Innowatorzy w edukacji - od przedszkola do seniora

ŁÓDZKIE CENTRUM DOSKONALENIA NAUCZYCIELI I KSZTAŁCENIA PRAKTYCZNEGO w Łodzi zorganizowało wczoraj w Muzeum Historii Miasta Łodzi finał PODSUMOWANIA RUCHU INNOWACYJNEGO W EDUKACJI. Po raz trzydziesty! Zwracam na to uwagę, bo to oznacza, że pierwsze tego typu gale najlepszych pedagogów miały miejsce jeszcze w okresie PRL. To tylko potwierdza, że nowatorstwo edukacyjne ma się dobrze, niezależnie od tego, czy ktoś mu podcina skrzydła, czy też uczy kogoś dopiero latać.

W trakcie tegorocznej uroczystości Kapituła Konkursów Innowacyjnych, której przewodniczyła Konsul Wielkiej Brytanii - Małgorzata Brzezińska, wyróżniła łącznie 146 utalentowanych uczniów, wybitnych nauczycieli, naukowców i pedagogów, autorów innowacji programowych, metodycznych, organizacyjnych oraz firm, NGO i instytucji. W wyniku konkursów otrzymali oni tytuły (kategoria indywidualna lub grupowa):

"Talentów Uczniowskich" - 14 szczególnie utalentowanych uczniów, twórców programów komputerowych, potrójnych laureatów konkurów umiejętnościowych, wybitnych sportowców, utalentowanych artystycznie i humanistycznie,


„Ambasadorów Innowacyjnych Idei i Praktyk Pedagogicznych”,


„Mistrzów Pedagogii”,

(fot. Mistrzowie Pedagogii - prof. dr hab. Beata Przyborowska - Prorektor UMK w Toruniu; prof. UŁ dr hab. Jolanta Bonar i prof. dr hab. Jarosław Płuciennik - prorektor UŁ)



„Liderów w Edukacji” - 9 nauczycieli i trzy certyfikaty grupowe za pełnienie różnych ról przywódczych i liderowanie ważnym procesem edukacyjnym, np. Barbara Jarecka-Kowalczyk, Szkoła Podstawowa nr 166 – Coach, mentor, lider projektu „Przedszkolaczek i już żaczek, a za chwilę czwartaczek”, menedżer oświaty; Halina Piastuszko, Gimnazjum nr 2 w Łodzi – lider edukacji poprzez eksperyment, lider doradztwa zawodowego; Izabela Kowalczyk III LO – lider wielu przedsięwzięć edukacyjnych; Gimnazjum nr 31 – klasa o profilu ratowniczo-medycznym, uczenie robotyki; Gimnazjum nr 30 w Łodzi – lider procesów odwróconego kształcenia z wykorzystaniem technologii informacyjnych,

„Nauczycieli Innowatorów” - 11 nauczycieli autorów innowacji metodycznych i organizacyjnych, np. Zdzisław Pełczyński, Gimnazjum nr 6 – nowatorski program „Mediacje”, „Infotechnik”; Anna Horwat, XXVI LO – realizacja programu eTwining, współpraca międzynarodowa,

"Kreatorów Kompetencji Społecznych" - 10 kreatorów szkolnych i dwa certyfikaty grupowe, m.in. Agnieszka Wilczyńska, Gimnazjum nr 33 w Łodzi – projekt dotyczący zwalczania cyberprzemocy i mowy nienawiści; Ewa Michalak, Gimnazjum nr 22 w Łodzi – prace nad organizacją Młodzieżowego Parlamentu Europejskiego; Anna Kordas, Gimnazjum nr 41 – wspieranie uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się; Szkoła Podstawowa nr 130 – organizacja Laboratorium Przyrodniczego, stosowanie w praktyce edukacyjnej WebQuestów,

"Organizatorów Procesów Innowacyjnych" - 6 nauczycieli, pracowników firm i nauczycieli akademickich oraz 8 certyfikatów grupowych m.in. Ewa Słowińska, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 5 – innowacyjne zajęcia edukacyjne z wykorzystaniem platformy Moodle i technologii informacyjnych, Małgorzata Zawadzka-Cisek dyrektor XXI LO, STOP zwolnieniom z wychowania fizycznego; Gimnazjum nr 26 – program „Innowacyjna Technika”; Gimnazjum nr 18 – organizator doradztwa zawodowego, innowacja „Język łaciński z elementami wiedzy o kulturze”,

"Kreatorów kompetencji Zawodowych" - 9 nauczycieli i pracowników firm i cztery certyfikaty grupowe, m.in. Damian Mikołajczyk, Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych nr 20 w Łodzi – organizator prac modelowo-konstrukcyjnych; Izabela Rosiak, Zespół Szkół Przemysłu Spożywczego – organizatorka eksperymentu „Jakość i bezpieczeństwo żywności”; Bożena Ozimek, Zespół Szkół Zawodowych Specjalnych nr 2 w Łodzi – współtwórczyni corocznej kolekcji odzieżowej, stosowanie WebQuestów w praktyce szkolnej,

"Liderów Szkolnego Doradztwa Zawodowego" - VIII Liceum Ogólnokształcące i Gimnazjum nr 5 w Łodzi;

"Partnerów Przyjaznych Edukacji" - 6 certyfikatów w kategorii indywidualnej, m.in. dr Kazimierz Kubiak (EEDRI), Bogusław Słaby (Lewiatan), Sławomir Suliński – Naczelnik Wydziału Ruchu Drogowego Komendy Wojewódzkiej Policji w Łodzi oraz cztery tytuły honorowe dla firm: m.in. Powiatowy Urząd Pracy w Łodzi, Zakład Cukierniczy R. Dybalski i B. Dybalska,

"Multiinnowatorów" - 7 tytułów, m.in. dla Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych nr 9 w Łodzi, Zespołu Szkół Przemysłu Spożywczego, Zespołu Szkół Gastronomicznych, Zespołu Szkół Samochodowych i Stowarzyszenia Elektryków Polskich,

"Kreatorów Innowacji" - 11 osób, m.in. Joanna Poselt, dyrektor Przedszkola nr 55 (efekty wdrażania koncepcji inteligencji wielorakich Gardnera); Małgorzata Morawska, Gimnazjum nr 33 autorski program „Oswajamy matematykę i chemię”, „Z chemią za pan brat”; Krzysztof Durnaś, dyrektor Szkoły Podstawowej nr 35 (organizator Klubu Rodziców Odpowiedzialnie Kochających); Izabela Miszczak, Przedszkole nr 120 w Łodzi (jedyne przedszkole wdrażające program MISTRZOWIE KODOWANIA – JUNIOR),

"Promotorów Rozwoju Edukacji"– dla firmy Learnetic; Ambasador Innowacyjnych Idei i Praktyk Pedagogicznych – dla prof. dr hab. inż. Józefa Masajtisa (PŁ – organizator nowej specjalności „Architektura Tekstyliów); Afirmator Ruchu Innowacyjnego – 15 osób i firm, m.in. PAMSO SA, Microsoft Polska, Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna,

"Skrzydła Wyobraźni" - 9 osób i instytucji , m.in. Pałac Młodzieży im. J. Tuwima w Łodzi (org. Festiwalu Twórczości MŁODYCH, Akademia Tolerancji, Centrum Wolontariatu); Bronisław Wrocławski – aktor; dr Tomasz Rożek – autor SONDY 2.

" MÓJ MISTRZ-MENTOR" - 10 nauczycieli wybranych przez uczniów, m.in. Małgorzata Jabłońska, Szkoła Podstawowa nr 5 w Łodzi; Paweł Pachnowski, Gimnazjum nr 16.

