakresie, doskonalić swój warsztatu pracy oraz osobowość. Obecnie nauczyciele realizujący zajęcia o tej tematyce warunków ku temu nie mają.

Wszystko to sprawia, że dzieci nie są przygotowane do samodzielnego i bezpiecznego uczestniczenia jako piesi i rowerzyści w ruchu drogowym. Edukacja komunikacyjna dzieci w Polsce rozpoczyna się w przedszkolu. Głównym jednak obszarem realizacji zajęć z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego jest szkoła podstawowa, przy czym najwięcej zajęć z tego zakresu jest realizowanych w 4 klasie szkoły podstawowej, w której przeprowadza się egzamin na kartę rowerową.

W Polsce, specjalizacja – nauczyciel wychowania komunikacyjnego nie istnieje, nie ma opracowanych przykładów wystarczająco dobrych zajęć, szkoleń, kursów dla osób, które miałyby być w przyszłości realizatorami wychowania komunikacyjnego i uzupełniających ich wiedzę i umiejętności. Trudno zatem ustalić poziom kompetencji tych osób.

Podsumowując zebrane informacje na temat edukacji w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego można stwierdzić m.in., że:

• zagadnienia związane z bezpieczeństwem występują w wielu pracach współczesnych autorów nauk społecznych,

• bezpieczeństwo drogowe, a w nim obszar edukacji jest ważnym zagadnieniem podejmowanym przez organizacje i instytucje, rządowe i pozarządowe w Europie i na świecie,

• edukacja z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego funkcjonuje w niektórych krajach Europy
od lat 20-30 XX w.; współcześnie realizowana jest we wszystkich krajach Europy; jest istotnym elementem edukacji szkolnej i pozaszkolnej dzieci i młodzieży w Europie; w Polsce wychowanie komunikacyjne dzieci i młodzieży wprowadzono do szkoły w 1957 roku,

• edukacja dla bezpieczeństwa ruchu drogowego jest elementem programów poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce,

• w edukacji z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego dzieci i młodzieży podkreśla się, poza teoretycznym, jej praktyczny i etyczny wymiar; podkreśla się cykliczność i konsekwencję działań podejmowanych na wszystkich poziomach edukacji i przez wiele podmiotów,

• w edukacji dla bezpieczeństwa ruchu drogowego dzieci i młodzieży jest wiele prostych
do duplikacji tzw. dobrych praktyk, których cechy zostały wymienione chociażby w raporcie projektu ROSE25, wypracowanych przez poszczególne państwa Unii Europejskiej, a ich efektywność została pozytywnie oceniona,

• w realizacji edukacji dzieci i młodzieży dla bezpieczeństwa ruchu drogowego w państwach Unii Europejskiej współpracuje wiele środowisk, bardzo zaangażowani są rodzice i wolontariusze,

• realizatorom edukacji dzieci i młodzieży dla bezpieczeństwa ruchu drogowego w państwach Unii Europejskiej często pomaga koordynator, który pracuje w szkole / kilku szkołach i zajmuje się organizacją działań z tego zakresu,

• w Polsce problematyczne jest ustalenie jakimi kompetencjami powinni charakteryzować się nauczyciele wychowania komunikacyjnego oraz form i zawartości tematycznej / praktycznej doskonalenia zawodowego w tym zakresie szczególnie nauczycieli szkół podstawowych, gdzie zadań z bezpieczeństwa ruchu drogowego jest najwięcej.

W Polsce edukacja dzieci i młodzieży z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego choć realizowana w szkołach od kilkudziesięciu lat nie jest traktowana przez pedagogów zbyt poważnie. Z ustaleniem szczegółów jej realizacji i określeniem kompetencji osób, które powinny jej uczyć ma kłopot samo Ministerstwo Edukacji Narodowej. Nie uważa się bowiem tego zagadnienia za specjalnie istotne i raczej nie wiąże niskiej jakości i efektywności edukacji w tym zakresie z zachowaniami uczestników ruchu, które prowadzą do powstawania wypadków oraz niekorzystną sytuacją naszego kraju na tle innych państw Europy pod tym względem.

