Podsumowanie prac pierwszej kadencji Zespołu Nauk Społecznych Rady Doskonałości Naukowej

 

 

 

 

Z dniem 31 grudnia 2023 roku zakończyła swoją działalność Rada Doskonałości Naukowej pierwszej kadencji (2019-2023). Starałem się na bieżąco informować środowisko pedagogiki akademickiej o zmianach w prawie o szkolnictwie wyższym i nauce, które rzutowały na prowadzenie postępowań awansowych w jednostkach uczelnianych (pedagogika nie istnieje w PAN od początku powstania tej korporacji), w tym o moich inicjatywach z tym związanych a także o problemach, dylematach związanych z recenzowaniem wniosków o nadanie stopnia naukowego doktora i doktora habilitowanego czy tytułu naukowego profesora. 

Trudno pisać o tym, z jak poważnymi sprawami musieli zmierzyć się zarówno członkowie uczelniach komisji/rad dyscyplin naukowych jak i nasza reprezentacja pedagogów-członków RDN w Zespole Nauk Społecznych, skoro obrady tych gremiów mają zamknięty charakter. Nie była to łatwa kadencja, wolna od wielu kontrowersji i niepokojących zdarzeń, toteż ufam, że kolejne lata prac w Zespole Nauk Społecznych RDN będą sprzyjać jeszcze większej satysfakcji z aktywności eksperckiej zarówno członków RDN jak i moich koleżanek i kolegów pedagogów z uczelni posiadających kategorię B, B+ lub A.  

Podaję liczbę wniosków o powołanie recenzentów w postępowaniach o nadanie stopnia doktora habilitowanego i o nadanie tytułu profesora w dyscyplinach nauk społecznych od 1 października 2019 roku do 31 grudnia 2023 roku: 

  

Dyscyplina nauk społecznych	X 2019-XII 2023  Liczba wszczętych postępowań o nadanie stopnia doktora habilitowanego	X 2019-XII 2023 Liczba wszczętych postępowań o nadanie tytułu profesora
Ekonomia i finanse	119	53
Geografia społeczno-ekonomiczna i gospodarka przestrzenna	24	5
Nauki o bezpieczeństwie	43	15
Nauki o komunikacji społecznej i mediach	19	2
Nauki o polityce i administracji	48	26
Nauki o zarządzaniu i jakości	107	36
Nauki prawne	115	73
Nauki socjologiczne	39	10
Pedagogika	63	23
Prawo kanoniczne	1	3
Psychologia	49	24
suma	627	270

Tabela 1. Liczba wniosków o wszczęcie postępowania o nadanie stopnia doktora habilitowanego i profesora w dyscyplinach nauk społecznych w toku I kadencji Rady Doskonałości Naukowej (źródło: RDN, oprac. B.Śliwerski)   

Tabela nie zawiera danych o liczbie wniosków, które wymagały zmiany przewodniczącego komisji hablitacyjnej czy zmiany recenzentów w postępowaniach habilitacyjnych lub profesorskich. 

Zespół Nauk Społecznych miał znacznie więcej prac związanych z rozpatrywaniem odwołań od odmowy nadania stopnia naukowego doktora, doktora habilitowanego czy poparcia wniosku o nadanie tytułu profesora. Najwięcej uwagi członkowie Zespołu poświęcali tak odwołaniom, skargom jak i wnioskom o nadanie tytułu profesora, gdyż te ostatnie są rozpatrywane tylko w tym organie jako pierwszej instancji.  

W związku z wynikami ewaluacji dyscyplin naukowych przestało mieć znaczenie rozpttarywanie wniosków o przyznanie uprawnień jednostkom akademickim do nadawania stopnia naukowego doktora i doktora habiitowanego, gdyz o tym decyduje przyznana przez ministra kategoria A+,A, lub B+. Na stronie RDN systematycznie były zamieszczane komunikaty, wzory wniosków i dokumentów, poradniki dla wnioskodawców i recenzentów.  

Przed nami kolejna kadencja, toteż trudno przewidzieć, jakie będą losy wniosków, które trafią do RDN. W Zespole Nauk Społecznych kontynuuje swoją służbę 2/3 członków pierwszej kadencji, co pozwoli na przekazanie doświadczeń profesorkom i profesorom rozpoczynającym swoją pierwsza kadencję. Merytoryczna praca rozpocznie się w lutym br. zgodnie z terminarzem obrad, który jest zamieszczony na stronie RDN. W styczniu bowiem członkowie tego organu wybiorą wiceprzewodniczących RDN oraz przewodniczących i wiceprzewodniczących zespołów dziedzin nauk.      

