18 listopada 2019

Pedagogika dziecka


W dniu dzisiejszym rozpoczyna się III Międzynarodowa Konferencja Naukowa - "PEDAGOGIKA DZIECKA. TRADYCJE DLA WSPÓŁCZESNOŚCI" - także z myślą uczczenia pięknego Jubileuszu 90-lecia życia i 70-lecia pracy zawodowej wybitnej pedagog wczesnoszkolnej - prof. dr. hab. Marii Jakowickiej. Komitet Nauk Pedagogicznych PAN objął patronatem tę debatę, zaś kilka miesięcy temu w imieniu Kapituły Komitetu został wręczony Pani Profesor MEDAL ZA ZASŁUGI DLA ROZWOJU POLSKIEJ PEDAGOGIKI.

W tegorocznej debacie, którą organizuje Wydział Pedagogiki, Psychologii i Socjologii wraz z Zakładem Pedagogiki Przedszkolnej i Wczesnoszkolnej Uniwersytetu Zielonogórskiego uczestniczą - oprócz polskich akademików - także naukowcy z Turcji, Ukrainy, Czech i Słowacji.

Celem konferencji jest dyskusja nad teoriami i praktykami, tradycjami i wyzwaniami edukacyjnymi w odniesieniu do dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym w Polsce i na świecie. Współczesne nam czasy z uwagi na wykładniczo narastające zmiany w różnych obszarach życia człowieka są źródłem dylematów dotyczących edukacji dzieci. Problemy, będące konsekwencją przemian cywilizacyjnych, przed którymi stają współcześni pedagodzy, wymagają ciągłego rekonstruowania dotychczasowych doświadczeń, przyglądania się różnym perspektywom i kontekstom. Konferencja jako spotkanie różnych środowisk stanowi doskonałą formę społecznej wymiany punktów widzenia, możliwości i ciekawych rozwiązań.



Adresatami konferencji są przedstawiciele: 1) środowisk akademickich (badacze, teoretycy), 2) środowisk oświatowych (kadra kształcąca i doskonaląca zawodowo nauczycieli, wychowawców i opiekunów dzieci), 3) praktycy, nauczyciele-nowatorzy, 4) dyrektorzy placówek edukacyjnych, 5) twórcy szkół, przedszkoli (i innych placówek edukacyjnych) programów i klas autorskich, 6) politycy oświatowi, działacze stowarzyszeń edukacyjnych, przedstawiciele nowatorskich ruchów pedagogicznych.

W tegorocznej konferencji proponujemy podjąć dyskusję wokół problematyki inspirowania i wspierania rozwoju dziecka z perspektywy historycznej i aktualnej oraz alternatywnych teorii i praktyk edukacyjnych polskich i znanych na świecie, starając się ukazać aktualne tendencje, kierunki zmian. Chcemy też ukazać istotę, sens, znaczenie i miejsce dziecka w podejmowanych poszukiwaniach teoretycznych, w propozycjach i rozwiązaniach. W czasie dwudniowych obrad obejmiemy refleksją pedagogikę dziecka w Polsce i poza granicami. Krytycznie przyjrzymy się toczącym się zmianom, reformom, innowacjom i ich społecznemu odbiorowi.

Problematyka obrad obejmie następujące bloki tematyczne:

1. Źródła i geneza pedagogiki dziecka.

2. Dydaktyczne obszary pedagogiki dziecka.

3. Przestrzeń wychowawcza rozwoju dzieci.

4. Diagnozowanie i rozwijanie zdolnych i twórczych dzieci.

5. Nauczyciel dzieci wczesnej edukacji.

6. Środowisko informatyczne źródłem inspirowania i wspierania rozwoju dzieci.

7. Światowe i polskie tendencje w pedagogice dziecka.

Jak widać, poruszone będą kwestie kształcenia intelektualnego i emocjonalnego dzieci, uwzględniania ich uzdolnień, zainteresowań oraz praw. Ważne jest respektowanie tych praw w pracy pedagogicznej w przedszkolach oraz szkołach, jak i przygotowanie młodszych uczniów do funkcjonowania w dorosłości. Podjęte będą też problemy rozwijania kompetencji językowych czy konstruowania szkoły jako kultury dobra wspólnego. Nie bez znaczenia będą tu kwestie kształcenia i adaptacji zawodowej nauczycieli, ich roli w budzeniu świadomości patriotycznej i regionalnej wychowanków.


17 listopada 2019

"School sucks. Czy szkoła musi być do du*y?"


O autobiograficznej książce nauczyciela - Krystiana Ostrowskiego, który - jak podaje - nigdy by jej nie napisał, gdyby nie jego nauczyciele starający się o to, by szkoły nigdy nie ukończył - dowiedziałem się na fejsbuku już kilka miesięcy temu. Zainwestowałem w ten tytuł, ale Autor chyba rozpoznał mój profil, bo przysłał mi dodatkowo jeszcze jeden egzemplarz. Super gość. Podarowałem ją biednemu doktorantowi.

Niestety, liczne obowiązki sprawiły, że lektura musiała czekać na półce publikacji do przeczytania w dalszej kolejności. Dla wielu jednak nauczycieli - nie tylko K. Ostrowskiego - powinna być podstawową lekturą, by mogli przejrzeć się w niej jak w społecznym zwierciadle i spróbować wreszcie zrozumieć, że uczeń jest OSOBĄ, bohaterem ich codziennych zmagań pedagogicznych, "być może czasami bezsensownych", ale mogących okazać się w przyszłości "ich światłem, skrzydłami i źródłem inspiracji", bez miłości których ich "praca byłaby do du*y".

Książka jest napisana w hiphopowej stylistyce (z niedostrzeżonymi przez konsultantkę językową błędami ortograficznymi), toteż roi się w niej od wulgaryzmów, nowotworów słownych, szerowanych przypałów, bez których zapewne Autor nie mógłby zbliżyć się do poziomu swoich uczniów. Można odnieść wrażenie, że dał się uwieść codziennemu językowi swoich uczniów, którzy bez wulgaryzmów właściwie nie potrafią już wyrażać swoich stanów uczuciowych czy poznawczych doznań. Niski kod kulturowy przebija się do centrum komunikacji społecznej, zaś jego nośnikiem staje się popkultura wpisana w proces (samo-)kształcenia młodzieży i części nauczycielstwa.

