WSP, czyli wyższe szkoły pretensjonalności

Lech Witkowski przywołuje w swojej najnowszej rozprawie pt. „Historie autorytetu wobec kultury i edukacji” (Impuls 2011) krytykę pretensjonalności jako celu, który jest realizowany w wyższych szkołach prywatnych i państwowych, gdzie nastąpiła i jest kontynuowana polityka degradacji kultury, wiedzy i nauki na skutek realizowania w nich filisterskiej inżynierii społecznej. Ta bowiem prowadzi do radykalnego obniżania standardów kształcenia i badań naukowych we wszystkich niemalże wymiarach funkcjonowania szkół wyższych – od finansowego, infrastrukturalnego, poprzez ideowy i osobowy. Deklaracja Bolońska jest niczym innym jak realizacją polityki ukrytego terroru przeciętności, bylejakości, pozoranctwa, pod maską pochwały włączania się polskiej nauki w rywalizację międzynarodową. Prowadzi to do kształcenia młodych pokoleń pod oczekiwania przyszłych pracodawców (rynku pracy), którzy nie są zainteresowani głęboką wiedzą, refleksyjnością, krytycyzmem, kreatywnością jako istotnymi komponentami wykształcenia kandydatów do zawodu.

Czyżby zatem następował koniec kultury uczenia się na rzecz edukowania ludzi o wąskich horyzontach, zainteresowanych wyłącznie sprawami materialnymi i przyziemnymi, a więc filistrów? Do uwolnionego przez polskie władze rynku szkolnictwa wyższego głównie w prywatnym sektorze idą tłumy młodzieży, zachęconej do uzyskiwania dyplomów (kredencjałów) jak najmniejszym kosztem, by było jej w murach często wynajmowanych budynków szkolnych - tanio, łatwo i przyjemnie.

Osoby bez naukowego i kulturowego autorytetu, zachęcają młodzież do utrzymywania struktur „ziejących” pozorem, upowszechniających pseudonaukową nicość, by w „akademickim przebraniu” drenować ludzką naiwność, pieniądze, czas i nadzieje w środowisku zwykłej gry cynizmem i obłudą. Wiele wyższych szkół prywatnych to nominalne struktury z szyldem, w których wykładowcami stają się w wielu przypadkach osoby pozbawione nie tylko wykształcenia, wiedzy, warsztatu naukowego, ale i wypaczające sens i wartość celów, jakie powinny być realizowane w tych instytucjach.

Coraz częściej rozpoznajemy, że wśród założycieli wyższych szkół prywatnych są „dzierżyciele” struktur, rytualizujący swoje pozycje ambicjami, które w rzeczywistości zaprzeczają rzeczywistym poparciem jakichkolwiek starań o rozwój autentycznego środowiska akademickiego. Wszystko zaczyna się od myślenia i działania zgodnie z kategoriami „minimum”. Uzurpatorskie roszczenia do konkurowania na akademickim rynku sprowadzają się przede wszystkim do „skupowania” akademickiej kadry szkolnictwa publicznego nie po to, by tym najlepszym stworzyć lepsze od minionych warunki do pracy naukowo-badawczej i dydaktycznej, tylko by ich wykorzystać jak „lep na muchy” do podnoszenia pozycji szkoły w rankingach, zewnętrznych ocenach czy staraniach o kolejne przywileje, bez jednak pokrycia kulturowego i materialnego.

Takim założycielom wydaje się, że jak nie „wykupią” dla swoich celów biznesowych najlepszych naukowców, to chociaż część z nich potraktują jak magnes dla innych. A nuż się powiedzie, i to nie rozwój akademicki szkoły, tylko rozwój firmy, którą będą obudowywać różnego rodzaju przybudówkami, by środki z czesnego inwestować we własne, pozaakademickie interesy.

Świadomość niezdolności do włączenia się w akademicką rywalizację odsłania w działaniach założycieli takich szkół ich cynizm i fałszywe zaangażowanie, które jest podtrzymywane przez sprzymierzeńców o niskich kwalifikacjach, osoby pozbawione jakichkolwiek ambicji rozwojowych i możliwości awansowania w nauce, a więc odcinające kupony od uzyskanych dyplomów (doktora, doktora habilitowanego czy profesora). Są wśród nich ci, którzy „załatwili „ sobie znanymi metodami dyplomy stopni naukowych, pozbawieni jakiejkolwiek wdzięczności wobec swoich promotorów czy naukowych opiekunów, uciekający od jakiegokolwiek wysiłku intelektualnego, a tym samym oferujący niski kapitał wiedzy studiującym. Tacy „pedagodzy” chętnie, choć niekoniecznie wprost, przekazują swoim studentom postawy bylejakości, pozoranctwa, cwaniactwa, tymczasowości, cynizmu, obojętności i pośpiechu, byle nie tylko od nich nikt niczego nie oczekiwał, ale i by oni nie musieli ich czymkolwiek obdarzać.

Tak jedni, jak i drudzy zaczynają się łatwo i szybko urządzać, zaliczać, załatwiać, uzgadniać po jak najmniejszej linii oporu i wysiłku.
Cóż ma zrobić naukowiec, który reprezentuje wysoki kapitał naukowy, kiedy dostrzega, że nie jest traktowany na serio, że założyciela szkoły nie interesuje to, czy jest genialny, wybitny, znakomity, tylko ile na nim zarobi, zarazem z ubolewaniem inwestując w jego obecność w murach szkoły? Jakie ma on szanse na realizację akademickiego kierunku rozwoju tego środowiska, które z założenia właściciela ma służyć zupełnie innym celom? Ma rację L. Witkowski, że historia autorytetu jako zjawiska musiałaby się stać opowieścią o wszelkich małościach, nikczemnościach, władczych patologiach w ustanawianiu blagi, fikcji, pozoru, skutecznych na lata tryumfów miernot (…). Musiałaby dodatkowo wręcz obnażać upadek autorytetu instytucji, które swoimi rzecznikami, reprezentantami czy całymi elitami, zwłaszcza władczymi, uczyniły tych, którzy sami bez oznak władzy na żaden autorytet by nie zasłużyli. (s. 46)