Pomysłodawcą, charytatywnym Mistrzem i patronem duchowym corocznej "Gali Innowatorów" jest dyrektor ŁCDNiKP w Łodzi - postać wybitna i niepowtarzalna w dziejach naszej oświaty, bowiem - jak nikt inny - potrafi dostrzec, docenić i wspierać tak nowatorskich nauczycieli, sojuszników placówek oświatowych, sił społecznych, jak i utalentowaną młodzież - Janusz Moos . Jego trzydziestoletnia misja owocuje każdego roku wyróżnieniami pedagogicznymi primus
inter pares.

Żadne z miast w naszym kraju nie ma nie tylko takiej formy wyrażenia wdzięczności bezinteresownym kreatorom nowatorstwa pedagogicznego, jak i tak długich tradycji, bogatych zasobów kadrowych i świadectw doceniania trudnej, często ofiarnej służby nauczycielskiej, oddolnego projektowania i wdrażania innowacji oraz eksperymentów edukacyjnych. Tym większe należą się wyrazy uznania dla władz miasta Łodzi, w tym szczególnie samorządowców i radnych odpowiedzialnych za edukację, dla Kuratorium Oświaty w Łodzi oraz wszystkich pracowników ŁCDNiKP w Łodzi, którzy swoją codzienną misją wzmacniają potencjał kreatywności naszego środowiska.

Nic dziwnego, że tego typu uroczystość gromadzi elity polityczne, samorządowe, akademickie, ale i przedsiębiorcze oraz zarządcze, które swoją obecnością wzmacniają racje i pasje działań na rzecz dobra wspólnego, dzięki edukacji młodych pokoleń, z jej udziałem i dla edukacji. Uroczystość rozdania certyfikatów i statuetek "Skrzydła Wyobraźni" odbywa się każdego roku w Muzeum Historii Miasta Łodzi, w salach pięknego Pałacu Poznańskiego.

Wręczanie poszczególnych kategorii wyróżnień przeplatały występy utalentowanych muzycznie uczniów łódzkich szkół, zaś uczennice Szkoły Baletowej z gracją wbiegały ba scenę, by każdemu laureatowi wręczyć czerwoną różę.

W najnowszym numerze czasopisma ŁCDNiKP w Łodzi - "Dobre Praktyki. Innowacje" (2016 nr 15), który rozdawano z listą wszystkich nagrodzonych jest felieton Macieja Samoleja z cyklu "A w budzie pod psem... Nauczycielski Nobel, czyli o nagrodach dla nauczycieli słów kilka". Autor zaczyna go tymi oto słowami:

"Nie pamiętam już kto pierwszy użył tego hasła, ale powtarzam je wciąż do znudzenia: "Nagrody są jak hemoroidy. Wcześniej czy później każdy je dostaje...".

(fot. Aktor Teatru im. Stefana Jaracza w Łodzi - Bronisław Wrocławski)




Nie mogę zgodzić się z autorem reprodukowanego bon motu, gdyż wielu nauczycieli i pozaszkolnych sojuszników edukacji od przedszkola do seniora nie doświadcza wyróżnienia, albo otrzymuje je za późno. Bywa, że niektórzy zwierzchnicy znajdują maść przeciwko hemoroidom, jeśli to nie oni mają być wyróżnieni. Pan Samolej przyznaje, że są tacy dyrektorzy szkół, który nagradzają jedynie "swoich" lub posiłkują się donosami "kapusiów".

Niektórzy ratują swoje cv glosowaniem sms-owym, kiedy jedna z lokalnych gazet ogłasza konkurs na najlepszego nauczyciela roku. Dobrze zatem, że mamy w mieście możliwość wyłonienia najlepszych z najlepszych, pasjonatów, oddanych swoim wychowankom, podopiecznym, studentom czy ustawicznie uczącym się dorosłym.

Niby tak niewiele trzeba do tego, by zorganizować pod koniec roku szkolnego spotkanie pedagogów, nauczycieli, wychowawców, terapeutów, sojuszników, katechetów, producentów, przedsiębiorców, służby socjalne i związane z naszym bezpieczeństwem, ludzi kultury i sztuki, mediów i nauki, wolnej strefy ekonomicznej oraz dyrektorów placówek oświatowych, by poznać i odczuć wspólnotę osób autentycznie oddanych edukacji, zaangażowanych w różnych jej wymiarach, dziedzinach, zinstytucjonalizowanych formach na rzecz wspomagania dzieci, młodzieży, dorosłych i osób starszych.

Już nie mogę doczekać się XXXI Gali Ruchu Innowacyjnego w Łodzi, bo każda z nich zaskakuje nowymi talentami, wspaniałym przygotowaniem, oprawą, symboliką i administracyjno-politycznym potwierdzeniem sensu angażowania się w alternatywny sposób na rzecz coraz lepszego kształcenia i wychowywania dzieci i młodzieży, kreowania nowych forma, metod, technik oraz środków dydaktycznych czy profesjonalnego łączenia edukacji przed- i zawodowej z najlepszymi firmami polskiej gospodarki i przedsiębiorczości.

Niestety, nie wszystkie fotografie są podpisane, ale tempo tej uroczystości było tak niezwykłe, a przy tym pasjonujące, że po powrocie z uroczystości trudno było mi zidentyfikować wszystkich uczestników. Zamieszczam jednak poniżej pełen wykaz laureatów tegorocznego, jubileuszowego Podsumowania Ruchu Innowacyjnego w Łodzi i województwie łódzkim.

Odpowiedzialność dyscyplinarna nauczycieli akademickich – doświadczenia i problemy

MNiSW opublikowało raport Zygmunta Hasiewicza na temat odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli akademickich. Jak rozumiem, ta odpowiedzialność wynika z faktu, że naruszyli oni prawo o szkolnictwie wyższym albo o stopniach naukowych i tytułach naukowych. Niestety, nie dowiemy się tego z materiału w formie prezentacji. Uwielbiam materiały mieniące się analizami, których w nich nie ma.

Prezentacja w pdf zapewne była opatrzona jakimś komentarzem jakościowym w trakcie konferencji, bez którego jej wartość jest w istocie niewielka. Autor tego materiału jest profesorem automatyki i robotyki na Politechnice Wrocławskiej, a więc nie jest specjalistą od konstruowania raportów, które w tym przypadku powinny mieć charakter socjopedagogiczny. Może właśnie dlatego analiza zjawisk dotyczy podania danych liczbowych bez dociekania ich znaczeń, uwarunkowań i następstw?

Po co komu taki materiał? Co i dla kogo ma z niego wynikać? Założonym celem tej "diagnozy" było wypracowanie propozycji ewentualnych zmian prawa w zakresie odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli akademickich. Wartość zatem sondażu opinii jest niewielka. Ot, skierowano ankietę do przewodniczących uczelnianych komisji dyscyplinarnych, a oni (albo ktoś w ich imieniu) podali odpowiedzi na zawarte w niej pytania.

Na ponad 400 szkół wyższych uzyskano dane od zaledwie 53 podmiotów, przy czym akurat z tych szkół, w których jest najwięcej patologii (szkół niepublicznych, których jest dwukrotnie więcej, niż państwowych) uzyskano zwrot od zaledwie 8 osób. Prezentacja zawiera takie dane, jak:

Poziom wiedzy prawnej wśród członków komisji dyscyplinarnych: (ciekawe jak został stwierdzony?)
Wysoki 9 - 19%; Przeciętny 22 - 46%; Niski 14 - 29%; Bardzo niski 3 - 6%.