Jak sam pisze o sobie nie przeczytał w liceum ogólnokształcącym ani jednej lektury obowiązkowej, zaś większość lekcji języka angielskiego spędził za drzwiami za gadanie, a mimo to nie tylko zdał maturę, ale i ukończył studia na kierunku pedagogika i filologia angielska. Z treści książki i zamieszczonych w niej fotografii, uczniowskich opinii czy komentarzy, które wcześniej zostały opublikowane na jego web-stronie a uzupełnione zostały przez pierwszych czytelników manuskryptu, zanim ten trafił do drukarni.

Dobrze, że jest zamieszczony słowniczek school sucks, to nie będzie kłopotu ze zrozumieniem takich słów czy skrótów, jak np. bagiety, hgw, inba, jprd, kminić, nieogar, proposować czy zdisować. Nie trzeba mieć tej książki, by poznać jedną z polskich szkół "od podszewki" i dowiedzieć się, że może być miejscem "całkiem spoko - jako miejsce spotkań towarzyskich przede wszystkim (...) Głównym więc powodem, dla którego może być do dupy, to system edukacji wymyślony przez jakiegoś debilnmego ministra czy myśliciela kilkaset lat temu, którego do dziś - mimo, iż społeczeństwo podobno mądrzeje z roku na rok - nikomu nie udało się ani znieść, ani nawet zmienić". (s. 32).

Książka jest "odjazdowa" w każdym calu, począwszy od tytułu, stopki redakcyjnej (obejmuje m.in. konsultanta prawnego, kopalnię niekonwencjonalnych pomysłów, makijażystkę, kaskaderów, przypały, odpały, konsultantów w sprawie beki, poskładacza i kawkę z prądem czy osobę od doradztwa i pierniczenia), ilustracji, zdjęć, cytatów, wielu zakładek z cytatami, luźno włożonych listów do rodzica i do nauczyciela i rysunków satyrycznych. Nie ulega wątpliwości, że Ostrowski nie zamierza tu jednak nikogo zdisować.

Publikacja nie ma wiele wspólnego z narracją w wysokim kulturowo kodzie językowym, jaki znajdziemy w książkach - także blogera i nauczyciela (tyle, że języka polskiego) - Dariusza Chętkowskiego z XXI LO w Łodzi. No i bardzo dobrze, bo tak jak różni są uczniowie, tak i odmienni są ich nauczyciele. W przypadku Krystiana Ostrowskiego mamy do czynienia z pajdocentryczną postawą pedagoga, o jaką upominał się przed ponad osiemdziesięciu laty Janusz Korczak, a mianowicie, by to wychowawcy zniżyli się do swoich wychowanków i przestali grać z nimi "fałszywymi kartami": "Od zarania wzrastamy w poczuciu, że większe - ważniejsze od małego" (J. Korczak, Prawo dziecka do szacunku).

Tymczasem dla Autora książki-nauczyciela młodszy, mniej doświadczony i niewykształcony jeszcze uczeń jest kimś wielkim, znaczącym, także dla niego. Jeden z rozdziałów (Lekcja 11) poprzedza nawet cytatem z Korczaka: "Całe wychowanie współczesne pragnie, by dziecko było wygodne, konsekwentnie krok za krokiem dąży, by uśpić, zniszczyć wszystko, co jest wolą i wolnościa dziecka, hartem jego ducha, siłą jego dążeń i zamnierzeń. Grzeczne, posłuszne, dobrem wygodne, a bez myśli o tym, że będzie bezwolne wewnętrznie i niedołężne życiowo" (za" s. 114).

Być może sposób opisywania szkoły i zachodzących w niej relacji międzyludzkich jest jakąś odtrutką od toksyn, których Ostrowski sam doświadczył w latach uczniowskiej poniewierki. Musiał doświadczać i nadal spotyka w tej profesji pseudonauczycieli - (...) nieszczęśliwych, smutnych, samotnych, rozczarowanych życiem, niewychowanych, niewykształconych - dobra, wystarczy - pseudonauczycieli, którzy sami nie bardzo wiedzą, jak poradzić sobie ze swoim beznadziejnym życiem i jeszcze próbują mieć jakikolwiek wpływ na coś tak ogromnie cennego, tak niezwykłego i niepowtarzalnego, jak życie drugiego człowieka - w tym przypadku ucznia" (s. 33).


Ostrowski szacuje, że pseudonauczycieli jest w szkołach nawet 90 proc. Moim zdaniem mocno przesadził. Dobrze jednak, że o sobie znanych kreaturach pisze jako tych, którzy nie powinni pracować w szkole, bo tylko śledzą profile swoich uczniów na fejsbuku, by wypatrzywszy tam negatywne opinie o sobie czy innych pedagogach, donieść do dyrekcji "jak najgorszy jebany kapuś".

Autor dzieli się z nami niezwykle trafnymi obserwacjami, szczególnie w odniesieniu do nauczania dzieci w szkołach publicznych języka angielskiego. Jak stwierdza: (...) większość szkół totalnie nie jest przystosowanych do nauki tych dzieci i raczej nigdy nie będzie. Taka prawda. Te dzieci chodzą do szkoły ale czy się tam uczy czegoś pożytecznego? Czy jeśli po trzech latach nauki języka obcego znają pięćdziesiąt słów to to jest powód do dumy i chwały systemu edukacji? Po cholerę oszukuje się ich rodziców, że ich dziecko uczy się języka? Ono chodzi na lekcje. (...) I żeby było jasne - nie ma w tym winy nauczycieli, którzy choćby nie wiem jak się starali, choćby się zesrali, nie są w stanie nic zrobić, by ten system zmienić. Szkołą marnuje bezcenny czas człowieka od pierwszych lat jego życia i z każdym rokiem życia ucznia jest coraz gorzej" (s. 43)

Każdy z rozdziałów określanych w tej książce mianem "lekcji" zawiera introwertyczne wspomnienia Ostrowskiego z jego dzieciństwa i szkolnych doświadczeń, także w nauczycielskiej już roli. Zapamiętał z przedszkola jedną z nauczycielek, która pozwalała mu czytać innym dzieciom bajki, czy z ogólniaka nauczycielkę sztuki, gdyż dostrzegała w nim talent i wzmacniała jego poczucie wiary w siebie. Studenci pedagogiki mogą dekonstruować tekst, by odnaleźć w nim wskaźniki efektywności kształcenia i wychowania.

