Porozmawiaj o swojej wolności

Otrzymałem dzisiaj list od pedagog, która postanowiła odejść z dotychczasowego miejsca swojej pracy. Stwierdziła, że jej godność osobista jest ważniejsza od miejsca pracy, w którym od co najmniej dwóch lat musiała radzić sobie z mobbingiem, frustracją i niekompetencją kierownictwa placówki. Przypomiam zatem tezy Paulo Freire:

*Aby przezwyciężyć sytuację ucisku, musimy najpierw krytycznie rozpoznać jej przyczyny, tak by ich przekształcające działanie mogło wytworzyć nową sytuację – taką, która umożliwia dążenie do pełniejszego człowieczeństwa.

*Uciśnieni, którzy przystosowali się do struktury dominacji, w jakiej sami są pogrążeni i której się poddali, powstrzymują się przed walką o wolność tak długo, jak długo czują się niezdolni do podjęcia ryzyka, którego ta walka wymaga.

Jak dobrze jest podjąć decyzję, której efektem jest zrozumienie, kto, dlaczego i jak długo był Twoim opresorem, jak wykorzystywał Ciebie w ciągu ostatnich lat tylko dlatego, że był Twoim zwierzchnikiem. Nie ma to znaczenia, gdzie, gdyż każda instytucja – publiczna i niepubliczna uruchamia mechanizmy władztwa, nad którymi nie każdy jest w stanie zapanować, by nie naruszały one ludzkiej godności.

Ile jeszcze miesięcy, lat czy godzin masz dawać komuś przyzwolenie na to, by pomiatał Tobą, jak śmieciem, by uzależniał Twoją egzystencję i samorealizację zawodową od swojego widzimisię, od swoich nastrojów, chorobliwych dysfunkcji? Ile jeszcze miałeś godzić się na to, by o sensie i wartości Twojej pracy rozstrzygał ignorant i jemu usłużni a mierni adiutanci tylko dlatego, że jest przedłużonym ramieniem jakiejś władzy? Jak długo jeszcze miałeś wysłuchiwać o tym, kto i na kogo donosi, kto i na kogo zbiera haki, kto i czyim kosztem buduje swoją pozycję w strukturze „chorej władzy”? Po co patrzeć, jak jedni żerują na drugich, jak wzajemnie kopią pod sobą dołki? Żałosne, ale prawdziwe bywa oblicze polskiej edukacji przed-szkolnej i akademickiej.


Jak dobrze jest wyjść na świeże powietrze, gdzie nie ma już tych toksyn, atmosfery wzajemnej zawiści, nieufności i wyścigu o głaski szefa, byle tylko mieć jeszcze nadzieję, że jutro, a może pojutrze będzie lepiej. Już nie musisz udawać, że jesteś kimś innym, by nie zostało to wykorzystane przeciwko Tobie. Jak dobrze jest już nie słuchać jego hipokryzji, propagandy sukcesu, kiedy wszystko wokół się wali. Lepiej jest być wśród ludzi i pracować u tych (a nie dla tych), którzy to docenią. Nareszcie możesz zachować swoją godność i wolność. Opór pedagoga wobec fałszu i zła staje się przejawem prawości jego sumienia. Nie żałuj róż, gdy płonie las…

Wyższe szkoły (dla) klanów

Wyższe szkoły prywatne nie są szkołami dla młodych, zdolnych, którzy chcieliby dalej się w nich rozwijać, gdyż nie mają one nic wspólnego z uczelniami akademickimi. Zdecydowana większość tych szkół ma charakter zawodowy, a więc jej założyciel i kadry nauczycielskie skoncentrowane są tylko i wyłącznie na przygotowywaniu do przyszłego zawodu edukowanych w ramach danego kierunku studiów specjalistów. Jeśli zatem ktoś myśli o tym, by podejmować w nich zatrudnię, bo znajdzie w nich środowisko naukowo-badawcze, dzięki któremu będzie mógł rozwijać swoje pasje poznawcze, to jest w błędzie. Założyciele, a więc właściciele tych szkół, nie są tym absolutnie zainteresowani, gdyż proces kształcenia kadr akademickich jest bardzo kosztowny. Wymaga nie tylko pozyskiwania środków na badania naukowe (krajowe i międzynarodowe), ale także na badania własne, które są związane z przygotowywaniem prac awansowych na stopień naukowy doktora czy dalej – doktora habilitowanego i profesora.

Tworzone w wyższych szkołach prywatnych struktury o nazwach tożsamych z uniwersyteckimi, jak wydział, instytut, katedra czy zakład są rozwiązaniem strukturalnym, organizacyjnym, który ma sprzyjać nadzorowaniu kadr odpowiedzialnych za prowadzenie zajęć dydaktycznych ze studentami. Jeśli mają w nich miejsce zebrania czy spotkania o charakterze badawczym, to głównie w takim zakresie, w jakim założyciel szkoły zmusza swoich pracowników do pisania kolejnych projektów na granty marszałkowskie czy krajowe, dzięki którym pozyska z budżetu państwa (samorządu) dodatkowe środki na utrzymanie szkoły. Wyniki tych prac służą marketingowi do reklamowania jej dokonań, zaś beneficjentami tych projektów są ich adresaci, a więc w przypadku kierunków nauczycielskich czy pedagogicznych dotyczy to pracowników oświaty szkolnej i pozaszkolnej. Pośrednio korzystają z tego studenci szkoły, których wykorzystuje się do realizacji niektórych zadań, często pod pozorem zbieżności zadań z programem i wymogami studiów (a w istocie są tu bezpłatną siłą roboczą).