Udział w składach orzekających osoby z przygotowaniem prawniczym: Tak: 40% (19 głosów); Nie: 60% (29 głosów). Mogłoby się wydawać, że o naruszeniu prawa decydowały osoby w większości niekompetentne. Nie, bowiem prawdopodobnie pozbawionych prawników 29 podmiotów korzystało z pomocy prawnej. Pomocy udzielał radca prawny uczelni, kancelaria prawna, prawnicy wchodzący w skład UKD, sędzia Sądu Najwyższego - biegły z zakresu prawa autorskiego, zaś pomoc polegała na: uzgadnianiu procedury, opiniowaniu dokumentów i pism procesowych, wyjaśnianiu kwalifikacji karnej czynu, udzielaniu wyjaśnień w sprawach, w których występują wątpliwości co do szczegółowego stosowania przepisów prawa (karnego, administracyjnego), interpretacji przepisów (Ustawy i Rozporządzenia).

Na najmniej wartościowe pytania, bo banalnego rozstrzygnięcia:

a) Czy przepisy dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli akademickich są jasne i zrozumiałe? Tak odpowiedziało 75% (40 głosów), a Nie - 25% (13 głosów).

b) Czy przepisy dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej nauczycieli akademickich w wystarczający sposób regulują tok postępowania? odpowiedziało Tak - 68% (36 głosów) oraz Nie - 32% (17 głosów).

Koniec. Kropka.

Które przepisy są jasne, a które niezrozumiałe? Tego ankieter nie dowiedział się. Po co jednak miał tego dociekać, skoro zamawiający sondaż zapewne zakładał, że prawo trzeba zmienić. Potrzebne jest tylko jakieś uzasadnienie.

Respondenci zapisali lub zaznaczyli w ankiecie, że pociąganie nauczycieli akademickich do odpowiedzialności dyscyplinarnej rodzi jakieś przeszkody. Odpowiedzialność za coś (nie wiemy, dlaczego nie zostały tu skategoryzowane chociażby czyny wymagające podjęcia decyzji przez komisję dyscyplinarną) ma ponoć takie przyczyny:

nadmierne sformalizowanie i brak elastyczności procedur;

trudności w jednoznacznej ocenie czynu, przede wszystkim plagiatu;

dziwne decyzje instancji wyższych, odwoławczych;

przewlekłość rozpatrywania odwołań przez Komisję przy Radzie, w dodatku bez udziału rzecznika uczelnianego;

przewlekłość przekazywania odwołań od orzeczeń Komisji przy Radzie do sądu i przewlekłość rozpatrywania spraw przez Sąd Apelacyjny.

Z treści opracowania wynika, że komisje dyscyplinarne zajmowały się głównie lub wyłącznie plagiatami.

Oto bowiem na kwestie dotyczące postępowania dowodowego i jego niedostatków, respondenci stwierdzili, że nie ma ich 37 jednostkach (37 głosów), a tam gdzie występują wynikają z:

braku narzędzia do jednoznacznej oceny, czy ma się do czynienia z plagiatem;

braku obowiązku przeprowadzania ekspertyz, w szczególności w zakresie nierzetelności naukowej;

braku możności wyegzekwowania stawiennictwa świadków;

niejasnej kompetencji składów orzekających w zakresie uzupełniania materiału dowodowego i trudności z uzyskiwaniem dowodów spoza uczelni.

Szczególnie niepokojąco brzmią dane o tym, że w 11 jednostkach miały miejsce sprawy nauczycieli akademickich z podejrzeniem braku lub ograniczonej poczytalności. Problemem był tu brak wymogu opinii psychiatrycznej, gdy zachodzi podejrzenie zaburzeń psychicznych oraz brak możliwości wymuszenia poddania się badaniom psychiatrycznym lub psychologicznym dla oceny poczytalności i zdolności uczestniczenia w rozprawie. Ciekawe, na jakiej podstawie stwierdzono występowanie zaburzeń, skoro nie było specjalistycznych ekspertyz?

Jakie zostały zastosowane kary wobec nieodpowiedzialnych nauczycieli akademickich? Upomnienie, naganę, naganę z pozbawieniem prawa do pełnienia funkcji kierowniczych w uczelniach oraz pozbawienie prawa do wykonywania zawodu nauczyciela akademickiego. Zdaniem zaledwie 9 podmiotów spośród wszystkich ankietowanych katalog kar dyscyplinarnych wymaga zmian bowiem: obecny jest niewystarczający w stosunku do osób, które nie mają uprawnień do piastowania stanowisk kierowniczych na uczelni; powinna istnieć kara zawieszenia w prawach nauczyciela akademickiego, nagany z ograniczeniem praw do pełnienia funkcji akademickich, kara w postaci pracy społecznej, publikacji orzeczenia z usunięciem z dorobku zakwestionowanych publikacji (w przypadku naruszenia praw autorskich); powinien być bardziej elastyczny i wskazane powinny być jaśniejsze kryteria doboru kary; należałoby wycofać karę pozbawienia prawa do wykonywania zawodu nauczyciela akademickiego, a w przypadkach zagrożonych taką karą z urzędu kierować sprawy do sądu.

Respondenci - tym razem nie wiemy, dlaczego nie wszyscy, bo zaledwie 34 na 59 - odnieśli się w większości do sugestii, że powinna mieć miejsce kara upomnienia przez rektora, z pominięciem trybu dyscyplinarnego, jak i do tego by była możliwość odwołania do uczelnianej komisji dyscyplinarnej po udzieleniu kary przez rektora. Zaledwie 20 osób przyznało, że stosowało przepisy Kodeksu postępowania karnego w postępowaniu dyscyplinarnym, zaś 31 stwierdziło, że w postępowaniu dyscyplinarnym nie brali udziału profesjonalni obrońcy, mimo że powinno być to standardem wynikającym z orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego.

Przewodniczący komisji są w większości przeciwni temu, by studenci uczestniczyli w postępowaniach dotyczących nauczycieli akademickich, chyba że sprawa naruszenia porządku dotyczyła relacji studentów z oskarżonym nauczycielem. O tym, czego dotyczą patologie można wywnioskować z opinii na temat tego, czy powinny toczyć się mediacje albo postępowanie przed sądem koleżeńskim przy lżejszych przewinieniach dyscyplinarnych. Z opinii 38 osób wynika, że:
większość spraw to spory, a nie przewinienia; wiele spraw ma jako podłoże konflikty interpersonalne; mediacja i możliwość dobrowolnego poddania się karze powinny być pełnoprawnym elementem postępowań dyscyplinarnych; w sprawach nie mających znamion przestępstwa, komisje dyscyplinarne powinny być zastąpione sądami koleżeńskimi, a przestępstwa (różne formy naruszenia własności intelektualnej lub dóbr osobistych) powinny być rozpatrywane w sądach.

TAK

Wczoraj miała miejsce w Łodzi ostatnia już uroczystość w tym roku szkolnym z okazji przyjęcia przez dziewięciolatki Pierwszej Komunii Świętej. Zdecydowana większość tych ceremonii miała miejsce w maju. Rodzice i członkowie rodzin byli niezmiernie wzruszeni, a dzieci pełne pozytywnych emocji, radości. Do tego aktu inicjacji były przygotowywane niemal przez cały rok szkolny, nie wspominając o dwóch poprzednich latach katechezy, a więc z każdym dniem zbliżały się do tego najważniejszego dla nich przeżycia Eucharystii.