Tacy pseudoakademiccy założyciele szkół wyższych stają się alegatami fingującymi w relacjach z władzą swoją troskę o szkołę, choć w istocie nie o nią im chodzi. Potrzebują w swojej grze bezwzględnego posłuszeństwa i oddania pod swój nadzór pełnomocnictw, które dotychczas przysługiwały jedynie przedstawicielom świata nauki. Dlatego w takich szkołach senaty czy rady wydziałów są tworzone jedynie pro forma, a statuty są tak konstruowane, by opinie władz akademickich w żadnej mierze nie miały statusu obowiązującego dla założyciela szkoły. On musi mieć akademików w swojej kieszeni, by mógł w każdej chwili ostentacyjnie potwierdzić fakt nieliczenia się z nimi, nie brania pod uwagę ich wiedzy, nawet kosztem usunięcia ich z pracy lub zmuszenia do tego, by sami z niej odeszli.

Wystarczy mianowanie na kierowniczych funkcjach w szkole osób miernych, ale wiernych, nic nieznaczących w środowisku akademickim, ale za to rozstrzygających o możliwości samorealizacji naukowca w szkole, którego autorytet jest przedmiotem szantażu, intryg i manipulacji. Miernoty, które założyciel instytucji wyniósł do struktur władzy, zaczynają w nich funkcjonować tak, jakby historia zaczynała się od nich. Nie są nawet w stanie dostrzec, że wraz z nimi historia tych placówek właśnie się kończy i być może pozostaje im już tylko „darcie pierza”.

Jak pisze L. Witkowski: Stąd rozmaite środowiska naukowe pełne są toksycznych relacji, zawiści, układów i zwykłej gry pozorów. Gra w lokalny autorytet to chyba ulubiona rozrywka, traktowana tym bardziej serio, im mniej grozi okrzyk choćby chłopca z baśni Andersena: „Król jest nagi!” Zresztą nawet gdyby to orzekł ktoś poważny, to zawsze można przejść nad tym do porządku dziennego, z przyzwoleniem większości, milcząco nawet zniechęcającej do zabierania głosu. (s. 61)

Im ciszej, tym głośniej

Im ciszej jest w Ministerstwie Edukacji Narodowej, tym głośniej jest w samorządach odpowiedzialnych za prowadzenie szkół i placówek oświatowo-wychowawczych. Im ciszej przyjmuje się w Sejmie i Senacie kolejną nowelizację ustawy o systemie oświaty, tym głośniej jest o niej w mediach. Dzięki temu istnieje w społeczeństwie stan równowagi. Im gdzieś jest gorzej – tym gdzie indziej jest lepiej. Im gdzieś jest lepiej, tym ktoś to musi szybko sprowadzić do zera.

Powyższą prawidłowość potwierdził najkrócej urzędujący minister edukacji Ryszard Legutko w wywiadzie dla Uwarzam Rze. Na poprzedzone drobną konstatacją pytanie redaktor Marzeny Nykiel: Minister Hall w dobrym nastroju pożegnała się ze swoim urzędem. Jak ocenia pan jej dokonania? - prof. R. Legutko odpowiedział:

Każdy minister żegna się w dobrym nastroju, a im jest gorszy, tym ma nastrój lepszy. Pani minister pogłębiła proces degradacji polskiej oświaty, który trwa już od pewnego czasu. Duży ruch w dół dokonał się za sprawą ministra Handkego, który wprowadził niepotrzebną i szkodliwą reformę, a pani Hall to dzieło świadomie kontynuowała. (2012 nr 7, s. 43)

Nie ma to jak były minister mówi o byłym ministrze tego samego resortu, bo dzięki temu uzyskujemy wgląd w procesy społecznego równoważenia struktur psychicznych ze strukturami społecznymi, jak widział to znakomity socjolog T. Parsons.

Zajrzyjmy zatem do kolejnych medialnych wywiadów byłych ministrów tego „zdołowanego” resortu edukacji i przyjrzyjmy się temu, co ma do powiedzenia na temat zarządzania nim, też jeden z krócej zarządzających MEN (7.03.1995-7.02.1996) - profesor kieleckiej wówczas WSP Ryszard Czarny (w ostatnich latach PRL był I sekretarzem komitetu uczelnianego PZPR w kieleckiej WSP. W 1993 r. jako kandydat SLD został wybrany na senatora, był wicemarszałkiem Senatu III kadencji). Jako minister edukacji zobowiązał kuratorów oświaty do znacznej redukcji bądź likwidacji klas innowacyjnych i programów autorskich w szkołach publicznych, licząc na to, że jak od stycznia 1996 r. gminy przejmą szkoły w swoje posiadanie, to zechcą przywrócić stan pedagogicznego dobrobytu. Tak się jednak nie stało. Klasy te w istocie rozwiązywano, niszcząc wieloletni dorobek co najmniej kilkuset nauczycieli nowatorów. W jednym z wywiadów powiedział: Oświatą nie będą zarządzać ani rodzice, ani gminy. Lepiej nic nie zmieniać, niż być zmuszonym do dymisji. Nie przewidział, że ten jego optymizm zakończy się podaniem do dymisji.

Po latach zasłużonego awansu (zgodnie zresztą z tradycją postpezetpeerowskiej lewicy) na stanowisko ambasadora III RP w Szwecji, a potem w Norwegii i Republice Islandii, po powrocie do kraju, zaprzeczając całkowicie temu, co sam czynił w resorcie edukacji, sprzyjając przed laty likwidacji edukacji alternatywnej w szkolnictwie publicznym naszego kraju, poproszony o ustosunkowanie się do idei wychowania bezstresowego w Szwecji, zachwycony tym modelem, jak to każdy Polak "po szkodzie", powiedział dla miesięcznika „Nowe Horyzonty Edukacji”:

Oczywiście krytykują wszyscy. Jednak Szwedzi są zdyscyplinowani i bezstresowe wychowanie jest wartością, do której są ogromnie przywiązani. Szkoła jest w tym rozumieniu kontynuacją systemu opieki i bezpieczeństwa, które dzieci mają w domach. (NHE 2012 nr 1, s. 28).