Wyższe szkoły prywatne są głównie szkołami dla swoich, a więc dla osób powiązanych z założycielem i ewentualnie władzami. Obowiązują tu powiązania rodzinne bądź w inny sposób pozyskanego założyciela (donosicielstwo, lojalność, usłużność itp.), dla którego pozostaje się w roli wiecznych czeladników, którzy za marne pieniądze mają dla niego wykonywać większość pracy. Musza przy tym bardzo uważać, by nie narazić się na jego gniew. Nic dziwnego, że niektóre szkoły od środka przypominają sposób funkcjonowania wojskowej „fali”, gdzie „kot” nie ma żadnych praw i może tylko marzyć, że jeśli tylko cierpliwie będzie znosił swój los, pokornie donosił i schlebiał patronowi, to może pozwoli mu on na coś więcej, a nawet doceni jakimś awansem organizacyjnym. Niech jednak nie myśli, że ów awans będzie cokolwiek znaczył.

W takiej strukturze jest się marionetką pociąganą za linki „chcenia” lub „niechcenia” założyciela szkoły, który z biegiem przesuwanych przez siebie granic ingerencji w życie pracownika zaczyna rozstrzygać o tym, czy powinien mieszkać ze swoimi rodzicami, czy może się usamodzielnić (najlepiej wziąć kredyt, bo wtedy jest się zależnym od niego jako pracodawcy), myśleć o własnym rozwoju naukowym czy o sposobie spędzania czasu wolnego. Poświęcenie dla niego powinno być przez 24 godziny na dobę wraz z pełną dyspozycyjnością, a każda porażka musi być godnie przyjęta nawet, jeśli sam założyciel jest jej głównym sprawcą. W takiej strukturze walka konkurencyjna o względy patrona jest ważniejsza, niż troska o cele instytucji i sposoby ich realizowania. One przestają być ważne. W końcu uruchomiony mechanizm jakoś się będzie toczył, kręcił. Tu nie ma ludzi niezastąpionych, nie mogą być liderzy, gdyż tym samym pozbawialiby założyciela poczucia bezwzględnej własności i dominacji.

Sprawa wydaje się prosta. Jeżeli ktoś jest w układzie, zostaje i ma możliwość kontynuowania swojej pracy, nawet jeśli ma problemy ze spojrzeniem sobie rano w lustro. W końcu może je zdjąć lub się samemu sobie nie przyglądać. Jak nie jest się w układzie – to trzeba się do niego jakoś wkupić. Powiązania rodzinne między zatrudnianymi pracownikami służą założycielowi takiej szkoły-firmy do manipulowania nimi, bo można uzależniać ich lojalność od spełniania określonych roszczeń. Szantaż i uzależnienie stają się tu czymś naturalnym, z czym trzeba nauczyć się żyć, jeśli chce się utrzymać miejsce pracy.

Co ciekawe, założyciele szkół prywatnych mimo określonych ustawami prawami pracowniczymi wprowadzają takie regulaminy organizacyjne i płac, żeby pracownicy nie mogli zorientować się, co jest de facto podstawą ich wynagrodzenia i od czego zależy jego wzrost lub spadek. Najlepszym tego przykładem jest przekroczenie przez nauczyciela akademickiego rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, wskutek czego ulega zmianie podstawa ich naliczania. O ile w uczelniach publicznych dział płac informuje każdego nauczyciela akademickiego o tym, że zostały dokonane nadpłaty i w związku z tym zostaną one jemu wypłacone, o tyle w wyższych szkołach prywatnych rzadko zdarza się, by takie nie tylko informacje były przekazywane pracownikom, ale też by następował zwrot przysługujących im nadpłaconych składek. W szkolnictwie publicznym jego władze troszczą się o to, by pracownicy administracji i nauczyciele akademiccy otrzymywali wszystko to, co jest ustalone normami prawa, a także co jest wypracowywane w ramach własnej działalności zarobkowej (np. premie), nad czym także czuwają związki zawodowe.

W szkolnictwie prywatnym nikt z pracowników nie ma wglądu w sferę jego finansowania, jeżeli nie działają w nim związki zawodowe (a nie działają), gdyż jednym zyski służą do utrzymania, inwestowania, rozwijania i podnoszenia poziomu szkoły, a innym w głównej mierze do konsumowania zysków dla siebie i swoich znajomych. Wykorzystują dobrą koniunkturę tak długo, jak tylko się da, gdyż nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za nietrafne decyzje w zakresie zarządzania, spadek poziomu kształcenia czy bankructwo.

Są jednak, choć nieliczne, niepubliczne szkoły akademickie, których założyciele od samego początku podjęli działania na rzecz spełnienia w nich najwyższych standardów akademickich, gdyż tylko w ten sposób mogły one dołączyć do prestiżowych uczelni publicznych i konkurować z nimi nie tylko o studentów, ale także o realizację najbardziej wartościowych projektów naukowo-badawczych. Jedyną uczelnią najwyższej rangi, w której prowadzony jest kierunek pedagogika, okazała się Dolnośląska Szkoła Wyższa we Wrocławiu. Tu młodzi pracownicy naukowi spotykają się ze swoimi mistrzami, profesorami i uczestniczą w prawdziwej nauce, dzieląc się jej wynikami ze studiującymi. Oby takich szkół przybywało, chociaż będzie coraz trudniej.

Dobrze jest jednak wiedzieć, że oprócz nich istnieją bardzo dobre wyższe szkoły prywatne, zorientowane tylko i wyłącznie na kształcenie profesjonalistów na studiach I stopnia, a więc uczelnie kształcące na poziomie licencjackim. Ich założyciele nie oszukują swoich klientów czymś, co nie miałoby mieć w nich miejsca. Tylko pozyskują jak najlepszą kadrę akademicką, wysokiej klasy specjalistów, by przygotowywać młodych ludzi do wejścia na rynek pracy z jak najwyższymi kwalifikacjami. Zawsze można je potem podwyższać i poszerzać w uczelniach publicznych – uniwersytetach czy akademiach lub w najlepszych wyższych szkołach prywatnych, które oferują studia II i III stopnia.

Od nowego roku akademickiego wszystkie szkoły wyższe są zobowiązane do prowadzenia badań losów swoich absolwentów. Ciekawe, jaka będzie ich metodologia, porównywalność i jawność uzyskanych danych.

