W kuluarach Zjazdu Pedagogicznego

 

Imponująca organizacja XI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego przez pracowników Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu, Komitet Programowy i Organizacyjny PTP  wzbudziła zachwyt kilkuset uczestników z całego kraju oraz delegacji członków Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy. 

Profesorowie Agnieszka Cybal-Michalska i Piotr Kostyło zatroszczyli się o to, by przebieg pierwszego dnia obrad był wydarzeniem naukowym, społecznym i artystycznym. Saksofonista Jan Adamczewski wzbogacał swoimi kompozycjami jazzowymi referaty plenarne Zjazdu, 

zaś domknął to wydarzenie fenomenalny  występ Chóru Kameralnego UAM w Poznaniu,  pod dyrekcją prof. Krzysztofa Szydzisza. Mogliśmy dzięki nim zdystansować się do problemów akademickiego kształcenia i badań naukowych. 

Multinstrumentalista, a zarazem ojciec edukujący domowo swoje dzieci Tomasz Drozdek  wprowadził nas w świat polskich i zagranicznych instrumentów muzycznych jak flety ludowe, instrumenty perkusyjne, okaryna, drumle, lira korbowa, węgierska citera czy tambura macedońska pokazując zarazem jak można grać niemalże na wszystkim, co nas otacza, wydobywać fantastyczne dźwięki z plastikowych słomek, części butli gazowej, garnków, metalowych naczyń itp.   

W kuluarach XI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego rozmawiamy m.in.  o kształceniu studentów i jakości badań naukowych. Jeden z uczestników pokazał w smartfonie, jak studenci prowadzą badania online, które pogłębiają patologię w szeroko pojmowanych naukach społecznych. Czasami narzekamy na studentów pedagogiki, tymczasem tuż przed obradami Zjazdu studentka psychologii na Uniwersytecie Pedagogicznym im. Komisji Edukacji Narodowej zamieściła na Facebooku kwestionariusz ankiety, za pomocą którego zamierza rozwiązać pseudoproblem naukowy. 

Jak pisze: 

(...) jestem studentką psychologii na Uniwersytecie Pedagogicznym w Krakowie. Chciałabym prosić Państwa o wypełnienie poniższej ankiety, dzięki której zgromadzę informacje potrzebne do przeprowadzenia dalszych badań i napisania pracy magisterskiej". 

Psychologia w tej uczelni ma kategorię B, toteż nie ma uprawnień do nadawania stopnia naukowego doktora z psychologii. Seminaria magisterskie prowadzą sami doktorzy. Nie ma wśród opiekunów prac dyplomowych ani jednego profesora uczelnianego, a tym bardziej tytularnego. 

Dla poprawienia samopoczucia pedagogów podaję fragmenty z narzędzia, które kompromituje jego autorkę i promotorkę. 

Ciekawe, że po pięciu latach studiów magisterskich absolwentka nie zdaje sobie sprawy, że w przygotowanym przez nią kwestionariuszu ankiety roi się od podstawowych błędów. Poniżej podaję tylko kilka przykładów. Całość nadaje się do kosza od śmieci:  

    

Dziś czekają nas wykłady plenarne i obrady w sekcjach. 

Czy dojdzie do przesilenia w środowisku akademickiej pedagogiki? Od dziś XI Ogólnopolski Zjazd Pedagogiczny

 

Przewodnicząca Zjazdu, Przewodnicząca Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN i zarazem Dziekan Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu prof. Agnieszka Cybal-Michalska wraz z Przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego prof. Piotrem Kostyło otworzą dziś obrady XI Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego, którego przewodnią ideą jest: Przesilenie. Budujmy lepszy świat w sobie i pomiędzy nami. 

Jak ujęli to w preambule programowej Zjazdu:  

Proponując takie hasło Zjazdu na początku 2021 r. byliśmy przekonani, że współczesna kultura w jej wymiarach globalnym, państwowym, lokalnym, a także w świecie życia każdej osoby i relacji międzyosobowych znalazła się w punkcie zwrotnym. Wskazywało na to wówczas wiele zjawisk – rosnąca rywalizacja gospodarcza między Stanami Zjednoczonymi a Chinami, napięcia w Unii Europejskiej, których rezultatem było m.in. opuszczenie jej struktur przez Wielką Brytanię, kryzys modelu państwa liberalno-demokratycznego, ujawniający się w narastającej polaryzacji stanowisk partii politycznych oraz w pogłębiających się podziałach społeczeństw. 

Liczne przejawy przesilenia mogliśmy obserwować również w Polsce, jednym z nich była totalna walka polityczna między partiami, skutkująca utratą zainteresowania budowaniem tego, co łączy, a zwracaniem uwagi na uwypuklanie tego, co dzieli. Globalna pandemia COVID-19 i związane z nią obostrzenia wprowadzone w 2020 i obowiązujące przez cały 2021 rok umocniły nasze przekonanie, że znaleźliśmy się w momencie przełomowym dla kultury, a więc również dla edukacji. 

