Oblicza prasy harcerskiej i skautowej

Harcerstwo, tak jak będący jego pierwowzorem brytyjski skauting, miało uczyć swoich członków tego, jak być silnym, zdrowym, zaradnym, samodzielnym i rycerskim, jak pomagać innym, by ich życie było przepełnione entuzjazmem i zachwytem. Dla twórcy skautingu poczucie własnej niezależności, samodzielności, świadomości dysponowania i sterowania sobą zgodnie z uznawanymi wartościami wzmacnia wiarę we własne siły, sprzyja osiąganiu życiowych sukcesów.

W Wyższej Szkole HUMANITAS w Sosnowcu spotkali się w dn. 2 grudnia 2015 r. naukowcy, badacze a zarazem byli lub wciąż aktywni instruktorzy harcerscy jakże wyjątkowego w świecie ruchu samowychowawczego dzieci, młodzieży i dorosłych, którzy przejęli powyższą dewizę ucząc innych tego, jak być odpowiedzialnym za siebie, za swój charakter, swoje zdrowie, siłę, podejmowaną pracę i służbę społeczną. Tematem konferencji, której pomysłodawcą i inicjatorem jest dr hab. Krzysztof Gajdka z Katedry Mediów, Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie stały się oblicza prasy harcerskiej i skautowej. Debatę zorganizowano we współpracy z Instytutem Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Wyższej Szkoły Humanitas oraz we współpracy z Uniwersytetem Śląskim.

(fot. prof. dr hab. Adam Massalski z UJK w Kielcach)

W konferencji wzięli udział prasoznawcy, pedagodzy, filolodzy, historycy, kulturoznawcy, byli instruktorzy harcerscy oraz wszyscy, których interesują dzieje, teraźniejszość i przyszłość harcerskich oraz skautowych mediów, w tym – elektronicznych. Konferencja stała się okazją do wspomnień i przypomnienia wszystkim badaczom najważniejszych harcerskich i skautowych tytułów prasowych oraz mniej znanych periodyków, różnego rodzaju jednodniówek i wydawnictw seryjnych, czasopism chorągwi, hufców, szczepów i drużyn oraz o ich twórcach i wydawcach. Zwrócono także uwagę na harcerskie i skautowe media, które zostały wydane lub wyemitowane poza granicami naszego kraju, w tym w mediach elektronicznych (np. w TVP czy Rozgłośnia Harcerska) czy w Internecie (blogi, profile, strony internetowe).

Wprawdzie nigdy nie badałem tej sfery harcerskiej kultury, ale korzystałem z niej, jak zapewne duża część także mojego pokolenia, które czytało najpierw "Świat Młodych", potem "Na Przełaj", aż wreszcie "ITD", by uczyć się tego, jak być samemu sobie sternikiem, a zarazem nie stać się egoistą czy egocentrykiem. Przełom "Solidarności" lat 80. i transformacja ustroju w 1989 r. wzbogaciły nasze kontakty z prasą przez wiele lat "podziemną", niepożądaną, a przechowującą źródła harcerskiej myśli i dokonań jej liderów. To dzięki niej mogliśmy w całej pełni służyć społeczeństwu, Bogu i Ojczyźnie.

(fot. Marian Miszczuk - autor rozpraw z biografistyki harcerskiej i badacz prasy harcerskiej szczególnie z lat 1911-1939)

Dopiero po 25 latach wolności została wydana staraniem Oficyny Wydawniczej "Impuls" zakazana w PRL literatura harcerska okresu 1909-1939 w ramach serii "Przywrócić pamięć". Spotkanie w "Humanitas" było też okazją do osobistych wspomnień, bo jak pisał jeden z najlepszych profesorów andragogiki we Włoszech Ducio Demetrio: W życiu każdego z nas nadchodzi taki moment, w którym rodzi się przemożna chęć opowiadania o swoim życiu w inny niż zazwyczaj sposób. (Autobiografia. Terapeutyczny wymiar pisania o sobie, Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, 2000, s. 9)

Dla każdego z przybyłych na konferencję zawód lub rola społeczna pedagoga jest pasją, toteż podświadomie i w sposób naturalny spełniali się m.in. w tworzeniu harcerskiej prasy. Intro- i retrospektywna podróż w pedagogię z prasą harcerską w tle sprzyjała dostrzeżeniu złożoności i wartości aktywności społeczno-wychowawczej i pracy naukowo-badawczej, dociekaniu prawdy i głębi ludzkiego istnienia aż po refleksję, która inspiruje do jeszcze większej dbałości o ślady przeszłości, teraźniejszości i wyznaczające przyszłość. Na całym świecie ukazywały i nadal są wydawane gazety i czasopisma skautowe, harcerskie, toteż warto podjąć prasoznawcze badania porównawcze (Zob. skan okładki czasopisma "Śląscy Skauci Związku Junaków, Skautów i Skautek Republiki Czechosłowacji").

(fot. od lewej: Hm. mgr inż. Andrzej Koziara z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach i prof. dr hab. Jerzy Jarowiecki z Uniwersytetu Pedagogicznego im. KEN w Krakowie)

W ogólnoświatowym ruchu skautowym obowiązują trzy podstawowe zasady:

- Wypełnianie obowiązków wobec Boga – trzymanie się duchowych zasad wiary i wierności religii, którą się wyznaje.

- Wypełnianie obowiązków wobec bliźnich – rozumianych jako wierność własnemu krajowi, dążenie do wewnętrznego i międzynarodowego pokoju oraz porozumienia między narodami, współpracę nad dalszym rozwojem społeczeństwa przy poszanowaniu godności bliźniego i nienaruszalności przyrody.

- Wypełnianie obowiązków wobec samego siebie – odpowiedzialność za rozwój własnej osobowości.


W historii życia każdego pedagoga można odczytać nie tylko jego przesłanie, które wprowadziło go w sferę metafizycznej trwałości, ale także odnaleźć w nim jego tożsamość. Jak pięknie pisał Paul Ricoeur: Z głębi życia, wynurza się siła, która powiada, że bycie jest byciem przeciwko śmierci (Żyć aż do śmierci oraz fragmenty, tłum. Anna Turczyn, Kraków: Universitas 2008, s. 147.) W pokonferencyjnej publikacji, która ukaże się w Oficynie Wydawniczej IMPULS w Krakowie, będzie można zapoznać się z pełną treścią wystąpień.

(fot. dr hab. Krzysztof Gajdka - organizator konferencji)

Przywołam kilka kluczowych wątków, jakie mogą być ważnym pokłosiem tej konferencji dla dalszych badań prasoznawczych:

po pierwsze, badania harcerskiej - krajowej i zagranicznej - prasy harcerskiej oraz skautowej poszerzają naszą wiedzę o istocie, jakości i zakresie (samo-)wychowania młodych pokoleń aktywnych w tym ruchu;

po drugie, analiza prasy harcerskiej, szczególnie z okresów konspiracji, pozwala na weryfikowanie prawdy o czasach, ludziach i ofiarach aktywności w ruchu oporu ("Kto żyje - wolnym będzie, kto nie żyje - ten nim jest");

po trzecie, badania prasy pozwalają na rekonstrukcję codzienności życia interesujących nas aktorów życia społeczno-wychowawczego;

po czwarte, studiowanie prasy harcerskiej pozwala zrozumieć etos harcerski w okresie jej wydawania, odczytać kod etyczny danego czasu, by dociec, czy etos odpowiedzialności za słowo splatał się z etosem kultury wysokiej czy może popkultury;

po piąte, prasa odsłania poziom i zakres zaangażowania się określonej grupy społecznej w zmianę społeczną, służbę na rzecz innych oraz stopień zależności od rządzącej partii politycznej;

po szóste, czasopisma on-line powinny być archiwizowane, gdyż brak wydań drukowanych zagraża temu, by zachowały się opublikowane w nich teksty;

po siódme, badacze historii harcerstwa zbyt rzadko korzystają ze zbiorów Muzeum Harcerstwa, które posiada znakomite zbiory dokumentów np. archiwów Aleksandra Kamińskiego czy zdigitalizowanych audycji jedynej w państwach socjalistycznych Harcerskiej Rozgłośni Radiowej. Tego typu zasoby powinny być jednym z kluczowych źródeł w badaniach biograficznych;

po ósme, konieczne jest w tego typu badaniach korzystanie z metodologii badań humanistycznych, gdyż muszą być zdefiniowane podstawowe kategorie pojęciowe oraz ich wskaźniki.