Wybory do KNP PAN rodzą pytania i poszukiwanie na nie odpowiedzi

Komisja Wyborcza Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN zwróciła się kilka miesięcy temu do władz uczelni publicznych i niepublicznych o przekazanie informacji, którzy z zatrudnionych w nich doktorów habilitowanych i profesorów są pedagogami, żeby można było uwzględnić ich na liście wyborców do tego społecznego w akademickim środowisku gremium. Wybory do KNP PAN nie mają tej mocy przyciągania, co wybory do Sejmu, gdyż nie skutkują ani etatami, ani jakimikolwiek gratyfikacjami finansowymi. Jak stwierdza się w Regulaminie wyborów:

Wszyscy wyborcy zostają zaproszeni do zgłoszenia swoich kandydatur na członka komitetu. W przypadku wyrażenia woli kandydowania, składają oni pisemną zgodę i zapewnienie swojej aktywnej pracy w komitecie.

Wyłonienie komitetu naukowego stwarza możliwość zainteresowanym społecznego zaangażowania na rzecz pedagogicznego środowiska akademickiego, co zostało odnotowane na stronie KNP PAN:

Komitet Nauk Pedagogicznych jest samorządną reprezentacją nauk pedagogicznych, służącą integrowaniu uczonych z całego kraju, wchodzącą w strukturę PAN. Komitet został powołany w 1953 r. W skład KNP wchodzą profesorowie pedagogiki wybierani przez właściwe środowiska naukowe oraz członkowie Akademii. Do zadań komitetu należy w szczególności:

*analizowanie i ocena rozwoju nauk pedagogicznych,

*rozważanie istotnych problemów pedagogiki,

*organizowanie sesji i konferencji naukowych oraz upowszechnianie wyników badań naukowych,

*inicjowanie i rozwijanie współpracy z zagranicznymi organizacjami i ośrodkami naukowymi,

*przeprowadzanie ocen stanu i potrzeb nauk pedagogicznych oraz instytucji naukowych, z ich własnej inicjatywy lub na wniosek nadzorujących te instytucje,

*przygotowywanie ekspertyz naukowych. diagnozowanie stanu oświaty,

*kształcenie kadr w dziedzinie pedagogiki,

*ocenianie poczynań reformatorskich w systemie edukacji narodowej,

*opracowywanie nowych koncepcji i propozycji rozwiązań modelowych dotyczących oświaty, kształcenia i doskonalenia kadr naukowych w dziedzinie pedagogiki oraz kształcenia nauczycieli.

KNP od 13 lat organizuje Letnie Szkoły Młodych Pedagogów, zaś jego członkowie uczestniczą jako eksperci w zespołach doradczych MEN dla projektowania i wdrażania reform oświatowych. Wydaje publikacje książkowe oraz własne czasopisma: ”Rocznik Pedagogiczny” i “Studia Pedagogiczne”. Przew. KNP w l.1953-1973 był prof. B. Suchodolski, 1974-1984 – prof. W. Okoń, 1984-1993 prof. H. Muszyński, 1993-2007 prof. T. Lewowicki, zaś od 2007 Stefan M. Kwiatkowski. (http://www.knped.pan.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=59&Itemid=44)


Władze Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej stworzyły Komisji Wyborczej bardzo dobre warunki do przeprowadzenia wyborów. Jak pisałem już o tym wcześniej, z braku środków w PAN, pokryły koszty korespondencji z uczelniami i zarejestrowanymi na podstawie pism władz szkół wyższych potencjalnymi kandydatami do Komitetu. Potencjalnymi, gdyż zostaną takimi uznanymi dopiero po przesłaniu przez nich deklaracji, że wyrażają zgodę na wybór do KNP PAN.

Na stronie internetowej APS http://www.aps.edu.pl/ zaprasza się wszystkich samodzielnych pracowników naukowych w dyscyplinie pedagogika do wzięcia udziału w wyborach do Komitetu nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk. Zamieszczono też listę osób uprawnionych do wyborów do Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, prosząc zarazem, by wszelkie uwagi kierować pod numer tel. 22 589 36 26 lub e-mail: bnowak@aps.edu.pl.

Apelujemy o zgłaszanie uwag, gdyż z przekazywanych drogą elektroniczną i telefonicznie spostrzeżeń naszych Koleżanek i Kolegów wynika bardzo wiele błędów, które pojawiły się na opublikowanej Liście Wyborców nie z winy pracowników APS w Warszawie czy Komisji Wyborczej, tylko samych zainteresowanych albo pracowników administracji przygotowujących wykaz profesorów z danej uczelni.

Wykaz listy wyborców obejmuje 581 osób, w tym 300 stanowią osoby ze stopniem doktora habilitowanego i 281 z odnotowanym przy ich nazwisku tytułem naukowym profesora. Jak się okazuje, aż 65 wyborcom - spośród tej drugiej grupy - ktoś podwyższył status naukowy z doktora habilitowanego na profesora mimo, iż nie posiadają tego tytułu. Piętnaście osób w ogóle nie powinno znaleźć się na tej liście, gdyż nie są pedagogami (także w świetle ich dorobku naukowego), a w wielu przypadkach zamiast nazwy uczelni, w której są zatrudnieni, zostało odnotowane - „brak danych”. Tych danych nie ma też w bazie MNiSW. Komisja Wyborcza nie miała zatem łatwego zadania.

Nie wiemy, z jakiego powodu władze – szczególnie niepublicznych szkół wyższych - przekazały Komisji Wyborczej na listę kandydatów osoby, które nie spełniają podstawowego warunku, a mianowicie nie są doktorami habilitowanymi czy profesorami z dyscypliny pedagogika? Czy byłoby możliwe, żeby pedagodzy zostali zgłoszeni na listy wyborcze do Komitetu nauk Psychologicznych lub Socjologicznych PAN? Regulamin wyborów określa to jednoznacznie:

Czynne prawo wyborcze przysługuje pracownikom naukowym danej dyscypliny, lub
grupy dyscyplin objętych zakresem działania komitetu, posiadającym tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego.