Z takim obrazem kultury i stojących przed nią wyzwań weszliśmy w 2022 rok. Atak Federacji Rosyjskiej na Ukrainę 24 lutego tego roku wzmocnił niepomiernie powszechne poczucie przesilenia w każdym wymiarze i obszarze kultury. Dziś wojna tocząca się od ponad pół roku tuż za naszą granicą, uświadamia nam, z jednej strony, jak wiele może się zmienić w jej wyniku w Polsce, Europie i na świecie oraz, z drugiej, jak cenne są wartości demokracji liberalnej, z których jako społeczeństwo korzystamy już od ponad trzydziestu lat. 

Mając w pamięci dramatyczny okres skolonizowania Polski przez Związek Radziecki między 1944 a 1989 rokiem, zdajemy sobie sprawę z realnych zagrożeń, jakie niesie w sobie agresywna polityka Rosji odwołującej się dziś w swojej ideologii do tradycji Związku Radzieckiego. Wyrazem tej świadomości jest spontaniczna i powszechna pomoc okazywana przez Polki i Polaków milionom obywateli Ukrainy przybywającym do naszego kraju. 

Ta szlachetna postawa, która jest dostrzegana i doceniana na całym świecie i z której możemy być rzeczywiście dumni, pokazuje, na czym polega dziś w naszej części Europy budowanie lepszego świata w sobie i pomiędzy nami. Podkreślając znacznie dramatycznych procesów kulturowych, a zwłaszcza toczącej się wojny, nie tracimy z pola widzenia licznych problemów edukacyjnych, którymi jako pedagodzy tradycyjnie zajmujemy się naukowo. 

Problemy te zostały zasygnalizowane w tytułach dziesięciu Sekcji, w których będą toczyły się obrady, a także w tytułach wystąpień plenarnych. Tytuły te odzwierciedlają właściwą dla współczesnego środowiska pedagogicznego w Polsce poznawczą oraz moralną wrażliwość. Okres aktualnego przesilenia nie rozwiązuje i nie rozwiąże żadnego z tych problemów, wyostrza je natomiast i pozwala wyraźniej uświadomić sobie, w jaki sposób chcemy je rozwiązywać. 

Przystępując do tego, pamiętamy o afirmacji takich wartości, jak autonomia, godność, pluralizm, pokój i solidarność, a także o społecznej misji pedagożek i pedagogów, wyrażającej się w zaangażowaniu na rzecz jednostek oraz grup stających wobec rozmaitych kulturowych wyzwań. Zaangażowanie w naszym przypadku oznacza zajęcie takiego stanowiska, któremu towarzyszy szacunek wobec człowieka oraz bezinteresowna troska o jego rozwój. 

 Życzmy sobie, aby podjęta w wystąpieniach problematyka oraz prowadzone dyskusje – w trakcie tego unikatowego w polskich naukach o edukacji wydarzenia – przyczyniły się do pogłębienia debaty w kwestii głównych problemów współczesności i podtrzymywania świadomości społecznego znaczenia pedagogiki jako nauki oraz społecznej odpowiedzialności pedagożek i pedagogów. Pamiętajmy też, że przesilenie przynosi ze sobą liczne szanse i możliwości. 

 

Obrady pierwszego dnia otworzą referaty: 

• Prof. dr hab. Zbigniew Kwieciński: Wpływ wojny na psychikę dzieci i młodzieży - 75-lecie badań Ludwika Bandury • 

Prof. dr hab. Bogusław Śliwerski: Jeszcze w zielone gramy... 

• Prof. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska: Teoretyczność ustaleń pedagogicznych jako przejaw zaangażowania w przeobrażającą się rzeczywistość społeczną 

• Prof. dr hab. Piotr Kostyło: Przesilenie. Edukacyjna odyseja ku ziemi obiecanej 

• Prof. dr hab. Wasylij Kremień: Edukacja w kontekście współczesnych transformacji cywilizacyjnych: droga do człowieka. 

 

Szczególnie cieszy przyjazd Przewodniczącego Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy - prof. Wasylija Kremienia  wybitnego filozofa edukacji, autora dzieł, które zostały przetłumaczone na  język polski dzięki staraniom prof. APS  Franciszka Szloska. Jest to zatem zarówno symboliczne, jak i w pełni naukowo uzasadnione zaproszenie przyjaciela i wieloletniego współpracownika z polskimi naukowcami, uczonego z kraju dotkniętego okrucieństwem trwającej od 2014 roku wojny,  którą wszczęła Federacja Rosyjska. Będą też wraz z nim znaczący profesorowie NANP Ukrainy, którzy kilka miesięcy temu aktywnie współtworzyli naukowe Forum Polska-Ukraina.           

