Błędna polityka MNiSW zmuszania uczelni do nonsensownej pogoni za studentami

Za nami jest już Kongres Kultury Akademickiej, który odbył się w ub. roku w Krakowie. Jego uczestnicy mogli spotkać się i przedyskutować kluczowe rozwiązania m.in. w zakresie finansowania uczelni publicznych i niepublicznych. Te jednak są możliwe, kiedy mamy rzetelną diagnozę, a MNiSW przyznaje, że obowiązujące ramy są od lat szkodliwe. Tego jednak rządzący nie potwierdzą, bo musieliby ponieść odpowiedzialność polityczną i społeczną. Żaden rząd nie cierpi, jak patrzą mu na ręce, jak liczą negatywne skutki jego niewłaściwych rozwiązań. To jest zdumiewające podejście do merytorycznej, naukowej krytyki, którego źródła muszą wciąż jeszcze tkwić w pozostałości mentalnej syndromu homo sovieticus. Inaczej nie da się tego wytłumaczyć. Chyba, że posłowie i senatorowie tak konstruują politykę w szkolnictwie wyższym i w oświacie, by zapewnić SWOIM ciepłe i bezpieczne etaciki, źródła dochodów w sytuacji przegranej w najbliższych wyborach parlamentarnych?

Rektor jednej z najlepszych polskich uczelni niepublicznych w Polsce - Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania - prof. nadzw. dr hab. inż. Tadeusz Pomianek udostępnił mi treść swojej ekspertyzy naukowej, ekonomicznej, ale i społecznej, którą przekazał rok temu nie tylko debatującym na kongresie, ale przede wszystkim władzom Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Przekazał nie tylko diagnozę patologii w finansowaniu szkolnictwa wyższego i nauki w naszym kraju, ale zarazem pokazał, w jaki sposób mogłaby nastąpić radykalna poprawa nie tylko w samym środowisku i jego infrastrukturze, ale przede wszystkim w rozwiązaniach projakościowych, stymulujących rzeczywisty rozwój nauki i pomoc państwa dla wspomagania (z udziałem uczelni) intensywnego rozwoju gospodarki opartej na wiedzy.

U nas jednak mówi się o społeczeństwie wiedzy, o gospodarce opartej na wiedzy, o wiedzy o wiedzy.... tylko nie o tym, że są to najczęściej propagandowe chwyty, by władze mogły realizować zupełnie inne cele, często sprzeczne lub opóźniające wspomniane tu procesy.

Zdaniem Rektora T. Pomianka:

Polska powinna uczyć się od najlepszych. Wystarczy przeanalizować szczegółowe rozwiązania w takich krajach jak: USA, Korea Południowa, Japonia czy Anglia, by zauważyć prawidłowości. Otóż w państwach tych (wiodących pod względem wielu kluczowych wskaźników rozwojowych, m.in.: innowacyjności gospodarki, efektywności i zasięgu badań naukowych, jakości kształcenia czy pozycji szkół wyższych w międzynarodowych rankingach) można dostrzec:

1)  transparentność warunków działania oraz silną rolę procedur konkursowych w sferze edukacji i nauki z równoczesną dużą konkurencją i różnorodnością działających podmiotów,

2) solidną dywersyfikację źródeł finansowania szkolnictwa wyższego i badań naukowych,

3) silne związki instytucji prowadzących działalność badawczo-rozwojową ze sferą gospodarki,

4) równe traktowanie podmiotów z sektora publicznego i niepublicznego, uznawane za fundament.

Tymczasem realizowane przez resort od lat mechanizmy dystrybucji środków na szkolnictwo wyższe i naukę nie przyczyniają się do wspierania jakości, a wprost odwrotnie, zachęcają do gry pozorów, marnotrawstwa publicznych pieniędzy, utrzymywania pseudonaukowych i pseudodydaktycznych beneficjentów, byle tylko zachować status quo.