Moje podsumowanie 2023 roku

 

Wchodzimy w nowy rok kalendarzowy, który - w przypadku szkolnictwa wyższego - ma za sobą tylko kwartalne zaangażowanie w prace naukowo-badawcze, dydaktyczne i organizacyjne. Przed nami bowiem dziewięć miesięcy do zakończenia roku akademickiego 2023/2024. Jednak, czy tego chcemy, czy nie, urzędujące władze będą oczekiwać od nas sprawozdań za cały 2023 rok. Już mam polecenie podsumowania współpracy międzynarodowej, a lada moment trzeba będzie zamknąć miniony rok wykazem opublikowanych rozpraw.   

Czas zatem na remanent, a więc spojrzenie wstecz i sprawdzenie, które z rozpraw przesłanych do redakcji czasopism i wydawców już się ukazały, a które czekają w swojej kolejce. Na szczęście ewaluacja dyscyplin naukowych jest co cztery lata. W tym roku akademickim nie mamy oceny pracowników, więc nie ma pilnej potrzeby przejrzenia katalogow i informacji wydawniczych. 

Podaję zastem dane o moich publikacjach z datą 2023, bo być może ktoś będzie zainteresowany tym, by zapoznać się z ich treścią, poddać analizie, a nawet krytyce, która zawsze sprzyja doskonaleniu własnego warsztatu badawczego i pisarskiego. 

Dziękuję moim zwierzchnikom z Wydziału  Nauk o Wychowaniu Uniwersytetu Łódzkiego oraz Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie za wsparcie, znakomity klimat do pracy i zaufanie. 

MONOGRAFIE NAUKOWE

1.     Śliwerski B. (2023). Czeska edukacja i myśl społeczna. Studia i szkice pedagogiczne, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, ss. 220

2.     Babicki Z., Kostkiewicz J., Kucharczyk G., Śliwerski B. (2023). Jadwiga z Działyńskich Zamoyska (1831-1923). Działaczka społeczno-religijna, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls”. ss.165. 

ARTYKUŁY W ROZPRAWACH ZBIOROWYCH 

1)    Śliwerski B. (2023). Edukacja w III RP wobec zmierzchu samorządności, W: Szkoła i nauczyciel.  Rozwój nauczyciela i rozwój szkoły, red. I. Nowosad, M. J. Szymański Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 25-43. 

2)    Śliwerski B. (2023). O dzielności w czasie wojny i w czasie pokoju, W:  Słownik wyrazów ratujących życie, red. Michał Paluch, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, s. 404-413. 

3)    Śliwerski B. (2023). Vince teipsum! Zwyciężaj samego siebie, W: Słownik wyrazów ratujących życie, red. Michał Paluch, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, s. 414-424. 

4)    Śliwerski B. (2023). Propozycje metodyczne do eseju pt. O dzielności w czasie wojny i w czasie pokoju, W: Słownik wyrazów ratujących życie, red. Michał Paluch, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,  s. 599- 607. 

5)    Śliwerski B. (2023). Figure 1. Accountability of the educational agency and related phenomena , In: The Transformations of Contemporary Culture and Their Social Consequences. Archerian Studies Vol. 3, by Krzysztof Wielecki (Volume editor)Monika Bukowska (Volume editor), Berlin, Bern, Bruxelles, New York, Oxford, Warszawa, Wien: Peter Lang, pp. 145-160.

6)    Śliwerski B. (2023). Znaczący wkład badań Ewy Wysockiej w rozwój polskiej pedagogiki społecznej, w: Młode  pokolenie w (nie)przyjaznym świecie – konteksty teoretyczne, metodologiczne i praktyczne. Księga jubileuszowa z okazji 35-lecia pracy naukowej Profesorki Ewy Wysockiej, red. Edyta Widawska, Kraków: AT Wydawnictwo, s. 17-27.

7)    Śliwerski B. (2023). Konieczność uwolnienia szkoły od systemu klasowo-lekcyjnego, W: Kędzierska H., Maciejewska M., Ostrouch-Kamińska J. (red.) (2023). Pedagogika wobec wyzwań współczesnego świata. Studia dedykowane Profesorowi Henrykowi Mizerkowi, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, s. 47-58. 

8)    Śliwerski B. (2023). Czy mimo przesilenia „Jeszcze w zielone gramy...”? W: PRZESILENIE. Budujmy lepszy świat w sobie i pomiędzy nami. Wystąpienia plenarne na XI Ogólnopolskim Zjeździe Pedagogicznym, Poznań, 20–22 września 2022, red. Agnieszka Cybal-Michalska, Piotr Kostyło, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, s. 11-19. 