Pięknie pisze o tym w swoim wierszy pt. TAK - ks. Jan Twardowski:


Pierwsza Komunia z białą kokardą
jak w śniegu z ogonem ptak
ufaj jak chłopiec z buzią otwartą
Bogu się mówi - tak.

Nie rycz jak osioł nie drżyj jak żaba
wytrwaj choć nie wiesz jak
choćby się cały Kościół zawalił
Bogu się mówi - tak.

Miłość zerwaną znieś jak gorączkę
z chusteczką do nosa w łzach
święte cierpienie pocałuj w rączkę
Bogu się mówi -tak.


Kiedy więc słyszę wśród pedagogów opinie krytyczne, rzecz jasna spoza kultury chrześcijańskiej, że dzieci są zbyt małe, nieświadome, pozbawione zdolności do rozstrzygnięcia, czy naprawdę chcą przyjąć Pana Jezusa do swoich serc pod postacią chleba, to zastanawiam się, czy aby czytali znakomite dzieło Sergiusza Hessena pt. "Podstawy pedagogiki"? Może nie wiedzą, czym różni się anomia moralna od heteronomii moralnej i dlaczego ten próg kolejnej inicjacji stanowi niezbędne ogniwo do autonomii moralnej?

Są jednak profesorowie pedagogiki, jak np. Maria Mendel z Uniwersytetu Gdańskiego, o której udziale w świeckiej inicjatywie, mającej na celu zastąpienie pierwszokomunijnej tradycji - inną, świecką tradycją - jest mowa w artykule w dodatku do Gazety Wyborczej - "Duży Format" (9.06.2016). Podobno nowa "tradycja" ma charakter dobrej zmiany, co zawarła redakcja już w tytule publikacji: "Dzieci w walce o nowego Polaka – nowa świecka tradycja".

Wynika z niego, że świeccy potrzebują ideał nowego Polaka. Czy dotychczasowe wzory się zużyły, straciły swoją wiarygodność? Jak sami twierdzą, jest to „(…) święto organizowane nie w opozycji do Kościoła, ale jako wydarzenie otwarte dla wszystkich: łączące ludzi różnych korzeni (a więc nie tylko Słowian), różnego pochodzenia etnicznego i różnych wyznań”. W rzeczy samej, inicjatywa genderowej socjolożki, psycholożki i filozofki z tego Uniwersytetu - Anny Kłonkowskiej - ma charakter równie heteronomiczny, jak Pierwsza Komunia Święta, tyle tylko, że ta ostatnia nie powstała w opozycji do innej tradycji.

Jak mówiła dziennikarce w/w inicjatorka tej "nowej tradycji" (Czy tu można mówić o tradycji?):

- Pomysł wziął się z bardzo prostych przesłanek. Nie jesteśmy katolikami, nasze dzieci nie są ochrzczone i nie będą szły do I Komunii. (…) Nie chciałam, by z tego powodu, że nie idą do I Komunii, czuły się niekomfortowo. To przecież ważne święto nie tylko religijne, ale też społeczne i ludyczne. Uważam jednak, że moment symbolicznego wejścia w starsze dzieciństwo można obchodzić też w sposób świecki.

A zatem i wśród osób świeckich dostrzegana jest potrzeba zaoferowania dzieciom czegoś, co zrównoważy ich poczucie dyskomfortu w związku z tym, że ich rodzice nie wyrażali zgody na udział w lekcjach religii, tym samym i przygotowywania podopiecznych do I Komunii Św. Czego zazdrości się Kościołowi katolickiemu - odświętności, poczucia bycia we wspólnocie, estetyki, etyki? Czy może chodzi o to, by za wszelką cenę kontynuować pomniejszanie roli Kościoła katolickiego w Polsce w procesie wychowywania społeczno-moralnego dzieci i młodzieży, zastępując czy wypierając jego funkcję misyjną świecką obyczajowością? Estetyka zapewne też jest inna w tym "nowym" zwyczaju, skoro miejscem celebracji jest świetlica Krytyki Politycznej. Czy zamiast Biblii dla dzieci, poddani inicjacji otrzymują dzieła Lenina, Marksa, Engelsa czy Sierakowskiego w wersji - rzecz jasna - komiksowej?

Świeccy mają zatem z kim, chociaż nie bardzo mają czym i gdzie, konkurować, rywalizować, a nawet walczyć. Zwyczaj jednoczesnej komunii św. wielu dzieci wprowadzili w XVII wieku Księża Misjonarze, a zatem tradycja jest tu znacznie dłuższa i powszechniejsza, mimo że na ziemie polskie dotarła dopiero w I połowie XIX wieku. W wymiarze indywidualnym sięga ona jednak starożytności, a w sensie wychowawczym średniowiecza, kiedy to dopuszczalne było przystąpienie do komunii św. w wieku, w którym dziecko potrafiło odróżnić, co jest uczciwe, od tego, co uczciwe nie jest, a w kwestii wiary odróżniało zwykły chleb od Chleba Eucharystycznego.

(fot. Miniatura krzyżyka wykonanego w obozie Ravensbrueck przez Zofię Pocitowską jest jednym z wielu motywów i zarazem dowodów przetrwania uwięzionych kobiet, które służyły Niemcom do eksperymentów medycznych)

W okresie PRL tradycje i zwyczaje o charakterze obrzędowym wprowadzał do systemu szkoły wychowującej prof. Heliodor Muszyński. Ich pozostałości mają jeszcze miejsce w niektórych szkołach publicznych, gdzie wychowanie zespołowe wspomagane jest m.in. ślubowaniem pierwszoklasistów, organizacją uroczystych apeli itp. Nikt nie badał tego, jaki jest u sześcio-siedmiolatków poziom rozumienia wydarzenia, do którego nawet nie są specjalnie przygotowywane, a jeśli w ogóle, to najwyżej przez miesiąc, w porównaniu z co najmniej dwu- czy trzyletnią formacją religijną dzieci ośmio-dziewięcioletnich?

Młodzi badacze. Do dzieła. Konstruujcie projekty badawcze, tylko unikajcie w nich samopotwierdzających się hipotez. Wystarczy, że takimi karmili nas autorzy niektórych projektów IBE i ORE. Warto badać wspólnoty społeczne, wyznaniowe i świeckie, aksjologicznie uniwersalistyczne, jak i homogeniczne oraz dociekać istoty procesów wychowawczych, które są w nich inicjowane i prowadzone. Przed pedagogiką jest jeszcze wiele niezbadanych zdarzeń, procesów i instytucji.

W Łodzi pedagogika i psychologia na najwyższym poziomie - jedynie w Uniwersytecie Łódzkim

Jeszcze kilka lat temu było prawie dziesięć wyższych szkół kształcących na kierunku pedagogika. Każda chciała formować przyszłych pedagogów. Dzisiaj wiodącą rolę odgrywa jedynie Uniwersytet Łódzki, zaś w sektorze niepublicznym ostały się zaledwie trzy, które edukują na tym kierunku jedynie na poziomie magisterskim: Społeczna Akademia Nauk (8 miejsce w rankingu Perspektyw), Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna (21 miejsce) i Wyższa Szkoła Informatyki i Umiejętności z siedzibą w Łodzi (51-60 miejsce). Nie liczą się już na tym rynku pozostałe wyższe szkoły prywatne tracąc swoją pozycję i wiarygodność albo fatalnym zarządzaniem, albo złą ofertą, albo gorszą kadrą, albo łamaniem prawa, albo wszystkim czy większością z tych patologii razem wziętych.