Wraz z Andrzejem Szelcem przyjrzeli się algorytmowi finansowania w III RP uczelni, w świetle którego, największe korzyści (a te są tu nieuzasadnione) odnoszą państwowe wyższe szkoły zawodowe oraz słabe uczelnie akademickie. System ten bowiem bazuje na populistycznym a dewiacyjnym fundamencie, że szkoły wyższe zwiększając liczbę studentów (uczelniom publicznym "dobra" dla najsłabszych władza narzuciła limit możliwego wzrostu naboru), będą odpowiednio dofinansowane, a tym samym staną się stabilne zyskując możliwości trwania na mapie usług publicznych i niepublicznych (szkoły niepubliczne otrzymują przecież dotację rządową na stypendia dla swoich studentów, nawet jak ci nie studiują czy kupują sobie dyplomy korzystając z innych jeszcze ulg).

Od kilku lat zaczyna być odczuwana coraz gorsza kondycja finansowa polskich szkół wyższych i uczelni akademickich nie tylko w wyniku niżu demograficznego (w latach 2023-25 liczba studentów zmniejszy się do ok. 1,25 mln. W 2013 r. było ich ok. 1,6 mln.), ale strukturalnie determinowana pogoń za studentem. Jak pisze T. Pomianek:

Odnosząc się do obecnie obowiązującego algorytmu dotacyjnego, należy zauważyć, iż w zasadzie „karze” on za mechaniczne zwiększenie liczby studentów studiów stacjonarnych (to jedna z niewielu jego zalet). Paradoks polega na tym, że większość uczelni działa tak, jakby było odwrotnie (...). Im bardziej rosła liczba studentów stacjonarnych w ostatnich latach, tym mocniej spadała realna dotacja na studenta. Beneficjentami ostatnich lat są przede wszystkim publiczne wyższe szkoły zawodowe. Jest to z jednej strony efekt współczynnika zrównoważonego rozwoju, (...) a z drugiej strony efekt spadku liczby studentów stacjonarnych.

Z budżetu państwa od początku powstawania państwowych szkół zawodowych ministerstwo przekazywało ok. 0,5 mld. zł rocznie, podczas gdy nawet znakomite ale niepubliczne , akademickie szkoły wyższe nie otrzymywały z tytułu kształcenia na studiach stacjonarnych nawet złotówki. Tymczasem 18 uczelni niepublicznych posiada uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora w 33 dyscyplinach naukowych, zaś 4 uczelnie w tej sferze mają uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora habilitowanego i przeprowadzania postępowań na tytuł naukowy profesora w 7 dyscyplinach naukowych! Dotacje z tego tytułu są ZEROWE. Natomiast przelewa się miliardy na stypendia dla ponad 300 wyższych szkół prywatnych, które w żadnej mierze nie tylko nie stymulują innowacyjności, ale i kształcą bezrobotnych, bo i bez rzeczywistych kwalifikacji i wiedzy.

W tej sytuacji, gdy maleje liczba studentów niestacjonarnych, którzy stanowili istotne źródło dodatkowych dochodów wyższych szkół publicznych, walka władz tych uczelni o studenta nie tylko nie sprzyja jakości kształcenia, ale i efektywności zarządzania publicznym majątkiem. MNiSW odebrało de facto uczelniom publicznym dotacje na badania naukowe, bo trudno nazwać finansowe ochłapy na ten cel jakąkolwiek troską o rozwój szkół naukowo-badawczych, szczególnie w niszowych obszarach wiedzy, toteż ich dywersyfikacja w postaci przekierowania większej części budżetu na instytucje pozauczelniane, które dzielą środki w ramach grantów, wcale nie poprawiło sytuacji.

Okazuje się bowiem, że tworzą się "spółki ekspercko-wnioskodawcze", czego najlepszym przykładem są nadużycia w tym zakresie w jednej z wrocławskich uczelni publicznych, które rozdzielają te środki między SWOICH. Zdaniem T. Pomianka:

Sytuację finansową czołowych uczelni poprawiały przychody z grantów naukowo-badawczych i dotacji na działalność statutową. Warto powiedzieć, że dziesięć szkół wyższych (w tym 7 uniwersytetów i 3 uczelnie techniczne) w roku 2012 pozyskały ponad 60% grantów z NCN (ponad 442 mln zł) przyznanych uczelniom, a jeśli dodać do tego 242 mln zł na działalność statutową, to w stosunku do dotacji na kształcenie otrzymały 26% (a w przypadku UJ było to aż 46%) dodatkowych środków. Ponieważ narzut w obu przypadkach tj. grantów z NCN i dotacji statutowej wynosi 30%, zatem omawiane uczelnie mogły pokryć ewentualny deficyt z pozostałej działalności kwotą rzędu 205 mln zł.