Im gorzej, tym lepiej, im głośniej, tym ciszej. Śmiać się, czy płakać?

Humor poprawi nam wywiad prof. Mirosława Handke w tym samym czasopiśmie (NHE), który mówi o tym, że w naszym systemie oświatowym zawsze byli i są nauczyciele z powołaniem, po prostu lubiący swoją pracę, dzieci i młodzież, aby za chwilę to zrównoważyć stwierdzeniem, że kiepska jest ich motywacja bycia nauczycielami. System awansu nie eliminuje tych, którzy się do zawodu nie nadają i równocześnie nie potrafi zauważyć i nagrodzić nauczycieli znakomitych. W systemie dominuje formalizm. Jednak coraz więcej młodych, znakomicie wykształconych adeptów zawodu decyduje się na tę pracę tylko dlatego, że są trzy miesiące wakacji i mozna łatwiej pogodzić pracę w szkole z obowiązkami rodzinnymi. Nie przypadkowo zawód nauczyciela jest tak bardzo sfeminizowany (NHE 2012 nr 1, s. 35)

Słowacy też walczą z nieuczciwością akademicką

Pracujący na Słowacji polski profesor przesłał mi artykuł z tamtejszej prasy, w którym jest mowa o tym, że w tym kraju także tropi się próby wyłudzania stopni i tytułów naukowych nie tylko przez tzw. habilitacyjnych turystów, ale i własną kadrę "naukową" czy studentów. Patologie w tym zakresie nie dotyczą tylko przedstawicieli nauk humanistycznych czy społecznych, ale także nauk typu science.

Możemy dowiedzieć się o tym, jak to b. minister gospodarki uzyskał na Technicznym Uniwersytecie w Koszycach tytuł profesora, mimo niespełnienia obowiązujących tam kryteriów. Jedna z posłanek do Parlamentu nie zawarła w swojej pracy dyplomowej przypisu do źródeł, z których korzystała i je obficie wykorzystała. Przewodniczący wojewódzkich struktur jednej z partii politycznych uzyskał stopień bakalarza (odpowiednik naszego licencjatu) w Wyższej Szkole Bankowej. Nie byłoby w tym niczego złego, gdyby nie to, że jest ona w dużej mierze plagiatem tekstów z wielu podręczników, bez wskazania na wykorzystane źródła. Inny członek tego samego stronnictwa zdał aż 40 egzaminów w ciągu jednego roku, zyskując stopień inżyniera w Uniwersytecie w Trenczynie.

Od roku specjalna komisja weryfikuje na Uniwersytecie Jana Amosa Komeńskiego w Bratysławie autoplagiat dziekana Wydziału Pedagogicznego Katolickiego Uniwersytetu w Rużomberku, którego zdradził anonimowy donos do władz resortu szkolnictwa wyższego. Ktoś je poinformował, dokumentując to bardzo szczegółowo, że pełniący obecnie tę funkcję docent (odpowiednik doktora habilitowanego w Polsce) Tomáš Jablonský obronił w 2005 r., rozprawę doktorską pt. "Kooperatívne učenie v etickej výchove" (Nauczanie kooperacyjne w wychowaniu etycznym), a w dwa lata później przedłożył książkę pt. "Kooperatívne učenie vo výchove" (Kooperacyjne nauczanie w wychowaniu) jako swoją dysertację habilitacyjną. Obie rozprawy są treściowo tożsame.

Jak stwierdził dziennikarzowi gazety "SME" „Jego rozprawa habilitacyjna była zmienionym wydaniem pracy doktorskiej. W zasadach postępowania habilitacyjnego Uniwersytetu Komeńskiego nie mówi się nigdzie o tym, na ile muszą takie prace różnić się między sobą". Jego przewód habilitacyjny został w końcu uznany przez naukową komisję tegoż Uniwersytetu".

Wystarczy zajrzeć na strony wyższych szkół prywatnych w Polsce, które prowadzą kształcenie na kierunku pedagogika, by zobaczyć, że zatrudniają słowackiego docenta na pełnym etacie. Pojawia się pytanie: Czy istnieje jakiś związek między tym, że z tych też szkół, jakoś dziwnym trafem, habilitowali się niektórzy Polacy właśnie w uczelni, którą on reprezentuje?

Rzecznik prasowy KU w Rużomberku ustosunkował się do - jego zdaniem - nieuzasadnionego osaczania tej uczelni przez dziennikarzy oraz manipulowania informacjami. Po pierwsze, sprawa autoplagiatu dziekana jest w toku jej sprawdzania, chociaż władze tej uczelni dziwią się, że ktoś rozpatruje w ogóle tego typu anonimy, a po drugie przekonuje, że doc. T. Jablonsky habilitował się w Bratysławie, zanim został zatrudniony w KU w Rużomberku, a zatem niesłusznie łączy się tę uczelnię z jakimiś nieetycznymi praktykami. W końcu polskie ministerstwo nauki i szkolnictwa wyższego potwierdziło poprawność przeprowadzanych w tym uniwersytecie przewodów naukowych, w stosunku do których stawia się nawet wyższe wymagania, niż w innych uczelniach tego kraju.

http://www.sme.sk/c/5470149/dekan-z-katolickej-univerzity-zbiera-tituly-jednou-pracou.html

O znakomitej diagnozie cyberprzemocy wśród młodzieży

Najnowsza rozprawa dra Jacka Pyżalskiego (b. adiunkta Uniwersytetu Łódzkiego, wieloletniego pracownika Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi) pt. "Agresja elektroniczna i cyberbullying jako nowe zachowania ryzykowne młodzieży gimnazjalnej(Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls 2012)jest znakomitym studium interdyscyplinarnym napisanym przez pedagoga, którego wiedza ma charakter ekspercki najwyższego poziomu. Nie ma się jednak co dziwić, skoro reprezentował on polskich naukowców w międzynarodowej sieci badaczy zjawisk związanych z cyberbullyingiem. Jego wieloletnie doświadczenia badawcze nad agresją i problemami dyscypliny w socjalizacji dzieci i młodzieży, zaowocowały kumulacją dzieła, które łączy w sobie erudycję z wysokimi kompetencjami metodologicznymi (w tym przypadku rozdział o założeniach metodologicznych badań może służyć za przykład tego, jak należy konceptualizować własne badania naukowe, jak konstruować i realizować kluczowe dla nich etapy).