Po niespełna całym dniu obrad zapowiedziano powrót do tego tematu. Być może już za rok zostanie zorganizowana kolejna edycja wymiany doświadczeń wśród badaczy prasy, którzy reprezentują różne dyscypliny naukowe, ale łączy ich jedno - HARCERSTWO i/lub SKAUTING jako przedmiot badań.

Tęczowy monitoring z udziałem pracowników uniwersytetów

Przyznam szczerze, że ze zdumieniem odebrałem informację o tym, że organizacje pozarządowe otrzymały środki finansowe m.in. z grantu norweskiego na prowadzenie "badań" nie mających nic wspólnego z nauką.

Neoliberalna taktyka wysysania pieniędzy publicznych (w tym tzw. środków unijnych) przeszła już na terytorium nauki i oświaty wprost z budownictwa. Skoro można stanąć do przetargu na budowę odcinka autostrady bez posiadania fachowców, ale oferując jak najniższe koszty realizacji zadań budowlanych, to dlaczego nie można podobnie postępować w przypadku oświaty i nauki?

Stowarzyszenie Na Rzecz Lesbijek, Gejów, Osób Biseksualnych, Osób Transpłciowych Oraz Osób Queer „Pracownia Różnorodności” ośmieliło się poinformować dziekanów wydziałów nauk humanistycznych i społecznych, że realizuje projekt pn. „Monitoring i analiza realizacji Krajowego Programu Działań na Rzecz Równego Traktowania w zakresie płci, tożsamości płciowej i orientacji seksualnej (2013-2016)”. Projekt ten jest realizowany w ramach programu Obywatele dla Demokracji, który jest finansowany z Funduszy EOG, na podstawie umowy zawartej z operatorem ww. programu, tj. Fundacją im. Stefana Batorego działającą w partnerstwie z Polską Fundacją Dzieci i Młodzieży.

Projekt zakłada m.in. zebranie informacji o działaniach podmiotów – w tym organów władzy publicznej, służb i innych instytucji publicznych, a także organizacji pozarządowych – wymienionych w Krajowym Programie Działań na Rzecz Równego Traktowania (KPDRT). W związku z powyższym Stowarzyszenie zwróciło się z uprzejmą prośbą o udzielenie mu – na adres korespondencyjny lub pocztą elektroniczną informacji w określonym przez siebie zakresie oraz odpowiedzi na pytania.


Przedmiotem gromadzonych informacji jest równe traktowanie w systemie edukacji. Co ciekawe, w tytule nie określa się, podmiotu tego traktowania. W odpowiedniej tabeli wyjaśniono zatem:

Cel główny - Eliminowanie przejawów nierówności i dyskryminacji występujących w procesie edukacji;

Cel szczegółowy - Propagowanie i upowszechnianie treści dotyczących równego traktowania w programach szkolnych, materiałach edukacyjnych i dydaktycznych;

Projektowane działanie - Promowanie podręczników posiadających dużą wartość edukacyjną w zakresie problematyki równego traktowania (rekomendacja Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania na wniosek Kapituły składającej się z różnych środowisk w tym środowisk naukowych, eksperckich, przedstawicieli kościołów i związków wyznaniowych).

Czym interesuje się w/w środowisko i czego oczekuje od naukowców? Cytuję z nadesłanego wniosku, który podpisał członek zarządu Przemysław Szczepłocki (zainteresowani niech wygooglają sobie, kim jest ów pan, bo ja nie mam pojęcia):

Proszę podać, czy Państwo albo osoby należące do Państwa kadry naukowej współpracowaliście w realizacji ww. działania KPDRT z Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Równego Traktowania. W razie braku współpracy, proszę podać przyczynę takiego stanu rzeczy (w szczególności jeśli był nią brak zaproszenia do współpracy przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Równego Traktowania). W razie zakończenia współpracy, proszę podać, kiedy to nastąpiło oraz podać przyczynę takiego stanu rzeczy (w szczególności jeśli było nią zakończenie działalności ww. kapituły).

Jeśli współpracowaliście albo współpracujecie Państwo w realizacji ww. działania KPDRT z ww. podmiotem odpowiedzialnym za jego realizację, proszę:

- podać kiedy i jak zaczęła się współpraca oraz z czyjej inicjatywy do niej doszło,

- opisać, na czym polegała oraz jak przebiegała współpraca, w tym czy osoby z Państwa kadry naukowej uczestniczą albo uczestniczyły w pracach ww. kapituły.

Jak widać, niektórzy uważają, że pracownicy uniwersytetów mają być informatorami dla tych, którzy chcą zarabiać na działaniach nie mających nic wspólnego z nauką. Słusznie zatem niektórzy naukowcy pytają: Czy takie pisma są zobowiązujące dla kierowników jednostek naszych uniwersytetów, skoro jednoznacznie z nich wynika, że stanowią one faktyczną infiltracją ideologiczną i światopoglądową środowisk akademickich?

Słowacy robią porządek w swoim szkolnictwie wyższym, a polskie MNiSW podtrzymuje chaos

Dotarł do mnie list od jednego ze słowackich profesorów, w którym potwierdza, że na podstawie prac ichniejszej Komisji Akredytacyjnej kolejne dwa uniwersytety - w Bańskiej Bystrzycy i w Nitrze - utraciły uniwersytecki status. Dano im rok czasu na poprawę, a jeśli go właściwie nie wykorzystają, to spadną do poziomu szkół zawodowych.

W Polsce jest tendencja odwrotna. Im słabszy uniwersytet, tym silniej lobbujący na jego rzecz politycy bronią jego statusu (szczególnie, gdy niektóre z jego jednostek nie spełniają nawet minimalnych wymogów), bo mają w zanadrzu szansę na załatwienie pewnych spraw sobie lub/i bliskim. Spotykam się z tym zjawiskiem, kiedy wpływają z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego skargi do CK na zarządzających jednostkami w sytuacji, gdy w grę wchodzi blokowanie czyjegoś awansu naukowego.

Słowacja jest wielokrotnie mniejszym od naszego krajem, z jakże niewielką liczbą uniwersytetów i szkół wyższych, w tym szczególnie prywatnych. Niestety, zdarza się, że są wśród nich takie, którym udaje się uzyskać uprawnienia do nadawania tytułu naukowo-pedagogicznego docenta (jeden z rodzajów odpowiednika polskiej habilitacji, bo są tam dwa jej rodzaje), toteż z wsparciem polskich "naukowców" starają się w wielu przypadkach jak najszybciej wykorzystać sytuację, by zdążyć przed kontrolą Komisji Akredytacyjnej i wypromować osoby bez naukowego dorobku, zanim zostaną im zawieszone czy odebrane uprawnienia. Jak powiedziała mi b. rektor Uniwersytetu w Bańskiej Bystrzycy - "pięć minut wstydu, a habilitacja w kieszeni".