Nie dotyczy to rzecz jasna emerytowanych profesorów czy doktorów habilitowanych, którzy już nie są zatrudnieni, ale mają pełne prawo do kandydowania do KNP PAN. Natomiast 5 samodzielnych doktorów habilitowanych nie miało odnotowanego awansu na tytuł naukowy zapewne dlatego, że nastąpił on w ostatnim półroczu. Komisja Wyborcza nie mogła o tym wiedzieć.

Piszę o tym tylko i wyłącznie dlatego, że otrzymuję telefony i listy drogą elektroniczną z prośbą o interwencję. Niektórzy koledzy pytają, dlaczego pominięto ich nazwiska? Inni, czy brak danych przy nazwisku nie jest warunkiem do skreślenia z listy wyborczej, skoro na Karcie do Głosowania jest wymóg, by podać miejsce pracy kandydata? Jak to uczynić, skoro nie ma go w wykazie?

Osobiście, życzę wszystkim profesorom uczelnianym, by uzyskali tytuł naukowy profesora, gdyż w wielu dyscyplinach brakuje nam wsparcia kadrowego do recenzowania przewodów na tytuł naukowy czy opiniowania przygotowywanych do druku publikacji naukowych. Bardzo bym chciał, żeby profesorów tytularnych było jak najwięcej w naszej dyscyplinie, gdyż zwiększałoby to szanse do awansu kolejnych pokoleń badaczy.

I jeszcze jedna informacja. Jak określa to regulamin wyborów:

Członkowie PAN nie obciążają limitu wybieranych członków komitetu, tym samym nie musimy wskazywać na liście do głosowania tych profesorów pedagogiki, którzy są już członkami PAN, gdyż oni wchodzą w skład Komitetu Nauk Pedagogicznych poza wskazanym w regulaminie limitem. Dotyczy to profesorów: Czesława Kupisiewicza, Wincentego Okonia i Zbigniewa Kwiecińskiego.

Życzę też wszystkim tym, którzy kandydują, by spełniły się ich oczekiwania.

Studia na pedagogice w Wieży Bubel

Absolwenci pedagogiki i kandydaci na pedagogikę mają już w całym kraju ten sam problem. Jeśli studiowali lub zamierzają studiować w wyższych szkołach prywatnych – bez względu na to, jaką mają przymiotnikową nazwę - jak wykazuje Raport ministra Michała Boniego pt. Młodzi – zasilają coraz liczniejszą grupę bezrobotnych. W grupie osób w wieku 25-29 lat , które mieszkają wraz z rodzicami, mamy w Polsce najwyższy odsetek osób bezrobotnych, bo wynoszący aż 60%. Liczba osób bezrobotnych poniżej 25 roku życia wyniosła w naszym kraju w tym roku pół miliona osób. Rząd Platformy Obywatelskiej nie mógł przedstawić i udokumentować lepiej katastrofy, do jakiej doprowadził swoją polityką, pozwalając na otwieranie kolejnych wyższych szkół prywatnych, by stawały się przechowalniami dla przyszłych - i tak - bezrobotnych. Oni jeszcze nie są odnotowywani w tych statystykach.

Jeszcze trzy lata temu, kiedy PO wraz z PSL zaczynała rządzenie, ponad 1/3 bezrobotnych, którzy nie ukończyli 27 lat, stanowili absolwenci wyższych szkół, w tym w przeważającej mierze szkół prywatnych. Dzisiaj jest ich o połowę więcej. Gra rynkowa jest twarda i nieubłagana. Skoro każdy ma sam zatroszczyć się o siebie, bo politycy dobrze zadbali o swoje interesy, to musi mieć świadomość konsekwencji, jakie z tym się wiążą. Ciekaw jestem, jak ci młodzi-dorośli będą głosować za dwa tygodnie?

Ci, co skończyli już studia w kiepskich szkółkach, tracą w konkurencji z tymi, którzy ukończyli ten kierunek w państwowym uniwersytecie czy w akademii (bez względu na ich przymiotnikową czy ogólną nazwę). Ci drudzy zaś, którzy zamierzają ulokować swoje nadzieje na lepsze „jutro”, jeśli kierują swoje kroki do małych, działających od zaledwie kilku lat wyższych szkół prywatnych czy prowadzących ten kierunek kształcenia od roku czy dwóch lat, nie zdają sobie sprawy z tego, jak nietrafna będzie ich inwestycja. Chyba, że chcą w trakcie tych studiów być bezrobotnymi, czyli nieuczącymi się, traktującymi je jak hipermarket, po którym można przechadzać się godzinami lub obiec wszystkie ścieżki między regałami, zastanawiając się, co jeszcze wrzucić do koszyka konsumpcyjnych pragnień. W takich szkołach pierwsze pytania będą brzmiały: ile może być nieobecności w czasie zajęć? Co mogą mi zaliczyć z innej szkoły? Czy muszę chodzić na wszystkie zajęcia i dlaczego trwają one tak długo?

To są odwieczne dylematy, gdzie studiować? Czy wybrać jakąś szkołę prywatną we własnym mieście, gdzie nie zostaliśmy przyjęci na uniwersytet czy do akademii na bezpłatne studia? Czy może, skoro już trzeba za te studia zapłacić, szukać ich w uczelniach publicznych na studiach niestacjonarnych? Czy może jednak we własnym mieście lub regionie jest wyższa szkoła prywatna z kilkunastoletnią tradycją i świetną kadrą, a więc uzyskany w niej dyplom nie przyniesie nam na rynku pracy wstydu? Dzisiaj pracodawcy już pytają: Co pani/pan potrafi? Jakie ma pomysły na realizację siebie w danej roli zawodowej? Gdzie pani czy pan studiował? Kto kierował dana uczelnią czy wydziałem pedagogicznym? Z kim miała pani/pan zajęcia? Co robiła pani/pan w trakcie studiów/ Jakie ma doświadczenia praktyczne, zawodowe, wolontariackie czy badawcze? Czesne, książki, wynajęcie mieszkania, dojazdy to wszystko są koszty, które albo trzeba, albo warto ponieść, by studiować w jak najlepszej uczelni.