Zmarła dr hab. Krystyna Maria Lubomirska z Uniwersytetu Warszawskiego

 

Jakże nieliczne jest w naszym kraju grono naukowców-pedagogów przedszkolnych, toteż odejście adiunkt, dr hab. Krystyny Marii Lubomirskiej jest dodatkowo dotkliwe nie tylko dla najbliższych, członków rodziny, ale także polskiej pedagogiki wczesnej edukacji. 

Od początku swojej akademickiej drogi pedagog UW związana była z badaniami nad edukacją dzieci w wieku przedszkolnym i kształceniem ich nauczycieli. Pierwsze lata pracy zawodowej wówczas dr K. M. Lubomirskiej związane były z  Instytutem Badań Pedagogicznych w Warszawie, Instytutem Programów Szkolnych przy Ministerstwie Oświaty i Wychowania. 

Na Wydział Pedagogiczny Uniwersytetu Warszawskiego przybyła w 1984 roku wraz z prof. Barbarą Wilgocką-Okoń, gdy odeszła z Wydziału prof. Jadwiga Walczyna. Została wówczas zatrudniona na stanowisku adiunkta w Katedrze Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej UW. Pełniła na Wydziale Pedagogicznym funkcję prodziekan ds. studenckich w latach 1996-1999 i 1999-2002. Dwa lata temu przeszła na emeryturę. 

Zatrudniająca ją jednostka zmieniała swoją nazwę na Katedra Edukacji Początkowej, następnie - Katedrze Edukacji Szkolnej i Kształcenia Nauczycieli, a obecnie Zakładzie Wczesnej Edukacji i Kształcenia Nauczycieli, którym kieruje prof. UW Małgorzata Żytko. 

Pani dr hab. Krystyna M. Lubomirska habilitowała się w 1992 roku na swoim Wydziale na podstawie rozprawy "Przedszkole - rzeczywistość i szansa", zaś jej stopień zatwierdziła Centralna Komisja w marcu 1993 roku. Od tej pory pełniła funkcje recenzentki prac awansowych z pedagogiki wczesnoszkolnej oraz kształciła w tym zakresie nie tylko studentów pedagogiki, ale także kadry naukowe. Należała też do Światowej Organizacji Wychowania Przedszkolnego (OMEP), Polskiego Komitetu Wychowania Przedszkolnego oraz Fundacji im. J.A. Komeńskiego. 

 

      

Rozprawa habilitacyjna ukazała się nakładem Wydawnictwa Akademickiego "Żak" w 1994 roku (II wyd. 1997).  Nadal studenci i badacze korzystają z wcześniejszej rozprawy zmarłej pedagog, a mianowicie: Przyczynowość w mowie oraz myśleniu dzieci siedmio- i jedenastoletnie (Warszawa: WSiP 1980). 

W 2020 roku ukazała się Jej współautorska publikacja napisana z Olgą Wysłowską i Martą Pacholczyk-Sanfilippo  pt. Żłobki w wybranych krajach europejskich.

(źródło fot. Archiwum M. Żytko) 

Warto powołać w szkole publicznej radę szkoły

 

(źródło grafiki i podcastu: B. Śliwerski, Rada szkoły,     

ale po co? https://instytutsprawobywatelskich.pl/rada-szkoly-ale-po-co/)

Jeden z rodziców złożył do dyrektora szkoły podstawowej pismo o powołanie Rady Szkoły. Rozpoczął się rok szkolny, więc chciałby wiedzieć, jakie będą dalsze losy nie tylko tego pisma, ale i możliwości powołania organu społecznego, który jest umocowany prawnie w Ustawie Prawo Oświatowe.   

Zainteresowany uspołecznieniem procesów edukacyjnych w szkole, do której uczęszczają jego dzieci, odsłuchał wywiadu ze mną w sprawie Rady Szkoły na łamach Instytutu Spraw Obywatelskich. Dzięki temu mógł niejako w pigułce zapoznać się z działalnością Rady Szkoły jak również utwierdzić w przekonaniu, że warto ją powołać.

Rodzic odnosi wrażenie, że dyrektorowi szkoły nie zależy na powołaniu rady szkoły. Ponoć ma złe doświadczenia z poprzedniej szkoły, w której taka rada była. Jak pisze do mnie: 

Czuję, że odwleka w czasie decyzję. Czy prawdą jest, że na powołanie Rady Szkoły musi zgodzić się Rada Pedagogiczna? Czy Dyrektor musi, może, a może nie powinien, konsultować i przeprowadzać głosowania wśród członków Rady Pedagogicznej w sprawie powołania Rady Szkoły. 