Zainteresowani wynikami badań mogą już teraz skorzystać z nich w Bibliotece APS w Warszawie, a ja mam nadzieję, że macierzysty Instytut pani dr Anety Wnuk doprowadzi do wydania tej rozprawy, gdyż wyniki badań nie są optymistyczne. Autorka jednak nie poprzestała na diagnozie, ale także zaprojektowała zgodnie z normami UE standard kompetencji dla specjalności zawodowej nauczyciel wychowania komunikacyjnego w szkole podstawowej.

W oczekiwaniu na nominacje profesorskie

(fot. Myśliciel – rzeźba w brązie/marmurze wykonana przez François-Auguste-René Rodina, która znajduje się w Muzeum Rodina w Paryżu)






Zacytuję informację, jaka została opublikowana na stronie internetowej Prezydenta III RP Andrzeja Dudy:


Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w oparciu o wniosek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów nadaje tytuły profesorskie pracownikom nauki i sztuki oraz nauczycielom akademickim. Decyzję o nadaniu tytułu profesora Prezydent RP podejmuje w formie postanowienia, wcześniej kontrasygnowanego przez Prezesa Rady Ministrów. Indywidualne akty nadające przedmiotowy tytuł, profesorowie odbierają z rąk Prezydenta.

dziedzina nauki lub sztuki Liczba nadanych
tytułów
profesora (od 6.08.2015 r.)
2015 r.
nauki:
nauki biologiczne -
nauki chemiczne -
nauki ekonomiczne -
nauki farmaceutyczne -
nauki fizyczne -
nauki humanistyczne 1
nauki leśne -
nauki matematyczne -
nauki medyczne -
nauki o kulturze fizycznej -
nauki o zdrowiu -
nauki o Ziemi -
nauki prawne -
nauki rolnicze -
nauki społeczne 1
nauki techniczne -
nauki teologiczne 1
nauki weterynaryjne -
nauki wojskowe -
3
sztuki:
sztuki filmowe -
sztuki muzyczne -
sztuki plastyczne -
sztuki teatralne -

Razem: 3

Od początku kadencji Prezydenta RP Andrzeja Dudy w Pałacu Prezydenckim odbyła się 1 uroczystości wręczenia aktów nadania tytułów profesorskich.

Rok 2015:
1. 16 września

Cieszę się, że została upubliczniona powyższa informacja, bowiem spotykam się z sugestiami jakoby zostały wstrzymane kolejne nominacje profesorów tytularnych w naszym kraju. Z tego komunikatu jednoznacznie wynika, że Prezydent Andrzej Duda wręczył 16 września br. podpisane przez siebie nominacje trzem profesorom. Natomiast sześćdziesięciu pozostałym wręczył akty nominacji z tytułu ciągłości władzy, bowiem były one podpisane przez b. Prezydenta Bronisława Komorowskiego. Mówił o tym Prezydent A. Duda w czasie wrześniowej uroczystości dzieląc się z całym środowiskiem akademickim następującymi życzeniami:

(...) Żebyście byli z jednej strony wyrozumiali wobec swoich młodszych koleżanek i kolegów, wobec swoich podopiecznych, ale z drugiej strony, żebyście przy całej serdeczności i życzliwości, byli także surowi. Byście oczekiwali prawdziwej pracy naukowej, rzetelnej pracy, dobrych publikacji, żebyście zawsze byli otwarci na dyskusje. Bo nie zgodność poglądów rozwija i buduje naukę – naukę buduje spór, dyskusja, debata; naukę buduje to, że poglądy są różne, jedne w efekcie okazują się prawdziwe, inne czasem fałszywe. Na tym polegają badania, że raz się uzyskuje dobry wynik, a raz się to nie udaje. Nigdy nie należy się tym zniechęcać, Państwo doskonale o tym wiecie. Na tym właśnie polega rozwój nauki (...).

Zapewne w najbliższym czasie będą kolejne nominacje profesorów, skoro od września 2015 r. zostało pozytywnie rozpatrzonych przez Centralną Komisję Do Spraw Stopni i Tytułów ponad 100 wniosków. Najdłużej czekają kandydaci do tytułu naukowego profesora z nauk humanistycznych i społecznych, gdyż w tych dziedzinach było i nadal jest najwięcej rozpatrzonych i rozpatrywanych wniosków.