 

ARTYKUŁY W CZASOPISMACH NAUKOWYCH 

1.  1) Śliwerski, B. (2023). Myśl pedagogiczna Marii Montessori wobec skutków czarnej pedagogiki i rywalizacji. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio J, Paedagogia-Psychologia, 36(1), 7–16. DOI: 10.17951/j.2023.36.1.7-16

2.   2) Śliwerski, B. (2021). O wartości odczytywania i pisania biografii wybitnego humanisty, ISSN 1897-6557; nr 2, s. 149–162    DOI: 10.34767/PP.2021.02.10  (ukazał się we wrześniu 2023)

  3) Śliwerski B. (2023). Pedagogical hermeneutics at the time of political transition in Poland, Studia z Teorii Wychowania; XIV (2 (43)): pp. 399-418,  https://sztw.chat.edu.pl/resources/html/article/details?id=613670

4.   4) Śliwerski B. (2023). Egzystencjalne i edukacyjne skutki pandemii , Przegląd Historyczno-Oświatowy nr 1-2, s. 7-17, (DOI: 10.17460/PHO_2023.1_2.01), s. 7–17; https://pho.znp.edu.pl/aktualny-numer/.     

     5) Śliwerski B. (2023). Problems of conducting comparative research in education, Studia z Teorii Wychowania, Vol. XIV (3 (44)): pp. 41-65; DOI: 10.5604/01.3001.0053.9195

https://sztw.chat.edu.pl/resources/html/article/details?id=613817

6.      6) Śliwerski B. (2023). Conservative pedagogy and contemporary polish pedagogical thought, Polska Myśl Pedagogiczna, vol. 9 (1), s. 39-59.  DOI: 10.4467/24504564PMP.23.002.18231

www.ejournals.eu/PMP  https://www.ejournals.eu/PMP/Ahead-of-print/Numer-9-1/ [UŁ]

7.     7) Śliwerski B. (2023). Teachers under the Third Republic in the constant trap of political manipulation PROBLEMY WCZESNEJ EDUKACJI / ISSUES IN EARLY EDUCATION vol. 1 (56), ISSN 1734-1582 ISSN 2451-2230, s. 9-28  (online)  https://doi.org/10.26881/pwe.2023.56.01 [UŁ]

8.   8) Śliwerski Bogusław (2023). Od relacji mistrz-doktorant do współpracy naukowej, Lubelski Rocznik Pedagogiczny, T. XLII, z. 3., S. 203-216.; [UŁ] DOI:  10.17951/lrp.2023.42.3.203-216; (http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/); https://acrobat.adobe.com/id/urn:aaid:sc:EU:f00c41d7-44b1-46d0-ac9f-4c8947219bad

9.  9) Śliwerski B. (2023). Pedagogika facylitatora „widm pamięci”. Hermeneutyczna aktualizacja pedagogiki kultury Krzysztofa Maliszewskiego, "Biografistyka Pedagogiczna", Tom 8 Nr 1, s. 461-481.. DOI: https://doi.org/10.36578/BP.2023.08.27  

     10a) Śliwerski B. (2023). Recenzja dorobku naukowego Pani Profesor Agnieszki                    Gromkowskiej-Melosik w związku z procedurą nadania tytułu doktora honoris causa Akademii WSB, W: Agnieszka Gromkowska-Melosik. Doktor Honoris Causa Akademii WSB, Dąbrowa Górnicza: Wydawnictwo Naukowe Akademii WSB, s. 83-99.

 10b) Śliwerski B. (2023). Review of the scientific achievements of Professor Agnieszka Gromkowska – Melosik in connection with the procedure of awarding her the title of Doctor honoris causa of WSB University, Dąbrowa Górnicza: Wydawnictwo Naukowe Akademii WSB, s. 101-117.

1.      11) Śliwerski B. (2023). Odszedł znakomity profesor pedagogiki reformy – Mirosław Stanisław Szymański, „Forum Oświatowe”, Vol 36, No 1(69) (2023) ISSN 0867-0323, s. 121-125 

2.      12) Śliwerski B. (2023). Zmiany w Karcie są konieczne? W: B. Bugdalski,  Zmiany w Karcie są konieczne? „Dyrektor Szkoły” nr 6, s. 11.  