Rozkłada na czynniki pierwsze nonsensowne zasady oceniania zachowania uczniów oraz odpowiada na pytanie - czy oceny mają jakieś znaczenie w życiu? Wolałby, żeby uczniów doceniano zamiast oceniano. Nauczyciele wymagają od swoich podopiecznych tego, czego sami nie przestrzegają, a przecież (...) nauczyciel też człowiek i czasem poprzeklinać sobie lubi" (s. 53). Jego zdaniem, przeklinanie przez uczniów nie powinno być negatywnie sankcjonowane, gdyż uczniowie wyrażają w ten sposób swoje postawy i emocje w sposób nieświadomy, a wyuczony w dzieciństwie w domu czy poza szkoła. Pyta: "Czy po języku można oceniać serce człowieka? Niestety, tak zwane normy społeczne sprawiają, że automatycznie i niesprawiedliwie spojrzymy na takiego Janusza i stracimy okazję do poznania wartościowej osoby" (s. 52).

Podobnie, jak Janusz Korczak uważa, że nauczyciele powinni być oceniani tą samą miarą, jaką sami oceniają swoich uczniów. Ujawnia też powody kontestacyjnych zachowań uczniów, lekceważenia przez nich (niektórych) nauczycieli, nieodrabiania prac domowych, ściągania itp. Podobnie demistyfikuje patologiczne zachowania swoich nauczycieli ze szkoły, co to na dyżurze w czasie przerwy lub w trakcie lekcji z jakiegoś powodu na uczniów "drą ryja".

Pisze: "Jak widzę takiego ucznia przepisującego zadanie domowe z zeszytu koleżanki, która jest fajna, bo dała ściągnąć, a może jeszcze nawet ładna, więc ściąga się tym bardziej przyjemnie, to mówię sobie:
- Ja pierdzielę, przecież to samo robiliśmy, gdy ja byłem w szkole. Tyle lat i nic się nie zmienia
" (s. 67).

Każdy z rozdziałów poświęcony jest innej patologii szkolnej, edukacyjnej, zdarza się, że i nauczycielkom konkretnych przedmiotów z jego liceum. Oj, dostaje się tu słodkiej Mariannie z ładnymi piersiami, czyli pani od gegry, niezwykle uzależnionej od nikotyny polonistce Basi, suchej Irence od historii czy bezlitosnej jak Herod matematyczce Justynce. Wszystko to potwierdza pozór, antywychowanie, zaprzeczenie założonym funkcjom czy brak autorefleksji. Jest tu mowa m.in. o wydawaniu uczniom świadectw z czerwonym paskiem, które stają się dla niektórych uczniów i ich rodziców przyczyną do podlizywania się nauczycielom. Przeciwnicy oceniania, nauczania do egzaminu, zadawania prac domowych znajdą w książce wsparcie, podobnie jak nauczyciele z problemami układu trawienno-wydalniczego.

Ci, którzy pracują w szkole, bo mają taką pasję, znajdą na kartach tej książki coś dla siebie, kiedy w rozdziale (lekcji) 14 pada odpowiedź na pytanie: Czy szkoła musi być do dupy dla nauczyciela? Rzecz bowiem dotyczy możliwości, a raczej jej braku ze względu na złowieszczy głos MENu, bycia dobrym nauczycielem, "Ale tak, wiesz, w pełni, na serio, bez ściemy". On sam wierzy (...) że nawet te najgorsze mendy i skurczybyki, które męczą uczniów w szkole już samą obecnością, gdzieś tam na samym dnie serca mają jeszcze resztkę miłości i że raz na jakiś czas słyszą głos swego sumienia przypominający im, że przecież jedyne, o co w tym wszystkim chodzi, to dobro ucznia" (s. 271).

Chyba K. Ostrowski miał w czasie studiów kontakt z pedagogiką krytyczną, w tym z filozofią (lub jej opracowaniem) Michela Foucaulta, kiedy przywołuje obraz szkół produkujących zhomogenizowane roboty czy wdrażających (...) System Alcatraz, gdzie nauczyciel dyżurujący pełni rolę kapo i pilnuje, czy dzieci maszerują równo w kółeczku, zamiast relaksować się na przerwie (s.185) czy takie, w których nauczycielowi nie wolno poświęcać lekcji na dyskusje z uczniami, gdyż nauczyciel ma przygotowywać uczniów do egzaminu, a nie uprzyjemniać im czas pobytu w szkole.

Jest tu wiele zabawnych wydarzeń, anegdot, dowcipnie opisanych nauczycielek, ich wyglądu, zachowań, wypowiedzi, sposobów reagowania na uczniowskie prowokacje, ale i własnych myśli, spostrzeżeń, których one nigdy nie usłyszały, gdyż jako uczeń nie chciał być wobec nich nieuprzejmy. Jak pisze: "Bo gdybym mógł, powiedziałbym: - Nie pracujesz już w szkole? To zajebiście. Przynajmniej nie męczysz już kolejnych pokoleń młodzieży swoją osobą" (s. 207).

Książka jest w swej treści wysoce moralizatorska, głównie dla nauczycieli i rodziców uczniów, by mogli lepiej zrozumieć swoje błędy wychowawcze czy dydaktyczne, albo na odwrót. Sporo tu potocznej mądrości życiowej, stawianych sobie pytań bez odpowiedzi, bo nie ma na nie czasu i ochoty (zob. Lekcja 18). Niektóre moralitety nawet bolduje: "To, co naprawdę ważne, czyli przyjaźń i budowanie relacji z innymi ludźmi, staje się albo luksusem, na który mogę pozwolić sobie od święta, gdy nie jestem zajęty, albo czymś drugo lub trzecioplanowym, ustępującym miejsca zdobywaniu wiedzy i ocen (a później kasy) (s. 218).