Za dwa tygodnie kończy się do nich rekrutacja. To, co ich założyciele i marketingowcy prezentują na stronach internetowych, niewiele może mieć wspólnego z rzeczywistością. W wielu przypadkach są to już tylko wycinki z przeszłości, karty zamkniętej historii, bo nie spotkacie już w tych szkołach ani tych profesorów, ani doktorów, ani też atrakcyjnych zajęć, które kreowane są tak samo, jak czynią to bankowcy, kiedy chcą nam wcisnąć kiepski produkt. Pytajcie zatem o to, kto tak naprawdę będzie w tej szkole pracował od nowego roku akademickiego? Zobaczcie w internecie - kim jest rektor, prorektor, dziekan czy prodziekan wydziału lub instytutu, w którym prowadzony jest kierunek waszych studiów? Przepustką do pozyskania miejsca pracy nie będzie już dyplom licencjacki czy magisterski jakiejkolwiek szkoły wyższej.

Byle jaka kadra nie zapewni studiującym kwalifikacji, które powinny wyrażać się określoną wiedzą i umiejętnościami, bo od wypalonej zapałki ognisko się nie rozpali, tym bardziej, kiedy podejmuje się studia na odległość. Zamiast trafić do Wieży Babel, możecie w październiku ocknąć się w Wieży Bubel. Jak pisze w swoim blogu „Belfer”:

Firma edukacyjna (pod nazwą wyższa szkoła) mająca uprawnienia do nadawania tytułu magistra, w której miałem dodatkowe zajęcia z drugim stopniem (magisterki), od maja zalega mi z wypłatą. Nie tylko mi, ale wszystkim, którzy zgodzili się tam pracować. Ponoć mają zapaść finansową, księgowej nie ma, rektora nie ma, nikogo nie ma- jak się dzwoni. Już nie mam sił upominać się o swoje. (http://okiembelfra.blogspot.com)

Belfer odsłania w swoim blogu wiele patologicznych sytuacji, jakie mają w tzw. wsp, uczulając na sytuacje, które czynią spustoszenie w życiu młodego człowieka. Wydawałoby się, ze trafił do szkoły wyższej, a tu przeżywa sytuacje, które są kulturowo i akademicko niższe. Oto fragment z wpisu tego Blogera z dn. 18 lipca br.:
Przytacza sprawę, jaką opowiadała mu znajoma, z którą miałem kontakt zawodowy przez około 15 lat:

Ma ona dziecko na studiach pedagogicznych, studiach płatnych, zaocznych. Otóż to jej dziecko zdaje rewelacyjnie egzaminy, ma dobre stopnie i lubi studia. Ale to wszystko do czasu. Otóż trafiła na pewnego nauczyciela akademickiego, młodego, gwiazdę na tej uczelni. Ma wysokie notowania, bo i jego mentor i opiekun pracy doktorskiej zajmuje wysokie stanowisko na tej uczelni, to tej osoby pierwszy doktorant, nawet dostał jakaś nagrodę- więc jest show.

No i dziecko tej znajomej trafiła na tą gwiazdę. I zaczęły się problemy, kiedy młody pracownik naukowy, zażyczył sobie pracę kontrolną od grupy. Wszyscy dali, znajomej dziecko również i ….. ta praca nie została oceniona pozytywnie. Więc padło pytanie: co mam zrobić, aby pracę zaliczyć? Młody doktor sformułował oględnie wymagania, ale generalnie chodziło o to, że wszyscy którzy pisali u niego te prace i dostali zaliczenie, w swoich pracach cytowali naszą uczelniana gwiazdę, a dziecko mojej znajomej nie cytowało.
I się zawzięło, nie będę cytować!

Odpowiedzi na maile zawierały zwroty powszechnie uważane za obraźliwe (np. dotyczące koloru włosów), plus inne epitety. Cztery złożone prace (dodatkowo) nie pasowały młodemu naukowcowi, ale dopuścił do egzaminu, który zaliczono z pozytywnym wynikiem.
Niemniej piąta próba też nie zaliczona została, więc młoda gwiazda uczelni oznajmiła, że w takim razie „kasuje pozytywną ocenę z egzaminu” i nie zalicza semestru.

No to poszły skargi na „gwiazdę” do rektora i dziekana.
Dziekanat nie chciał tych skarg przyjąć, bo to przecież nasz „najlepszy” wykładowca, dobrze że dziecko mojej znajomej było z ojcem, który po pół godzinie wymusił przyjęcie skargi. Panie w dziekanacie to rodzina pracowników uczelni- to taki standard w pewnego typu uczelniach.

Jak się sprawa potoczy?
Znajoma nastawia się, że jeżeli przeniesie dziecko do innej szkoły, to skieruje skargę do Ministerstwa i gdzie tylko się da.
Maile od „tej uczelnianej gwiazdy” do dziecka znajomych są poniżej wszelkiej krytyki, język niegodny człowieka wykształconego. Ponoć u tej osoby to standard.
Ale mentor, ale nagroda, ale opinia- to jest to, co w tej uczelni stawia się wyżej, nad opinię czy odczucia studentów.

Polityczna kapitulacja i kompromitacja minister edukacji oraz jej gabinetu

Pedagog, który rzeczywiście kieruje się troską o prawidłowy rozwój dziecka i o stworzenie mu jak najkorzystniejszych warunków, może nawet w imię tego dobra popełnić jakiś błąd, pomylić się, źle skalkulować własne działania czy nie przewidzieć wszystkich jego skutków. Kształcenie i wychowanie nie są procesami, które przebiegają w izolacji, pod kloszem, sam na sam. Jak pisał prof. Tadeusz Kotarbiński, nawet wówczas, kiedy marzy nam się podejmowanie działań, które miałyby być skuteczne, musimy brać pod uwagę to, że w świecie relacji międzyludzkich apodyktyczne decyzje, pomijające istotę humanum, a jest nią m. in. wolna wola każdego z nas, jest z góry skazane na niepowodzenie. Tym bardziej, kiedy kierujemy się wyłącznie interesami wąsko pojmowanej grupy politycznej, która uzyskawszy mandat w wyniku demokratycznych wyborów z biegiem rządzenia nabiera przeświadczenia, że jej wszystko wolno.