To, że dyrektor szkoły ma negatywne doświadczenia z innej placówki, nie ma znaczenia w sensie administracyjno-prawnym, natomiast zapewne sprawia, że wolałby uniknąć złych doświadczeń.  Jednak szkoła szkole nie jest równa. Ba! Także uczniowie i ich rodzice są różni w każdej placówce, więc nie warto pozbawiać zaufania tych, którym naprawdę chce się pomóc szkole w sprawach, które są kluczowe dla jakości procesu kształcenia i wychowania.     

Rada szkoły, w odróżnieniu od rady rodziców, ma jako jedyny organ społeczny prawnie umocowane możłiwości realnego wpływu uczniów, nauczycieli i rodziców na rozwiązania organizacyjne, społeczne, profilaktyczne i innowacyjne w szkolnictwie publicznym. Dzieci nie są bowiem własnością szkoły, a tym bardziej nauczycieli i dyrektorów, a nawet kuratorów i ministrów. 

Konstytucja RP jednoznacznie określa pomocniczą funkcję szkoły w procesie kształcenia i wychowania dzieci w naszym kraju. Żaden dyrektor szkoły nie może zatem uniemożliwiać powołanie rady szkoły, gdyż zgodnie z ustawą: 

Art. 80. 

1. W szkołach i placówkach mogą działać rady szkół i placówek. 

2. Rada szkoły lub placówki uczestniczy w rozwiązywaniu spraw wewnętrznych szkoły lub placówki, a także: 

1) uchwala statut szkoły lub placówki; 

2) opiniuje projekt planu finansowego szkoły lub placówki; 

3) może występować do organu sprawującego nadzór pedagogiczny nad szkołą lub placówką z wnioskami o zbadanie i dokonanie oceny działalności szkoły lub placówki, jej dyrektora lub innego nauczyciela zatrudnionego w szkole lub placówce; wnioski te mają dla organu charakter wiążący; 

4) opiniuje plan pracy szkoły lub placówki, projekty eksperymentów pedagogicznych oraz inne sprawy istotne dla szkoły lub placówki; 

5) z własnej inicjatywy ocenia sytuację oraz stan szkoły lub placówki i występuje z wnioskami do dyrektora, rady pedagogicznej, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz do wojewódzkiej rady oświatowej, w szczególności w sprawach organizacji zajęć, o których mowa w art. 109 ust. 1 pkt 2 i 5–7. 

3. W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki rada szkoły lub placówki może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek oraz innych źródeł. Zasady wydatkowania funduszy rady szkoły lub placówki określa regulamin, o którym mowa w art. 81 ust. 8. Art. 81. 1.

W skład rady szkoły lub placówki wchodzą, z zastrzeżeniem ust. 2– 4, w równej liczbie: 

1) nauczyciele wybrani przez ogół nauczycieli; 

2) rodzice wybrani przez ogół rodziców; 

3) uczniowie wybrani przez ogół uczniów. 

2. W skład rady szkoły lub placówki nie wchodzą uczniowie przedszkoli, uczniowie klas I–IV szkół podstawowych, z wyłączeniem szkół dla dorosłych, a także uczniowie szkół specjalnych i placówek dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym, znacznym lub głębokim oraz uczniowie szkół i placówek określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 85 ust. 8.

3. W szkole podstawowej dla dzieci i młodzieży udział uczniów klasy V i VI w radzie szkoły nie jest obowiązkowy.

4. W szkołach i placówkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 83 ust. 6 udział rodziców w radzie szkoły lub placówki nie jest obowiązkowy.

5. Rada powinna liczyć co najmniej 6 osób.

6. Tryb wyboru członków rady szkoły lub placówki określa statut szkoły lub placówki. Statut szkoły lub placówki może przewidywać rozszerzenie składu rady o inne osoby niż wymienione w ust. 1.

7. Kadencja rady szkoły lub placówki trwa 3 lata. Statut szkoły lub placówki może dopuszczać dokonywanie corocznej zmiany 1/3 składu rady.

8. Rada szkoły lub placówki uchwala regulamin swojej działalności oraz wybiera przewodniczącego. Zebrania rady są protokołowane.

 9. W regulaminie, o którym mowa w ust. 8, mogą być określone rodzaje spraw, w których rozpatrywaniu nie biorą udziału przedstawiciele uczniów.

10. W posiedzeniach rady szkoły lub placówki może brać udział, z głosem doradczym, dyrektor szkoły lub placówki.

11. Do udziału w posiedzeniach rady szkoły lub placówki mogą być zapraszane przez przewodniczącego, za zgodą lub na wniosek rady, inne osoby z głosem doradczym.

12. Rady szkół lub placówek mogą porozumiewać się ze sobą, ustalając zasady i zakres współpracy.

13. Powstanie rady szkoły lub placówki organizuje dyrektor szkoły lub placówki z własnej inicjatywy albo na wniosek rady rodziców, a w przypadku szkół ponadpodstawowych także na wniosek samorządu uczniowskiego.