Jak pisze Urszula Mirowska-Łoskot w DGP "nie wszystkie szkoły wyższe wywiązują się z obowiązku aktualizowania danych w ogólnopolskiej bazie o szkolnictwie wyższym POL-on(...)." (2016 nr 108, s. B11) Wielu kanclerzy czy założycieli wyższych szkół prywatnych ukrywa fakt odejścia profesorów czy doktorów, a zdarza się, że nawet na stronach internetowych widnieją nazwiska osób już nieżyjących czy dawno nie mających nic wspólnego ze szkołą. To jest dopiero poziom "kreatywnego" marketingu.

Najwyższy poziom i status posiada - nie do pokonania - Wydział Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie edukowani są nie tylko przyszli i już pracujący pedagodzy, ale także psycholodzy. Zmiany są tu dynamiczne, kolejni młodzi uczeni uzyskują stopnie naukowe doktora, habilitacje, a wkrótce pojawią się też - mam nadzieję - nowi profesorowie tytularni. W minionym miesiącu Wydział otrzymał pozytywną ocenę akredytacji instytucjonalnej Polskiej Komisji Akredytacyjnej, która po 7 miesiącach analiz niezwykle bogatych zasobów źródłowych przesłała stosowny raport.

Od 25 lat można ubiegać się na UŁ nie tylko o wykształcenie na poziomie I i II stopnia, ale także o promocję doktorską. Ba, z końcem maja 2016 r łódzka psychologia uzyskała na tym Wydziale prawo do nadawania stopnia naukowego z PSYCHOLOGII. To zasługa kadr kierowniczych Instytutu Psychologii i intensywnie rozwijającego się zespołu młodych naukowców. Takimi uprawnieniami nie dysponuje żadna łódzka uczelnia niepubliczna, a zapowiadają się tu dalsze zmiany jakościowe.

Zbliża się okres rekrutacji na studia. Najlepsi kandydaci będą w pierwszej kolejności ubiegać się w ośrodkach wielkomiejskich o indeks uniwersytetu, politechniki, akademii czy państwowej szkoły artystycznej. Ci, którzy pomimo niżu demograficznego nie dostaną się do wymarzonej uczelni publicznej, zaczną szukać dla siebie miejsca w wyższych szkołach prywatnych (tzw. "wsp"). Powinni jednak inwestować w swój rozwój i szanse na uzyskanie jak najlepszych warunków startowych na rynku pracy sprawdzając najpierw, co tak naprawdę oferuje im wyższa szkoła prywatna ("wsp").

Jeśli jedynym atutem takich szkół jest brak opłaty rekrutacyjnej czy jakiś gadżet lub dumpingowe czesne, to kandydaci na studia zaczynają się już zastanawiać, czy aby nie otrzymają w zamian wyrobu naukopodobnego. Wielu właścicielom takich "wsp" zależy na tym, by naiwni młodzi ludzie spłacali ich zobowiązania kredytowe, nieudane inwestycje, ułatwiali "pranie brudnych pieniędzy", wspierali pozaakademickie interesy czy czyjeś przerysowane ambicje itp.

O kuszeniu ZEREM przez wyższe szkoły prywatne pisałem 27 lipca 2013 r. Nic się od tego czasu nie zmieniło. Może ZERO jest dzisiaj bardziej wyraziste. Warto zobaczyć, w których szkołach nastąpiła z udziałem pseudoakademickich pasożytów degradacja pedagogiki, by nie sponsorować uciech właściciela z nadzieją na uzyskanie dyplomu. Będzie tanio. To nie ulega wątpliwości. Podobnie jak i oferty pracy po takich "studiach" będą do tego adekwatne.

Rzecz jasna, rankingi tej lub innej organizacji czy redakcji nie są gwarancją czegokolwiek, gdyż powstają na podstawie wypełnionych ankiet przez zainteresowane jak najlepszym wizerunkiem władze uczelni. Papier przyjmie wszystko, natomiast rzeczywistość może skutkować wielkim rozczarowaniem. Dlatego ważną rolę na akademickim rynku odgrywa tzw. "szeptany marketing", czyli przekazywane przez studiujących czy absolwentów opinie o tym, jaka jest prawda czasu i miejsca, procesu i oferty, kadr i administracji.

Skoro można kupić wirtualnych hejterów, to niektórzy kanclerze nie szczędzą grosza na zatrudnianie tak ich - do walki z konkurencją, ukrywaniem własnych niedoborów, jak i afirmatorów ich kiepskiego biznesu - rzekomo wyjątkowego, wybitnego, wspaniałego itp. Coraz trudniej jest oddzielić ziarno od plew w sektorze ofert wyższych szkół prywatnych. Młodzież coraz śmielej wyjeżdża na zagraniczne uczelnie, gdyż uzyskuje potwierdzenie wystarczającej wiedzy i umiejętności oraz wsparcie ze strony rodziców. Członkostwo Polski w UE stwarza od lat znakomitą okazję do studiowania w uczelniach zagranicznych.

Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej w trosce o uniwersytecką szkółkę

LIST OTWARTY, który skierował Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej do władz III RP jest datowany na dzień 6.06.2016, a więc wydawałoby się, że będzie na "szóstkę". Tymczasem - chyba tym razem - tak nie jest. Odnoszę wrażenie, że młodzi naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego lepiej sprawdzali się w okresie zasadnej krytyki neoliberalnej władzy MNiSW w minionych dwóch kadencjach rządów PO i PSL, aniżeli obecnie. Chyba zaczynają się gubić, gdyż ich postulaty świadczą o zaskakującym niezrozumieniu uniwersyteckiej rzeczywistości i braku dobrej diagnozy środowiska studenckiego.

Jak piszą KKHP-owcy:

Universitas semper reformanda. Uniwersytet wciąż się redefiniuje, reformuje i szuka swojej tożsamości w zmieniającym się świecie. Na możliwość i granice reformy wpływa nie tylko wola społeczności akademickiej, ale także, a może przede wszystkim, stwarzane przez państwo ramy prawne funkcjonowania uczelni. Ramy te, a w szczególności przepisy o finansowaniu sektora szkolnictwa wyższego, uniemożliwiają uczelniom przeprowadzenie wielu oddolnych reform.

Jednocześnie polityka państwa, w tym propozycje strategii rozwoju publicznych szkół wyższych, koncentruje się niemal wyłącznie na sprawach nauki i osiągnięciu wysokiej pozycji w światowych rankingach. Założenia te pomijają zupełnie kwestie dydaktyki, a zwłaszcza jakości kształcenia na studiach I i II stopnia oraz jednolitych magisterskich. Tymczasem zarówno dla rozwoju polskich uczelni, jak i dla rozwoju gospodarczego i pomyślności Rzeczpospolitej kwestia ta ma pierwszorzędne znaczenie.

Nieznaczny odsetek absolwentów podejmuje studia III stopnia i angażuje się w ogólnie rozumianą działalność akademicką. Większość zasila rynek pracy, stanowiąc zaplecze kadrowe dla sektora przedsiębiorstw i administracji. Z perspektywy przedstawicieli tych sektorów istotne jest nie to, czy absolwenci kończą szkołę, której profesorowie prowadzą światowej klasy badania, ale to, czy sprawnie posługują się rozumem i umieją rozwiązywać postawione przed nimi zadania. Zapewnienie wykształcenia na wysokim poziomie wymaga indywidualnej pracy ze studentem i małych grup ćwiczeniowych. Dotyczy to w równym stopniu absolwentów studiów ogólnoakademickich, jak i praktycznych.

