Zespół Badań nad Młodzieżą obradował w Poznaniu

w dn. 25 października 2016 r. odbyło się pierwsze posiedzenie Zespołu Badań nad Młodzieżą przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, któremu przewodniczy prof. dr hab. Agnieszka Cybal-Michalska, dziekan Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu, członek KNP PAN.

Przybyłych na inauguracyjne seminarium naukowców z różnych uniwersytetów w kraju Profesor wprowadziła w przesłanki powołania do życia zespołu zadaniowego przy Komitecie, określiła cele jego działania oraz zaproponowała rozwiązania organizacyjno-strukturalne. Młodzi wiekiem, stażem pracy, stopniem naukowego awansu i duchem naukowcy będą spotykać się trzy razy w roku w Poznaniu, by realizować m.in. następujące cele:

• rozwijanie nauk pedagogicznych,

• zaakcentowanie problematyki pedagogiki młodzieży w obszarze pedagogiki jako dyscypliny naukowej,

• udział w interdyscyplinarnym dyskursie wokół kluczowych problemów pedagogiki młodzieży,

• uwzględnianie w badaniach nad młodzieżą wieloparadygmatyczności podejść, teorii i nurtów;

• popularyzowanie osiągnięć z obszaru pedagogiki młodzieży w kraju i za granicą.

Zespół - jak określiła to jego Przewodnicząca - będzie realizował swoje cele przez:

• promowanie współczesnych nurtów rozwoju pedagogiki młodzieży i kierunków badań nad młodzieżą opartych na dorobku nauk humanistycznych i społecznych oraz wynikających z nich rozwiązań dla praktyki edukacyjnej

• inspirowanie i prowadzenie badań nad młodzieżą jako przedmiocie badań pedagogicznych (młodzież w centrum pedagogiki) oraz młodzieżą jako podmiocie prospektywnych zmian (młodzież w centrum zmiany społecznej)

• wspieranie rozwoju i kształcenia kadry naukowej i dydaktycznej, której działalność skoncentrowana jest na rozwoju pedagogiki młodzieży w ramach różnych ośrodków akademickich

• konsolidację akademickiego środowiska uczonych, którzy przedmiotem swoich eksploracji uczynili młodzież – zespół stanowi tym samym forum integrujące środowisko naukowe pedagogów

• organizowanie konferencji, seminariów, sesji dyskusyjnych o charakterze naukowym

• organizowanie spotkań wykładowych stwarzających możliwość prowadzenia dyskursu z udziałem znamienitych osobistości świata nauki

• popularyzowanie osiągnięć z obszaru pedagogiki młodzieży oraz współpraca z otoczeniem przez wykłady, odczyty, seminaria, festiwale nauki oraz inne przedsięwzięcia edukacyjne

• publikowanie osiągnięć z obszaru pedagogiki młodzieży oraz ich popularyzacja wśród ośrodków naukowych w Polsce i za granicą.

Osoby zainteresowane włączeniem się do prac tego Zespołu mogą pisać na adres: zespolpm@amu.edu.pl

W swoim wprowadzeniu do prac Zespołu prof. A. Cybal-Michalska szerzej mówiła także o potrzebie odpowiedzenia sobie na pytanie, co jest dla pedagogów przedmiotem badań społecznych i humanistycznych młodzieży?

W pedagogice uznaje się konieczność pogłębionych studiów i badań nad młodzieżą jako głównego aktora prospektywnych zmian, poszukującego odwzorowań, kształtującego swoje odniesienia, aktualizującego wiedzę o sobie, o świecie i swoich relacjach ze światem.

Tym samym problematyka młodzieży, a w szczególności współczesne badania nad kondycją młodzieży lokują się wśród najważniejszych. Stanowią one układ odniesienia dla rozważań nad przyszłością społeczeństwa w którym fundamentalną zasadą staje się przeżywanie ambiwalencji i życie „zmianą”. Ponadto syntezie wiedzy nad młodzieżą w odniesieniu do wybranych studiów teoretycznych i badań empirycznych musi towarzyszyć szczególny rodzaj wrażliwości na „pułapki” w ustalaniu odpowiedzi na pytanie: „Młodzież czyli kto?