W tym kraju ma miejsce także nieuczciwa rywalizacja o uprawnienia do nadawania stopni naukowo-pedagogicznych, której świadomi są dziekani czy rektorzy, ale bezradni wobec zmowy członków komisji czy naukowej rady wydziału. Wśród członków Komisji Akredytacyjnej są profesorowie, którzy włączają się w nieczystą rywalizację i pomimo rzeczywistych osiągnięć konkurencyjnej dla ich uczelni jednostki, odmawiają jej uprawnień. Dzięki temu zabezpieczają sobie wyłączność w tym zakresie. Jak napisał mi słowacki profesor: "Ide tu o konkurenčný boj o študentov".

To tylko świadczy o tym, jak trudno jest przeprowadzać proces akredytacyjny, w tym także w zakresie kontroli postępowań na tytuły naukowo-pedagogiczne w tym kraju, kiedy członkami Komisji są osoby zainteresowane czyjąś porażką lub sukcesem. Wydaje się, że powinny być powoływane do życia instytucje kontrolne, w których gremium eksperckim nie byliby pracownicy naukowi, którzy są zatrudnieni w szkolnictwie wyższym. Być może służyłoby to zwiększeniu poziomu dystansu i obiektywizmu w prowadzonych kontrolach i wystawianych ocenach. Być może nie, bo w końcu musieliby to być wcześniej wypromowani i powiązani z szkolnictwem wyższym eksperci, a ci pozostają przecież w różnych relacjach ze swoim środowiskiem.

Może właśnie dlatego na Słowacji o prawdziwej i porównywalnej do polskiej habilitacji (DrSc.) rozstrzyga nie naukowa rada w uczelni, ale przy Słowackiej Akademii Nauk. Ta bowiem nie jest powiązana dydaktycznie ze szkolnictwem wyższym.

Inna kwestia, którą nieustannie podejmuję także w blogu, to "kupowanie" czy "załatwianie" sobie habilitacji przez niektórych Polaków. Zareagowało na te doniesienia i rzeczowe raporty MNiSW z naszego kraju słowackie Ministerstwo Szkolnictwa podjęciem rokowań celem wprowadzenia aneksu do dotychczasowej umowy międzyrządowej w sprawie wzajemnego uznawania dyplomów. Zdaniem - także słowackiego ministra szkolnictwa - Juraja Draxlera trzeba zastanowić się nad możliwością ponownej weryfikacji dotychczasowych "osiągnięć" niektórych Polaków, ale i innych zagranicznych "naukowców" (ostatnio ujawniono plagiat w habilitacji w KU w Rużomberku siostry węgierskiego kardynała) i odbierania nadanego im już tytułu naukowo-pedagogicznego (Draxler: Treba zmeniť zákon, aby bolo možné titul odobrať).

To w słowackiej prasie przypomina się związany z powyższym kazus polskiego księdza profesora Jana Zimnego, (...) ktorý na Pedagogickej fakulte KU v roku 2005 obhájil diplomovú prácu, v apríli 2006 doktorát a v júni 2006 docentúru. On bol, mimochodom, školiteľom dizertačnej práce Márie Fűlőp Erdő, sestry maďarského kardinála Erdőa. (tłum.: ... który na Wydziale Pedagogicznym KU w roku 2005 obronił pracę magisterską, w kwietniu 2006 r. obronił doktorat, a w czerwcu 2006 r. uzyskał docenturę (habilitację). On był przypadkowo opiekunem pracy doktorskiej Márii Fűlőp Erdő - siostry węgierskiego kardynała Erdő).

Przed 2 tygodniami MNiSW zostało oficjalnie poinformowane – pismem podpisanym przez słowackiego Ministra Edukacji Nauki Badań Naukowych i Sportu, że strona słowacka akceptuje podstawowe przepisy zmieniające obowiązującą umowę.

W piśmie zaproponowano jednak jeszcze drobne poprawki nie dotyczące istoty zmiany. Ze względu na różnice w porządkach prawnych wymagają one jeszcze wyjaśnienia, co właśnie robi MNiSW.

Jest pisemna zgoda strony słowackiej na najważniejsze – wyłączenia ze stosowania umowy przepisów dot. tytułów i stopni naukowych: doktor habilitowany, docent, doktor vied, profesor.

Ze względu na dymisję rządu w Polsce, nie było możliwe dokończenie procedury zawarcia umowy międzynarodowej przez poprzedni gabinet, ale uzgodniona w jej zasadniczym elemencie sprawa została przekazana przez Panią Minister Lenę Kolarską - Bobińską Panu Wicepremierowi Jarosławowi Gowinowi. Czyżby minister Lena Kolarska-Bobińska robiła wszystko, by nie pobrudzić sobie rąk "brudną sprawą"?

Przedsmak zjazdowych debat na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UMCS w Lublinie

(fot. prof. Nelly Grigoriewna Nyczkało z Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy)


Akademickie środowisko nauk o wychowaniu powoli szykuje się do kolejnego Ogólnopolskiego Zjazdu Pedagogicznego, który odbędzie się w przyszłym roku na Uniwersytecie w Białymstoku. Tymczasem w ub. tygodniu miała miejsce dwudniowa Międzynarodowa Konferencja Naukowa, którą przygotowali pedagodzy wraz z psychologami z Wydziału Pedagogiki i Psychologii UMCS w Lublinie. Tak duże i licznie gromadzące badaczy z całego kraju debaty naukowe toczą się w tym środowisku naukowym co dwa lata. Tegoroczna konferencja skupiła ponad 350 uczestników (sic!), w tym ok. 40 gości zagranicznych. Wiodący temat obrad brzmiał:

"Psychopedagogiczne problemy edukacji i funkcjonowania człowieka – teoria i praktyka".



Zanim jednak dziekan Wydziału Pedagogiki i Psychologii prof. dr hab. Ryszard Bera otworzył obrady konferencji, to dwie godziny wcześniej miała miejsce na tym Wydziale wzruszająca uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej poświęconej śp. profesorowi Januszowi Plisieckiemu. Zmarły półtora roku temu profesor zwyczajny tej jednostki kreował najwyższe standardy kształcenia akademickiego studentów filologii i pedagogiki kultury posiadając znaczący dorobek naukowy. Na uroczystość przybyła najbliższa rodzina, przyjaciele i współpracownicy Profesora.

Z tej okazji wydana została także interesująca publikacja - pod red. dr Urszuli Lewartowicz, która została dedykowana pamięci śp. profesora J. Plisieckiego, a nosi intrygujący tytuł: "Maski dziesiątej muzy. Edukacyjne i literackie refleksje wokół sztuki filmowej" (Impuls, Kraków 2015). Jak napisała redaktorka tego tomu wspomnień i analiz teoretyków, badaczy różnych kontekstów sztuki filmowej czy studiów z pogranicza filmu oraz literatury i sztuki wizualnej:


"Klasa naukowa Profesora, Jego życzliwość i kultura osobista nie pozostawiają wątpliwości, że dane nam było poznać Człowieka, którego czyny zewnętrzne były wyrazem bogatego i przepełnionego ideałami humanistycznymi "myślenia, chcenia , dążenia". Niewiele jest bowiem osób potrafiących wzbudzać jednocześnie szacunek i sympatię, i to wśród wszystkich, bez wyjątku. Nasze uczucia wobec innych różnicują się ze względów charakterologicznych, temperamentowych, światopoglądowych. Osobowość i wnętrze Profesora sprawiły, ze owe indywidualne cechy i preferencje w relacjach z Nim nie miały najmniejszego znaczenia". (s. 8)

(fot. Odsłonięcie Tablicy Pamiątkowej Profesora Janusza Plisieckiego)

Pamięć nie tylko o byłych rektorach czy dziekanach, ale także o tych profesorach, którzy - niezależnie od pełnionych funkcji kierowniczych - znacząco przyczynili się do kształcenia i rozwoju kolejnych pokoleń profesjonalistów i naukowców, jest najlepszym świadectwem zachowania i pielęgnowania kultury akademickiej - UNIVERSITAS. Niemalże każdego roku odsłaniane są na tym Wydziale tablice pamiątkowe czy nadawane aulom w budynku na ul. Narutowicza 12 - patronaty lubelskich Mistrzów Nauki, a są to m.in. Aula im. Profesora Mieczysława Łobockiego; Sala im. Profesor Zofii Sękowskiej oraz Sala im. Profesor Marii Cackowskiej.