Tymczasem przepisy o finansowaniu szkolnictwa wyższego zawierają rozwiązania antyjakościowe, zachęcające do tworzenia dużych grup studenckich i do masowego kształcenia, w ramach którego dyplom oznacza uzyskanie kolejnej kwalifikacji formalnej, a nie rzeczywistego wykształcenia akademickiego lub profesjonalnego. Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej stoi na stanowisku, że zadaniem państwa jest zapewnienie uczelniom możliwości rzetelnego realizowania ich misji.

Jako członkowie społeczności akademickiej mamy zobowiązania wobec studentów – powinniśmy kształcić ich na najwyższym możliwym poziomie. Wymaga to racjonalnego podziału środków finansowych, w tym odpowiedniego ukształtowania algorytmu dotacji podstawowej. Dlatego występujemy o wprowadzenie trzech następujących postulatów:

1. Dotacja podstawowa musi być dotacją naukowo-dydaktyczną. Prawidłowe funkcjonowanie uczelni akademickich wymaga, aby ich finansowanie uwzględniało zarówno prowadzenie badań, jak i kształcenie studentów, zatem dotacja podstawowa powinna być dotacją naukowo-dydaktyczną.

2. Algorytm musi w istotny sposób uwzględniać dostępność kadry. Wysoką jakość kształcenia zapewnia dostępność kadry, a bardziej dostępną kadrą są pracownicy, dla których uczelnia jest jedynym miejscem pracy. Najważniejszą miarą dostępności kadry jest liczba studentów przypadających na jednego pracownika. Uczelnie powinny być finansowo premiowane za zapewnianie odpowiednio dużej liczby dydaktyków. Dotychczasowa proporcja studentów przypadających na jednego pracownika skazuje nas na niechlujne i tanie kształcenie.

3. Wysokość dotacji naukowo-dydaktycznej powinna zależeć od oferowanej jakości kształcenia. Obecny sposób finansowania skłania uczelnie do ciągłego obniżania kosztów kształcenia studentów. Duże grupy, w niektórych przypadkach kilkudziesięcioosobowe, opieka jednego pracownika nad kilkunastoma pracami licencjackimi i magisterskimi,
realizowanie zadań dydaktycznych w formie umów zlecenia lub umów o dzieło, a także „oszczędnościowe” programy studiów przewidujące jedynie kształcenie w sali seminaryjnej – to wszystko sprawia, że uczelnie, mimo niżu demograficznego, kształcą na sposób tani i masowy. Uczelnie nie powinny być ekonomicznie zachęcane do podejmowania takich działań.

Chcemy, by normą stało się kształcenie na poziomie licencjackim w grupach liczących najwyżej 10 osób, magisterskim–6, doktoranckim- od 3 do 5. Uczelnie, które realizują ten model, powinny być premiowane w odpowiednio zmodyfikowanym algorytmie. Zwracamy się do wszystkich adresatów listu o poparcie tych rozwiązań i działania na rzecz ich realizacji.

Komitet Kryzysowy Humanistyki Polskiej

Tym razem jestem mocno zdumiony treścią takiego apelu, gdyż zdecydowanie rozmija się z realiami aspiracji, oczekiwań i potrzeb samych studentów i doktorantów. Nie wiem zatem, kogo KKHP tym razem chce reprezentować - studentów, doktorantów czy może starszych (strasznych?) wykładowców? Nie przypuszczałem, że na Uniwersytecie Warszawskim studenci i doktoranci chcą szkółki podstawowej zamiast uczelni wyższej? Sądziłem, że studiowanie w świecie zupełnie nowych technologii i możliwości komunikacyjnych z perspektywy indywidualnej każdego studenta jest niezależne od tego, ile osób liczy grupa wykładowa czy seminaryjna.

Jeśli bowiem studiowanie ma polegać na podawaniu i dyktowaniu komuś wiedzy, to cofamy uniwersytety do lat 60.XX w. kiedy to była cenzura polityczna, blokada dostępu do literatury zagranicznej i możliwości kontaktowania się z młodzieżą i kadrą akademicką państw burżuazyjnych. Chyba koleżanki i koledzy z KKHP nie dostrzegają zmian, jakie mają miejsce w globalnym świecie i zglobalizowanej nauce.

Dostępności do kadry i wysokiej jakości kształcenia nie zapewnią mniej liczne grupy, tylko wysokie płace kadry naukowej, by mogła w pełni korzystać z najnowszych technologii i nie musiała szukać dodatkowego zatrudnienia. Niech KKHP zacznie przyglądać się wreszcie temu, jak finansowana jest kadra naukowa w uczelniach w świecie, a przynajmniej w krajach UE tzw. I sortu, bo formułowanie wniosku o zatrudnienie tylko w jednym miejscu pracy musiałoby spowodować odejście z Uniwersytetu Warszawskiego wielu wybitnych prawników (teraz prowadzą kancelarie adwokackie, notarialne itp., gdzie zarabiają na życie, a w UW realizują niemalże charytatywnie swoje pasje poznawcze), lekarzy, filologów, ekonomistów, a nawet psychologów.

Pracy licencjackiej, magisterskiej, a już tym bardziej doktorskiej żaden pracownik naukowy nie napisze za studiującego czy doktoranta. Ich wartość zatem nie zależy od liczby osób w grupie seminaryjnej, tylko od tego, ile czasu poświęca własnym studiom i badaniom jej autor. Nie mam nic przeciwko temu, by np. ograniczyć naukowcom liczbę licencjuszy, magistrantów czy doktorantów, chociaż tych ostatnich nikt nie jest w stanie narzucić profesorom. Może KKHP powalczy o to, by wśród ich wykładowców nie było miernot z dyplomami świadczącymi rzekomo o ich kwalifikacjach.

Moi studenci i doktoranci mają mnie w zasięgu swojego PC lub smartfona niemalże codziennie, także w okresie wakacyjnym czy przerw międzysemestralnych i zimowych, bez potrzeby odsiadywania w uniwersytecie godzin dydaktycznych w sali seminaryjnej, bo w niej nie powstanie żadna rozprawa - ani licencjacka, ani magisterska, ani doktorska. Świat się zmienia, technologie komunikacyjne są coraz lepsze, dostęp do źródeł wiedzy i wymiany międzynarodowej w ramach Erasmus+ znakomity, a KKHP chce, by studenci odsiadywali godziny w małolicznych grupach? To jeszcze nie wiedzą, że studenci sami tego nie chcą? Konserwa to czy tęsknota za socjalizmem w PRL-owskim stylu?

Zagraniczne aktualności edukacyjne, czyli nie chwalcie cudzego, jak nie znacie swego

The University of Salford w Manchester opublikował raport - "Clever Classrooms" na temat estetycznych i fizycznych uwarunkowań kształcenia dzieci w klasie szkolnej. Z ich badań wynika, że takie czynniki fizyczne jak jakość powietrza, kolor ścian lub duża ilość światła mogą przyspieszyć efektywność uczenia się aż o 16% w jednym tylko roku szkolnym.

Przez trzy lata prowadzono obserwacje 3766 uczniów z 153 klas szkolnych w 27 różnych typach szkół znajdujących się w trzech brytyjskich hrabstwach i stwierdzono, że po przesunięciu „przeciętnego" ucznia z najmniej efektywnego środowiska do tego najbardziej efektywnego polepsza jego wyniki kształcenia w ciągu roku aż o 1,3 stopnia w realizacji podstawy programowej kształcenia ogólnego.