Obecny system finansowania uczelni i szkół wyższych nie tylko nie sprzyja dbałości o jakość, o czym wiemy także z raportów Polskiej Komisji Akredytacyjnej, ale także mnoży patologie w obu sektorach - publicznym i niepublicznym. Mamy coraz większe przekonanie, że w grę nie wchodzi interes publiczny, ale zabezpieczania interesów dla wąskiego grona beneficjentów z kręgu zbliżonego do władzy. Rektorzy uczelni publicznych bezkrytycznie godzą się niemalże na wszystko, byle tylko nie stracić okazji do znalezienia w gronie środowisk postrzeganych jako niepoprawne politycznie. Czekamy zatem do kolejnego rozdania kart jesienią. Do tego czasu przyspiesza się podział środków unijnych na rzekomą stymulację innowacyjności.

O poszukiwaniu, poznawaniu i tworzeniu samego siebie

Komitet Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk przystąpił do kolejnej fazy organizowania XXIX Letniej Szkoły Młodych Pedagogów, która odbędzie się w Pułtusku w dniach 14 - 19 września 2015 r. w Domu Polonii (Hotel Zamek).

Kierownikiem Naukowym tegorocznej Szkoły będzie – po raz dwudziesty drugi – jest Wiceprzewodnicząca KNP PAN prof. Maria Dudzikowa, a gospodarzem Wydział Nauk Pedagogicznych Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, któremu przewodzi Dziekan dr hab. prof. APS Maciej Tanaś . Silnym wsparciem jest tu powołany rok temu zespół organizacyjny spośród młodych naukowców APS.

Problematyka kolejnego cyklu sesji naukowych, warsztatów i konsultacji skoncentrowana będzie wokół tematu: O poszukiwaniu, poznawaniu i tworzeniu samego siebie. Teoretyczna i praktyczna perspektywa. Będzie ona uszczegóławiana w wystąpieniach plenarnych, pracach w sekcjach, na warsztatach w zależności od przyjętej teorii, modelu czy koncepcji, a także będzie pogłębiana w ramach przewidzianych spotkań z praktyką oświatową (m.in. z dr Krystyną Starczewską i jej uczniami z "Bednarskiej" - w ramach wizyty w I Społecznym Liceum Ogólnokształcącym w Warszawie).

Przewidujemy debaty i prezentacje wyników badań skoncentrowane wokół takich m.in. pytań:

1) Jaki rodzaj aktywności można nazwać pracą nad sobą i jakie realia psychospołeczne leżą u jej podstaw?


2) Do jakich możliwości zawartych w psychice człowieka, a także świecie zewnętrznym należy się odwołać, aby móc wyłonić struktury tej aktywności?


3) Spełnienie jakich warunków jest niezbędne, by człowiek chciał i podejmował twórczą pracę nad sobą?


4) W jaki sposób można tworzyć samego siebie, a także przybliżać uczniom/studentom ideę i praktykę samodoskonalenia?

W interdyscyplinarnym gronie będziemy zatem poszukiwać odpowiedzi na wiele pytań szczegółowych. Nakreślamy jedynie problematykę, z nadzieją, że każdy z młodych uczestników wpisze się z tematyką swego wystąpienia (referat, komunikat z badań, studium recenzyjne, głos w dyskusji). Informacje dotyczące strony formalnej tekstów przekażemy w następnym komunikacie osobom, które zgłoszą swój udział. Po zakwalifikowaniu przewidywany jest ich druk w kolejnym Zeszycie Forum Młodych Pedagogów, zaś wyróżnione Nagrodą Audytorium ukażą się na łamach Rocznika Pedagogicznego.