Wciąż mamy mało badań reprezentatywnych, na ogólnopolskiej populacji, a w tym przypadku diagnoza nie ma charakteru wycinkowego, gdyż pozwala na wyciąganie z uzyskanych danych empirycznych istotnych społecznie, psychologicznie i pedagogicznie wniosków naukowych. Reprezentatywność nie dotyczy tylko próby badawczej, ale także autorów rozpraw naukowych poświęconych nowym mediom w różnych zresztą zakresach. Autor sięga przede wszystkim po publikacje wybitnych specjalistów tej problematyki w świecie, a to dzięki temu, że z nimi sam współpracuje i wymienia się wynikami badań. Nie pomija przy tym także polskich badaczy, także tych mniej kompetentnych, ale wciąż jednak znaczących w swoich środowiskach akademickich.

Szczególną wartością stylistyki naukowej Pyżalskiego jest to, że nie reprodukuje i nie streszcza nam czyichś poglądów, ale dokonuje logicznego i syntetycznego uporządkowania najnowszej wiedzy naukowej na temat przemocy, a przy tym potrafi także taktownie zająć własne stanowisko, spierać się z autorami niektórych teorii czy badawczych podejść. Tym samym potwierdza klasę własnej wiedzy i refleksji, jak i wpisuje się w ogólnoświatowy dyskurs naukowy w kluczowym dla jego badań zakresie.

Co jest tu niesłychanie ważne, Autor nie przystąpił do pisania tej rozprawy z założoną wcześniej tezą (a taka wciąż przeważa w pracach niektórych pedagogów, psychologów i socjologów), że trzeba koniecznie udowodnić zły wpływ mediów i nowych technologii komunikacyjnych na rozwój dzieci i młodzieży. On tego nie przesądza, dobierając w tym celu jedynie słuszne, bo poprawne politycznie źródła, ale dokonuje wielostronnego oglądu tych procesów, troszcząc się o jak najbardziej obiektywne odzwierciedlenie stanu wiedzy naukowej, a nie publicystycznej, potocznej czy propagandowej na użytek polityków. Narracja jest bardzo klarowna, a przy tym autor dokonuje bardzo ciekawych, nigdzie dotąd tak nie analizowanych porównań, własnych syntez czy opracowań tabelarycznych kluczowych podejść do interesujących go kwestii.

Rozprawa jest znaczącym wkładem w naukę światową, a nie tylko lokalną. Świetne są też przywołane w tej rozprawie konteksty społeczno-kulturowe korzystania przez współczesną młodzież w różnych regionach świata z internetu, (np. nowe kategorie przyczyn stratyfikacji społecznej w wyniku podziału cyfrowego (digital divide, analfabetyzmu cyfrowego, który różnicuje dostęp do kapitału intelektualnego i kulturowego). Nowe umiejętności i wiedza są potrzebne do efektywnego i twórczego korzystania nie tylko z nowej technologii, ale także jej zasobów informacyjnych i kulturowych. Formułowane przez autora tezy są nasycane wynikami badań, diagnoz, które pozwalają na rozpoznawanie istniejących w zglobalizowanym świecie prawidłowości rozwojowych i aplikacyjnych u globalnych nastolatków.

Niezwykle istotny jest w części teoretycznej rozdział o normatywności on-line, gdyż ta sfera wirtualnej socjalizacji musi szczególnie interesować pedagogów. Powinni oni być zainteresowani budowaniem kultury szacunku w cyberświecie nie tylko przez upowszechnianie prawa na ten temat. Edukacja i wychowanie w rodzinie muszą stanowić profilaktykę dla zachowań i postaw, które mogłyby w przyszłości być naruszane przez dzieci i młodzież w posługiwaniu się nowymi technologiami komunikacyjnymi. Rozdziały poświęcone agresji elektronicznej są wyjątkowej jakości wkładem w rozwój nauk społecznych, gdyż obfitują w głęboko przemyślane i świetnie uzasadnione - autorskie klasyfikacje, charakterystyki i schematy. Te ostatnie czynią nieznane dotychczas w naszym kraju teorie, bardziej przejrzystymi i pozwalającymi na konstruowanie i operacjonalizację zmiennych do badan empirycznych.

Książka jest merytorycznie znakomita, nowatorska, a przedstawione w niej wyniki własnych badań potwierdzają wdrażanie przez autora najwyższych standardów metodologii badań empirycznych. Przez najbliższe lata kolejne pokolenia badaczy będą się do nich odwoływać, gdyż nie da się pominąć tej książki w dalszych studiach nad przemocą wśród młodzieży i z udziałem nowych narzędzi komunikacyjnych. Niewątpliwie wpłynie ona także na potrzebę konstruowania nowych teorii socjalizacji i wychowania, a jeśli tak się stanie, to będzie najwyższej rangi wkładem Jacka Pyżalskiego w pedagogikę ponowczesnej doby. Tę publikację nie tylko warto, można, ale należy jak najszybciej przeczytać, jeśli chce się dostrzec to, co naprawdę młodzież wyczynia w wirtualnej przestrzeni, usiłując zarazem wpłynąć na tę rzeczywistą.