Międzynarodowa Konferencja zgromadziła przedstawicieli nauki wszystkich liczących się w kraju uczelni. Ilość zgłoszonych referatów była tak duża, że trzeba było wprowadzić obok sesji plenarnych aż 19 zespołów problemowych:

Nr 1, CZŁOWIEK W ŚRODOWISKU PRACY
Nr 2, NOWE TENDENCJE W PRACY SOCJALNEJ - PROBLEMY KSZTAŁCENIA I DZIAŁANIA
Nr 3 i 13, WIELOASPEKTOWY OBRAZ WSPÓŁCZESNEJ EDUKACJI WCZESNOSZKOLNEJ / MOŻLIWOŚCI I OGRANICZENIA NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH W DYDAKTYCE
Nr 4, EDUKACJA MIĘDZYKULTUROWA DLA PRZYSZŁOŚCI. OD TEORII DO PRAKTYKI
Nr 5, PEDAGODZY, NAUCZYCIELE, INSTYTUCJE OŚWIATOWE I ICH WKŁAD W EDUKACJĘ DZIECI I MŁODZIEŻY. PRZESZŁOŚĆ I TERAŹNIEJSZOŚĆ
Nr 6, SZTUKA – EDUKACJA - ANIMACJA W XXI WIEKU

(ref. plenarny prof. Stefana M. Kwiatkowskiego)

Nr 7, W POSZUKIWANIU JAKOŚCI ŻYCIA DZIECKA – DYSKURSY WOKÓŁ OPIEKI, WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA
Nr 8, WYCHOWANIE RESOCJALIZUJĄCE – UTOPIA CZY RZECZYWISTOŚĆ?
Nr 9, EDUKACJA NAUCZYCIELI – WSPÓŁCZESNE PROBLEMY I KIERUNKI PRZEMIAN
Nr 10, EDUKACJA I PSYCHOSPOŁECZNE FUNKCJONOWANIE OSÓB Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ W REALIACH ZINTEGROWANEJ EUROPY. NOWE SZANSE I STARE BARIERY
Nr 11, PSYCHOSPOŁECZNE ASPEKTY FUNKCJONOWANIA RODZINY
Nr 12, WYCHOWANIE WOBEC WYZWAŃ WSPÓŁCZESNOŚCI
Nr 15, DIAGNOZA NEUROPSYCHOLOGICZNA – DYLEMATY I PERSPEKTYWY ROZWOJU
Nr 16 i 19, NOWE METODY I TECHNIKI W BADANIACH PSYCHOLOGICZNYCH / TRAJEKTORIE ZMIAN – KONTEKST ROZWOJOWY I EDUKACYJNY
Nr 17 i 14, DIAGNOZA I STYMULACJA ZDOLNOŚCI I UZDOLNIEŃ TWÓRCZYCH PODSTAWĄ NOWOCZESNEJ MODERNIZACJI SYSTEMU EDUKACJI / EDUKACYJNY KONTEKST FUNKCJONOWANIA CZŁOWIEKA
Nr 18, DUCHOWOŚĆ - NIEDOCENIANY ASPEKT PSYCHE?


W referacie plenarnym prof. dr hab. Jerzy Brzeziński wyraził zadowolenie z faktu, że już w tytule konferencji jest teoria i praktyka, gdyż dość często przeciwstawia się jedną drugiej. To jest błąd. Gdybyśmy sięgnęli do metafory rzeki, to moglibyśmy spiąć jej oba brzegi jakąś kładką, mostem, by nie mówić o teorii bez jej znaczenia dla praktyki i odwrotnie, nie zmieniać praktyki lekceważąc teorię. Trzeba tylko umieć rozróżniać - o czym mówił w swoim referacie prof. B. Śliwerski - że nie wszystko, co jest określane mianem teorii, jest teorią, tylko jest takim "harlequinem nauki", czymś, co naukę imituje. Jeżeli teoria ma czemuś służyć, poza tym, że dostarcza nam wiedzy w jakimś stopniu empirycznie uprawdopodobnionej, to wiemy, że w naukach społecznych nie jest to wiedza matematyczna czy logiczna, tylko empiryczna, wyprowadzana z doświadczeń prowadzonych w systematyczny sposób (np. eksperymenty, obserwacje).

(fot. O metodologicznych przesłankach w badaniach psychologicznych i pedagogicznych wiązania teorii z praktyką mówił prof. dr hab. Jerzy Brzeziński dr h.c.)


Dalej profesor Brzeziński mówił o tym, jak powinna być konstruowana teoria i w jaki sposób do niej dochodzimy, aby była ona atrakcyjna w sensie poznawczym oraz aby pozwalała nadbudować na niej dobrą praktykę. Psycholog zastanawiał się także nad tym,. jaka ma być praktyka, żeby była dobra, no i żeby odpowiadała na zapotrzebowanie społeczne? .

Bez dobrej teorii nie ma dobrej praktyki. Niestety, nadal nie wiedzą tego rządzący (bez względu na opcję polityczną), a może jednak wiedzą, tylko czynią wszystko, by nauka nie odsłaniała błędnie planowanej i realizowanej zmiany np. w edukacji. Najlepszym przykładem właściwego zastosowania teorii Jeana Piageta w dydaktyce było wydanie w Polsce przekładu książki szwajcarskiego teoretyka i badacza w dziedzinie rozwoju i psychologii myślenia, psychologii uczenia się i psychologii działania Hansa Aebli pt. Dydaktyka psychologiczna (PWN, Warszawa 1959).

Treść kluczowych w toku tej konferencji referatów ukaże się w lubelskim periodyku oraz w zbiorowych monografiach naukowych, toteż nie będę ich tutaj przywoływał. Konferencja potwierdziła po raz kolejny, jak ważny jest w naukach społecznych powrót do integralnej, a więc pozytywnej współpracy psychologów z pedagogami.

Pedagodzy społeczni wyrażają sprzeciw wobec projektowanych zmian w edukacji sześciolatków

Przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN działają różne zespoły problemowe, które niezależnie od swoich doraźnych zadań formułują także z własnej inicjatywy opinie na temat m.in. polityki oświatowej. Przewodniczący Zespołu Pedagogiki Społecznej przy KNP PAN prof. dr hab. Tadeusz PILCH przeprowadził konsultacje wśród akademików z całego kraju, którzy zajmują się badaniami środowisk społecznych, socjalizacyjnych, w tym także szkolnych, by wydać merytoryczną opinię.

Dziennikarze - już opozycyjnej wobec władzy prasy - cytują wygodne dla ich kolejnej manipulacji fragmenty powyższego Listu, toteż dlatego publikuję go w całości. Jest to o tyle cyniczna gra, że przecież przez prawie osiem lat czynili wszystko, by wesprzeć manipulacją przekazu nie tylko skandalicznie wprowadzane obniżenie wieku obowiązku szkolnego, ale także wydanie dydaktycznego kiczu, jakim jest tzw. "rządowy elementarz" i zmarnowanie przez MEN z tego właśnie powodu setek milionów zł.

