Przewodnicząca Zjazdu, Przewodnicząca Komitetu Nauk
Pedagogicznych PAN i zarazem Dziekan Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w
Poznaniu prof. Agnieszka Cybal-Michalska wraz z Przewodniczącym Polskiego
Towarzystwa Pedagogicznego prof. Piotrem Kostyło otworzą dziś obrady XI
Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego, którego przewodnią ideą jest: Przesilenie.
Budujmy lepszy świat w sobie i pomiędzy nami.
Jak
ujęli to w preambule programowej Zjazdu:
Proponując
takie hasło Zjazdu na początku 2021 r. byliśmy przekonani, że współczesna
kultura w jej wymiarach globalnym, państwowym, lokalnym, a także w świecie
życia każdej osoby i relacji międzyosobowych znalazła się w punkcie
zwrotnym. Wskazywało na to wówczas wiele zjawisk – rosnąca rywalizacja
gospodarcza między Stanami Zjednoczonymi a Chinami, napięcia w Unii Europejskiej,
których rezultatem było m.in. opuszczenie jej struktur przez Wielką Brytanię,
kryzys modelu państwa liberalno-demokratycznego, ujawniający się w narastającej
polaryzacji stanowisk partii politycznych oraz w pogłębiających się podziałach
społeczeństw.
Liczne przejawy przesilenia mogliśmy obserwować
również w Polsce, jednym z nich była totalna walka polityczna między partiami,
skutkująca utratą zainteresowania budowaniem tego, co łączy, a zwracaniem uwagi
na uwypuklanie tego, co dzieli. Globalna pandemia COVID-19 i związane z nią
obostrzenia wprowadzone w 2020 i obowiązujące przez cały 2021 rok umocniły
nasze przekonanie, że znaleźliśmy się w momencie przełomowym dla kultury, a
więc również dla edukacji.
Z
takim obrazem kultury i stojących przed nią wyzwań weszliśmy w 2022 rok. Atak
Federacji Rosyjskiej na Ukrainę 24 lutego tego roku wzmocnił niepomiernie
powszechne poczucie przesilenia w każdym wymiarze i obszarze kultury. Dziś
wojna tocząca się od ponad pół roku tuż za naszą granicą, uświadamia
nam, z jednej strony, jak wiele może się zmienić w jej wyniku w Polsce, Europie
i na świecie oraz, z drugiej, jak cenne są wartości demokracji liberalnej, z
których jako społeczeństwo korzystamy już od ponad trzydziestu lat.
Mając
w pamięci dramatyczny okres skolonizowania Polski przez Związek Radziecki
między 1944 a 1989 rokiem, zdajemy sobie sprawę z realnych zagrożeń, jakie
niesie w sobie agresywna polityka Rosji odwołującej się dziś w swojej ideologii
do tradycji Związku Radzieckiego. Wyrazem tej świadomości jest spontaniczna i
powszechna pomoc okazywana przez Polki i Polaków milionom obywateli Ukrainy
przybywającym do naszego kraju.
Ta
szlachetna postawa, która jest dostrzegana i doceniana na całym świecie i z
której możemy być rzeczywiście dumni, pokazuje, na czym polega dziś w
naszej części Europy budowanie lepszego świata w sobie i pomiędzy nami.
Podkreślając znacznie dramatycznych procesów kulturowych, a zwłaszcza toczącej
się wojny, nie tracimy z pola widzenia licznych problemów edukacyjnych, którymi
jako pedagodzy tradycyjnie zajmujemy się naukowo.
Problemy
te zostały zasygnalizowane w tytułach dziesięciu Sekcji, w których będą toczyły
się obrady, a także w tytułach wystąpień plenarnych. Tytuły te odzwierciedlają
właściwą dla współczesnego środowiska pedagogicznego w Polsce poznawczą oraz
moralną wrażliwość. Okres aktualnego przesilenia nie rozwiązuje i nie rozwiąże
żadnego z tych problemów, wyostrza je natomiast i pozwala wyraźniej uświadomić
sobie, w jaki sposób chcemy je rozwiązywać.
Przystępując
do tego, pamiętamy o afirmacji takich wartości, jak autonomia, godność,
pluralizm, pokój i solidarność, a także o społecznej misji pedagożek i
pedagogów, wyrażającej się w zaangażowaniu na rzecz jednostek oraz grup
stających wobec rozmaitych kulturowych wyzwań. Zaangażowanie w naszym przypadku
oznacza zajęcie takiego stanowiska, któremu towarzyszy szacunek wobec człowieka
oraz bezinteresowna troska o jego rozwój.
Życzmy
sobie, aby podjęta w wystąpieniach problematyka oraz prowadzone dyskusje – w
trakcie tego unikatowego w polskich naukach o edukacji wydarzenia – przyczyniły
się do pogłębienia debaty w kwestii głównych problemów współczesności i
podtrzymywania świadomości społecznego znaczenia pedagogiki jako nauki oraz
społecznej odpowiedzialności pedagożek i pedagogów. Pamiętajmy też, że przesilenie
przynosi ze sobą liczne szanse i możliwości.
Obrady
pierwszego dnia otworzą referaty:
•
Prof. dr hab. Zbigniew Kwieciński: Wpływ wojny na psychikę
dzieci i młodzieży - 75-lecie badań Ludwika Bandury •
Prof.
dr hab. Bogusław Śliwerski: Jeszcze w zielone gramy...
•
Prof. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska: Teoretyczność
ustaleń pedagogicznych jako przejaw zaangażowania w przeobrażającą się
rzeczywistość społeczną
•
Prof. dr hab. Piotr Kostyło: Przesilenie. Edukacyjna
odyseja ku ziemi obiecanej
•
Prof. dr hab. Wasylij Kremień: Edukacja w kontekście
współczesnych transformacji cywilizacyjnych: droga do człowieka.
Szczególnie cieszy
przyjazd Przewodniczącego Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy - prof. Wasylija Kremienia wybitnego filozofa edukacji, autora dzieł, które zostały przetłumaczone
na język polski dzięki staraniom prof. APS Franciszka
Szloska. Jest to zatem zarówno symboliczne, jak i w pełni naukowo
uzasadnione zaproszenie przyjaciela i wieloletniego współpracownika z polskimi naukowcami, uczonego z kraju
dotkniętego okrucieństwem trwającej od 2014 roku wojny, którą wszczęła Federacja Rosyjska. Będą też wraz z nim znaczący profesorowie NANP Ukrainy, którzy kilka miesięcy temu aktywnie współtworzyli naukowe Forum Polska-Ukraina.