Spieszcie z habilitacją na Słowację, bo tak szybko w Polsce jej nie dadzą

Słowacy są od nas lepsi. Tylko w jedno przedpołudnie w dniu 15 lutego 2012 r. odbędą się aż trzy tzw. kolokwia habilitacyjne, na które zaprasza dziekan Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Mateja Bela w Bańskiej Bystrzycy Jednym z trzech szczęśliwców będzie Polak, którego przewód usytuowano na końcu habilitacyjnej serii. Chyba nie przewiduje się tu żadnych, szczególnych dyskusji, pytań czy debat. Czasu na to jest bardzo mało. Wystarczy przedstawienie przez habilitanta głównych tez jego rozprawy (?) habilitacyjnej, która nie jest przecież jako taka nigdzie opublikowana, odczytanie recenzji, a następnie wygłoszenie wykładu habilitacyjnego przez kandydata i głosowanie o przyjęciu i nadaniu mu stopnia docenta z dyscypliny pedagogika.

Zdaje się, że w takim też kierunku została wprowadzona reforma B. Kudryckiej, bo wystarczy, że kandydat do habilitacji według nowej ustawy o stopniach i tytułach naukowych przedłoży życiorys i wykaz swoich publikacji, a powołuje się komisję do ich oceny. Nie musi ich nawet załączać, a w każdym razie niektórym się tak wydaje, że u nas jest już Słowacja. To nie jest, i dlatego zapewne nadal organizują turystykę habilitacyjną na południe, którą o tej porze można nawet połączyć z regeneracyjną jazdą na nartach po słowackiej części Tatr. U nas jest – jak sądzę – lepiej, bo nie ma nawet wykładu habilitacyjnego, a komisja nie musi widzieć kandydata do awansu naukowego. Lepiej czy gorzej? To relatywne.

Powróćmy zatem na Słowację, na Wydział Pedagogiczny UMB w Bańskiej Bystrzycy, gdzie dziekan zaprasza na posiedzenie trzech komisji habilitacyjnych. Najpierw o godz. 9.30 PhDr. habilituje się Viktória Dolinská, PhD. z tego Uniwersytetu. Wygłosi wykład habilitacyjny pt. Zmena kultúry školy ako faktor jej úspešnosti. (Zmiana kultury szkoły jako czynnik jej sukcesów). Autorka przedłożyła też komisji autoreferat, który jest związany z tematem jej habilitacyjnej pracy: (Multi) kultúrna perspektíva edukácie. (Wielo)kulturowa perspektywa edukacji.

Jako drugi tego przedpołudnia, bo już o godz. 11.00 występuje RNDr. Michal Blaško, PhD. z Technicznego Uniwersytetu w Koszycach, którego temat habilitacyjnego wykładu brzmi: Manažérstvo kvality vo vyučovacej hodine (Zarządzanie jakością w czasie lekcji). Tematem zaś jego rozprawy habilitacyjnej jest - Systém výučby s uzavretým cyklom v koncepcii tvorivo-humanistického rozvoja osobnosti (System nauczania w zamkniętym cyklu w świetle koncepcji humanistycznego rozwoju osobowości).

Wreszcie o godz. 13.00, kiedy na całej Słowacji jest pora na obiad, zaserwowano komisji wydziałowej postępowanie habilitacyjne Polaka – doktora Romana Uździckiego z Wyższej Szkoły Humanistycznej w Lesznie, w której jest już zatrudniony na stanowisku docenta. Na Słowacji, żeby uzyskać takie stanowisko, trzeba mieć habilitację. U nas, w wyższych szkołach prywatnych, nie. Można mieć stopień doktora. Tak więc, paradoksalnie, nasz nauczyciel jako docent ubiega się o słowacką docenturę, dzięki której będzie doktorem habilitowanym. Tematem jego habilitacyjnego wykładu będzie: Škola verzus očakávania celoživotného vzdelávania (Szkoła wobec oczekiwań kształcenia ustawicznego). Tematem jego rozprawy (?) habilitacyjnej jest: Príprava študentov gymnázia k aktívnemu vstupu na trh práce.(Przygotowanie uczniów gimnazjum do aktywnego wejścia na rynek pracy). Warto tutaj dodać, że Roman Uździcki uzyskał stopień naukowy doktora w Instytucie Badań Edukacyjnych w Warszawie w 2006 r. na podstawie rozprawy pt. Kształcenie, dokształcanie i doskonalenie egzaminatorów kierowców i kandydatów na kierowców.

W przewodzie habilitacyjnym naszego naukowca recenzentami są: prof. dr hab. Andrzej Radziewicz-Winnicki z Uniwersytetu Zielonogórskiego i dr hab. Marek Walancik z Uniwersytetu Śląskiego oraz dziekan Wydziału Nauk Społecznych i Technicznych Śląskiej Wyższej Szkoły Zarządzania im Generała Jerzego Ziętka w Katowicach (na stronie ŚWSZ i Stowarzyszenia Lotników Polski Południowej informuje, że jest pułkownikiem profesorem, chociaż habilitował się zaledwie przed rokiem). Członkiem komisji w tym przewodzie jest - oprócz słowackich profesorów - prof. zw. dr hab. Józef Podgórecki, z Uniwersytetu Opolskiego.

Koszt przewodu habilitacyjnego jest niższy, niż w Polsce koszt przewodu doktorskiego, gdyż wynosi dla obcokrajowca 1200,- €. Słowacy płacą niewiele mniej, bo 1000,- €.