Oto pełna treść przesłanych Pani Premier i Minister Listu i Stanowiska:

Zespół Pedagogiki Społecznej przy KNP PAN uznał za konieczne zajęcie stanowiska wobec groźby cofnięcia obowiązku szkolnego dla 6 – latków. Decyzja ta jest kontynuacją filozofii naszego działania wyrażającej się w zaangażowaniu w doniosłe dla Polski i naszej przyszłości problemy, porzucenia na zawsze niesławnej praktyki milczenia i obojętności wobec najważniejszych nawet decyzji władzy państwowej i politycznej. Tymczasem wyrażenie stanowiska jest zarówno szansą korygowania niesłusznych decyzji, ale przede wszystkim jest naszą powinnością, którą wynika z naszego naukowego statusu określonego przysięgą doktorską - jeśli czyniona jest w słusznym celu.

Publikujemy nasz list, który wysłaliśmy do Pani Premier, do Pani minister, odpowiednich komisji sejmowych, oraz do bliźniaczych Zespołów KNP PAN – z pełną listą nazwisk naszego Zespołu. Może się jednak zdarzyć, że nie każdy z kolegów podziela nasze stanowisko. Prosimy wówczas o wycofaniu swojego podpisu pod naszym apelem/protestem. Zostawiamy w tej kwestii pełną dowolność decyzji każdemu członkowi naszego Zespołu. Apelujemy do Kolegów innych Zespołów, aby włączyli się w aktywną walkę o oblicze polskiego szkolnictwa, bez intencji udziału w sporach politycznych, lecz w imię dobra polskiego dziecka i naszej przyszłości
Zespół Pedagogiki Społecznej przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN

Przewodniczący: Prof. dr hab. Tadeusz Pilch

W-ce przewodniczący: Dr. hab. Ewa Jarosz, prof. UŚ ; Dr. hab. Mirosław Sobecki, prof. UwB

Sekretarz: dr Aneta Ostaszewska

Członkowie Zespołu Pedagogiki Społecznej Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN:
Profesorowie tytularni (prof. dr hab.)
Prof. dr hab. Józefa Brągiel, Uniwersytet Opolski (UO)
Prof. dr hab. Maria Deptuła, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (CM UMK)
Prof. dr hab. Barbara Kromolicka, Uniwersytet Szczeciński (US)
Prof. dr hab. Krystyna Marzec-Holka, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego (UKW)
Prof. dr hab. Maria Mendel, Uniwersytet Gdański (UG)
Prof. dr hab. Jerzy Modrzewski, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (UAM)
Prof. dr hab. Jerzy Nikitorowicz, Uniwersytet w Białymstoku (UwB)
Prof. dr hab. Anna Nowak, Uniwersytet Śląski (UŚ)
Prof. dr hab. Andrzej Olubiński, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski (UWM)
Prof. dr hab. Jacek Piekarski, Uniwersytet Łódzki (UŁ)
Prof. dr hab. Andrzej Radziewicz-Winnicki, Uniwersytet Zielonogórski (UZ)
Prof. dr hab. Barbara Smolińska-Theiss, Akademia Pedagogiki Specjalnej (APS),
Prof. dr hab. Ewa Syrek, Uniwersytet Śląski (UŚ)
Prof. dr hab. Wiesław Theiss, Akademia Pedagogiki Specjalnej (APS)

Samodzielni pracownicy naukowi (dr hab.):

Dr hab. Maciej Bernasiewicz, Uniwersytet Śląski (UŚ)
Dr hab. Tomasz Biernat, prof. UMK, Uniwersytet Mikołaja Kopernika (UMK)
Dr hab. Ewa Bobrowska, prof. UJ, Uniwersytet Jagielloński (UJ)
Dr hab. Katarzyna Borzucka-Sitkiewicz, prof. UŚ, Uniwersytet Śląski (UŚ)
Dr hab. Mariusz Cichosz, prof. UKW, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego (UKW)
Dr hab. Wioleta Danilewicz, prof. UwB, Uniwersytet w Białymstoku (UwB)
Dr hab. Grażyna Gajewska, prof. UZ, Uniwersytet Zielonogórski (UZ)
Dr hab. Halina Guzy-Steinke, prof. UKW, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (UKW)
Dr hab. Mirosław Górecki, prof. UW, Uniwersytet Warszawski (UW)
Dr hab. Elżbieta Górnikowska-Zwolak, prof. GWSP, Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach (GWSP)
Dr hab. Jarosław Jagieła, Akademia im. J. Długosza w Częstochowie
Dr hab. Ewa Kantowicz, prof. UWM, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski (UWM)
Dr hab. Urszula Kazubowska, Uniwersytet Szczeciński (US)
Dr hab. Kazimiera Krakowiak, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II (KUL)
Dr hab. Danuta Lalak, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Uniwersytet Warszawski (UW)
Dr hab. Jolanta Muszyńska, Uniwersytet w Białymstoku (UwB)
Dr hab. Inetta Nowosad, prof. UZ, Uniwersytet Zielonogórski (UZ)
Dr hab. Danuta Raś, prof. UŚ, Uniwersytet Śląski (UŚ)
Dr hab. Adam Solak, prof. UKSW, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (UKSW)
Dr hab. Zofia Szarota, prof. (UP im. KEN), Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie (UP im. KEN)
Dr hab. Alicja Szerląg, prof. UW, Uniwersytet Wrocławski (UWr)
Dr hab. Jerzy Szmagalski, prof. APS, Akademia Pedagogiki Specjalnej (APS)
Dr hab. Lucyna Telka, prof. UŁ, Uniwersytet Łódzki (UŁ)
Dr hab. Danuta Waloszek, prof. UP, Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie (UP im. KEN)
Dr hab. Mikołaj Winiarski, prof. SAN, Społeczna Akademia Nauk (SAN)
Dr hab. Jolanta Wojciechowska, prof. UG, Uniwersytet Gdański (UG)
Dr hab. Zdzisław Wołk, prof. UZ, Uniwersytet Zielonogórski (UZ)
Dr hab. Ewa Wysocka, prof. UŚ, Uniwersytet Śląski (UŚ)
Dr hab. Teresa Wilk, prof. UŚ, Uniwersytet Śląski (UŚ)
Dr hab. D. Urbaniak-Zając, prof. UŁ, Uniwersytet Łódzki (UŁ)

Adiunkci (dr):