(rys. Janek z Boryspola)

       13) Богуслав Сліверскі, ПРО НАСЛІДКИ ЧОРНОЇ ПЕДАГОГІКИ ТА НАДІЮ НА РОЗВИТОК ЇЇ КОРДІАЛЬНОЇ АНТИТЕЗИ, ВІСНИК КАФЕДРИ ЮНЕСКО «НЕПЕРЕРВНА ПРОФЕСІЙНА ОСВІТА ХХІ СТОЛІТТЯ» UNESCO CHAIR JOURNAL «LIFELONG PROFESSIONAL EDUCATION IN THE XXI CENTURY», 2023, s. 67-74. 

       14) Богуслав Сліверскі (2023), З однією валізою, але врятувати життя. Аґнєшка Громковська-Мелосік, Олександра Боронь, З однією валізою, але врятувати життя: A. Boroń, A. Gromkowska-Melosik, „Ukraińskie uchodźczynie wojenne. Tożsamość, trauma, nadzieja”. Kraków 2022, wyd.”Impuls”, ss. 270, Переклад з польської Стефан Лашин; https://nadbuhom.pl/z-odniyeyu-valizoyu-ale-vryatuvaty-zhyttya/?fbclid=IwAR2ExhFkiwLfC4S1aaj6tJ8iHJX5nLjq9955U6cSL3mcUuv1LkM9Ibiwcp8 

      15) Богуслав Сліверський  «І світло світить у темряві, і темрява не огорнула його.» | https://uali.info/standwithukraine/i-svitlo-svityt-u-temriavi#more-15921

  

   16) Богуслав Сліверскі, Про наукову співпрацю, солідарність та допомогу Україні, СВОБОДА, П’ЯТНИЦЯ, 24 ЛИСТОПАДА 2023 РОКУ, s. 7,10.  

      17) Богуслав Сліверський,  Про наукову співпрацю, солідарність та допомогу Україні, СВОБОДА, П’ЯТНИЦЯ, 1 ГРУДНЯ 2023 РОКУ, s. 3.   

     18) Богуслав Сліверський, Книга про жорстоку війну, Юлія Івашко, Денис Михайловсь[1]кий, Сергій Бєлінський. „І темрява не обняла її“. Краків. Oficina Wydawnicza „Імпульс“. 2023; СВОБОДА, П’ЯТНИЦЯ, 22-29 ГРУДНЯ 2023 РОКУ, c.9.

    Narodowa Akademia Nauk Pedagogicznych Ukrainy przyznała mi w 2023 roku      wyróżnienie "AUTOR ROKU 2022"

Przekłady na język ukraiński moich recenzji rozpraw naukowych: 

      

      

  

    

Na marginesie lektury esejów Milana Kundery

Upłynęło przeszło pół wieku od Zjazdu Pisarzy Czechosłowackich, w czasie którego inauguracyjny referat wygłosił Milan Kundera. Na język polski przetłumaczył go Marek Bieńczyk a poprzedził słowem wstępnym politolog Jacques Rupnik. Dzięki temu polski czytelnik może dowiedzieć się, dlaczego tak ważne było i jest nadal reagowanie intelektualistów na wandali w czasach cenzury politycznej, którą władze wykorzystywały do manipulowania własnym narodem. Przypomina to atmosferę obrad Kongresu Kultury w Polsce, który obradował tuż przed ogłoszeniem stanu wojennego. 

Tak jak wówczas mieliśmy w naszych krajach do czynienia z wandalami, tak i dzisiaj trzeba bronić niezależności mediów, w tym kultury narodowej i wolności ducha. Jak pisze Rupnik: "Oswobodzenie kultury spod jarzma władzy nabiera w sposób oczywisty wymiaru politycznego" (s.14). 

Tak rządzący jak i obywatele otwartego społeczeństwa nie mają łatwego zadania w sytuacji, gdy cyberprzestrzeń otworzyła dostęp do prawd i kłamstw, sztuki i kiczu, nauki i pseudonauki, wiedzy i głupoty, honoru i hańby, zysków i strat, infantylizmu i cynizmu, globalizmu i prowincjonalizmu, itp., itd. 

Kundera zwracał uwagę na to, jak ważne są wartości kultury narodu, który powinien je wytwarzać nie ze względu na własny interes, ale dla dobra całej ludzkości. Przypomniał przy tym słowa czeskiego poety, pisarza i dziennikarza Jana Nerudy: "Musimy wznieść nasz naród na światowy poziom  w myśleniu i kształceniu, aby zapewnić mu nie tylko prestiż, lecz także przetrwanie" (s.21). 