Jakie trzeba złożyć dokumenty, by uzyskać habilitację na Słowacji? Jak ktoś nie zna słowackiego, to przeczyta to sobie po angielsku: [http://www.pdf.umb.sk/dekanat/referat-pre-vedu-vyskum-a-umenie/habilitacne-konanie/dokumenty-na-predlozenie-pre-uchadzacov-zo-zahranicia-o-habilitacne-konanie-v-anglickom-jazyku.html]. Udając się do tego kraju nie trzeba wykazać się znajomością języka słowackiego. Wykład głosimy po polsku, i nasz „dorobek“ też może być w języku polskim. Co najwyżej, jeśli nas o to poproszą, trzeba będzie wydać trochę kasy na streszczenie czy omówienie na kilku stronach w rodzimym języku gospodarzy. Ponoć tam i tak nikt tego nie będzie weryfikował. Wystarczy, że zgadza się zapis bibliograficzny z wymaganymi danymi. Oto, jakie obowiązują kryteria w tym Uniwersytecie (uwaga! każdy ma nieco inne), które zostały przyjęte uchwałą Rady Naukowej UMB 6/11/2008:

Kandydat do habilitacji musi wykazać w swojej dokumentacji (w spisie dokonań):

1. co najmniej 5-letni staż pracy dydaktycznej w danej dyscyplinie (kierunek studiów).

2. informację o wypromowanych dyplomantach (nie jest istotne, ilu, gdzie i na jakim poziomie).

3. (aż) jedną monografię (nie określa się, że musi to być dysertacja habilitacyjna, dlatego wielu Polaków przedkłada wydaną w kraju rozprawę doktorską!) Przez monografię uznaje się na Słowacji rozprawę, która liczy co najmniej 3 arkusze wydawnicze (ok. 66 stron maszynopisu), a więc można ją machnąć w jeden miesiąc i wydać w wydawnictwie wyższej szkoły prywatnej lub państwowej. W Polsce przez „monografię” resort nauki rozumie opracowanie naukowe liczące minimum 6 arkuszy wydawniczych (132 str.) a opublikowane jako książka lub odrębny tom omawiający jakieś zagadnienie w sposób wyczerpujący, oryginalny i twórczy. Jak widzimy na Słowacji obdarza się naukowców większym zaufaniem i podchodzi do nauki ekologicznie, bo przy innej definicji monografii oszczędza się na papierze.

4. (aż) 5 artykułów opublikowanych w pracach zbiorowych, czasopismach czy monografiach poza granicami kraju (Polacy mogą wykazać swoje artykuły wydane np. na Słowacji)

5. co najmniej 15 artykułów w krajowych monografiach, czasopismach naukowych (nie muszą być z listy MniSW) czy w recenzowanych pracach zbiorowych (np. pokonferencyjnych)

6. chociaż jeden skrypt, podręcznik dydaktyczny lub materiał metodyczny (przedszkolny, szkolny, do kształcenia kierowców, pilotów, maszynistów, operatorów dźwigów lub z zakresu edukacji dorosłych w innych zawodach itp.).

7. co najmniej 10 artykułów specjalistycznych, w tym mogą być recenzje w czasopismach ilub recenzowanych pracach zbiorowych, hasła w słownikach czy encyklopediach lub przekłady artykułów (najlepiej naukowców ze Słowacji).

8. chociaż 20 cytowań czy adnotacji w przypisach lub w bibliografii w rodzimych czasopismach, monografiach naukowych lub pracach zbiorowych. Oczywiście, jeśli ktoś nie jest cytowany w Polsce, to może wykazać, że był cytowany na Słowacji, Rumunii, Bułgarii itp., zastępując brakujący wykaz cytowań w publikacjach krajowych itp.

9. co najmniej 10 cytowań czy adnotacji w przypisach lub w bibliografii w zagranicznych czasopismach, monografiach naukowych lub pracach zbiorowych (tu Polacy ponownie moga wykazać fakt cytowania ich rozpraw np. na Słowacji).

10. (aż) trzy wystąpienia na zagranicznych konferencjach naukowych (miejsce konferencji - jw.);

11. (aż) dziesięć wystąpień w krajowych konferencjach naukowych.

12. członkostwo w komitecie organizacyjnym krajowej konferencji (Czy to dlatego niektóre w naszym kraju tzw. konferencje międzynarodowe liczą w komitecie po kilkanaście osób? Wystarczy być tylko raz członkiem takiego komitetu! Szkoda, że już nie ma KC.)

13. posiadanie stopnia naukowego doktora (to jest oczywiste).

14. zrealizowanie krajowego czy międzynarodowego projektu badawczego jako jego kierownik lub współkierownik (nie ma to znaczenia, czy badania były wewnątrzuczelniane czy ministerialne lub z NCN).

Prawda, że wymagania są nadzwyczaj wygórowane? Sądzę, że już teraz trzeba rezerwować sobie termin habilitacji na tym słowackim uniwersytecie, który ma uprawnienia z pedagogiki, bo jak ruszy do południowych sąsiadów kilkuset kandydatów, to przewody będą musieli przeprowadzać codziennie, od rana do wieczora. Pani minister nauki i szkolnictwa wyższego - prof. B. Kudrycka powinna jak najszybciej obniżyć polskie standardy do uzyskania habilitacji, by nasi naukowcy mieli co robić. W przeciwnym razie przyjdzie im pisać recenzje w przewodach Polaków na Słowacji.

Może w naszej polityce reform nauki i szkolnictwa wyższego chodzi o to, by w ten sposób doprowadzić do redukcji etatów w szkolnictwie publicznym? Jest w tym jakiś sens. Po co zatrudniać w uniwersytetach, akademiach czy politechnikach tylu naukowców – doktorów habilitowanych i profesorów, skoro Słowacy wykształcą nam nasze kadry taniej i szybciej? Czy lepiej? Tego nie oceniam, bo nie znam tych genialnych rozpraw i wspaniałego dorobku naukowego koleżanek i kolegów, by cokolwiek móc powiedzieć na ich temat. Słowacy też ich nie znają, bo w tym kraju nie publikuje się tak znakomitych habilitacji, nie tylko Polaków, ale także Czechów, Słoweńców, Węgrów czy naukowców innych nacji.