Dzieli się też własnym przesłaniem do młodego pokolenia: "Każdy dostaje też od Boga jakiś talent i wierzę, że każdy rodzi się wyjątkowy: nie ma na świecie nikogo, kto jest taki, jak Ty. Nie ma nikogo, kto mógłby Cię zastąpić i żyć Twoim życiem. To, jak daleko zajdziesz i kim będziesz, zależy od Ciebie i wielu osób, które spotkasz na swej drodze i od tego, na ile pozwolą Ci odkryć Twój talent, rozwinąć skrzydła i wznieść się wysoko. Nie ma ludzi przeciętnych, zwykłych czy nie zdolnych: są ci, którzy nie odkryli swego talentu lub go zaniedbali i nie rozwinęli"(s. 257).
Przywołana przeze mnie publikacja kończy się pedagogicznym credo autora-nauczyciela, ojca czwórki dzieci, męża - jak pisze - wspaniałej żony - Lucy, który kieruje swoje sentencje do uczniów. Zależy mu bowiem na tym, by uczęszczali do szkoły z radością i wracali z niej zadowoleni czekając na kolejny dzień i spotkanie z nauczycielami, którzy ich rozumieją i potrafią ich wspierać w rozwoju. Skoro muszą chodzić do szkoły, to powinni nauczyć się ja przeżyć, znaleźć w sobie to, co się kocha, by nie unieszczęśliwiać siebie i innych.

"łatwiej się żyje z uśmiechem na twarzy. Życie jest prostsze gdy nie traktujesz wszystkiego na serio, gdy masz dystans do niego (życia), do siebie samego, do wszystkich ludzi. Gdy nie bierzesz zupełnie na serio ani nauczycieli, ani szkoły, ani całego systemu edukacji, bo wiesz, że tak naprawdę to tylko od Ciebie zależy, czy będziesz szczęśliwy i zadowolony z życia" (s. 317). No i nigdy się nie poddawaj! Idź swoją drogą! Słuchaj głosu swego serca.

Jest tu niezwykle wzruszające opowiadanie o jego uczniu-Mateuszu, który prawdopodobnie popełnił samobójstwo rzucając się pod pociąg. Jeśli chodził do szkoły, to tylko na jego lekcje z języka angielskiego. Poruszający jest zapis wymiany między nimi myśli, formułowanych przez ucznia oczekiwań, sygnałów o dogasającym w nim sensie życia.

Autonarracja Krystiana Ostrowskiego może być dla scenarzysty filmowego doskonałą inspiracją i materiałem na pełny humoru i miejscami wzruszających zwrotów akcji film fabularny. Może mielibyśmy opowieść filmową o polskim Keating'u? Może któryś z reżyserów podjąłby się tego zadania, bo jest to ewidentnie talent pedagogiczny nauczyciela z charyzmą, odlotowego, pozytywnie zakręconego, który pracuje w szkole, by pokazać uczniom, że można żyć razem w zgodzie z wartościami humanistycznymi dostrzegając wzajemnie swoje ograniczenia i szanując prawo do wolności, odmienności oraz własnych słabostek. A że od czasu do czasu przeklnie? Jemu to pasuje.

16 listopada 2019

Jubileusz Papieża



W dn. 14 listopada miało miejsce na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego jubileuszowe wydarzenie, bowiem swoje 45-lecie pracy naukowo-dydaktycznej obchodził prof. UG dr hab. Jan Papież. Jego współpracownicy - uczniowie i przyjaciele wydali jubileuszową publikację, w której zawarto nie tylko omówienie życia, twórczości i akademickiej działalności J. Papieża, ale także ciekawe artykuły.

Monografię p.t." Demokracja. Socjalizacja. Wychowanie. Publikacja dedykowana profesorowi Janowi Papieżowi" przygotowali do druku adiunkci: Piotr Bauć, Katarzyna Kmita-Zaniewska i Marcin Welenc. Jak napisali we wstępie:

"Niniejsza publikacja dedykowana Profesorowi Janowi Papieżowi z okazji Jubileuszu siedemdziesiątych urodzin oraz czterdziestopięciolecia pracy naukowo-dydaktycznej powstała z inicjatywy uczniów i współpracowników Pana Profesora z Zakładu Teorii Wychowania Instytutu Pedagogiki Uniwersytetu Gdańskiego. Wspólnie z licznym gronem przyjaciół Pana Profesora pragnęli podarować Jubilatowi swoje przemyślenia i owoce badań poświęconych demokracji, socjalizacji i wychowaniu, ujęte w różnych kontekstach poznawczych oraz metodologicznych i z różną szczegółowością. Autorzy tekstów tworzących ten tom pochodzą z różnych szkół i ośrodków badawczych – połączyła ich osoba Jubilata, z którym współpracowali na wielu płaszczyznach życia akademickiego."


Jubilat, Profesor UG Jan Papież urodził się 28 grudnia 1947 roku w Małym Płocku (woj. podlaskie). Już po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego w 1966 podjął się pracy w tzw. klasach łączonych na stanowisku nauczyciela w Szkole Podstawowej w Laskach. W 1967 roku ukończył roczny (zaoczny) Państwowy Kurs Nauczycielski w Mrągowie, który uprawniał go do nauczania w szkole podstawowej.