Dr Zbigniew Babicki, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego (UKSW)
Dr Jolanta Biała, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach (UJK)
Dr Katarzyna Białobrzeska, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (UWM)
Dr Elżbieta Bielecka, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Uniwersytet Warszawski (UW)
Dr Marcin Boryczko, Uniwersytet Gdański (UG)
Dr Barbara Dobrowolska, Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach (UPH)
Dr Dorota Gierszewski, Uniwersytet Jagielloński (UJ)
Dr Ewa Golbik- Madej, Gliwicka Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości
Dr Marta Guzik-Tkacz, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (UWM)
Dr Agnieszka Górska, Wyższa Szkoła Ekonomii i Informatyki TWP w Olsztynie
Dr Dorota Jaworska, Uniwersytet Gdański (UG)
Dr Anna Jeznach, Collegium Mazovia Innowacyjna Szkoła Wyższa Dr Cezary Kurkowski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (UWM)
Dr Beata Kosmalska, Uniwersytet Gdański (UG)
Dr Ewa Kozdrowicz, Uniwersytet Warszawski (UW)
Dr Magdalena Kuleta-Hulboj, Uniwersytet Warszawski (UW)
Dr Cezary Kurkowski, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (UWM)
Ks. dr Andrzej Łuczyński, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II (KUL)
Dr Agnieszka Majewska-Kafarowska, Uniwersytet Śląski (UŚ)
Dr Monika Noszczyk-Bernasiewicz, Uniwersytet Śląski (UŚ)
Dr Anna Odrowąż - Coates, Akademia Pedagogiki Specjalnej (APS)
Dr Agnieszka Olczak, Uniwersytet Zielonogórski (UZ)
Dr Katarzyna Palka, Wszechnica Świętokrzyska w Kielcach
Dr Izabela Plieth – Kalinowska, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (UKW)
Dr Małgorzata Rębiałkowska-Stankiewicz, Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (UKW)
Dr Anna Róg, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach (UJK)
Dr Katarzyna Rychlicka-Maraszek, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Uniwersytet Warszawski (UW)
Dr Alicja Siegień-Matyjewicz, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (UWM)
Dr Bohdan Skrzypczak, Instytut Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji, Uniwersytet Warszawski (UW)
Dr Jolanta Sokołowska, Uniwersytet Gdański (UG)
Dr Tomasz Sosnowski, Uniwersytet w Białymstoku (UwB)
Dr Longina Strumska-Cylwik, Uniwersytet Gdański (UG)
Dr Małgorzata Szpunar, Uniwersytet Gdański (UG)
Dr Tomasz Wach, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II (KUL)
Dr Małgorzata Wolska-Długosz, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach (UJK)
Dr Mirosław Wójcik, Górnośląska Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Kardynała Augusta Hlonda w Mysłowicach
Dr Dorota Zaworska-Nikoniuk, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie (UWM)
Dr Alicja Zbierzchowska, Uniwersytet Gda

TREŚĆ LISTU OTWARTEGO

Szanowna Pani Premier RP - Beata Szydło
Szanowna Pani Minister - Anna Zalewska

Zespół Pedagogiki Społecznej działający przy Komitecie Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk przekazuje Pani opinię zawierającą najwyższy niepokój i dezaprobatę dla planów cofnięcia obowiązku szkolnego dla dzieci 6 – letnich. Zespół nasz skupia pracowników naukowych wszystkich Uniwersytetów, Szkół Pedagogicznych, innych placówek naukowych, a także nauczycieli, pracowników oświaty i opieki. Sądziliśmy, że zapowiedź cofnięcia obowiązku szkolnego dla dzieci polskich o rok, jest tylko elementem igrzysk politycznych między wrogimi sobie partiami, który nie zasługuje na poważne traktowanie i zniknie wraz z zakończeniem groteskowych walk w przedwyborczej kampanii.

Niestety okazało się, że bezbronna oświata i szkolnictwo są szczególnie wyrazistym polem manifestowania zwycięstwa wyborczego, widocznym dla każdej polskiej rodziny i nie kojarzonych z doraźną szkodą dla dzieci i interesów kraju, wobec czego można jej użyć dla zamanifestowania swojej politycznej przewagi. Nie miejsce tu na merytoryczne uzasadnienie słuszności obniżenia obowiązku szkolnego dla dzieci. Ale oczywista zasadność tego zabiegu wynika zarówno z prawideł rozwoju osobniczego współczesnych dzieci i młodzieży, których akceleracja w ostatnim półwieczu była niewiarygodnie dynamiczna, jak również z faktu, iż obniżenie wieku rozpoczynania edukacji jest jednym z najefektywniejszych sposobów wyrównywania szans rozwojowych dla dzieci ze środowisk społecznie zaniedbanych, likwidowania narastającego w naszej ojczyźnie zjawiska wykluczenia i marginalizowania grup defaworyzowanych.

Zaniechanie takiego działania jest drastycznym przewinieniem wobec polskiego dziecka, szczególnie ubogiego, oraz winą wobec mechanizmów rozwojowych naszego kraju, który przez to zaniechanie straci nieobliczalne wartości kapitału społecznego. To co jest koniecznym działaniem na niwie edukacji narodowej i wymaga działań ratowniczych to:

1)zaprzestanie likwidowania małych szkół wiejskich, których na przestrzeni ostatnich lat zniknęło 6068, kilkaset przedszkoli, kilka tysięcy bibliotek i kilkaset innych placówek oświatowo – wychowawczych.

2) poprawienie warunków dojeżdżania blisko miliona dzieci do szkół, które obecnie są złe i przyczyniają się do narodzin nierówności dostępu do rozwoju i wykształcenia. Tu musimy dodać, że wskazywanie wobec powyższych powinności na tzw. zadania własne samorządu jest nieuczciwe, ponieważ samorządy wypełniają te obowiązki w ramach dotacji celowych, które są regularnie okrawane.

3) przywrócenie opieki zdrowotnej do szkół, ponieważ dzieci polskie w wyniku bezrefleksyjnego likwidowania tej opieki są międzynarodowym liderem w Europie w schorzeniach postawy i narządów ruchu oraz próchnicy zębów.

4) zaprzestanie likwidowania stołówek szkolnych i radykalne dofinansowanie dożywiania dzieci szkolnych, ponieważ obecnie wyniki badań renomowanych, państwowych ośrodków medycznych nad zaniedbaniami w żywieniu dzieci są alarmujące, a badania prowadzone w naszym Zespole na Warmii i Mazurach wskazują, że tylko 33% dzieci dojeżdżających do szkól, a tych jest ok. 70% zważywszy na rozproszenie osadnicze tego regionu – jada obiady w szkołach, spędzając poza domem 6 – 8 godzin.

5) zaprzestanie komercjalizowania zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych; wyrównawczych, profilaktycznych, korekcyjnych, rozwojowych rekreacyjnych i innych, ponieważ komercjalizacja tworzy niesprawiedliwe mechanizmy wykluczania ubogich dzieci. To są główne zadania sprawiedliwego państwa, które winno pamiętać o fundamentalnej prawdzie pedagogiki społecznej: jakie wykształcenie taki los! Na razie w wyniku nagannej obojętności i beztroski kolejnych rządów mamy w naszej ojczyźnie głębokie podziały społeczne, ogromne obszary upośledzenia społecznego, które dotyka szczególnie dzieci.

Argument, iż wiek obowiązku szkolnego został ustanowiony wbrew woli rodziców jest nieprawdziwy i zawodny. Warto pamiętać, że dekret o powszechnym obowiązku szkolnym ustanowiony w 1918 roku był kontestowany przez co najmniej połowę rodziców. Czy należało uszanować wolę owych rodziców i cofnąć obowiązek szkolny? Retoryczne pytanie.

Dzisiaj to manipulacje polityczne i szlachetna ignorancja nakazała uruchomienie olbrzymiego ruchu sprzeciwu wobec tej koniecznej cywilizacyjnie i kulturowo operacji. Interesy dzieci są dobrze zabezpieczone zadowalająco rozwiniętym w naszym kraju systemie diagnostycznym poradni psychologiczno – pedagogicznych. Sieć poradni należy wzmocnić, a kadry psychologów i specjalistów rozwojowych wesprzeć, aby każde dziecko bezpiecznie zostało zakwalifikowane.

Przerzucanie na rodziców obowiązku zdobywania zaświadczeń o dojrzałości szkolnej dziecka 6-letniego jest rozwiązaniem kuriozalnym i aspołecznym. Skąd rodzice z małej wioski, z upadłego PGR – u, a takich dzieci mamy ok. 40% wezmą takie zaświadczenie. To jest niemoralne, cyniczne tworzenie mechanizmów wykluczania i marginalizowania.