Gdybyście chcieli uzyskać tytuł profesora pedagogiki, filozofii, teologii czy pracy socjalnej – nie ma sprawy. Gnajcie na Słowację, bo w Polsce tego tak szybko nie uzyskacie. Koszty przewodu są bardzo niskie – ok. 5 tys. Po co w kraju zmagać się z badaniami, czytaniem literatury, publikowaniem rozpraw, udziałem w konferencjach naukowych itd., itd.? Znajdziecie w kraju tych, którzy już przeszli słowacką ścieżką po habilitacyjnych czy profesorskich szczytach, a oni wam powiedzą, jak to załatwić. W grę wchodzi przecież naukowa turystyka, wymiana doświadczeń i współpraca zagraniczna. Wszystko pod sztandarem Unii Europejskiej i pod ochroną MNiSW.

Nie martwcie się, że mało kto was docenia, albo pomawia was o jakieś szalbierstwa. Niesłusznie. Tak mówią tylko ci, co wam zazdroszczą, że sami musieli tyle lat ciężko pracować, pisać i publikować. Teraz wiedzą, że zbytecznie stracili czas, wysiłek i zdrowie. Można było przecież osiągnąć to samo, ale za to tak pięknie, tanio, szybko i bezstresowo. W końcu – dyplom zagranicznego docenta czy profesora, to nie w kij dmuchał. Jutro będzie was więcej – sto, tysiąc, trzy tysiące... Uniwersytety i akademie zatrudnią was bez problemu, bo same będą zagrożone brakiem kadr akademickich, dbając – nonsensownie - o ich wysoką jakość.
Na jednego uniwersyteckiego profesora będzie za kilka lat przypadało co najmniej 100 wypromowanych na Słowacji, więc i tak zwyciężymy przed nadejściem do Polski Chińczyków. Naszych musi być więcej. Tę rywalizację w nauce, o jaką zabiega ministerstwo, musimy wygrać. Będziemy na szczytach szanghajskiej listy najlepszych uczelni świata.

Dziękujemy wam za poświęcenie. Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego powinno wprowadzić jeszcze, oprócz dotychczasowych stypendiów doktoranckich, refundację kosztów, jakie muszą ponosić polscy doktorzy i doktorzy habilitowani z tytułu przewodu habilitacyjnego czy profesorskiego na Słowacji. Komitet Nauk Pedagogicznych powinien ogłosić konkurs na najszybciej uzsykany dyplom docenta na Słowacji, a zwycięzcy zaproponować naukową nagrodę PAN (imię trzeba jeszcze wymyśleć). Cieszymy się rozwojem polskich pedagogów wypromowanych na Słowacji i żałujmy, że nie dostąpiliśmy zaszczytu wysłuchania ich wykładu habilitacyjnego czy przeczytania ich naukowych dzieł. Może kiedyś, ktoś przetłumaczy je na język polski i uzyska dzięki temu punkty do swojego przewodu na słowackim uniwersytecie? Tylko czy nam je udostępnią? Niektóre, a opublikowane doktoraty, znamy. Niech w końcu wszystko pozostanie w rodzinie, niech ojciec recenzuje synowi, a syn wnukowi, teściowa szwagierce, a szwagierka siostrze. Postmodernizm w szkolnictwie wyższym osiągnie wkrótce swoje najwyższe szczyty!

Zamykając szkoły, otwierajmy więzienia

O co chodzi z tym ciągłym narzekaniem na zamykanie w Polsce szkół? Wiadomo - o kasę. Jak jest czegoś za dużo, to trzeba z tego rezygnować, żeby nie ponosić z tego tytułu zbytecznych kosztów. Paradoks jednak polega na tym, że samorządy, które są zobowiązane do prowadzenia przedszkoli i szkół, gdyż jest to ich własne zadanie, każdego roku są wpuszczane przez rząd w maliny. Otrzymują bowiem za każdym razem z budżetu państwa mniej pieniędzy, niż same potrzebują na prowadzenie rzetelnej polityki oświatowej na swoim terenie. W tym roku samorządy w całym kraju planują do likwidacji ponad 319 szkół, w większości małych szkół na wsiach, ale też w dużych miastach. O te ostatnie tak bardzo bym się nie martwił. Warto jednak spojrzeć na to, że niemalże co tydzień otrzymujemy weryfikowane przez kuratoria dane na ten temat. Oto tylko w województwie śląskim liczba szkół zgłoszonych do likwidacji wzrosła w ciągu tego miesiąca z 40 do 121. Prawo zostało tak skonstruowane, że opinia kuratora nie jest dla samorządów wiążąca. W przypadku negatywnej opinii samorząd może się nią kierować i odstąpić od planów likwidacyjnych, ale wcale nie musi.

Z jednej strony mamy dęte idee - powszechnej, bezpłatnej edukacji dla wszystkich dzieci (do 18 roku życia), z drugiej strony - równie dętą ideologię wyrównywania szans edukacyjnych tym, którzy z różnych powodów mieszkają i żyją w gorszych czy trudniejszych warunkach od statystycznej średniej krajowej. Większość gmin w naszym kraju nie dokonało rzetelnej diagnozy procesów demograficznych, społecznych, kulturowych, by móc na tej podstawie opracować sensowną politykę sprawowania opieki nad dziećmi i młodzieżą oraz zabezpieczenia im jak najlepszych warunków do uczenia się i osobistego rozwoju. Nikt nie bada, jak miało to miejsce w tak krytykowanym PRL-u, sieci szkolnej i nie docieka, czy jest ona racjonalna ekonomicznie oraz uzasadniona kulturowo.

Niby, dlaczego nie opłaca się utrzymywanie małej szkoły, jeśli mogłaby ona być we wsi czy małym miasteczku - po spełnieniu zadań edukacyjnych - centrum regionalnej kultury, tradycji, sportu i rekreacji, alfabetyzacji informatycznej (multimedialnej) oraz pielęgnowania pożądanych społecznie wartości? Czyż tak prowadzona w tym kraju polityka nie służy niszczeniu lokalnych ojczyzn, więzi społecznych, zaufania i lokalnego patriotyzmu? Czyż zamykając szkoły nie pogłębiamy rozchodzenia się dwóch procesów rozwojowych: ekonomicznego i cywilizacyjnego (kulturowego)?