Anglicy nie czytają literatury naukowej, ani niemieckiej, ani polskiej, toteż nie wiedzą, że nie bez powodu klasy w szkołach waldorfskich od ponad 90 lat dla każdego rocznika mają inną barwę, a oświetlenie odgrywa w nich kluczową rolę.

***

Drama-based teaching on the rise - to tytuł artykułu, który ma zachwycić opinię publiczną Singapuru i krajów Azji wprowadzaniem do szkół w tym kraju dramy jako metody kształcenia. Inicjatywę w tym zakresie podjęło nie ministerstwo edukacji, ale Rada Sztuki Narodowej, która zaproponowała program uczenia się z zastosowaniem dramy - sprawdzony już w 2012 r., ale nieimplementowany - w 15 placówkach edukacyjnych. Jego istotą jest wykorzystanie środków artystycznych w dydaktyce szkolnej z udziałem aktorów teatralnych.

Drama pozwala uczniom zwizualizować ich abstrakcyjne koncepcje, zaś aktywność cielesna może im pomóc zrozumieć np. ułamki czy prawo inercji. Proces uczenia się jest efektywniejszy , kiedy włącza się do niego dziecięce emocje, będące częścią przedstawień teatralnych w czasie lekcji historii czy geografii społecznej. W wyniku wprowadzenia dramy do edukacji nowa wiedza nie jest już czymś, co musi zostać zapamiętane, wykute na pamięć, ale jest pochodną przeżywania, doznań, dzięki którym lepiej jest nie tylko zapamiętywana, ale i sprzyja kształceniu umiejętności miękkich.

Od siedmiu lat singapurskie szkoły napawają się nowym trendem dydaktycznym, który w Polsce znany jest i stosowany od dwudziestolecia międzywojennego, a stanowi stały sposób kształcenia wychowujące w szkolnictwie niepublicznym ruchu pedagogiki reformy.

A w Polsce, o dramie i na temat metod parateatralnych w edukacji piszą m.in.:

Baer U., Gry dyskusyjne. Materiały pomocnicze do pracy z grupą, Wyd. KLANZA, Lublin 1997;

Drama w szkole podstawowej, red. Halina Machulska, Alicja Pruszkowska, Janusz Tatarowicz, Warszawa: WSiP 1997;

Dydaktyka twórczości. Koncepcje – problemy – rozwiązania, red. Krzysztof J. Szmidt, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2003;

Dziedzic A., Pichalska J., Świderka E., Drama na lekcjach języka polskiego, Warszawa: 1995;

Gołębniak D., Teusz G., Edukacja poprzez język. O całościowym uczeniu się, Wyd. CODN, Warszawa 1999;

Jagieła J., Gry psychologiczne w szkole, Oficyna Wydawnicza Nauczycieli, Kielce 2004;

Łukaszewicz R., „Leczenie głupoty” i... czyli Salony Edukacji Ekologicznej NATURAmy, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1996.

Łukaszewicz R., Edukacja z wyobraźnią czyli jak podróżować bez map, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1994.

Milczarek-Pankowska K., Drama. Konteksty teoretyczne, Warszawa: Wydawnictwo UW 2013.

Mineyko B.: Improwizacje w klasach I-III. Warszawa 1986;

Ogrodzka - Mazur E., Zabawy parateatralne w klasach I-III jako stymulatory rozwoju możliwości dziecka. Cieszyn 1996;

Pankowska W.: Pedagogika dla nauczycieli w praktyce: materiały pomocnicze. - Kraków „Impuls”, 2008;

Przybylska - Matula B., Muszyńska G., Kotulska B., Pocwa B., Dramowa interpretacja lektur szkolnych. Warszawa 2004.

Rybotycka L., Gry dramatyczne. Teatr młodzieży. Warszawa 1986;

Działa u nas aktywnie Stowarzyszenie Praktyków Dramy STOP-KLATKA, tak więc Singapurczycy mogą przyjeżdżać do nas i uczyć się tego, jak wykorzystać dramę w procesie kształcenia, wychowania, a nawet terapii czy rewalidacji. Czołową postacią dla rozwijania i aplikowania dramy w edukacji jest Halina Machulska - Prezes Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Stowarzyszenia Teatrów dla Dzieci i Młodzieży - ASSITEJ w latach 1984-2014. Obecnie prezesem jest Wojciech Stefaniak. Natomiast Alicja Pruszkowska wydaje czasopismo "DRAMA".

Dramą jest amerykanizowanie czy nasycanie polskiej pedagogiki rzekomą nowością pseudonaukowych rozpraw z innych krajów w sytuacji, gdy rodzime nauki pedagogiczne mają od ponad stu lat znacznie ciekawsze i bogatsze doświadczenia, teorie, modele i ich eksperymentalne rozwiązania. Cudze chwalicie, swego nie znacie...

Co ma wspólnego matematyka z pedagogiką dyskretną?

Znakomici uczeni, którzy publikują na łamach różnych czasopism społeczno-kulturalnych, politycznych czy oświatowych, dochodzą po kilku latach do słusznego wniosku, że owoc ich pracy trwa tak długo, jak długo dane pismo - tygodnik, miesięcznik czy internetowa odsłona jest obecny w przestrzeni publicznej. Żywot jego jest krótki, bo mało kto odkłada na półkę wybrane numery czasopism lub gazet z artykułem czy publikacjami, do których chciałby jeszcze kiedyś powrócić. Różne są tego powody, chociaż najczęstszym jest albo brak środków na stałą prenumeratę pisma, albo brak miejsca na archiwizowanie każdego lub przynajmniej wybranych z niego tekstów. Znakomicie, że po wielu latach niektórzy autorzy wydają w jednym tomie zbiór pism pomniejszych, rozproszonych, nadając wcześniejszym publikacjom nowe życie w nowej formie i stylistyce narracyjnej.

Pisałem już wielokrotnie o tym, że martwi mnie zanikająca kultura wiązania się czytelników z periodykiem naukowym, a co dopiero mówić o pismach popularnonaukowych czy magazynach kulturalnych. W nich jednak piszą znakomici uczeni. Nie wyobrażam sobie "Odry" bez tekstów matematyka i psychologa zarazem Józefa Kozieleckiego, podobnie jak zdziwiłaby mnie nieobecność felietonów i/lub pojawiających się rzadko esejów prof. pedagogiki UMK w Toruniu Aleksandra Nalaskowskiego w tygodniu "wSieci" czy na portalu "wPolityce'. Są osoby, które prenumerują lub doraźnie kupują czasopismo ze względu na to, z kim mogą "spotkać" się na jego łamach.

Im niższe są nakłady tygodników i miesięczników, tym trudniej jest o nawiązanie trwale pośredniej więzi z ulubionym autorem. On sam nie ma oddźwięku na swoje rozprawki, chyba że ukazują się dodatkowo w pełnej wersji na stronie internetowej czasopisma. Wówczas jednak znajdą się hejterzy, którzy bez jakiejkolwiek znajomości rzeczy będą siepać na prawo i lewo, byle mieć jak największy ubaw.

Można pisać opasłe tomy naukowych rozpraw, po które sięgnie garstka pasjonatów lub przymuszona do tego dydaktycznym zobowiązaniem grupa czytelników (studenci, doktoranci, kursanci, kanclerze szkół prywatnych i publicznych, dyrektorzy bibliotek, itp.), ale też można dzielić się z innymi tym, czego sami doświadczamy momentalnie i sytuacyjnie, zdarzeniowo i procesualnie, a co pobudza w nas potrzebę do podzielenia się owym stanem (auto-)refleksji z innymi, bez jakichkolwiek zobowiązań czy oczekiwań.