Projekt Pani rządu rujnuje ideę wyrównywania szans dostępu i udziału dla polskiego dziecka. Jest negacją dla idei cywilizacyjnego i kulturowego rozwoju w wymiarze pokoleniowym. Historia Pani tego nie wybaczy.

Zespół Pedagogiki Społecznej przy KNP PAN z wszystkimi nazwiskami".

Nie mam złudzeń, że publicznie ferowane przez nową ministrę zamiary zmian muszą spotkać się z oddolnym - naukowym, rodzicielskim, nauczycielskim i politycznym (opozycja) oporem, bowiem są przedstawiane w tak ogólnikowy sposób i w formie, która nijak ma się do zapowiadanego dialogu ze społeczeństwem. Skoro ministra A. Zalewska rozpoczęła konsultacje od rozmów z rzekomymi "ekspertami" w osobach państwa Karoliny i Tomasza Elbanowskich, to powinna wyraźnie zapowiedzieć związaną z tym symboliczną formę podziękowania im za znakomicie przeprowadzoną w ciągu minionych ośmiu lat "rodzicielską rewolucję". Do niej jeszcze nawiążę w innym wpisie.

Nie wolno pomijać w debacie publicznej bezspornych dla polskiej oświaty faktów wydarzeń, podejmowanych decyzji przez polityków i rządzących z poprzedniej koalicji PO i PSL, by dzisiaj, w obliczu koniecznego zrewidowania ich błędów oraz będącej ich następstwem ewidentnej patologii, nie zacząć naprawiać system szkolny popełniając tego samego rodzaju błędy, chociaż o innej skali rzeczowej.

W Ministerstwie Edukacji Narodowej rządzi średni personel administracji, setki urzędników, którym zależy na zachowaniu miejsc pracy, toteż zrobią wszystko, by nowa ministra postępowała równie bezsensownie, jak jej poprzedniczki. Odbieram zatem powyższy protest Zespołu prof. Tadeusza Pilcha jako ostrzeżenie, gdyż w końcu on sam też był wiceministrem edukacji narodowej (w latach 90. za rządów SLD i PSL), a w okresie rządów PO i PSL (od 2008 r.) był członkiem Rady Edukacji Narodowej. Ta zaś nigdy, także w sprawie sześciolatków (w tym kwestii destrukcyjnego wprowadzania tej rzekomo wartościowej reformy) nie zajęła żadnego stanowiska i nie wystosowała do swoich pryncypałek jakiegokolwiek protestu, ekspertyzy czy projektów zmian.

Przypominam, że w 2014 r. odbył się niezwykle ważny Zjazd Pedagogów Społecznych, który przyjął bardzo krytyczne stanowisko w sprawie rujnującej polską edukację polityki oświatowej PO i PSL. Nikt nie przejął się nim. Dzisiejszy List Otwarty jest zapewne nawiązaniem także do tamtego protestu. Co bowiem mają czynić naukowcy? Wyjść na ulice i palić bezmyślnie tworzone prawo oświatowe? Wkrótce zapewne wypowiedzą się członkowie Zespołu Edukacji Elementarnej, który działa przy KNP PAN, a ich stanowisko czy opinia wcale nie muszą pokrywać się w całości z w/w tezami.

Może jednak pani Anna Zalewska dokona najpierw przeglądu we własnym resorcie, to zobaczy, kto i w jakim zakresie przyczynił się do niszczenia polskiego szkolnictwa i odpowie sobie na pytanie, jak długo jeszcze w naszym kraju będzie obowiązywał centralizm socjalistyczny w zarządzaniu oświatą! Warto zacząć reformy od siebie, od reprezentowanej przez władze instytucji, bo homo sovieticus aż trzęsie się ze śmiechu z kolejnych naprawiaczy w strategii "top-down".

Otwarte umysły, zamknięte umysły w POprawności POlitycznej

Instytut Obywatelski to think tank polityczny, który stanowi eksperckie zaplecze partii Platforma Obywatelska RP. Instytut jest ośrodkiem badawczo-analitycznym, prowadzi działalność ekspercką, wydawniczą i edukacyjną. Motto działalności IO sprowadza się do hasła: Myślimy, by działać. Działamy, by zmieniać.

Instytut publikuje książki, analizy i raporty, jak również wywiady i komentarze na bieżące tematy gospodarcze, polityczne i społeczne. Wśród osób, które dla nas pisały lub komentowały, znajduje się wielu wybitnych intelektualistów z Polski i zagranicy, m.in. A. Michael Spence, Edward C. Prescott, Benjamin Barber, Janusz Czapiński, Elżbieta Mączyńska, Radosław Markowski, Krystyna Skarżyńska, Andrzej K. Koźmiński, Witold Orłowski, Krystyna Szafraniec, Colin Crouch, Hans-Gert Pöttering, Tomáš Sedláček.

W gorącym okresie letnich sporów przedwyborczych kierownictwo Instytutu skierowało do mnie list - co było dla mnie zaskoczeniem, gdyż z żadną partią polityczną nie miałem i nie mam nic wspólnego - informując o przygotowywanym dziewiątym numerze kwartalnika pt. "Instytut Idei". Każdy numer jest poświęcony innej kwestii a wydawany jest w obu formach - zarówno drukowanej, jak i elektronicznej.

Tym razem myślą przewodnią planowanego jeszcze w sierpniu numeru były następujące pytania: Jakiego systemu edukacji potrzebuje dziś Polska, zwłaszcza w kontekście głównego wyzwania rozwojowego, jakim jest budowa innowacyjnej gospodarki? Czy polski system edukacji został podporządkowany testom i standaryzacji, a jeśli tak, to dlaczego, jakie są tego konsekwencje i dokąd ta droga prowadzi? Czy model kształcenia w polskich szkołach sprzyja budowie innowacyjnej gospodarki? Jakich reform potrzeba, by polski system edukacji w większym niż dotychczas stopniu rozwijał wśród uczniów i studentów ciekawość, zdolność krytycznego myślenia i umiejętność współpracy? Którędy wiedzie droga do wprowadzenia potrzebnych reform?

Jednym z tematów, które chcieliby poruszyć w nowym numerze "Instytutu Idei" miały być powyższe kwestie , toteż zwrócono się do mnie z uprzejmym pytaniem, czy zgodziłbym się napisać na ten temat esej, który mogliby włączyć do swojego kwartalnika? Jak dodano na zachętę:"Zważywszy Pana rozległy dorobek i bogate doświadczenie, byłoby nam bardzo miło, gdyby zgodził się Pan podzielić swoimi przemyśleniami z nami i naszymi czytelnikami."

6 sierpnia podziękowałem za zaproszenie do tego tomu i zapowiedziałem gotowość włączenia się z tekstem na wskazany temat. Dla naukowca nie ma to znaczenia, gdzie publikuje i kto jest wydawcą pisma, byle tylko nie miało ono charakteru niezgodnego z obowiązującymi w kraju normami społeczno-moralnymi. Od kilkudziesięciu lat udzielam komentarzy, publikuję felietony i eseje w czasopismach różnych podmiotów, bo szeroko pojmowana kultura i edukacja są dobrami podzielnymi, ogólnodostępnymi, a zatem nie powinna obowiązywać tu żadna cenzura. Jedni wydawcy je publikują, inni nie, z różnych zresztą powodów, w tym także zapewne z winy mojej niedoskonałości pisarskiej.

Nie mam zatem pretensji, jeśli mój tekst nie zostanie opublikowany, a tym bardziej, kiedy znam treść rzeczowej a krytycznej recenzji. Oznacza to, że powinienem coś poprawić, zmienić czy udoskonalić, albo w ogóle odstąpić od pisania na określony temat. Tym razem stało się inaczej.