Zainteresowani mogą kierować swoje zgłoszenia na adres Sekretarz LSMP KNP PAN - dr M. Krasuska-Betiuk Akademia Pedagogiki Specjalnej. Wydział Nauk Pedagogicznych. Instytut Wspomagania Rozwoju Człowieka i Edukacji - 29lsmp@gmail.com

Zainteresowanym literaturą na temat samowychowania polecam m.in.:

1. Błachnio A., Autor siebie w trzeciej fali cywilizacyjnej, Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW 2006
2. Branden N, Jak dobrze być sobą. O poczuciu własnej wartości, tłum. Małgorzata Trzebiatowska, Gdańsk: GWP 2007
3. Buscaglia L.F., Sztuka bycia sobą, przekład: Anna Lasocka-Biczysko, Gdańsk: GWP 2007
4. Dąbrowski K., Sens życia jako rozwiązanie problemu ludzkiej egzystencji, „Studia Filozoficzne” 1981 nr 4.
5. Dudzikowa M., Praca młodzieży nad sobą. Z teorii i praktyki, Terra, Warszawa 1993.
6. Dudzikowa M., O trudnej sztuce tworzenia samego siebie, NK, Warszawa 1985.
7. Gielarowska D., Procesy samowychowania młodzieży studenckiej, „Dydaktyka Szkoły Wyższej” 1975 nr 4.
8. Grzywak – Kaczyńska M., Samorealizacja – samowychowanie, „Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne” 1978 nr 1.
9. Hiszpańska B., Prawda u podstaw samowychowania, Lublin: TN KUL 2010
10. Horney K., Nerwica a rozwój człowieka, Warszawa 1978, PIW.
11. Jankowski D., Edukacja i autoedukacja. Współzależność. Konteksty. Twórczy rozwój, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek 2012
12. Jundziłł I., O samowychowaniu, NK, Warszawa 1975.
13. Jundziłł I. Stosunek młodzieży do samowychowania, „Nauczyciel i Wychowanie” 1974 nr 3.
14. Jundziłł I., Osobowość i zawód nauczyciela akademickiego, „Ruch Pedagogiczny” 1976 nr 4.
15. Jundziłł I. Samowychowanie w szkole wyższej, „Dydaktyka Szkoły Wyższej” 1977 nr 1.
16. Klimowa M., Pomóżmy młodzieży w samopoznaniu i pracy nad sobą, „Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze” 1982 nr 1.
17. Kofta M., Samokontrola a emocje, Warszawa 1979, PWN.
18. Kopiec H., Aktywność samowychowawcza studentów, w: Prace Pedagogiczne nr 18, red. J. Bińczycka, Katowice: Uniwersytet Śląski 1983.
19. Kowalewska F. Samorealizacja a wychowanie, „Życie Szkoły” 1982 nr 11/12.
20. Kukołowicz T., Pomagamy w samowychowaniu, Warszawa 1978, NK.
21. Łobocki M., Samowychowanie podstawową funkcją heteroedukacji, „Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne” 1978 nr 1.
22. Łukaszewski W., Szanse rozwoju osobowości, Warszawa 1984, KiW.
23. Marzec J., O samorealizacji w epoce instant, Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja 2010 nr 2
24. Maziarz Cz., Czym jest samowychowanie, „Oświata dorosłych” 1965 nr 3.
25. Mellibruda J., Możliwości rozwoju osobistego, PTP, Warszawa 1995.
26. Mellibruda J., Poszukiwanie samego siebie, NK, Warszawa 1977.
27. Mellibruda J., W poszukiwaniu samego siebie, NK, Warszawa 1982.
28. Muszyński H., Proces samowychowania i jego struktura, „Życie Szkoły” 1975 nr 3.
29. Muszyński H., Proces samowychowania i formy jego realizacji, w: Prace Pedagogiczne nr 18, red. Jadwiga Bińczycka, Katowice: Uniwersytet Śląski 1983.
30. Niebrzydowski L., Poziom rozwoju samoświadomości studentów a ich działalność samowychowawcza, w: Prace Pedagogiczne 18, red. Jadwiga Bińczycka , Katowice 1983, Uniwersytet Śląski.
31. Nowak I., Samowychowanie w toku pracy zawodowej, „Oświata dorosłych” 1971 nr 5.
32. Pacek S., Aktywność samopoznawcza studentów, PWN, Warszawa 1982.
33. Pacek S., Jak kierować samowychowaniem uczniów?, WSiP, Warszawa 1984.
34. Pacek S., Samowychowanie studentów, PWN, Warszawa 1977.