14. W szkołach artystycznych przepisy ust. 2–4 i 13 stosuje się odpowiednio. Art. 82. 1. Rady szkoły lub placówki nie powołuje się w szkołach i placówkach, w których ze względu na specyfikę organizacji pracy i zadania nie ma możliwości wyłonienia stałej reprezentacji rodziców lub uczniów, o której mowa w art. 81 ust. 1 pkt 2 i 3. 2.

W szkołach lub placówkach, w których rada nie została powołana, zadania rady wykonuje rada pedagogiczna.

Skoro rada rodziców danej placówki podjęła uchwałę o powołaniu rady szkoły, to dyrektor szkoły musi zwołać radę pedagogiczną nie po to, by ta wyraziła zgodę lub dezaprobatę, bo nie ma takiego prawa, ale by dokonała zmian w Statucie szkoły.  Na tej podstawie będzie można przeprowadzić wybory do rady szkoły w trzech środowiskach: spośród ogółu uczniów, ogółu nauczycieli (z wyłączeniem kadry kierowniczej) i ogółu rodziców.  

Wywiad: 

Bez radszkolnych nie ma szkół publicznych

Recenzent w postępowaniu awansowym nie jest biegłym sądowym

 

Pomimo opublikowania przez przewodniczącego Rady Doskonałości Naukowej poradników dotyczących procedur w postępowaniach awansowych, niektórzy z recenzentów powołanych do przygotowania opinii o osiągnięciach naukowych doktorantów czy habilitantów nie wiedzą, że warto zapoznać się z poradnikiem RDN, który jest adresowany m.in. do nich, a nosi tytuł: RECENZJE W POSTĘPOWANIACH O AWANS NAUKOWY. 

Oczywiście, warto przeczytać także wcześniej wydany poradnik zatytułowany "Postępowania dotyczące nadawania stopnia doktora habilitowanego", ale w nim kwestia recenzji jest przedstawiona w węższym zakresie. Tymczasem w poradniku dotyczącym recenzowania szerzej omówiono kwestie dotyczące roli, statusu recenzentów oraz ich opinii.   

Niewątpliwie recenzenci pełnią jedną z najistotniejszych ról w postępowaniach o awans naukowy. Przyjęty w polskim systemie prawnym model awansów naukowych wiąże się z dokonywaniem eksperckiej oceny na każdym jego szczeblu – od postępowania w sprawie nadania stopnia doktora aż do postępowania w sprawie nadania tytułu profesora. To właśnie merytoryczna ocena, która dokonywana jest przez recenzentów, stanowi podstawowy materiał, który uwzględniany jest przez podmioty doktoryzujące oraz podmioty habilitujące, a także przez Radę Doskonałości Naukowej w ramach podejmowanych rozstrzygnięć (s.2). 

Profesorowie czy doktorzy habilitowani, którzy zostali powołani do sporządzenia opinii (na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce), nie są jednak biegłymi w rozumieniu odpowiednio stosowanych przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego. Jak wynika z wykładni prawnej RDN:  

Podmioty przeprowadzające te postępowania nie powołują zatem biegłych na podstawie przepisów ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, gdy po zebraniu całokształtu niezbędnego materiału w danej sprawie uznają, iż ustalenie określonych okoliczności faktycznych wymaga specjalistycznej oceny. Ponadto, zarówno w skład właściwych organów podmiotów doktoryzujących, podmiotów habilitujących, a także Rady Doskonałości Naukowej wchodzą reprezentanci określonych dyscyplin, wybrani w odpowiednich procedurach jako wybitni eksperci z zakresu danej dziedziny nauki lub sztuki. 

W tym kontekście nie sposób jest mówić o tym, że w postępowaniach o awans naukowy wymagane są wiadomości specjalne w rozumieniu art. 84 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, a członkowie organów rozstrzygających w postępowaniach w sprawie nadania stopnia doktora, postępowaniach w sprawie nadania stopnia doktora habilitowanego oraz w postępowaniach w sprawie nadania tytułu profesora nie dysponują wiedzą szczególną, czy też doświadczeniem życiowym umożliwiającym dokonanie określonych ustaleń w danej sprawie. 

Mając powyższe na uwadze, zasadne jest stwierdzenie, że recenzenci nie są biegłymi w rozumieniu omawianych przepisów, zaś liczne przepisy prawne, wynikające z regulacji ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, które to właśnie odnoszą się do biegłych, nie będą miały zastosowania (s.4).  

Zwracam na to uwagę, bo osoby dotknięte niepowodzeniem, (odmową nadania im stopnia doktora czy doktora habilitowanego), kierują się w odwołaniu do RDN przeświadczeniem, że wylosowany w ustawowym trybie recenzent nie był specjalistą w przedmiocie ich badań naukowych. Z tego powodu - ich zdaniem - nie miał prawa napisać negatywnej opinii o ich osiągnięciach naukowych. Tymczasem opinie recenzentów nie są dokumentem urzędowym w znaczeniu procesowym.