W 1967 roku rozpoczął kształcenie w Studium Nauczycielskim w Ełku na kierunku: biologia z chemią, a od 1969 studiował w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Gdańsku. Studia ukończył już na Uniwersytecie Gdańskim w 1973 roku uzyskując dyplom magistra pedagogiki na podstawie pracy magisterskiej p.t. "Zamierzona a rzeczywista funkcja wychowawcza studenckiego klubu >Wysepka<", którą przygotował pod kierunkiem profesor Romany Miller - wybitnej teoretyk wychowania, autorki znakomitej książki p.t. "Socjalizacja-Wychowanie-Psychoterapia". Jubilat wspominał swoich Mistrzów tak z toku studiów, jak i z okresu pracy akademickiej, a byli nimi także profesorowie Ludwik Bandura, Kazimierz Sośnicki, Klemens Trzebiatowski, Halina Borzyszkowska, Joanna Rutkowiak, Elżbieta Zawadzka, Ewa Rodziewicz, Lech Mokrzecki, Jan Żebrowski i Henryk Machel, Bolesław Hornowski, Stanisław Gerstman i Stanisław Kowalski, Zbigniew Kwieciński, Stanisław Kawula, Włodzimierz Wincławskim, Ryszard Borowicz, Krystyna Szafraniec i Andrzej Kaleta, a z młodszego pokolenia – profesor Tomasz Szkudlarek. Jan Papież realizował interesujące projekty badawcze dotyczące ucznia (studenta) zdolnego. Były to m.in.: • projekt (1975–1977): „Wyrównywanie startu szkolnego w mieście i na wsi” (koordynator prof. Romana Miller). W wyniku projektu powstało opracowanie Kariera szkolna uczestników olimpiad przedmiotowych jako model startu do wyższej uczelni i życia; • projekt (1977): „Organizacja i funkcjonowanie oświaty” (koordynator prof. Stanisław Kowalski). Na podstawie wyników badań stworzono opracowanie: Skok w rozwoju osobowości olimpijczyków czy trening umiejętności – z zagadnień metodologii badań. • projekt (1985) koordynowany przez profesora Mikołaja Kozakiewicza „Oświata i wychowanie wobec zmian w zakresie sytuacji społecznej, światopoglądu, obyczajów i wartości (dążeń) życiowych młodzieży”. • projekt (2005-2007) badania nad niepokojącymi pedagogicznie wychowawców zjawiskami społecznymi - „Bigoreksja i prostytucja internetowa – patologie czy próby poszukiwań innej normalności”. W 1982 r. obronił rozprawę doktorską p.t. "Funkcja selekcyjna i wychowawcza olimpiad przedmiotowych" , którą napisał pod kierunkiem profesor Romany Miller uzyskując stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki. Pracę tę wydał w renomowanej oficynie - Państwowym Wydawnictwie Naukowym. Od 1 lipca 1982 roku pracował w Zakładzie Teorii Wychowania Instytutu Pedagogiki, stąd miałem wielokrotnie okazję do współpracy z tegorocznym Jubilatem i wspólnych debat naukowych oraz działań w Zespole Teorii Wychowania przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN. Rozprawę habilitacyjną wydał na Uniwersytecie Gdańskim p.t. "Przemiany warunków socjalizacyjno‑edukacyjnych na wsi. Badania panelowe" uzyskując 06 marca 2008 stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w dyscyplinie pedagogika. Recenzentami w tym przewodzie byli profesorowie: Barbara Fatyga, Andrzej Kaleta, Mirosław Szymański i Jan Żebrowski, Jak pięknie podsumowali Współpracownicy, Przyjaciele i Uczniowie w powyższej jubileuszowej monografii: "Gdy Profesor na posiedzeniu Rady Wydziału żegnał się, przechodząc na emeryturę, zauważył: „Szanowne koleżanki i koledzy, jesteście na świecie jedynym wydziałem, który miał swojego Papieża”. Profesor Zbigniew Kwieciński w odpowiedzi na zaproszenie do udziału w niniejszej Księdze podzielił się następującym bon motem: „To mój ulubiony Papież”. W macierzystym Zakładzie i Instytucie, gdy mówiliśmy o Profesorze, często używaliśmy tytulatury „Ojciec Święty”, co w oczywisty sposób pociągało za sobą wysoki diapazon stylu wypowiedzi: „Ojciec Święty przybył, rzekł, polecił”.



15 listopada 2019

Pedagodzy wśród laureatów Konkursu Narodowego Centrum Nauki -" Miniatura 3"



W świetle UCHWAŁY NR 50/2019 RADY NARODOWEGO CENTRUM NAUKI z dnia 18 kwietnia 2019 r. w sprawie warunków oraz regulaminu przeprowadzania konkursu MINIATURA na działanie naukowe Na podstawie art. 18 pkt 13 i art. 21, w związku z art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki (Dz. U. z 2018 r. poz. 947 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o NCN” Rada Narodowego Centrum Nauki określa warunki oraz regulamin przeprowadzania konkursu MINIATURA na działanie naukowe.

Konkurs MINIATURA adresowany jest do (...) osób posiadających stopień naukowy doktora, planujących ubiegać się o finansowanie przyszłych projektów badawczych w konkursach Narodowego Centrum Nauki, innych konkursach ogólnokrajowych lub międzynarodowych, zaś jego podstawowym celem jest finansowe wsparcie działania naukowego służącego przygotowaniu przyszłego projektu badawczego."

Otrzymałem pytanie, na które powinien odpowiedzieć ktoś z Narodowego Centrum Nauki, a mianowicie: Jak to jest możliwe, że wśród zakwalifikowanych do sfinansowania złożonego wniosku znalazły się osoby, które posiadają stopień naukowy doktora habilitowanego? Zgodnie z uchwałą NCN nie ma mowy o samodzielnych pracownikach naukowych jako potencjalnych beneficjentach powyższego Konkursu. Jak zatem rozumieć przydzielenie środków osobom, do których ten Konkurs nie jest adresowany?

Z treści uchwały NCN wynika, że - podobnie jak miało to miejsce jeszcze w Komitecie Badań Naukowych w latach 90. XX w. z tzw. grantami promotorskimi - ten konkurs jest adresowany nie do doktorantów, asystentów, ale do doktorów nauk. Wnioskodawcą może zatem być doktor nauk, ale także podmiot, dla którego finansowanie nie będzie stanowić pomocy państwa (pomocy publicznej lub pomocy de minimis), czyli np. zatrudniający doktora w zakładzie, katedrze czy instytucie jej/jego przełożony. Wnioskodawcą nie musi być zatem osoba realizująca działanie naukowe.