Tak m.in. uczynił w swojej najnowszej książce znakomity pedagog - prof. Aleksander Nalaskowski z UMK w Toruniu, który postanowił niejako "przytulić" do siebie rozproszone w różnych pismach pomniejsze teksty, by nadać im wspólny tytuł „Pedagogika dyskretna”. O tym, dlaczego wydał swoje rozprawki pod takim właśnie tytułem, pisze we wstępie, że całość jest (...) oparta na wrażeniach, na skojarzeniach i wnioskach wynikających nie z dobrze zaplanowanych badań utrzymanych w reżimie metodologicznym lecz z pewnej wrażliwości, podglądania rzeczywistości, oglądaniu spraw niekiedy „zza węgła”. To pedagogika dla której materiału dostarczył mój prawie sześćdziesięcioletni spacer po świecie.

Już się niepokoję, że ktoś, kto nie przeczyta ani jednego eseju z tego tomiku, uwiedziony intrygującym tytułem dorobi do niego zupełnie inną ideologię, albo na pytanie egzaminatora, jakie zna rodzaje współczesnych pedagogii, odpowie, że jedną z nich jest "pedagogika dyskretna", czyli pewnie zajmująca się edukacją w zakresie spraw intymnych, wymagających taktu czy subtelnego komentarza. Nie, nie, to nie o taką dyskrecjonalność chodzi autorowi. Zajrzyjcie chociaż do spisu treści......

Typów czy kategorii pedagogiki namnożyło się w ostatnich latach wiele, bowiem pedagogikę łatwo da się przykleić czy powiązać z jakimkolwiek stanem ludzkich emocji, postaw czy nawet orientacji życiowych. Mamy zatem pedagogie przejścia i pogranicza, postu i nadużycia, białe i czarne, pozoru i ułudy, hipokryzji i nudy, ciszy i milczenia, nadziei i zwątpienia, losu i złudzenia, krytyczne i autorytarne, potoczne i popkulturowe, pamięci i zapomnienia, itd., ale pedagogiki dyskretnej jeszcze nie mieliśmy.

Pedagogika dyskretna jest pedagogią Aleksandra Nalaskowskiego i jako taka - kompletną, starannie napisaną i zrekonstruowaną rozprawą o edukacyjnej rzeczywistości w naszym kraju. W tej wersji nie jest podręcznikiem pedagogiki dyskretnej, który mógłby służyć studiującym jako kolejny wariant najnowszej pedagogiki. Trudno też, by pedagogika dyskretna była pomocna wykładowcom i prowadzącym ćwiczenia z tego kierunku kształcenia i dyscypliny naukowej, gdyż jej mocną stroną jest jej barwny, ciekawy sposób prezentacji myśli, refleksji autora, wzbogaconych o przykłady z codziennego życia, z drugiej zaś strony dyskrecja tej pedagogiki polega na odsłonięciu przez Profesora osobistych przekonań, myśli na tematy socjalizacji i wychowania, kształcenia i prowadzenia badań.

Powracam zatem do tytułowego pytania: Co ma wspólnego matematyka z pedagogiką dyskretną? W naukach ścisłych istnieje kategoria matematyki dyskretnej jako subdyscypliny naukowej. Jedynie "słuszna i wiarygodna" encyklopedia świata, z której korzystają nasi studenci definiuje matematykę dyskretną jako zbiorczą nazwę wszystkich działów matematyki, które zajmują się badaniem struktur nieciągłych, to znaczy zawierających zbiory co najwyżej przeliczalne (czyli właśnie dyskretne). Co to zatem ma wspólnego z pedagogiką A. Nalaskowskiego? Bardzo dużo.

Jeden z wykładowców (niestety nie ujawnia swojego autorstwa) przeprowadził wśród studentów matematyki ankietę, pytając ich o to, czym jest - ich zdaniem - matematyka dyskretna? Jedna z odpowiedzi brzmiała tak:

"Matematyka dyskretna to jest dział matematyki, który „dyskretnie się wciska gdzie się da”.

No i proszę, a czy pedagogika nie wciska się, gdzie tylko się da? Przeczytajcie książkę A. Nalaskowskiego, a przekonacie się, gdzie wciska i odciska się nasza pedagogika. Zachęcam do przeprowadzenia logicznej gry na bazie tekstu pedagoga, w wyniku której czytelnicy mogliby poszukać zbieżności czy tożsamych odniesień w analizowanych problemach, zdarzeniach czy zjawiskach edukacyjnych do tych, które zostały skojarzone przez studentów matematyki z jej dyskrecjonalnością:

Otóż matematyka dyskretna to:

- inaczej nazwana logika, objaśnianie (ujawnianie) pewnych sekretów matematyki;

Zastanówmy się, jakie sekrety ujawnia w swojej książce A. Nalaskowski?

- dyskretnie, czyli za pomocą małych kroków, dochodzi się do rozwiązania problemu;

W jaki sposób - zdaniem A. Nalaskowskiego - można dojść do rozwiązania problemu wychowawczego czy dydaktycznego?

- coś tajemniczego, niekonkretnego, mało zrozumiałego; kojarzy się z twierdzeniami i dowodami;

Jaką tajemnicę skrywały posunięcia rządzących polską oświatą? Co jest w nich niezrozumiałego?

- większe „wymyślanie” niż w analizie matematycznej;

Co wymyśla autor "pedagogiki dyskretnej"?

- znajdowanie matematyki w przyrodzie tam, gdzie byśmy nie podejrzewali, że jest;

Gdzie A. Nalaskowski odnajduje pedagogikę i jaki to ma związek z naturą?

- tylko dla osób wtajemniczonych w „czarną magię”, obowiązuje ich dyskrecja, gdyż osoby niewtajemniczone mogą ich uznać za niepoczytalnych;

Które argumenty A. Nalaskowskiego mogłyby świadczyć o stosowaniu "czarnej magii"?

- dogłębne analizowanie matematyki, ale nie od strony teoretycznej, ale poszczególne działy, gdzie jest coś nielogicznego i bardzo często niezrozumiałego, jak się nie zna jakichś twierdzeń;

Dlaczego, jak urzędnicy MEN nie znają pedagogiki jako nauki, czynią coś bardzo niezrozumiałego?

- ujawnia sprytne sposoby, którymi możemy wyjaśnić zjawiska dotyczące funkcjonowania świata;

Co ujawnia na sprytne sposoby A. Nalaskowski w swojej rozprawce z pedagogiką szkolną?

- jak się kombinuje, to trzeba to robić dyskretnie;

Jaki jest stosunek profesora pedagogiki do kombinowania?

- matematyka jest dyskretnie wpleciona w nasze życie codzienne, ukrywa się w naszym Wszechświecie niczym Ninja;

Czy pedagogika jest równie - jak matematyka - wpleciona w nasze życie codzienne, ukrywa się w naszym Wszechświecie niczym Ninja?

- będziemy siedzieć w kominiarkach;

Dla jakiej specjalności pedagogicznej najlepszym atrybutem byłaby kominiarka?

- będziemy opracowywać jakieś szyfry.

Jakimi szyframi posługują się pedagodzy, a jakimi politycy i rządzący oraz opozycja, by edukować dzieci i młodzież? Można też zastanowić się nad tym, co odszyfrowuje w codzienności szkolnej prof. A. Nalaskowski?


Zapewniam, że lektura książki może dostarczyć fascynujących odkryć, wyjaśnień, a nawet deKODować współczesną pedagogikę z udziałem najnowszej publikacji toruńskiego pedagoga. Życzę miłej i dyskretnej lektury.