Oblicza prasy harcerskiej i skautowej

Harcerstwo, tak jak będący jego pierwowzorem brytyjski skauting, miało uczyć swoich członków tego, jak być silnym, zdrowym, zaradnym, samodzielnym i rycerskim, jak pomagać innym, by ich życie było przepełnione entuzjazmem i zachwytem. Dla twórcy skautingu poczucie własnej niezależności, samodzielności, świadomości dysponowania i sterowania sobą zgodnie z uznawanymi wartościami wzmacnia wiarę we własne siły, sprzyja osiąganiu życiowych sukcesów.

W Wyższej Szkole HUMANITAS w Sosnowcu spotkali się w dn. 2 grudnia 2015 r. naukowcy, badacze a zarazem byli lub wciąż aktywni instruktorzy harcerscy jakże wyjątkowego w świecie ruchu samowychowawczego dzieci, młodzieży i dorosłych, którzy przejęli powyższą dewizę ucząc innych tego, jak być odpowiedzialnym za siebie, za swój charakter, swoje zdrowie, siłę, podejmowaną pracę i służbę społeczną. Tematem konferencji, której pomysłodawcą i inicjatorem jest dr hab. Krzysztof Gajdka z Katedry Mediów, Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie stały się oblicza prasy harcerskiej i skautowej. Debatę zorganizowano we współpracy z Instytutem Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Wyższej Szkoły Humanitas oraz we współpracy z Uniwersytetem Śląskim.

(fot. prof. dr hab. Adam Massalski z UJK w Kielcach)

W konferencji wzięli udział prasoznawcy, pedagodzy, filolodzy, historycy, kulturoznawcy, byli instruktorzy harcerscy oraz wszyscy, których interesują dzieje, teraźniejszość i przyszłość harcerskich oraz skautowych mediów, w tym – elektronicznych. Konferencja stała się okazją do wspomnień i przypomnienia wszystkim badaczom najważniejszych harcerskich i skautowych tytułów prasowych oraz mniej znanych periodyków, różnego rodzaju jednodniówek i wydawnictw seryjnych, czasopism chorągwi, hufców, szczepów i drużyn oraz o ich twórcach i wydawcach. Zwrócono także uwagę na harcerskie i skautowe media, które zostały wydane lub wyemitowane poza granicami naszego kraju, w tym w mediach elektronicznych (np. w TVP czy Rozgłośnia Harcerska) czy w Internecie (blogi, profile, strony internetowe).

Wprawdzie nigdy nie badałem tej sfery harcerskiej kultury, ale korzystałem z niej, jak zapewne duża część także mojego pokolenia, które czytało najpierw "Świat Młodych", potem "Na Przełaj", aż wreszcie "ITD", by uczyć się tego, jak być samemu sobie sternikiem, a zarazem nie stać się egoistą czy egocentrykiem. Przełom "Solidarności" lat 80. i transformacja ustroju w 1989 r. wzbogaciły nasze kontakty z prasą przez wiele lat "podziemną", niepożądaną, a przechowującą źródła harcerskiej myśli i dokonań jej liderów. To dzięki niej mogliśmy w całej pełni służyć społeczeństwu, Bogu i Ojczyźnie.

(fot. Marian Miszczuk - autor rozpraw z biografistyki harcerskiej i badacz prasy harcerskiej szczególnie z lat 1911-1939)

Dopiero po 25 latach wolności została wydana staraniem Oficyny Wydawniczej "Impuls" zakazana w PRL literatura harcerska okresu 1909-1939 w ramach serii "Przywrócić pamięć". Spotkanie w "Humanitas" było też okazją do osobistych wspomnień, bo jak pisał jeden z najlepszych profesorów andragogiki we Włoszech Ducio Demetrio: W życiu każdego z nas nadchodzi taki moment, w którym rodzi się przemożna chęć opowiadania o swoim życiu w inny niż zazwyczaj sposób. (Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 2000, s. 9)

Dla każdego z przybyłych na konferencję zawód lub rola społeczna pedagoga jest pasją, toteż podświadomie i w sposób naturalny spełniali się m.in. w tworzeniu harcerskiej prasy. Intro- i retrospektywna podróż w pedagogię z prasą harcerską w tle sprzyjała dostrzeżeniu złożoności i wartości aktywności społeczno-wychowawczej i pracy naukowo-badawczej, dociekaniu prawdy i głębi ludzkiego istnienia aż po refleksję, która inspiruje do jeszcze większej dbałości o ślady przeszłości, teraźniejszości i wyznaczające przyszłość. Na całym świecie ukazywały i nadal są wydawane gazety i czasopisma skautowe, harcerskie, toteż warto podjąć prasoznawcze badania porównawcze (Zob. skan okładki czasopisma "Śląscy Skauci Związku Junaków, Skautów i Skautek Republiki Czechosłowacji").