Na kanwie powyższych przemyśleń powstała idea utworzenia zespołu Pedagogiki Młodzieży, którego koncentracja uwagi będzie zwrócona na wielokontekstowe rekonstrukcje pedagogiki młodzieży przy odwołaniu się do kontekstów historycznych, orientacji teoretycznych i recepcji zagadnienia. To w istocie namysł nad młodzieżą jako przedmiocie i podmiocie badań pedagogicznych - młodzież w centrum pedagogiki i w centrum permanentnej zmiany społecznej.

W humanistycznym dyskursie istnieje wyraźne zapotrzebowanie na wiedzę o: źródłach i miejscu pedagogiki młodzieży w obszarze nauk społecznych, współczesnych nurtach rozwoju pedagogiki młodzieży, kierunkach badań nad młodzieżą jak również ich historycznych i kulturowych uwarunkowaniach czy też perspektywach badawczych w badaniach pedagogicznych nad młodzieżą a także na umiejętności: wykorzystania i integrowania wiedzy teoretycznej z zakresu pedagogiki młodzieży w celu analizy złożonych socjopedagogicznych problemów okresu adolescencji oraz prezentowania własnych pomysłów, wątpliwości i sugestii, popierania ich rozbudowaną argumentacją w kontekście wybranych perspektyw teoretycznych z obszaru pedagogiki młodzieży.

Nadmienię, iż wysiłek pedagogów zintegrowanych w ramach prac zespołu Pedagogiki Młodzieży będzie również skierowany w stronę uznania postulatu wieloparadygmatyczności prowadzenia badań w obszarze pedagogiki młodzieży.

Niewątpliwie przestrzeń dialogu w ramach prac Zespołu Pedagogiki Młodzieży to czas sprzyjający zatrzymaniu się: nad dokonaniami, zmaganiami twórczymi z jakże złożoną materia tematu. Mam na uwadze wielość znaczeń i sensów ukształtowanych wokół pojęcia „współczesna młodzież” oraz różnorodność obszarów teoretycznych i badawczych wyznaczonych przez ten fenomen badawczy, a które podejmowane w kontekście:
 dyskursu utopijnego (wielość orientacji teoretycznych)
 dyskursu badawczego (różne paradygmaty badawcze)
 dyskursu wytycznych dla praktyki
 dyskursu deliberatywnego (konfrontującego wielość podejść, będącego na ich styku)
stanowi orientację poznawczą lokującą się wśród aktualnych, ważnych i frapujących poznawczo.

Oczekujemy zatem pod koniec kadencji KNP PAN raportu o stanie inter- i transdyscyplinarnych badań nad młodzieżą, szkołach naukowych, ich liderach, tematach rozpraw doktorskich i habilitacyjnych oraz najlepszych monografiach naukowych o tej problematyce. Życzymy przy tej okazji wszystkim uczestnikom Zespołu samorealizacji akademickiej oraz osobistej ze spotkań z uczonymi w zakresie juwentologii pedagogicznej.

Dzisiaj Prezydent Andrzej Duda wręcza nominacje Profesorom m.in. pedagogiki

Nie ukrywam, że za każdym razem, kiedy docierają do mnie komunikaty z Kancelarii Prezydenta Andrzeja Dudy o kolejnych nominacjach profesorów odczuwam szczególną radość, bo jest to także okazja do zwrócenia uwagi opinii publicznej na osiągnięcia w naukach społecznych polskich pedagogów.

W okresie kończącej się już kadencji Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułu - 2013-2016 o tytuł naukowy profesora ubiegało się:

w 2013 -2014 r. - 44 doktorów habilitowanych, przy czym ze względu na tzw. wysoką falę wniosków w ramach tzw. starej procedury - 12 postępowań zostało wszczętych (przez CK) do końca kwietnia 2014 r. Przypominam, że w wyniku reformy nauki i nowych ustaw z 2011 r. obowiązywał do końca września 2013 r. tzw. okres przejściowy (vacatio legis) dla nowych, a znacznie wyższych wymogów na tytuł naukowy profesora.

Część zatem ze zgłoszonych wniosków w ówczesnej procedurze nie uzyskała akceptacji albo rady jednostki (rady wydziału prowadzącej postępowanie na tytuł naukowy), albo weryfikującej przebieg postępowania i jakość dokonań Centralnej Komisji Do Spraw Stopni i Tytułów. Spośród 44 wniosków 5 nie uzyskało merytorycznego poparcia, a zatem nie zostały skierowane do Kancelarii Prezydenta III RP do nominacji.