Wśród tegorocznych beneficjentów trzech edycji rankingowych tego Konkursu, obejmujących łącznie zakwalifikowanych do finansowania 228 projektów młodych badaczy, jest zaledwie czterech pedagogów . Inna rzecz, że socjologów i psychologów jest jeszcze mniej. Nie jest to jednak żadnym pocieszeniem, tym bardziej że nie wiemy, ile osób z poszczególnych dyscyplin aplikowało o środki w ramach tego konkursu. Oto laureaci MINIATURY 3:

1) dr Marta Kowalczuk-Walędziak (Uniwersytet w Białymstoku) - Tytuł projektu: Poszukiwanie czynników warunkujących wykorzystywanie wyników badań naukowych przez nauczycieli do doskonalenia ich praktyki zawodowej z perspektywy teorii planowanego zachowania - ocena operacjonalizacji i sposobu pomiaru zmiennych;

2) dr hab. Maciej Witold Bernasiewicz (Uniwersytet Śląski) - Tytuł projektu: "BADANIA, KSZTAŁCENIE ORAZ FUNKCJONOWANIE SYSTEMU W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRZESTĘPCZOŚCI W STANIE KAROLINA PÓŁNOCNA W USA";

3) dr Kamil Kuracki (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) - Tytuł projektu: "Rodzicielskie uwarunkowania wczesnej inicjacji czytelniczej dzieci o zburzonym rozwoju i prawidłowo rozwijających się";

4) dr Hanna Tomaszewska-Pękała (Uniwersytet Warszawski) - Tytuł projektu: "Znaczenie kapitału społecznego szkoły dla tworzenia inkluzywnej kultury szkoły i równości szans edukacyjnych";

Niech realizacja zaplanowanego zadania badawczego przyczyni się do przygotowania przyszłego projektu badawczego w innym już konkursie NCN.

14 listopada 2019

Podziękowanie







W związku z nadaniem mi godności doktora honoris causa przez Narodową Akademię Nauk Pedagogicznych Ukrainy (НАЦІОНАЛЬНА АКАДЕМІЯ ПЕДАГОГІЧНИХ НАУК УКРАЇНИ) pragnę serdecznie podziękować za przekazywane mi bezpośrednio lub pośrednio słowa uznania i gratulacje.


Uroczystość z powyższej okazji miała miejsce 9 października 2019 r. w auli Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego imienia Hryhorija Skoworody w Perejasławiu-Chmielnickim.

W uroczystości wzięli udział:

- delegacja polskich uczonych – delegatów VIІІ Ukraińsko-Polskiego/Polsko-Ukraińskiego Forum Naukowego «Освіта для миру» – «Edukacja dla pokoju»;

- delegacja ukraińskich uczonych-pedagogów – delegatów VIІІ Ukraińsko-Polskiego/Polsko-Ukraińskiego Forum Naukowego «Освіта для миру» – «Edukacja dla pokoju» (znani ukraińscy naukowcy i działacze społeczni);

- profesorowie i przedstawiciele organizacji studenckich Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego imienia Hryhorija Skoworody w Perejasławiu-Chmielnickim;

- przedstawiciele Kijowskiej Obwodowej Administracji Państwowej, Powiatowej Administracji Państwowej w Perejasławiu-Chmielnickim;

- przedstawiciele organizacji społecznych i mediów.

Przebieg uroczystości jest nieco odmienny, toteż odnotuję tu skrótowo jej przebieg:

Słowo wstępne wygłosił Prezydenta NANP Ukrainy, doktor hab. nauk filozoficznych, profesor, członek rzeczywisty Narodowej Akademii Nauk i NAPN Ukrainy - Wasyl Kremień.

1. Ze strony ukraińskiej laudację wygłosiła Sekretarz Akademickiego Wydziału Kształcenia Zawodowego i Oświaty Dorosłych prof. Nella Nyczkało.

2. Ze strony polskiej swoje recenzje przedstawili profesorowie: Stefan Michał Kwiatkowski – Wiceprzewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk, rektor Akademii Pedagogiki Specjalnej imienia Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, członek zagraniczny NAPN Ukrainy; Franciszek Szlosek – Dyrektor Instytutu Pedagogiki Akademii Pedagogiki Specjalnej imienia Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, Przewodniczący Towarzystwa Naukowego «Polska-Ukraina», członek zagraniczny NAPN Ukrainy oraz Ryszard Bera – kierownik Zakładu Pedagogiki Pracy na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

3. Prezydent NAPN Ukrainy prof. Wasyl Kremień wręczył Dyplom Doctora Honoris Causa NAPN Ukrainy.


4. Członkowie rzeczywiści NAPN Ukrainy - profesorowie: Walerii Bykow i Wiktor Kocur ubrali mnie w togę Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy, zaś konfederatkę wręczyła członek-korespondent NAPN Ukrainy prof. Larysa Łukianowa.

3. Uniwersytecki chór zaśpiewał «Mnohaja lita» і «Sto lat».



4. Wygłoszenie przeze mnie wykładu.

5. Występ muzyczny.

Zakończenie uroczystości.

Ps.
W trakcie bezpośrednich rozmów w Kijowie- w siedzibie Narodowego Komitetu Nauk Pedagogicznych Ukrainy - rozmawialiśmy o współpracy uczonych obu krajów. Zwracaliśmy uwagę na to, że ubiegający się o nostryfikację
w Polsce ukraińskiej habilitacji muszą spełnić wymagania polskiego ustawodawcy. Były i są recenzowane przez polskich naukowców. Podobnie Polacy habilitujący się na Ukrainie muszą spełniać tamtejsze wymagania prawne i naukowe.

13 listopada 2019

Zmarła Profesor Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie - URSZULA ECKERT



Władze Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie przekazały smutną wiadomość o odejściu w dn. 8 listopada 2019 r. w wieku 91 lat em. Profesor tej Uczelni, surdopedagog - Urszuli Eckert.