35. Pacek S., Wybrane problemy teorii samowychowania, „Dydaktyka Szkoły Wyższej” 1976 nr 3.
36. Paleski Z., O niektórych powiązaniach między samowychowaniem z zdrowiem psychicznym, „Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne” 1976 nr 2.
37. Pietrasiński Z., Kierowanie własnym rozwojem, Warszawa 1977, Iskry.
38. Pietrasiński Z., Czego dowiedziałeś się zbyt późno, Warszawa 1979, Iskry.
39. Pietrasiński Z., Sam sięgaj do psychologii, Warszawa: WSiP 1983.
40. Pietrasiński Z., Ekspansja pięknych umysłów. Nowy renesans i ożywcza autokreacja, Warszawa: Wydawnictwo CIS 2008
41. Piotrowska W., Myśli o samowychowaniu, Na podstawie psychologii indywidualnej, Warszawa 1934, Drukarnia „Antiqua”.
42. Quinn P.O., Stern J.M., Włączyć hamulce. Poradnik dla dzieci i młodzieży z ADHD, GWP , Gdańsk 2009
43. Rachańska J., Samowychowanie w poglądach Janusza Tarnowskiego, „Paedagogia Christiana” 2004 nr 2 (14)
44. Rachańska J., Aktywność samowychowawcza człowieka w kontekście paradygmatu humanistycznego, [w:] Człowiek dorosły istota (nie) znana?, E. Dubas (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2004.
45. Sowiński A., Szkice do teorii wychowania kreatywnego, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2013
46. Suchodolski B., Wychowanie i strategia życia, Warszawa: WSiP1983,
47. Sujak E., Sprawy ludzkie, Kraków: IW PAX 1972,
48. Sujak E. Rozważania o ludzkim rozwoju, Kraków: IW PAX 1978.
49. Sujak E., Życie jako zadanie, Kraków: IW PAX 1982
50. Szczepański J., Sprawy ludzkie, Warszawa: Czytelnik 1978
51. Szczepański J., Zapytaj samego siebie, Warszawa: NK 1983.
52. Schenebeck H. v., Kocham siebie takim, jakim jestem. Droga od nienawiści, bezsilności i egoizmu ku miłości wobec samego siebie, Impuls, Kraków 1994.
53. Szyszko – Bohusz A., Funkcja ćwiczeń odprężających w nowoczesnym procesie kształcenia, Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk 1979, Ossolineum.
54. Śliwerski B., Wstęp, Zebra celów samowychowawczych; O duchowym samodoskonaleniu metodą Vladimira Levi'ego; Powiedz mi, jaki jestem?; Zagraj samego siebie - czyli gimnastyka ról [w:] I.G. Michalscy, Siła jest w Tobie, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 1994.
55. Śliwerski B., Zwyciężaj sam siebie, HOW, Kraków 1987
56. Śliwerski B., Samowychowanie jako dominanta uniwersyteckiego kształcenia pedagogów (w:) Uniwersytet – między tradycją a wyzwaniami współczesności, red. Andrzej Ładyżyński, Jacek Raińczuk, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2003
57. Śliwerski B., Teoretyczne przesłanki i metodologiczne wątpliwości badań nad samowychowaniem w podejściu Ireny Jundziłł, Problemy Wczesnej Edukacji 2005 nr 2, s. 72-79
58. Śliwerski B., Samowychowanie jako odrodzenie moralne, Przegląd Pedagogiczny 2007 nr 1
59. Śliwerski B., Teoretyczne i empiryczne podstawy samowychowania, Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls” 2010
60. Tatarowicz J., Aktywność samowychowawcza młodzieży szkolnej. „Nowa Szkoła” 1978 nr 3.
61. Tchorzewski A., Rozwijanie aktywności samowychowawczej młodzieży, „Problemy Opiekuńczo – Wychowawcze” 1972 nr 2.
62. Tchorzewski A., Aktywność samowychowawcza w aspekcie świadomości zawodowej studentów, „Dydaktyka Szkoły Wyższej” 1983 nr 2.
63. Urbańczyk F., Potrzeba samowychowania, „Oświata Dorosłych” 1971 nr 5.
64. Urbańczyk F., Poznawanie siebie w samowychowaniu, „Oświata Dorosłych” 1971 nr 6.
65. Walesa Cz., Samowychowanie a rozwój człowieka, „Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne” 1974 nr 4.