Wynik postępowań wśród pedagogów na tytuł naukowy Profesora - w dziedzinie nauk społecznych - jest zatem bardzo wysoki. Jeszcze toczą się w Centralnej Komisji postępowania odwoławcze i recenzenckie w 3 przypadkach, a więc jest nadzieja, że wzrośnie liczba kandydatów, którzy uzyskali pełną akceptację dla swoich dokonań naukowych.

W dn. 26 października br. Prezydent Andrzej Duda wręczy akty nominacyjne następującym profesorom nauk społecznych, których dorobek naukowy jest ściśle związany z dyscypliną pedagogika:

1. prof. dr hab. Agnieszka Gromkowska-Melosik z Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pani Profesor zajmuje się pedagogiką emancypacyjną prowadząc zarówno badania w paradygmacie Gender Study, jak i z zakresu pedagogiki szkolnej i porównawczej.

Pani Profesor jest kierownikiem Zakładu Edukacji Wielokulturowej i Badań nad Nierównościami Społecznymi na Wydziale Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu, przewodniczącą Komisji Doktorskiej, kierownikiem Studiów Doktoranckich oraz Prodziekanem WSE ds. Studiów Doktoranckich i Współpracy Międzynarodowej na Kadencję 2016-2020.

W 2002 r. uzyskała stopień doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki finalizując swoje studia doktoranckie w zakresie pedagogiki na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Tytuł pracy brzmiał: Rekonstrukcje i reprezentacje kobiecości w kulturze globalnej. Studium socjopedagogiczne. Promotorem dysertacji doktorskiej był prof. zw. dr hab. Zbigniew Kwieciński.

Stopień doktora habilitowanego nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki uzyskała w 2011 r. na Wydziale Studiów Edukacyjnych Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, gdzie przedłożyła rozprawę habilitacyjną pod tytułem: Edukacja i (nie) równość społeczna kobiet. Studium dynamiki dostępu.

Droga do tytułu naukowego Profesora była twórcza, dość krótka i dynamiczna. Jako studentka piątego roku brała udział w miesięcznym akademickim programie stypendialnym - „Międzynarodowej Konferencji Młodych Liderów Edukacji” w Charlottesville (Virginia, USA). W USA miała możliwość uczestniczenia w wykładach profesorów University of Virginia, które pogłębiły jej przekonanie, że to właśnie uprawianie nauki stanowić powinno „motyw przewodni” jej biografii zawodowej. Już na piątym roku studiów przygotowała treść kilkunastu – związanych z mediami i pop-kulturą - haseł do redagowanej przez prof. Józefa Skrzypczaka „Encyklopedii Mediów” (Poznań 1999).

Po ukończeniu studiów podjęła pracę na zlecenie w Akademii Sztuk Pięknych (dziś Uniwersytet Artystyczny) w Poznaniu, gdzie prowadziła autorskie zajęcia z przedmiotu „Ciało w kulturze współczesnej”. Przełomowym momentem w karierze akademickiej było zdobycie statusu doktoranta w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Jej promotorem został prof. Zbigniew Kwieciński, który w kolejnej dekadzie wywarł bardzo duży wpływ na sposób myślenia o nauce.

Rozprawa doktorska, którą obroniła w 2002 r. została zatytułowana "Reprezentacje i rekonstrukcje kobiecości w kulturze globalne. Studium socjopedagogiczne" i była poświęcona tożsamości kobiet współczesnych. Warto zaznaczyć, że materiały do niej gromadziła m.in. w bibliotekach uniwersytetów w Charlottesville, Londynie, Amsterdamie i Sztokholmie. Nic dziwnego, że prowadząc interdyscyplinarne badania nad socjalizacyjnymi i selekcyjno-stratyfikacyjnymi funkcjami edukacji i szkolnictwa wydała wspólnie z prof. UAM monografię pt. "Problemy nierówności społecznej w teorii i praktyce edukacyjnej"(Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2008), do której treści wielokrotnie nawiązuję w blogu , a jest to książka pt. "Ściągi, plagiaty, fałszywe dyplomy. Studium z socjopatologii edukacji", która wydała w GWP w 2007 r.