Pani Profesor była jeszcze do niedawna aktywnym członkiem redakcji naukowego periodyku: "Człowiek- Niepełnosprawność - Społeczeństwo, które wydaje APS w Warszawie. Przez wiele lat współpracowała z Instytutem Głuchoniemych im. Jakuba Falkowskiego w Warszawie. Wspólnie z Polskim Związkiem Głuchych rekomendowała do druku oraz dokonała wprowadzenia do przekładu na język polski wzruszającego pamiętnika Petera Heppa pt. "Świat w moich dłoniach. Życie bez słuchu i wzroku" (autobiograficzna narracja autora, który urodził się jako głuche dziecko – jedyny niesłyszący w rodzinie).


W 2012 r. ukazało się trzecie - poprawione i uzupełnione przez Panią Profesor wydanie - TESTU DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ DZIECKA Z WADĄ SŁUCHU. Wypromowała trzech doktorów nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, którzy podejmowali w swoich dysertacjach doktorskich problematykę: umiejętności słuchowych osób głuchych; oddziaływania audytywno-werbalnego a werbalnego zachowania komunikacyjnego dzieci z wadą słuchu w wieku przedszkolnym oraz głównych uwarunkowań powodzenia szkolnego uczniów z wadą słuchu uczęszczających do szkół podstawowych.

Jak informują władze APS: (...) zmarła profesor Akademii Pedagogiki Specjalnej, dr hab. Urszula Eckert – surdopedagog, nauczycielka akademicka, osoba niezwykle oddana sprawie integracji społeczno-zawodowej osób z wadą słuchu, wyjątkowy Człowiek. Pani Profesor Urszula Eckert była absolwentką Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej. Od 1949 roku, czyli od początku pracy zawodowej zajmowała się problemami rozwoju, kształcenia, integracji społeczno-zawodowej osób z wadą słuchu jako wychowawca i nauczyciel w zakładach specjalnych. W Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej była nauczycielem akademickim, Kierownikiem Zakładu Surdopedagogiki, Prorektorem ds. Badań Naukowych i Współpracy z Zagranicą (1986-1990).

Zainteresowania naukowe Pani Profesor Urszuli Eckert koncentrowały się głównie na problematyce wczesnego wykrywania wady słuchu, na wczesnym usprawnianiu słuchu i kształceniu mowy ustnej jako środka porozumiewania się społecznego. Pani Profesor zajmowała się również przygotowywaniem nauczycieli do pracy z dziećmi i młodzieżą z wadą słuchu w szkołach integracyjnych, specjalnych i powszechnych.


W 2013 roku Pani Profesor Urszula Eckert została uhonorowana przez Senat naszej Akademii Medalem Marii Grzegorzewskiej.

Z głębokim żalem żegnamy Panią Profesor Urszulę Eckert
Rektor oraz Społeczność Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej



Surdopedagogika rozwija się od 200 lat dzięki naukowcom, którzy skoncentrowali swoje badania na niepełnosprawności, w zakresie rewalidacji której nastąpił ogromny postęp. Profesor U. Eckert zwracała uwagę w swoich artykułach naukowych na genezę wychowania słuchowego w przebiegu historycznym (Audiofonologia 2004, Tom 25) czy na podstawy do podejmowania wczesnej opieki nad dziećmi dawniej zwanymi "głuchoniemymi" w Polsce.

W jednym z artykułów przypomniała dzieło J. Siestrzyńskiego z 1820 r. p.t. "Teoryja i mechanizm powstawania mowy", który zwracał on uwagę rodzicom na potrzebę uwrażliwiania słuchu jako podstawy do kształcenia mowy.

,,[ ...] choć nie wiecie, w jakim stopniu ucho waszego dziecka nie słyszy, prowadźcie je, gdzie muzyka, śpiew, kotły, dzwony, [ ... ], a nie zostanie ono niemym". Było to ćwierć wieku wcześniej, niż Bezold i Urbanschitsch zaczynali empirycznie wykrywać resztki słuchu, a 100 lat później Barczi opracował słynną metodę "budzenia słuchu". O ile ci ostatni mieli na uwadze dziecko w wieku szkolnym, o tyle należy domniemywać, że J. Siestrzyński myślał o dziecku w wieku przedszkolnym, gdy przebywa ono jeszcze w domu rodzicielskim. Na ówczesne czasy były to więc nowatorskie i postępowe teorie i wskazania." (Audiofonologia, 2002, Tom XXI, s. 5).


Żegnam Panią Profesor kierując na ręce Rodziny wyrazy szczerego współczucia.


12 listopada 2019

Wybory do komitetów naukowych PAN


Jednym z ważniejszych zadań Wydziałów Polskiej Akademii Nauk jest koordynacja działań komitetów naukowych, problemowych i narodowych, tworzonych przy Wydziałach, które są ciałami opiniotwórczymi stanowiącymi najbardziej reprezentatywne grono specjalistów w danej dyscyplinie naukowej.

Przy Wydziale I – Nauk Humanistycznych i Społecznych Polskiej Akademii Nauk działają 24 komitety naukowe:

Komitet Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk
Komitet Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Etnologicznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Filozoficznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Finansach Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Kulturze Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Kulturze Antycznej Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Orientalistycznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Organizacji i Zarządzania Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Psychologii Polskiej Akademii Nauk
Komitet Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk
Komitet Socjologii Polskiej Akademii Nauk
Komitet Statystyki i Ekonometrii Polskiej Akademii Nauk


Z końcem 2019 roku wszystkie komitety naukowe Polskiej Akademii Nauk kończą swoją kadencję. Dopiero w listopadzie władze PAN rozstrzygnęły, że wybory na nową kadencję odbędą się drogą elektroniczną. Nareszcie proces wyborczy uwzględnia głosowanie online, dzięki czemu Akademia zaoszczędzi publiczne środki, które musiałyby być wydatkowane na korespondencję pocztową, a ta jest niesłychanie droga. Co najmniej dwukrotnie należałoby się komunikować z wyborcami (biernymi/czynnymi), a tych w przypadku akademickiej pedagogiki jest ponad 400.