(fot. od lewej: Hm. mgr inż. Andrzej Koziara z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach i prof. dr hab. Jerzy Jarowiecki z Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie)

W ogólnoświatowym ruchu skautowym obowiązują trzy podstawowe zasady:

- Wypełnianie obowiązków wobec Boga – trzymanie się duchowych zasad wiary i wierności religii, którą się wyznaje.

- Wypełnianie obowiązków wobec bliźnich – rozumianych jako wierność własnemu krajowi, dążenie do wewnętrznego i międzynarodowego pokoju oraz porozumienia między narodami, współpracę nad dalszym rozwojem społeczeństwa przy poszanowaniu godności bliźniego i nienaruszalności przyrody.

- Wypełnianie obowiązków wobec samego siebie – odpowiedzialność za rozwój własnej osobowości.


W historii życia każdego pedagoga można odczytać nie tylko jego przesłanie, które wprowadziło go w sferę metafizycznej trwałości, ale także odnaleźć w nim jego tożsamość. Jak pięknie pisał Paul Ricoeur: Z głębi życia, wynurza się siła, która powiada, że bycie jest byciem przeciwko śmierci (Żyć aż do śmierci oraz fragmenty, tłum. Anna Turczyn, Kraków: Universitas 2008, s. 147.) W pokonferencyjnej publikacji, która ukaże się w Oficynie Wydawniczej IMPULS w Krakowie, będzie można zapoznać się z pełną treścią wystąpień.

(fot. dr hab. Krzysztof Gajdka - organizator konferencji)

Przywołam kilka kluczowych wątków, jakie mogą być ważnym pokłosiem tej konferencji dla dalszych badań prasoznawczych:

po pierwsze, badania harcerskiej - krajowej i zagranicznej - prasy harcerskiej oraz skautowej poszerzają naszą wiedzę o istocie, jakości i zakresie (samo-)wychowania młodych pokoleń aktywnych w tym ruchu;

po drugie, analiza prasy harcerskiej, szczególnie z okresów konspiracji, pozwala na weryfikowanie prawdy o czasach, ludziach i ofiarach aktywności w ruchu oporu ("Kto żyje - wolnym będzie, kto nie żyje - ten nim jest");

po trzecie, badania prasy pozwalają na rekonstrukcję codzienności życia interesujących nas aktorów życia społeczno-wychowawczego;

po czwarte, studiowanie prasy harcerskiej pozwala zrozumieć etos harcerski w okresie jej wydawania, odczytać kod etyczny danego czasu, by dociec, czy etos odpowiedzialności za słowo splatał się z etosem kultury wysokiej czy może popkultury;

po piąte, prasa odsłania poziom i zakres zaangażowania się określonej grupy społecznej w zmianę społeczną, służbę na rzecz innych oraz stopień zależności od rządzącej partii politycznej;

po szóste, czasopisma on-line powinny być archiwizowane, gdyż brak wydań drukowanych zagraża temu, by zachowały się opublikowane w nich teksty;

po siódme, badacze historii harcerstwa zbyt rzadko korzystają ze zbiorów Muzeum Harcerstwa, które posiada znakomite zbiory dokumentów np. archiwów Aleksandra Kamińskiego czy zdigitalizowanych audycji jedynej w państwach socjalistycznych Harcerskiej Rozgłośni Radiowej. Tego typu zasoby powinny być jednym z kluczowych źródeł w badaniach biograficznych;

po ósme, konieczne jest w tego typu badaniach korzystanie z metodologii badań humanistycznych, gdyż muszą być zdefiniowane podstawowe kategorie pojęciowe oraz ich wskaźniki.

Po niespełna całym dniu obrad zapowiedziano powrót do tego tematu. Być może już za rok zostanie zorganizowana kolejna edycja wymiany doświadczeń wśród badaczy prasy, którzy reprezentują różne dyscypliny naukowe, ale łączy ich jedno - HARCERSTWO i/lub SKAUTING jako przedmiot badań.