Przy tej okazji informuję, że ukazał się drugi numer - nowego czasopisma młodych naukowców "PAREZJA. Czasopismo Forum Młodych Pedagogów przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN”", którego wydawcą jest Wydział Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu w Białymstoku. Redakcja uczyniła teoretyczną kategorią tego numeru - upokorzenie. Ono też stało się podstawową tekstów drugiego numeru półrocznika. Zaprosili Autorów do refleksji nad następującymi kwestiami:

1) jak kategorię upokorzenie można wykorzystać w analizach i badaniach problemów edukacyjnych?

2) co i w jaki sposób upokarza?

3) jakie są konsekwencje bycia upokorzonym?

4) jak pracować/działać z upokorzonymi i na rzecz upokorzonych?

O pedagogicznych czasopismach

Na naszym rynku wydawniczym ukazuje się prawie sto pedagogicznych czasopism. Jedne, jak CHOWANNA (1929), powstały jeszcze w okresie II Rzeczypospolitej, inne zaczęły wychodzić zaledwie rok temu. Mamy miesięczniki, kwartalniki, półroczniki i roczniki. Czasopisma są zatem nieporównywalne, a mimo to odpowiedni zespół przy MNiSW, który został powołany przez ministrę po to, by dokonać ich oceny parametrycznej, znalazł wspólny mianownik w postaci formalnych, policzalnych danych. Członków tego zespołu nie interesuje rzeczywista jakość periodyków, gdyż musieliby je przejrzeć, zapoznać się z treścią, a do tego potrzebowaliby ekspertów.

Po co jednak tak się męczyć, podnosić koszty własnej pracy, skoro można metodą urzędniczą udawać, że spełnia się kryteria eksperckie nie mając merytorycznego pojęcia o parametryzowanych periodykach. Pisano na ten temat wiele, często, ale spływało to po ministrze i jego ekspertach jak woda po kaczce. Kierowane - także przez Komitet Nauk Pedagogicznych PAN - odwołania, protesty, skargi nie znalazły nawet biurokratycznej reakcji urzędników, którzy zapomnieli o tym, kto w tym państwie jest dla kogo. Jak widać z reakcji administracyjnej arogancji i milczenia wciąż obowiązuje - nie tylko w tym resorcie - mentalność homo sovieticus. Tu nikogo nie obowiązują żadne normy odniesienia się do przedkładanych pism.

Mamy wśród czasopism naukowych wydawane drukiem, ale też i takie, które mają swoje elektroniczne wydania. Jedne ukazują się tylko po to, by ułatwić nauczycielom akademickim publikowanie własnych artykułów bez względu na ich jakość. Wystarczy, że pismo wychodzi dwa lata, a po zgłoszeniu do MNiSW uzyskuje pierwszą punktację. Nikt tam go nie czyta, nie analizuje jakościowo, w związku z tym, wpisanie do ankiety danych może być fikcją, pozorem, a i tak uzyska stosowną premię. Są pisma poddane bardzo rzetelnej redakcji, korekcie, staranności edytorskiej oraz takie, które tchną tandetą, nierzetelnością, brakiem korekty i fatalnym składem.

Wiele czasopism ukazuje się jednak z dużą starannością i troską zespołów redakcyjnych o ich naukową jakość. rady naukowe, redaktorzy tematyczni, w tym także redaktor statystyczny i językowy mają na celu uzyskanie jak najwyższego poziomu przedkładanych do druku rozpraw. W związku z tym, że artykuły powinny być opatrzone streszczeniem w języku angielskim, niektóre redakcje powołują jeszcze do swoich zespołów native speakera. Jedne mają imponującą objętość, zbliżoną do solidnej monografii naukowej, kiedy liczą ponad 15 arkuszy wydawniczych. Są też objętościowe cienizny, ale za to wydawane co miesiąc lub co dwa miesiące mogą zyskać w powyższym urzędzie wyższą punktację, bo... ukazują się częściej.

Są też czasopisma, których redaktor bezprawnie przejął tytuł z okresu międzywojennego i kreuje pod szacownym tytułem pismo, które w żadnej mierze nie dorasta do pierwowzoru nawet w 10 proc. Przykre i żałosne zarazem, że można podszywać się pod tradycję naruszając status naukowy periodyku, który w nowej wersji jest najzwyklejszą tandetą dla słabych akademików, ukrywających swoje zatrudnienie tak, by wynikało z podanej afiliacji, że reprezentują odległe od wydawcy środowisko akademickie. Pozór, kicz, kłamstwo, banał, powierzchowność i bylejakość uzyskały w wyniku rejestracji w MNiSW punkty.