Jakże łatwo i niepostrzeżenie można przejść od praw demokracji do autokracji, chociaż szyldem troski powiewa się na swoich propagandowych sztandarach (dzisiaj są nimi nie tylko oficjalne wypowiedzi władz tego resortu, ale i treści stron internetowych oraz regulacje prawne, w tym także ich projekty).
Ministerstwo Edukacji Narodowej nie ma szczęścia do kierownictwa, które uwzględniałoby prawidłowości życia społecznego, uwarunkowania psychofizyczne i duchowe ludzkiego rozwoju oraz naturalne prawa rodziców do stanowienia o kierunku i jakości życia ich własnych dzieci.

Władze MEN zapędziły się w swoim etatystycznym władztwie i zawłaszczaniu sfer życia naszych dzieci i młodzieży tak, jakby były własnością państwa, jakiego urzędu! To jest złamanie nie tylko zasad solidności społecznej i tej „Solidarności”, która w latach 1980-1989 upominała się o inną Polskę, o samorządność i poszanowanie praw każdego. Jedynie prof. Henryk Samsonowicz jako pierwszy postsocjalistyczny minister edukacji rozumiał i dawał dowód tym wartościom oraz prawidłowościom w trakcie kierowania resortem edukacji.

Najwyższy czas wrócić do podstaw, odzyskać suwerenność, która jest konieczna w społeczeństwie obywatelskim, a nie urzędniczo-instytucjonalnym. Gdzie jest ta obiecywana autonomia dyrektorów przedszkoli i szkół, gdzie jest poszanowanie praw nauczycieli , uczniów i ich rodziców? Komu służą te bzdurne narzędzia ewaluacji? Ilu jeszcze urzędników i biurokratów będzie pasożytować na nieefektywnych procedurach oświatowych? Kiedy skończy się odgórne rządzenie i manipulowanie środowiskiem nauczycielskim, które w niczym nie sprzyja doskonaleniu procesu kształcenia i wychowania, tylko temu przeszkadza? Prof.M. Handke, jak pomylił się w swoich wyliczeniach, to podał się do dymisji. Trzeba jednak było posiadać honor i poczucie współodpowiedzialności za losy uczących się i wychowywanych oraz ich nauczycieli i wychowawców, by przyznać się do błędu.

Ogłoszenie kilka dni temu przez minister Katarzynę Hall, że będzie w kolejnym rządzie (cóż za pewność wygranej!) kontynuować swoją „misję zawłaszczania przestrzeni edukacyjnej”, a wczorajsze zadeklarowanie nie tyle wycofania się z dalszego prowadzenia błędnej polityki, tylko jej odroczenia o rok, jest wskaźnikiem braku pokory i szacunku wobec tych, których przez 4 lata nie słuchano i słuchać nie zamierzano. Rozumiem, że presja na wejście do Sejmu wraz ze swoją doradczynią polityczną Ligią Krajewską jest silniejsza, niż przyznanie się do błędów i przeproszenie obywateli za prawne ukonstytuowanie nieodpowiedzialnych rozwiązań.

Jak już tak bardzo pragnie się rządzić innymi wbrew nim samym i ich potrzebom oraz logice praw społeczno-rozwojowych, to może w okresie przedwyborczym warto byłoby sobie poczytać nie tylko dzieła Tadeusza Kotarbińskiego, ale i Jana Pawła II, który po uzyskaniu godności Papieża odnotował w swoim pamiętniku: „Pamiętaj, że nie jesteś ważny”. No, ale łatwiej jest pokazywać się na oficjalnych mszach, niż myśleć i działać zgodnie z tym przesłaniem ...

Wybory członków Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN z koniecznością poszanowania prawa ich tajności

Na podstawie uchwały prezydium Polskiej Akademii Nauk nr 28/2011 z dnia 26 maja 2011 r. , w sprawie regulaminu wyborów członków komitetu naukowego i jego organów do wszystkich zidentyfikowanych przez Komisję Wyborczą doktorów habilitowanych i profesorów reprezentujących dyscyplinę naukową pedagogika zostały rozesłane karty do głosowania, w których należy wpisać co najwyżej 10 nazwisk) oraz oświadczenie o zgodzie na kandydowanie do Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN. W imieniu Komisji Wyborczej dr hab. Janusz Gęsicki, prof. APS zwrócił się z prośbą o przesłanie w załączonej kopercie zwrotnej terminie do 31 października 2011 r. wypełnionej karty wyborczej.

W związku z tym, że ze względu na brak środków w PAN, koszty zwrotnej korespondencji wzięła na siebie Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, za co należą się słowa podziękowania JM Rektorowi dr hab. Janowi Łaszczykowi, prof. APS, każdy z rozstrzygających o tym, kto jego zdaniem powinien być w tym gremium na kolejną kadencję, powinien to odnotować w załączonej „Karcie do głosowania” i odesłać ją w kopercie zwrotnej z naklejonym już znaczkiem pocztowym. Można posłużyć się zamieszczoną na stronie APS pełną listą osób posiadających bierne i czynne prawo wyborcze: http://www.aps.edu.pl/pliki/Wybory_KNP_PAN_2.pdf, by wpisać imiona, nazwiska i miejsce pracy maksymalnie 10 proponowanych przez siebie profesorów/doktorów habilitowanych spośród zarejestrowanych przez Komisję 581 osób.

Zwracam też uwagę na to, że pominięcie jednej z tych informacji, jak np. miejsce zatrudnienia proponowanego przez nas kandydata, może zostać uznane jako niespełnienie formalnego wymogu i karta zostanie unieważniona.