20 października otrzymałem odpowiedź następującej treści: "...w Instytucie Obywatelskim kończymy właśnie przygotowania naszego nowego numeru kwartalnika „Instytut Idei”, który będzie się koncentrował wokół kwestii związanych z edukacją. Tworząc ten numer, z prośbą o eseje i wywiady zwróciliśmy się do licznego grona autorów polskich i zagranicznych. Nasz projekt spotkał się z silnym odzewem, w wyniku czego otrzymaliśmy nadspodziewanie dużo dobrych tekstów. W tych okolicznościach, zważywszy ograniczenia związane z drukiem, w naszym zespole redakcyjnym zmuszeni byliśmy dokonać wyboru materiałów, które możemy włączyć do naszego kwartalnika i które najlepiej komponują się w spójną całość pod względem tematycznym. W związku z powyższym, po długiej dyskusji podjęliśmy trudną decyzję, że musimy zrezygnować z publikacji Pana eseju w naszym kwartalniku.

Chcemy jednak podkreślić, że w naszej ocenie Pana tekst jest ciekawy i wartościowy. Z tego powodu, choć Pana eseju nie włączymy do naszego kwartalnika, tekst chcielibyśmy zatrzymać i jednocześnie zaproponować Panu za niego honorarium (...). W Instytucie Obywatelskim regularnie publikujemy teksty o tematyce edukacyjnej, więc chcielibyśmy zachować możliwość publikacji Pana eseju w przyszłości, na przykład przy okazji większego cyklu publicystycznego. Proszę uprzejmie o informację, czy zgadza się Pan na powyższą propozycję."

Odmówiłem i nie przyjąłem proponowanego mi honorarium. Ostatni raz otrzymałem taką propozycję w PRL. Napisana wówczas przeze mnie i nagrodzona książka o dziejach przyrzeczeń harcerskich nie mogła się jednak ukazać, gdyż towarzysze cenzorzy z PZPR kazali zamknąć maszynopis w szafie i nie wydawać jej, o ile nie zmienię treści na zgodne z ówcześnie obowiązującą doktryną. Nie zmieniłem. Wydałem ją wbrew ich woli najpierw na powielaczu białkowym w HOW w Krakowie, a potem w pełnej wersji w III RP.

Podobnie było z tym tekstem o edukacji. Z przyjemnością opublikowała go ogólnopolska gazeta w dodatku "Rzecz o Prawie" pt. "Otwarte umysły, zamknięte umysły", Rzeczpospolita. Rzecz o Prawie, z dn. 4.11.2015 s. I 4-5. Nawet nie przypuszczałem, że redakcja popularnej Rzepy nada mojemu esejowi tytuł, który świetnie oddaje powyżej opisany proces. Nie znała przecież powodów skierowania tekstu do redakcji.

Zaczyna się czas kontestacji polityki oświatowej kolejnych ignorantów w MEN

Tak, jak przewidywałem latem tego roku, kiedy po raz pierwszy pojawiły się doniesienia o planowanych zmianach oświatowych w programie PiS, bezwzględne zwycięstwo tej formacji politycznej skutkuje tym, do czego poprzednicy dochodzili przez kilka lat, mianowicie ignorancją i arogancją. W tym przypadku buta zaczyna się już na samym początku, gdyż nie trzeba niczego udawać, ukrywać. Poprzednicy nauczyli obecną formację, że społeczeństwo można traktować przedmiotowo, a szkolnictwo instrumentalnie.

Straty? Jakie straty? Gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą. Już od nominacji nowej ministry edukacji (mój Pani Boże, dlaczego nas tak pokarałeś) mamy do czynienia z nieprawdopodobną butą, którą musi łagodzić dla dobra wizerunku tej formacji premier rządu. Jak stwierdziła Beata Szydło w czasie posiedzenia rządu:

To będą zmiany ewolucyjne, a nie rewolucyjne. Zmieniamy ustawę zmieniającą obowiązkowy wiek szkolny. Wracamy do wieku 7 lat dla dzieci, przy dobrowolności wyboru przez rodziców. Jeśli chodzi o zmiany systemowe, to one będą szeroko konsultowane. W tej chwili pani minister rozpoczyna te konsultacje. My od początku mówiliśmy, że w oświacie zmiany przebiegać będą ewolucyjnie, a nie rewolucyjnie. Będzie nad czym pracować.

Niestety, na niewiele zdadzą się tego typu komunikaty i działania, zapewne podpowiadane przez kolejnych pijarowców, gdyż środowisko nauczycielskie, ale także częściowo rodzicielsko-uczniowskie i społeczne już ma dość słuchania nieodpowiedzialnych zmian w ustroju szkolnym, zanim do nich doszło.

Już tradycją polskiej pseudodemokracji staje się reformowanie oświaty przez "nieczytatych", ale za to operujących banałami i sloganami. Nawet, jak pojawia się rozsądny, naukowy głos jakiegoś eksperta, to natychmiast traktują to jako atak na formację rządzącą, a to znaczy, że na nasz kraj i jego aksjonormatywne (ideologiczne) fundamenty. Zacytuję tu krótki wierszyk wybitnego polskiego filozofa i prakseologa Tadeusza Kotarbińskiego z jego tomiku "Wesołe smutki" (Warszawa: PWN s.97):

Laiku! Jeśli prawda, że zamierzasz śmiele,
Wzgardliwym sądem uczcić muzy mojej trele,
Pomnij, że sąd laika wydany o dziele,
O dziele mówi mało, o laiku – wiele.

W sieci protestują już NAUCZYCIELE. Jeszcze nie wyszli na ulice, ale wkrótce to nastąpi, jeśli tylko ministra zacznie realizować zamiary, które kompromitują rząd i tę formację ze względu na brak merytorycznego i strategicznego przygotowania do ich wprowadzenia. Tymczasem przedstawicielami nauczycieli są związki zawodowe, oczywiście lewicowe ZNP i wbita w mur zakłopotania "Solidarność".

Burzą się RODZICE, a to przecież oni doprowadzili ten rząd do zwycięstwa, bo dość mieli tamtej władzy - pełnej obywatelskich frazesów na ustach, ale antydemokratycznej i równie butnej. Co czyni ministra A. Zalewska? Zaprasza na konsultacje do MEN... rodziców, rzecz jasna tych, którzy przeprowadzili w naszym kraju rodzicielską rewolucję pod hasłem "ratuj maluchy!". Zdaje się, że nadchodzi czas inwersji i powyższe motto może obrócić się także przeciwko nim.

Oporuje MŁODZIEŻ, ale ta jest do tego przygotowana już od początku ruchu Anonymous, więc nie ma problemu, by porwać ją do działania przeciwko proponowanym zmianom, jak i przeciwko tym, którzy ośmielą się je wprowadzać. Ignorancja musi obrócić się w opór, więc może jednak rządzący politycy poczytają trochę lektur na ten temat?

Co gorsza, do protestu przygotowują się już NAUKOWCY, przy czym niektórzy reagują zbyt nerwowo i pospiesznie tak, jakby - ich zdaniem - możliwe było powstrzymanie władzy, która ma wszystkich oporników w dalekim poważaniu. Nie pomoże też tworzenie jakiegoś Ruchu Obrony Demokracji, bo jego dzisiejsi założyciele sami tę demokrację niszczyli, niektórzy nawet bardzo aktywnie. Lepiej niech najpierw przejrzą własne publikacje, raporty z rzekomo naukowych badań czy publicystyczne wypowiedzi, bo szybko zostaną one obrócone przeciwko nim. I bardzo dobrze.

To jak teraz będzie zmieniana a jak zakłamywana rzeczywistość? Poczekajmy, obserwujmy, badajmy. "Kto sił - do roboty!"