Mamy też na rynku pisma, które zostały utworzone tylko po to, by publikowane w nich rozprawy mogły być podstawą do wykazania się ich autorów w macierzystym miejscu pracy twórczością naukową. Wszystko kręci się w tym samym gronie, jak w sitwie. Publikuje się wszystko, jak leci, byle tylko mieć podstawę do wypełnienia w miejscu pracy (najczęściej są to wyższe szkoły prywatne lub państwowe) arkusza sprawozdawczego za miniony rok kalendarzowy. Niektóre powstały dla potrzeb "spółdzielni turystycznej", która organizuje wyjazdy na Słowację po tytuł naukowo-pedagogiczny docenta. Dla ułatwienia przebiegu postępowania awansowego zapewnia się słowackim koleżankom i kolegom opublikowanie ich artykułów, gdyż i oni są rozliczani z tzw. zagranicznej "produkcji". Haniebne, wstydliwe, ale tylko dla części naszego środowiska. Biznes jest biznes.

Nie sposób tu jednak omawiać każde z pism ze względu na ich liczebność, różnorodność i jakość. Zapewne do niektórych będę nawiązywał co jakiś czas. Warto obserwować nowości, także świeże w środowisku tytuły, które ukazują się w języku angielskim. To efekt globalizacji, której resort także poddał się twierdząc, że chodzi tu o umiędzynarodowienie wyników badań naukowych. No to ukazują się periodyki, których nikt na Zachodzie nie czyta, bo ich nie kupuje, nie prenumeruje, nie sprowadza. Te zaś są w niektórych bibliotekach, najczęściej uczelnianych, na pokaz i do sprawozdań. Polak potrafi obejść każde stanowione odgórnie prawo.

Jak ministerstwo chce mieć teksty w języku angielskim, to można wykazać się nimi, mimo tego, że nikomu nie są one potrzebne, a przede wszystkim nie czytają ich ci, których dotyczy treść rzekomo naukowych artykułów. Nie czytają ich ani urzędnicy resortów wszelkiej maści, ani politycy, ani samorządowcy, ani nauczyciele (także akademiccy), dyrektorzy placówek oświatowych itd., bo nie czytają nawet polskojęzycznych rozpraw, więc niby dlaczego mieliby czytać te po angielsku? Istotnie. Mamy mnóstwo (czaso-)pism, a więc takich wydruków, które publikowane są na czas lub nie o czasie (niektóre mają wbrew formalnej kategorii opóźnienia ponad roczne). Jedne się pojawiają, inne zanikają.

Niektóre pisma są bardzo drogie, inne znowu bardzo tanie. Bywają dostępne w prenumeracie, ale o jakieś z większości edytowanych periodyków trzeba zabiegać u wydawcy. Prawie żadnego z nich nie można kupić w sieci księgarń, gdyż te nie są zainteresowane ich sprzedażą. W empikach można kupić co najwyżej pisma popularnonaukowe, na domiar tylko niektóre. Czy zatem czytamy czasopisma naukowe z najwyższej półki? Czy może tylko te numery, w których ukazał się nasz artykuł?

Czy zbliża się zmierzch naukowego czasopiśmiennictwa, czy też będą one sztucznie podtrzymywane przy życiu dzięki ocenie parametrycznej dorobku naukowego kadr akademickich? A może mamy wprost odwrotny proces, którego celem jest osłabianie pisania i wydawania autorskich rozpraw naukowych na rzecz publikowania krótkich form wypowiedzi właśnie w periodykach, oczywiście - najlepiej zagranicznych lub wydawanych w kraju w języku angielskim? W nauce następuje proces integracji wiedzy, toteż coraz więcej czasopism odchodzi od wąskiego profilu, który wskazywał na ich powiązanie z określoną dyscypliną lub subdyscypliną naukową na rzecz kreowania zbioru tekstów o interdyscyplinarnym, charakterze, wykraczających poza ramy i przedmiot badań jednej tylko dyscypliny naukowej.