Natomiast Oświadczenie, że wyraża lub nie wyraża zgody na kandydowanie w tych wyborach, powinno – nie tylko w moim przekonaniu - zostać odesłane na własny koszt w odrębnej kopercie na ten sam adres: akademia Pedagogiki specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej ul. Szczęśliwicka 40; 02-353 Warszawa z dopiskiem „Wybory KNP PAN”.

Piszę o tym dlatego, że w czasie tegorocznej – XXV Letniej Szkoły Młodych Pedagogów Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN, uczestniczący w niej profesorowie zwrócili uwagę na to, że odesłanie w jednej kopercie karty wyborczej z wskazanymi w niej nazwiskami „swoich” kandydatów wraz z informacją, że wyraża się lub nie wyraża zgody na kandydowanie w tych wyborach, łamie zasadę tajności wyborów. Takie łączne odesłanie Karty do głosowania wraz z wspomnianym Oświadczeniem jest niezgodne z fundamentalną w państwie prawa zasadą tajnego głosowania w sprawach personalnych tym bardziej, gdy odbywa się ono drogą korespondencyjną. Odesłanie zatem w odrębnej kopercie Oświadczenia o uczestniczeniu w wyborach jest zgodne z prawem i regulaminem wyborczym, PAN.

Szkoła, która nie daje spokoju

Każdy, kto choć raz uczestniczył w Letniej Szkole Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, nie może liczyć na spokój, na wyciszenie umysłu, emocji i własnej aktywności. Nie da się stłumić czegoś, co jest efektem przeżywania nawet wówczas, gdyby chciało się tego uniknąć. To jest po prostu niemożliwe. Nie tylko mój pobyt w Kazimierzu Dolnym jest tego najlepszym dowodem, że trudno jest zapomnieć treści wygłaszanych referatów, nawet krótkotrwały kontakt z kimś, kogo znam osobiście, z kim się przyjaźnię, wymieniam korespondencję i/lub publikacje czy kogo mogłem po raz pierwszy zobaczyć. To miłe, kiedy podchodzi osoba i mówi, że jest właśnie tą, której książkę recenzowałem dla jednego z uczelnianych wydawnictw naukowych. Tak to w naszej pracy bywa, że otrzymujemy maszynopisy czyichś rozpraw, by dokonać ich oceny i nie wiemy nic o ich autorach poza tym, co wyrazili w swoim tekście. To są sytuacje podobne jak do bohaterów jakiegoś opowiadania czy powieści, którą przeczytaliśmy a w jakiś czas później stała się ona przedmiotem scenariusza filmowego. Jakże trudno jest po obejrzeniu filmu skojarzyć wyobrażaną sobie wcześniej postać bohatera z tym, którego wyraził obsadzony przez reżysera aktor. Dopiero teraz uświadomiłem sobie, że to w gruncie rzeczy nie ma żadnego znaczenia, ponieważ w sztuce być może ważna jest zbieżność postaci literackiej z filmową, ale w nauce najważniejsze jest to, by spotkawszy autorkę czy autora książki, którą się wcześniej recenzowało, mieć możliwość kontynuowania dialogu, spotkań w przestrzeni kultury symbolicznej, metafizycznej. Wielką zatem radość sprawiają mi sytuacje, kiedy nagle podchodzi do mnie Osoba i mówi, że jest autorem recenzowanego przeze mnie wcześniej tekstu.

Piszę o tym dlatego, że w czasie tegorocznej Szkoły podchodzili do mnie młodzi autorzy, niektórzy z nowym i poszerzonym wydaniem swojej wcześniejszej rozprawy, by podziękować lub podzielić się dalszymi planami naukowego rozwoju. Niestety, nie mogłem uczestniczyć we wszystkich Szkołach Młodych Pedagogów, ale widziałem, jak tego typu doświadczenia spotkań z młodymi naukowcami, którzy w ciągu kilkunastu lat przeszli drogę rozwoju od magistra (początkującego uczestnika LSzMP) po doktora habilitowanego. Prof. Maria Dudzikowa jest jedyną w naszym akademickim środowisku, która prowadząc te Szkoły wie o każdym więcej, niż tylko to, co zawiera się w jego rozprawach naukowych. Szkoła nie daje spokoju tym, którzy dzięki spotkaniom z profesorami i z samymi sobą (każdy przyjeżdża przecież z innego ośrodka akademickiego, z własna biografią w tle) odkrywają, jak wiele jeszcze powinni się nauczyć, ile poznać, co zrozumieć, co czytać i gdzie poszukiwać nowych źródeł wiedzy.

Ja też mam po tegorocznej Szkole pracę domową do odrobienia, bo nie dają mi spokoju problemy, przywoływane teksty i ich autorzy, których dotychczas nie znałem, a widzę, jak bardzo byłyby mi przydatne w realizacji dalszych projektów badawczych.
Jedną z takich osób był wyjątkowy dla mnie Gość tej Szkoły, Osoba, którą wielokrotnie przywoływałem i cytowałem w swoich książkach poświęconych edukacji autorskiej, emancypacyjnej, alternatywnej w Polsce z przełomu ustrojowego, a więc lat 1989-1990, ale której nigdy nie miałem możliwości wysłuchać. Jest nią prof. dr hab. Henryk Samsonowicz – pierwszy, i jak na 15 ministrów minionego 20-lecia najlepszy spośród kierujących resortem edukacji narodowej. To dzięki prof. H. Samsonowiczowi (Jego rozporządzeniu z 1989 r.) możliwy był w Polsce ruch klas i szkół autorskich, mogłem realizować wraz z żoną eksperyment pedagogiczny w szkole państwowej.