Ponoć nastąpił w kraju przełom polityczny po ośmiu latach (nie-)zjednoczonej formacji prawicowej, której niektórzy "liderzy" polityczni w ostatniej kadencji dali popis cynizmu, obłudy, czerpania indywidualnych korzyści i zawłaszczania państwa, a czynili to pod parasolem rzekomego patriotyzmu, wiary, troski o naród i kraj. Nowa formacja władzy zapewne upubliczni skalę tych zjawisk, ale sama nie rozliczyła się z tych samych grzechów (chociaż być może w innej skali i zakresie) po przegranych wyborach parlamentarnych w 2015 roku. 

Kiedy słyszę byłą ministrę edukacji lat 2011-2013 Krystynę Szumilas, która twierdzi, że "wracamy do normalności", to dziękuję za taką normalność. Nie przypominam sobie, by w imieniu miliona rodziców dopuściła w Sejmie do rozpatrzenia wniosku obywatelskiego o referendum w związku z pseudoreformą sześciolatków w szkołach. 

Także wówczas zawód nauczycielski był jednym z najgorzej opłacanych w Europie, a godność nauczycielskiej profesji naruszyła wprowadzając kompromitujący elementarz do nauczania początkowo jako obowiązujący w edukacji na tym poziomie. Nie cieszy mnie powrót do normalności, którą było blokowanie demokracji w szkołach publicznych i polityce oświatowej, kompromitujące działania nadzoru pedagogicznego itd.  Przypominam sukcesy resortu edukacji tylko z 2012 roku. 

Lista fatalnych posunięć politycznych radykalnie obniża poziom wiarygodności "nowej" władzy w Sejmie. Ta będzie pod takim samym wpływem ZNP, jak AWS był manipulowany przez "Solidarność", a że będzie jeszcze musiała ulec lobbingowi oświaty niepublicznej, to zapowiadana normalność będzie równie nienormalna jak minione wandalizmy, chociaż w innym formacie aksjonormatywnym. 

Szkolnictwo publiczne jest w głębokiej zapaści, tylko trzeba chcieć to dostrzec, a nie zamulać społeczeństwo kolejną propagandową sieczką w stylu: "(...) aby odpolitycznić tworzenie podstawy (programowej-dop.BŚ), nie musimy czekać do powołania niezależnej Komisji Edukacji Narodowej. Już dziś możemy tworzyć niezależne zespoły, które w przyszłości wejdą w skład KEN" (K. Piotrowiak, Wracamy do normalności, "Głos Nauczycielski", nr 49-50, s. 5).

Kończę myślą Kundery, która wydaje się niezwykle aktualna, skoro ignoruje się ciągłość historyczną, a tę, w przypadku oświatowego wandalizmu, powinniśmy wreszcie odrzucić. Nie wyjdziemy z kryzysu, jeśli kolejna formacja rządząca będzie wyjałowiona z pamięci także własnych błędów:   

"Zdawało mi się, że widzę w tym rozległą i palącą alegorię dzisiejszego wandalizmu. Kim jest wandal? Nie, nie jest nim bynajmniej wieśniak analfabeta, który w przypływie złości podkłada ogień pod dom bogatego właściciela włości. Wszyscy wandale, których spotykam, są piśmienni, zadowoleni z siebie, cieszą się całkiem dobrą pozycją społeczną i raczej nie czują resentymentów wobec kogokolwiek. 

Wandal to dumna z siebie ograniczoność umysłu; wystarcza sobie samemu i w każdej chwili gotów jest dochodzić swoich praw. Ten dumnie ograniczony umysł wierzy bowiem, że możność dostosowania świata do jego obrazu należy do niezbywalnych praw, a zważywszy, że świat składa się przede wszystkim z tego, co umysł ów przekracza, dostosowuje on świat do własnego obrazu w taki sposób, że świat niszczy" (Kundera, 2023, s. 29). 

Zajrzałem do Magazynu na Święta DGP. Jest w nim na 144 stronach o wszystkim, tylko nie o edukacji, a więc o nośniku kultury glokalnej. Noworoczne wydanie "Politytki" interesuje się jedynie tym, co zaprowadziło Barbarę Nowacką na fotel ministra edukacji. Populistyczne zapowiedzi rzekomych zmian w szkolnictwie w innych mediach nie pozostawiają złudzeń. To jest dopiero początek, który oby nie był końcem.    

          Wandalizm w szkolnictwie i polityce oświatowej trwa nadal:

(źródło: Dealerzy Wiedzy) 
 

Życzę Szczęśliwego i wolnego od pozoranctwa władz oświatowych oraz w szkolnictwie wyższym lepszego 2024 roku!