Jak będzie przebiegać głosowanie?

Zainteresowani udziałem w wyborach do Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN muszą najpierw zarejestrować się w dniach 12-20 listopada w Systemie Wyborczym Komitetów PAN na stronie. Należy wskazać, czy zamierzamy jedynie wybierać członków KNP PAN czy też wyrażamy zgodę na kandydowanie do Komitetu.

Na tej podstawie komisja wyborcza otrzyma z sekretariatu wiceprezesa PAN listę osób, które zadeklarowały czynne/bierne prawo wyborcze w wyborach do naszego komitetu i ją zweryfikuje w dniach 22 listopada - 4 grudnia 2019 r. Kluczowa jest w tych wyborach afiliacja do dyscypliny naukowej. Nie mogą bowiem wybierać ani być wybierani ci samodzielni pracownicy naukowi, którzy nie są zarejestrowani jako reprezentujący dyscyplinę naukową PEDAGOGIKA. Na tym tez będzie polegała praca komisji wyborczej, by sprawdzić wiarygodność afiliacji w sytuacji, gdy niektórzy naukowcy uzyskali habilitacje poza granicami kraju (np. na Słowacji, w Czechach) z dyscypliny, która nie jest pedagogiką, ale np. pracą socjalną, dydaktyką religii (katechetyką) itp.

Na dokonanie wyboru członków KNP PAN nowej kadencji będzie krótki termin: 16-20 grudnia 2019 r. Wyborca - ze stopniem naukowym doktora habilitowanego lub profesora będzie mógł wskazać na udostępnionej mu jednorazowo liście kandydatów obejmującej jedynie tych naukowców, którzy wyrazili zgodę na kandydowanie - maksymalnie 30 nazwisk. Tyle bowiem osób liczy każdy komitet naukowy PAN. O taką zgodę nie muszą ubiegać się profesorowie, którzy są członkami korespondentami lub rzeczywistymi PAN czy członkami honorowymi KNP PAN. W pedagogice jest tylko jeden członek rzeczywisty PAN - prof. Kazimierz Zbigniew Kwieciński. Natomiast Honorowym Przewodniczącym KNP PAN jest prof. Tadeusz Lewowicki. Członkiem Honorowym KNP PAN jest prof. Irena Wojnar.


Komitet Nauk Pedagogicznych jest samorządną reprezentacją uczonych reprezentujących pedagogikę, która służy integrowaniu akademików z całego kraju wokół najważniejszych problemów i zadań polskiej pedagogiki.

Komitet został powołany w 1953 r. W skład KNP wchodzą profesorowie pedagogiki wybierani co cztery lata w tajnych wyborach przez samodzielnych pracowników naukowych oraz członkowie Akademii. Do zadań komitetu należy w szczególności:

 analizowanie i ocena rozwoju nauk pedagogicznych,
 rozważanie istotnych problemów pedagogiki,
 organizowanie sesji i konferencji naukowych oraz upowszechnianie wyników badań naukowych,
 inicjowanie i rozwijanie współpracy z zagranicznymi organizacjami i ośrodkami naukowymi,
 przeprowadzanie ocen stanu i potrzeb nauk pedagogicznych oraz instytucji naukowych, z ich własnej inicjatywy lub na wniosek nadzorujących te instytucje,
 przygotowywanie ekspertyz naukowych,
 diagnozowanie stanu oświaty,
 kształcenie kadr akademickich i oświatowych w dziedzinie pedagogiki,
 ocenianie poczynań reformatorskich w systemie edukacji narodowej,
 opracowywanie nowych koncepcji i propozycji rozwiązań modelowych dotyczących oświaty, kształcenia i doskonalenia kadr naukowych w dziedzinie pedagogiki oraz kształcenia nauczycieli.

KNP od 1979 r. organizuje Letnie Szkoły Młodych Pedagogów, zaś jego członkowie przygotowują opinie i ekspertyzy dla ministerstw np. MEN, MNiSW, MKiDN oraz władz uczelni i jednostek akademickich, w których kształci się pedagogów oraz nauczycieli. Komitet wydaje serie publikacji książkowych ("Pedagogika w Nauce i Praktyce"; "Kultura Szkoły" i "Palące Problemy Edukacji i Pedagogiki") oraz własne czasopisma (”Rocznik Pedagogiczny”, "Polish Journal of Educational Studies" - poprzednia nazwa - “Studia Pedagogiczne”, "Parezja").
KNP PAN patronuje także uczelnianym periodykom naukowym ("Problemy Wczesnej Edukacji", "Studia z Teorii Wychowania", "Pedagogika Społeczna", "Resocjalizacja Polska", "Biuletyn Historii Wychowania", "Przegląd Pedagogiczny", "Paedagogia Christiana", "Chowanna", "Forum Pedagogiczne", "Horyzonty Wychowania").


Przewodniczącymi KNP byli w latach:

1953-1973 - prof. Bogdan Suchodolski,

1974-1984 – prof. Wincenty Okoń,

1984-1993 - prof. Heliodor Muszyński,

1993-2007 - prof. Tadeusz Lewowicki,

2007-2010 - prof. Stefan M. Kwiatkowski,

2011-2019 - prof. Bogusław Śliwerski.

2020 - 2023 - .............................

Wybrani członkowie Komitetu nowej kadencji dokonają zarazem wyboru nowego Przewodniczącego, zastępców i członków Prezydium KNP PAN. Będą też mogli w czasie pierwszego posiedzenia wskazać 10 - członków specjalistów spoza osób kandydujących do Komitetu a znajdujących się poniżej granicznej liczby 30. Mogą nimi być zarówno młodzi naukowcy - doktoranci, doktorzy różnych dziedzin nauk, jak i wybitni nauczyciele (np. laureaci konkursów, autorzy książek itp.), działacze oświatowi itp.

Życzę polskiej nauce, by pozyskała do Komitetu Nauk Pedagogicznych grono wybitnych specjalistów różnych dyscyplin naukowych w pedagogice oraz poszerzyła je o dodatkowych 10 specjalistów.