Wdzięczny jestem prof. Marii Dudzikowej za możliwość spotkania z wybitnym historykiem, którego skromność, pokora, poczucie humoru i niezwykła mądrość oczarowały chyba wszystkich słuchaczy. A przecież prof. H. Samsonowicz nie mówił nam o swoim urzędowaniu w resorcie edukacji, ani o polityce oświatowej, tylko - a raczej aż - o tym: Czy jest jedna Europa? I co z tego wynika dla pedagogów… Te trzy kropki w tytule są wskaźnikiem tego, że to my-pedagodzy powinniśmy wyciągnąć wnioski z lekcji historii powszechnej, jakiej udzielił nam Profesor w ciągu niespełna 70 minut.

To był mistrzowski wykład – erudycyjny, sięgający od początków tworzącej się na naszym kontynencie ludzkiej cywilizacji, kultury - po czasy nam współczesne, a przy tym wygłoszony z wielkim taktem, dystansem i pokorą wobec także własnej niewiedzy czy wątpliwości, jakie wynikają z braku dowodów na występowanie określonych zdarzeń, interpretacji czyichś postaw czy możliwych skutków działań ludzi władzy. Przywołanie przez Profesora najważniejszych cech, które sprawiły, że ludy Europy łączy wspólnota więzi, wynikająca z: 1) wartości chrześcijańskich, 2) osiągnięć greckiej filozofii i 3) norm prawa rzymskiego, zostało zreferowane w szerokim kontekście ewolucji i dynamiki przemian procesów religijnych, demograficznych, gospodarczych, politycznych i społeczno-kulturowych, jest powodem dla wyciągnięcia z tego wniosków na dziś i na przyszłość.

Czy istnieje i czy zawsze istniała jedna Europa jako krąg cywilizacyjny i kulturowy? – pytał H. Samsonowicz, po czym przeprowadził wywód, którego słuchało się z zapartym tchem. Dobrze, że od czasu do czasu nas odprężał jakąś anegdotką historyczną czy „puszczeniem oka” do słuchaczy, by pewne informacje zachowali tylko dla siebie.

Konsekwentnie, krok po kroku (epoka po epoce) wprowadzał nas w tajniki procesów rodzącego się w Europie pluralizmu idei, wartości oraz władzy i władztwa (ludzkiego i terytorialnego), odsłaniał przed nami powody zmieniających się granic najpierw plemion, grup etnicznych, wyznaniowych, kulturowych, państwowych i organizacji systemów społecznych, a także wykazał genezę struktury współpracy regionalnej niektórych państw europejskich pod nazwą Trójkąta Weimarskiego. Przy okazji wplatał w swoją narrację historyczną etymologię takich pojęć, jak król, władza, wodzostwo, państwo, samorząd, ale i czym jest pamięć zbiorowa, chrześcijaństwo oraz jaką rolę odegrała ikonografia w dociekaniu prawdy o mających przed wiekami miejsce procesach, wydarzeniach czy rodzajach zachowań.

Były też analogie do czasów nam współczesnych. Dowiedzieliśmy się bowiem o tym, że należeliśmy do jednego z nielicznych w Europie narodów, który w najlepszym dla siebie ekonomicznie okresie wszystko, co zarobił, przejadał, konsumował, a także o tym, że posiadaliśmy przed 150 laty wyjątkową strukturę społeczną na tym kontynencie, bowiem ponad 10% społeczeństwa stanowiła uprzywilejowana klasa polityczna, podczas gdy w pozostałych państwach przeważała klasa chłopska. Profesor wydobył z polskiej historii jej najpiękniejsze karty – okresu tolerancji religijnej, systemu szlacheckiej demokracji, stworzenia republiki alfabetycznej, troszczącej się o edukację narodu, której wyznacznikiem było powstawanie uniwersytetów oraz Komisji Edukacji Narodowej.

Skoro kluczem mądrości jest pilne i częste pytanie, Profesor był do naszej dyspozycji, byśmy mogli weryfikować własne hipotezy, rozwiewać wątpliwości czy prosić o wyjaśnienie pewnych zdarzeń. Jak się okazało, zafascynował nas jako wielki humanista, człowiek współczesności i ponowoczesności oraz polityk, skoro pytaliśmy go o pojawiające się w sposób sinusoidalny, w okresie minionego 20-lecia, sprzeczności w polityce oświatowej, o ekspansję Chin w Europie oraz o powody Jego entuzjazmu dla budowania społeczeństwa obywatelskiego, doskonalenia lokalnej samorządności. Niektórzy chcieli wiedzieć, co najlepiej określa naszą tożsamość wśród narodów współczesnej Europy?

Henryk Samsonowicz wskazał nam na powtarzający się w dziejach tego kontynentu cykl jakże charakterystycznych procesów społeczno-politycznych: po rozbiciu, scalamy się, a po zjednoczeniu ponownie się dzielimy. No i wreszcie przypomniał, że muszą być INNI, byśmy wiedzieli, kim sami jesteśmy. W tym wszystkim potrzebna jest edukacja, gdyż bez niej nie powiodą się żadne reformy w kraju. Prof. H. Samsonowicz jednoznacznie tez stwierdził, że jest przeciwnikiem odgórnego, z polityczno-administracyjnego nakazu wprowadzania obowiązkowej edukacji szkolnej dla dzieci w określonym wieku. Jak stwierdził: Nie ośmieliłbym się nakazać, że do przedszkola trzeba iść, jak ma się 5 czy 6 lat. Przywołał pogląd jednego z amerykańskich neurofizjologów, że nie ma na świecie (nawet wśród bliźniąt jednojajowych) dwóch takich samych istot ludzkich. A zatem warto pamiętać, jakie konsekwencje rodzi myślenie polityczne w stylu: ein Volk, ein Reich, ein Fűhrer.

Tym mocnym akcentem musiał się z nami rozstać, pozostawiając w nas wspomniany już przeze mnie niepokój i niedosyt. Prof. Tadeusz Lewowicki, który przewodniczył tej sesji wykładowej podsumował: Profesor Henryk Samsonowicz pozostawił w nas ślad na całe życie. Taki efekt wywołują tylko „giganci humanistyki”.

(fot. B. Sliwerski, P. Grzybowski)