Recenzenci w postępowaniach o awans naukowy są niewątpliwie ekspertami z zakresu osiągnięć naukowych przedłożonych do oceny w danym postępowaniu o awans naukowy, ich opinie zaś należy uznać za wyraz osobistej oceny, o charakterze kwalifikacyjnym. Nie ulega przy tym wątpliwości, że opinie te stanowią dowód w rozpatrywanej sprawie. Nie są one natomiast dokumentem urzędowym w rozumieniu obowiązujących przepisów (tamże).  

Istotne jest kluczowe wyjaśnienie w powyższej sprawie, które dotyczy powoływania recenzentów w postępowaniu o nadanie stopnia doktora czy doktora habilitowanego: 

Ustawodawca nie wymaga przy tym bezwzględnie, by recenzent formalnie reprezentował dziedzinę lub dyscyplinę, w której dana osoba ubiega się o nadanie stopnia doktora. Dobór recenzentów winien być jednak niewątpliwie determinowany wiedzą osób mających pełnić tę funkcję, w tym poświadczoną poprzez dorobek naukowy w zakresie tematyki rozprawy doktorskiej. Innymi słowy, kryterium merytorycznego doboru recenzentów pozostaje najważniejszym czynnikiem, który winien być brany pod uwagę przez właściwe organy podmiotów doktoryzujących (s.7). 

Dalej prawnicy stwierdzają: (...) mimo braku wymogu formalnego, by recenzent reprezentował dziedzinę lub dyscyplinę, w której dana osoba ubiega się o nadanie stopnia doktora habilitowanego, dobór recenzentów winien być podyktowany wiedzą osób mających pełnić tę funkcję, w tym poświadczoną poprzez dorobek naukowy, w zakresie tematyki zgłoszonych do oceny osiągnięć naukowych. 

Jednocześnie stwierdzenie, że poszczególni recenzenci posiadają aktualny dorobek naukowy lub artystyczny i uznaną renomę, w tym międzynarodową, przynależne jest kompetencji podmiotów, które dokonują ich wyznaczenia. Stwierdzenie to nie powinno być jednak gołosłowne, lecz winno być możliwe do obiektywnego wykazania (s.12). 

Powołany do przygotowania opinii recenzent musi sformułować jednoznacznie brzmiącą konkluzję pozytywną albo negatywną, biorąc pod uwagę analizę i ocenę wymienionych w ustawie wymagań w zakresie osiągnięć naukowych (uwaga:  liczba mnoga, a zatem nie może oceniać tylko rozprawy habilitacyjnej lub cyklu artykułów) wykazując zarazem, że stanowi ona (...) znaczący wkład w rozwój określonej dyscypliny (tamże). 

W przypadku wniosku habilitacyjnego nie można oprzeć opinii tylko i wyłącznie na jednym z wybranych przez siebie wymagań, a zdarza się, że jest nim najczęściej wskazana jako główne osiągnięcie rozprawa habilitacyjna lub cykl powiązanych tematycznie artykułów naukowych opublikowanych w czasopismach naukowych lub w recenzowanych materiałach z konferencji międzynarodowych, które w roku opublikowania artykułu w ostatecznej formie były ujęte w wykazie MEiN. Tak wybiórczo potraktowana analiza będzie unieważniona przez organ odpowiedzialny za przeprowadzenie postępowania w tej sprawie, zaś recenzent zostanie wykluczony z danej procedury.    

Nie wolno zatem pominąć w opinii pozostałych osiągnięć naukowych, jakimi są przedłożone przez habilitanta pozostałe publikacje. Nie można także wykraczać poza ustawowe wymagania, a niektórzy recenzenci nadal kierują się nieaktualnym już rozporządzeniem MNiSW z dnia 1 września 2011 r. w sprawie kryteriów oceny osiągnięć osoby ubiegającej się o nadanie stopnia doktora habilitowanego. Ono już nie obowiązuje. 

Brak jest natomiast podstaw, by recenzenci – formułując ostateczną konkluzję swoich opinii – mogli brać pod uwagę inne aspekty niż wyżej wskazane. W konsekwencji tego na przedmiotową opinię nie powinna wpływać ocena, czy osoba ubiegająca się o nadanie stopnia doktora habilitowanego wykazuje się istotną aktywnością naukową albo artystyczną realizowaną w więcej niż jednej uczelni, instytucji naukowej lub instytucji kultury, w szczególności zagranicznej, jak i ocena osiągnięć dydaktycznych, organizacyjnych, czy też popularyzujących naukę (s.13).  