W roku 2011 w oparciu o dorobek oraz książkę habilitacyjną „Edukacja i (nie)równość społeczna kobiet. Studium dynamiki dostępu (Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2011) pani A. Gromkowska-Melosik uzyskała stopień doktora habilitowanego. Po tym awansie naukowym kontynuowała prace nad tematami badawczymi dotyczącymi nierówności społecznych. Pisałem w blogu o wyróżnieniu w roku 2012 tej książki prestiżową Nagrodą przez I Wydział Nauk Humanistycznych i Społecznych Polskiej Akademii Nauk.

W roku 2014 wraz z prof. Mirosławem J. Szymańskim z Akademii Pedagogiki Specjalnej w Warszawie jako profesor UAM zredagowała książkę poświęconą problemowi nierówności społecznych: Edukacja i nierówności. Trajektorie sukcesu i marginalizacji, w której publikują najwybitniejsi przedstawiciele tej problematyki z różnych ośrodków akademickich w kraju (WN UAM, Poznań 2014). W rezultacie powstała książka ukazująca rolę edukacji w konstruowaniu nierówności i w procesach stratyfikacji społecznej.

W latach 2011-2015 realizowała projekt badawczy NCN pt. Elitarne szkolnictwo średnie we współczesnej Europie. Studium z socjologii edukacji i pedagogiki porównawczej, w ramach którego kierowała czteroosobowym zespołem naukowców. Efektem pracy jest wydana pod red. A. Gromkowskiej-Melosik książka pt. Elitarne szkolnictwo średnie w krajach Europy Zachodniej. Studia z pedagogiki porównawczej (Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015).

Analiza problemu socjalizacyjnej i selekcyjno-stratyfikacyjnej funkcji edukacji znajduje swoje zwieńczenie w książce (będącej również efektem mojej odrębnej pracy badawczej we wspomnianym projekcie) wskazywanej przeze mnie jako profesorska: Elitarne szkolnictwo średnie. Między reprodukcją społeczno-kulturową a ruchliwością konkurencyjną (Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 2015). Dobór problem badawczego był niezwykle trafny, bowiem w neoliberalnych społeczeństwach zdecydowanie ma miejsce także w naszym szkolnictwie „powrót do elitarności”.

Wszystkie rozprawy A. Gromkowskiej-Melosik rozchodzą się w błyskawicznym tempie, gdyż potrafi pisać o kluczowych sprawach społeczno-pedagogicznych w sposób jasny, a zarazem naukowo precyzyjny, a przy tym niebanalny.

2. prof. dr hab. Wiesław Jamrożek z Wydziału Studiów Edukacyjnych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Profesor jest historykiem oświaty i wychowania. Kieruje Zakładem Historii Wychowania na tym Wydziale a zarazem jest od 2004 r. rektorem w Łużyckiej Wyższej Szkole Humanistycznej im. J. B. Solfy w Żarach.

Przedmiotem zainteresowań badawczych Profesora są dzieje oświaty i wychowania w okresie II Rzeczypospolitej. W 1986 r. obronił dysertację doktorską pt. Idee edukacyjne ruchu ludowego II Rzeczypospolitej. Habilitował się w 1995 r. na podstawie m.in. rozprawy pt. "Idee polskiej socjalnej demokracji w Galicji do 1918 roku". Opublikował także takie książki, jak:

"Z prac poznańskich historyków wychowania, Poznań 1994 (współautorstwo z J. Hellwigiem i D. Żołądź-Strzelczyk);

"Studia z dziejów edukacji kobiet na ziemiach polskich, Poznań 2001 (współautorstwo z D. Żołądź – Strzelczyk).