Lepiej jest dowozić dzieci do odległych od ich miejsca zamieszkania szkół, które popołudniami zieją pustką, nie tętnią już żadnym życiem? Łatwiej jest przetrzymywać setki dzieci i młodzieży w budynkach jak w więzieniach, wydając tysiące złotych na monitoring, które w swej przestrzeni i tak zawierają miejsca dogodne dla agresji, przemocy, upowszechniania używek i zwiększania poziomu anonimowości? Niemalże co tydzień czytamy o tym, jak to polskie szkoły nie są przygotowane do pracy z dziećmi sprawiającymi kłopoty wychowawcze. Stanowi to w niektórych placówkach poważny problem. Czy istotnie korzystniej jest, czyniąc szkoły odległymi od miejsca zamieszkania dzieci, pozbawiać je zarazem możliwego budowania lokalnych więzi społecznych, by po latach narzekać na brak ich obywatelskiego zaangażowania? Jak chcemy budować rozwinięte społeczeństwo wiedzy i społeczeństwo obywatelskie w sytuacji odrywania dzieci i młodzieży od ich własnych środowisk codziennego życia?

Zapewne lepiej jest, jak nasze dzieci nie uczęszczają na zajęcia pozalekcyjne, nie angażują się w ruch harcerski czy młodzieżowy (sportowy, turystyczny, ekologiczny, kulturalny itp.), gdyż po lekcjach czeka na nie śmierdzący ropą gimbus, którym muszą zdążyć do domu, a raczej do miejsca wyrzucenia ich przy przydrożnym przystanku, by jeszcze te 2-3 km musiały dojść przez pola i lasy do domu, zjeść, odrobić lekcje i pójść spać, bo o 5 rano muszą znowu wstać, by odbyć drogę do szkoły.

Budujmy już teraz nowe więzienia oraz przyjmujmy do policji kolejne tysiące absolwentów pedagogiki resocjalizacyjnej po wyższych szkołach prywatnych, dzięki czemu będą tak "skutecznie" prowadzić śledztwa w sprawie zaginięć dzieci. Czeka ten kraj i młode pokolenie świetlana przyszłość. W rywalizacji na rynku pracy wygrają i tak dzieci z wielkomiejskich ośrodków akademickich, uczęszczające do elitarnych szkół (tak publicznych, jak i niepublicznych), które ukończą bezpłatne studia na najlepszych wydziałach i kierunkach polskich uczelni publicznych lub zagranicznych (elitarnych) szkół prywatnych. W więzieniach znajdą się prawdopodobnie ci, co mieli pod górkę i dalej, dla których nie było czasu, miejsca i środków wspierających ich rozwój.

Wychowania w szkole już nie ma - mówi w udzielonym marzenie Nykiel wywiadzie zatytułowanym "Szkoła w zapaści" dla "Uwarzam Rze" (2012 nr 7) Ryszard Legutko. Dziecko ma wrócić ze szkoły z odpowiednimi ocenami, z dyplomem, bo to się przyda na studiach i na rynku pracy. Fakt, że nadal jest ono głupkiem i prymitywem, już nas nie obchodzi.

Naukowy metabloger

Dra Ema­nuela Kul­czyckiego teoretyka komunikacji, filozofa, grafika, adiunkta w Instytucie Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, śmiało można określić mianem naukowego metablogera. Po pierwsze jest redaktorem wortalu in­ter­ne­towego "Nauka i Po­stęp" (http://www.naukaipostep.pl/), który powstał w ramach realizacji projektu „Partnerski Związek Nauki i Postępu”. Prezentowane są w nim ak­tualności ze świata nauki oraz B+R, newsy i felietony oraz ciekawostki z zakresu najnowszych osiągnięć naukowych. Po drugie, sam prowadzi własny blog „Warsztat badacza komunikacji”, w którym pisze o narzędziach badawczych, programach komputerowych oraz analizuje przepisy prawne regulujące pracę naukową.

Metabloger to ktoś, kto sam bada, analizuje i uprzystępnia w swoim blogu czyjeś blogi, które w tym przypadku są powiązane ze sobą wspólną dziedziną życia i rolą zawodową ich autorów. W tym przypadku E. Kulczycki uruchomił w swoim blogu cykl wpisów pt. "Sylwetki polskich blogerów naukowych". "Opowiada" w nim o polskiej blogosferze naukowej językiem ich autorów, do których zwrócił się z prośbą o udzielenie mu wywiadu. Każdy z naukowych blogerów odpowiada na te same pytania, niezależnie od tego, czy jest przedstawicielem nauk przyrodniczych, medycznych, humanistycznych, artystycznych, technicznych czy społecznych.

Dr E. Kulczycki tak pisze o powodach powołania do życia blogu naukowego, który powstał pod koniec ubiegłego roku: Jestem wiernym czytelnikiem wielu blogów, również naukowych. Głównie są to jednak materiały pisane po angielsku – oczywiście nie przeszkadza mi to, ale poszukując blogów naukowych pisanych w języku polskim, natrafiłem na spore problemy – nie dlatego, że ich nie ma, ale dlatego, że tak ciężko jest je znaleźć. (...)W tytule napisałem o blogach naukowych, ale należałoby raczej pisać o blogach naukowych i blogach naukowców. Czyli nie chodzi mi o taki profil, jaki jest w ResearchBlogging.org (blog naukowy rozumiany jest jako blog z publikacjami naukowymi), ale po prostu o blogi o nauce i „kulisach nauki” – czyli tym, co ja nazywam warsztatem badacza. Na szczęście coraz więcej badaczy przekonuje się do idei blogowania.

Zachęcam do czytania: http://ekulczycki.pl, gdyż osoby szczególnie mniej zorientowane w kulisach wymagań, jakie są im stawiane przez władze akademickie w ramach sprawozdawczości naukowo-badawczej czy poszukujące kontaktu z blogerami-naukowcami, znajdą tu pomoc i same będą mogły wzbogacić chociażby zawartość "Katalogu blogów naukowych".