Zdarza się, że recenzent osiągnięć naukowych pisze o dopuszczeniu kandydata do kolokwium habilitacyjnego, pamiętając zapewne własne postępowanie sprzed kilkunastu lat. To jest błąd, gdyż obecna procedura nie traktuje kolokwium jako jeszcze jednego wymagania, które będzie podlegało ocenie i rozstrzygnięciom ważącym w sprawie nadania stopnia naukowego.  Każdy habilitant jest zapraszany do udziału w kolokwium, które ma zupełnie inną rolę do spełnienia. Nie podlega ono ani dopuszczeniu, ani ocenie komisji habilitacyjnej czy później organu decydującego o nadaniu stopnia doktora habilitowanego.  

Ewaluacja pedagogiki jako dyscypliny naukowej

 

Z ostatnim dniem lipca władze jednostek akademickich poznały wyniki ewaluacji dyscyplin naukowych, które są reprezentowane przez pracowników naukowo-dydaktycznych. Niektórzy mieli tzw. "przecieki" już w czerwcu, bo tak to jest w naszym kraju, że dostęp do decyzji politycznych mają najpierw osoby najbliższe decydentom i znajomym królika. Tak czy siak, kiedyś to rozstrzygnięcie musiało ostatecznie zapaść i zostać przekazane stosownym organom akademickim.

Jak każdy system selekcji, który jest oparty na instrumentalnych kryteriach ewaluacji, tak i ten ma swoje wady i zalety, ale też przysparza korzyści lub prowadzi do strat. Trwa właśnie proces odwołań od decyzji ministra, toteż ostateczna lista przyznanych kategorii może jeszcze ulec drobnej zmianie. Jedno jest pewne, zmiana może mieć tylko charakter awansowy, a nie redukacyjny. 

Uczelnie prowadzące badania naukowe w dyscyplinie PEDAGOGIKA uzyskały do końca lipca następującą kategorię. Jak ulegnie ona zmianie, to ją wprowadzę w tym miejscu. Tymczasem wygląda następująco (uczelnie, które miały i zachowały uprawneinia do habilitowania przed "ewaluacją" - oznaczam kolorem zielonym; uczelnie, które nie miały uprawnień do nadawania stopnia doktora - kolorem czerwonym):

KATEGORIA "A+"

*** brak **** 

KATEGORIA "A"

 

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II -  A (w wykazie KEN: B+) 

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu - A

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie - A 

Uniwersytet Zielonogórski - A

Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej - A 

Federacja Naukowa WSB -DSW - A 

Federacja Akademii Wojskowych - A 

( Federacja Akademii Wojskowych obejmuje dwie jednostki: Akademię Marynarki Wojennej w Gdyni oraz Lotniczą Akademię Wojskową w Dęblinie).

Szkoła Wyższa Wymiaru Sprawiedliwości - A 

KATEGORIA "B+"

Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu - B+

Uniwersytet Gdański -  B+

Uniwersytet im. Jana Długosza w Częstochowie - B+ 

Uniwersytet Jagielloński - B+ 

Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach - B+

Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - B+

Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy - B+ 

Uniwersytet Łódzki - B+

Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w Lublinie - B+      

Uniwersytet Opolski - B+

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie - B+ 

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach - B+ 

Uniwersytet Rzeszowski - B+

Uniwersytet Szczeciński - B+

Uniwersytet Śląski - B+

Uniwersytet Warszawski - B+ 

Uniwersytet Wrocławski -  B+

Uniwersytet w Białymstoku - B+

Uniwersytet Technologiczno -Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu - B+ 

Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie - B+ 

Akademia Ignatianum w Krakowie - B+ 

Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie - B+

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie - B+ 

KATEGORIA "B"

Akademia im. Jakuba z Paradyża - B 

Akademia Pomorska w Słupsku - B 

Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej - B 

Ateneum - Szkoła Wyższa w Gdańsku - B 

 

KATEGORIA "C"

 

Kolegium Jagiellońskie – Toruńska Szkoła Wyższa - C 

Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie - C 

Mazowiecka Uczelnia Publiczna w Płocku - B 

Wyższa Szkoła Gospodarki w Bydgoszczy - C 

Wyższa Szkoła Humanitas w Sosnowcu - C 

Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji w Opolu - C 

Na pytanie Adama Leszczyńskiego: Czego możemy dowiedzieć się o stanie nauki polskiej na podstawie tej ewaluacji? - były członek KEN - dr hab. Emanuel Kulczycki odpowiada: 

Niczego, a w najlepszym razie bardzo niewiele. Opublikowano listę podmiotów (np. uczelni czy instytutów badawczych) i kategorii, które uzyskały w dyscyplinach. Ta lista nic nikomu nie powie, tym bardziej że ewaluacja została zdeformowana przez obecnego ministra, a wcześniej jeszcze trochę przez poprzedniego, którzy wielokrotnie zmieniali reguły oceniania w trakcie gry.