Pod (współ-)redakcją Profesora ukazały się m.in. następujące tomy zbiorowe:

"Stan i perspektywy historii wychowania", Poznań 1995;

"Rola i miejsce kobiet w edukacji i kulturze polskiej", t.1, - Poznań 1998, t.2- Poznań 2001 (współredakcja z D.Żołądź – Strzelczyk);

"Dziecko w rodzinie i społeczeństwie. Dzieje nowożytne", t.II, Bydgoszcz 2002 (współredakcja z K.Jakubiakiem);

"W dialogu z przeszłością. Księga poświęcona Profesorowi Janowi Hellwigowi", Poznań 2002 (współredakcja z D. Żołądź – Strzelczyk);

"Działalność kobiet polskich na polu oświaty i nauki", Poznań 2003 (współredakcja z D.Żołądź – Strzelczyk);

"Ad novum fructum", Poznań 2007 (współredakcja z K. Ratajczakiem i D. Żołądź – Strzelczyk);

"Powiazania rodzinne wśród twórców polskiej teorii i praktyki edukacyjnej", Poznań 2007 (współredakcja z K. Kabacińską, K. Ratajczakiem i W. Szulakiewicz).

W latach 2007-2010 prof. W. Jamrożek prowadził badania na temat: "Koncepcje Eduarda Séguina i ich znaczenie dla rozwoju pedagogiki osób niepełnosprawnych intelektualnie". Kieruje jako redaktor naczelny periodykiem "Biuletyn Historii Wychowania", który znajduje się na punktowanej liście MNiSW. Jest też aktywnym członkiem Prezydium Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk oraz Rady Naukowej czasopism: „Przegląd Historyczno–Oświatowy” oraz „Ars Educandi".

O profesorskiej monografii czytamy: "Ramy chronologiczne publikacji obejmują przełom XIX i XX stulecia oraz okres Polski międzywojennej. Organizowane w tym czasie kongresy i zjazdy pedagogiczne zwoływane przez środowiska nauczycielskie i oświatowe oraz związanych z nimi teoretyków edukacji odegrały doniosłą rolę w rozwoju ówczesnej polskiej myśli i praktyki edukacyjnej.

W książce zaprezentowano dwa kongresy lwowskie zorganizowane przed odzyskaniem niepodległości: Pierwszy Polski Kongres Pedagogiczny (17-19 lipca 1894 roku, podczas Powszechnej Wystawy Krajowej we Lwowie) oraz Drugi Polski Kongres Pedagogiczny (1-2 listopada 1909 roku), a następnie kongresy (zjazdy) urządzane już po odzyskaniu niepodległości: Ogólnopolski Zjazd Oświatowy (14-17 kwietnia 1919 roku w Warszawie, który przeszedł do historii pod nazwą Sejmu Nauczycielskiego), Pierwszy Kongres Pedagogiczny (8-10 lipca 1929 roku, podczas Powszechnej Wystawy Krajowej w Poznaniu), Drugi Kongres Pedagogiczny (4-8 lipca 1931 roku w Wilnie), Trzeci Kongres Pedagogiczny (17-21 czerwca 1933 roku we Lwowie), Czwarty Kongres Pedagogiczny (27-29 maja 1939 roku w Warszawie, w obliczu narastającego zagrożenia ze strony Niemiec hitlerowskich). Przedmiotem rozważań są także przebieg i rezultaty obrad Ogólnopolskiego Kongresu Dziecka (1-4 października 1938 roku w Warszawie).

Tematyka podejmowana na wymienionych zjazdach i kongresach pedagogicznych była rozległa i obejmowała zagadnienia dotyczące zarówno edukacji szkolnej, jak i oświaty pozaszkolnej, problematykę edukacji dzieci oraz kształcenia dorosłych, tematy z zakresu tzw. ideologii i teleologii wychowawczej, opieki nad dzieckiem (w różnych fazach jego rozwoju i z uwzględnieniem dzieci niepełnosprawnych), a także szeroko rozumianej teorii pedagogicznej i nowatorstwa pedagogicznego."


3. prof. dr hab. Roman Leppert (ur. 02.11.1964 r., Nakło n. Not.) z Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Nominowany profesor prowadzi badania naukowe w zakresie pedagogiki ogólnej, porównawczej oraz nad socjalizacją młodzieży w ponowoczesnych społeczeństwach.

Nominowany profesor jest związany od ukończenia studiów pedagogicznych w 1988 r. z macierzystą Uczelnią. Najpierw była to dla niego WSP, w której przedłożył rozprawę magisterską na temat: "Rozumowanie logiczne uczniów szkół średnich o różnym profilu kształcenia". W sześć lat później obronił w niej swoją dysertację doktorską pt. "Potoczne teorie wychowania studentów pedagogiki". W 2003 r. uzyskał habilitację przedkładając w UKW w Bydgoszczy monografię pt. "Młodzież – świat przeżywany i tożsamość" oraz bogaty zbiór artykułów naukowych.