Gdyby jeszcze otwarto wszystkie dane, które jednostki przysyłały do Komisji Ewaluacji Nauki, a także opinie i decyzje recenzentów, wówczas moglibyśmy — jako środowisko naukowe — zobaczyć, kto co zgłosił i jak to zostało ocenione. W tej chwili publicznie dostępna jest tylko niewielka część tych danych. Żaden minister nie zdecydował się na otwarcie tej czarnej skrzynki, gdyż okazałoby się, że król jest nagi.

Teraz ta ewaluacja nie pokazuje niczego środowisku naukowemu ani ministerstwu.

Jak widać, współsprawca tego systemu ucieka od współodpowiedzialności zgodnie z zasadą N-1. Inni ewaluatorzy przynajmniej milczą ... chyba ze wstydu.   

Pozycja uniwersytetów w QS World University Rankings 2022

 

Odnotowuję miejsce polskich uniwersytetów w światowym rankingu (QS World University Rankings by Subject 2022 Report). Nie podaję lokat uczelni technicznych, tylko te uniwersytety, w których prowadzone są badania naukowe m.in. z pedagogiki: 

Uniwersytet Warszawski - 308

Uniwersytet Jagielloński - 309 

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w grupie uczelni na miejscu 801-1000

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu   801-1000

Uniwersytet Gdański 801 - 1000   

Uniwersytet Łódzki 801 - 1000 

Uniwersytet Wrocławski 801 - 1000 

Uniwersytet w Białymstoku 1001-1200 

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski 1001-1200 

Uniwersytet Rzeszowski 1001 - 1200 

Uniwersytet  Śląski 1001-1200 

Kryteria oceny: 

W naukach społecznych (waga każdego z czynników): 50%,  30%, 7,5%, 7,5% i 5%.  

Nie znalazły się w tym rankingu pozostałe polskie uniwersytety, w których minister P. Czarnek przyznał pedagogice kategorię A czy B+. Ich kadry będą nadawać stopnie naukowe doktora i doktora habilitowanego z pedagogiki. Niektórym jednostkom wystarczyły po 4 sloty na łebka. Gratuluję interwencjonizmu państwowo-partyjnego i biznesowej zaradności. Z nauką nie ma to wiele wspólnego. Zapewne twórcy ewaluacji dyscyplin naukowych pęcznieją teraz z dumy wraz z całym zespołem KEN i MEiN, nie wspominając o innych.     

Ranking uczelni w kategorii badania edukacyjne: 

UCL Institute of Education | University College London UK 94.3

2 Harvard University US 90.9

3 University of Oxford UK 90.2

4 University of Toronto CA 89.9

5 Stanford University US 89.8

6 University of Cambridge UK 88.9

7 University of California, Berkeley (UCB) US 85.8

8 The University of Hong Kong HK 84.4

9 Columbia University US 83.5

10 University of California, Los Angeles (UCLA) US 83.1

11 Nanyang Technological University, Singapore (NTU) SG 82.6

12 The University of Melbourne AU 81.6

13 Monash University AU 80.8

14= The University of Edinburgh UK 80.6

14= University of British Columbia CA 80.6

16 University of Michigan-Ann Arbor US 80.3

17= The Education University of Hong Kong HK 79.5

17= University of Wisconsin-Madison US 79.5

19 Michigan State University US 79.1

20 Johns Hopkins University US 78.6

21= Gazi Üniversitesi TR 78.3

21= University of Helsinki FI 78.3

23= King's College London UK 78.1

23= Vanderbilt University US 78.1

25 The University of Sydney AU 78.0

26 National Taiwan Normal University TW 77.9

27 McGill University CA 77.7

28 Beijing Normal University CN 77.2

29 Utrecht University NL 76.2

30= Pennsylvania State University US 76.0

30= University of Texas at Austin US 76.0

32 University of Pennsylvania US 75.7

33 The Chinese University of Hong Kong (CUHK) HK 75.6

34 University of Bristol UK 75.4

35= Pontificia Universidad Católica de Chile (UC) CL 75.3

35= The University of Queensland AU 75.3

37 The University of Auckland NZ 75.2

38= Seoul National University KR 75.1

38= University of Amsterdam NL 75.1

40 Peking University CN 74.9

41 University of Glasgow UK 74.6 42

The University of Manchester UK 74.4

43 Deakin University AU 73.9

44 KU Leuven BE 73.8

45 Sorbonne University FR 73.6

46 University of Nottingham UK 73.3

47= Lomonosov Moscow State University RU 73.2

47= Tsinghua University CN 73.2

47= University of Washington US 73.2

50 Maastricht University NL 73,0

Jeśli ktoś uważa, że te wyniki są efektem wyprodukowania jednego slotu rocznie, to polecam wizytę u psychiatry.