Jest autorem, redaktorem i współredaktorem takich monografii i prac zbiorowych, jak:

Pedagogika – poszukiwanie pewności. Studenckie wyobrażenia o pedagogice jako dyscyplinie naukowej i kierunku studiów, Kraków 1997;

Pedagogiczne peregrynacje. Studia i szkice o pedagogice ogólnej i kształceniu pedagogów, Bydgoszcz 2002;

Młodzież – świat przeżywany i tożsamość. Studia empiryczne nad bydgoskimi licealistami, Kraków 2002

Ostatnio wydał wspólnie z Kamilą Kacprzak książkę, która ma już drugie wydanie. Dotyczy bowiem problematyki związków miłości w sieci.

Mianowany profesor został dwukrotnie wybrany do Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN (w 2007 r. i 2015 r.). Jest członkiem Polskiego Towarzystwa Pedagogicznego od 1995 r. Kieruje Studiami Doktoranckimi na Wydziale Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, ale też był Prorektorem tej Uczelni oraz Prodziekanem powyższego Wydziału (2008-2012).

Publikacje książkowe redagowane:

Przełamywanie stereotypów (pedagogicznych i edukacyjnych), Bydgoszcz 1996 (wspólnie z T. Hejnicką-Bezwińską)

Wprowadzenie do pedagogiki. Wybór tekstów, Kraków 1996, 1998, 2001 (wspólnie z T. Jaworską)

Listy z podróży. Profesorowi Edmundowi Trempale w darze na siedemdziesiąte urodziny, Bydgoszcz 1997 (wspólnie z M. Deptułą)

Edukacja w świecie współczesnym. Wybór tekstów z pedagogiki porównawczej wraz z przewodnikiem bibliograficznym i przewodnikiem internetowym, Kraków 2000

Młodzież wobec (nie)gościnnej przyszłości, Wrocław 2005 (wspólnie z Melosikiem Z., i Wojtasikiem B.)

Ewolucja „ogólności” w dyskursach pedagogicznych, Bydgoszcz 2005 (wspólnie z T. Hejnicką-Bezwińską).


Prezydent A. Duda wręczy nominację profesorską pedagog z Wydziału Pedagogicznego Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie - pani Profesor Elżbiecie Czykwin.

Jak sama pisze w swoim biogramie:

"Urodzona we Wrocławiu w patriotycznej rodzinie polskiej. Ojciec był, odznaczonym Virtutti Militari i Krzyżem Walecznych powstańcem warszawskim w Batalionie Zośka. Studia magisterskie ukończone na Wydziale Pedagogiki Uniwersytetu Wrocławskiego. Studia doktoranckie ukończone na Uniwersytecie Warszawskim, gdzie obroniła doktorat pod kierunkiem Pani prof. zw. dr hab. Hanny Świdy-Ziemby .

Zainteresowania badawcze prof. E. Czykwin koncentrowały się początkowo na problematyce dynamiki klasy szkolnej (praca magisterska i doktorska) a zwieńczeniem tych poszukiwań była książka „Samoświadomość nauczyciela” (1995) stanowiąca plon poszukiwań naukowych w Stanach Zjednoczonych (UCLA, California).

Po uzyskaniu doktoratu podjęła pracę na Wydziale Pedagogiki Uniwersytetu w Białymstoku, gdzie pracowała przez 31 lat. W 1998 roku ukazała się moja druga książka (razem z Dorotą Misiejuk) zatytułowana: „Dwujęzyczność i dwukulturowość w perspektywie socjo-pedagogicznej”. Pracę habilitacyjną prof. Czykwin obroniła z socjologii na Wydziale Społecznych Nauk Stosowanych Uniwersytetu Warszawskiego. Podstawą habilitacji była monografia „Białoruska mniejszość narodowa jako grupa stygmatyzowana” (2000). Koncept analityczny „stygmatu społecznego” odnalazła dzięki dwukrotnemu stypendium na Cambridge University, Robinson College (Wielka Brytania)."

W 2008 roku Profesor ChAT E. Czykwin została laureatką Nagrody Łódzkiego Towarzystwa Naukowego za najlepszą rozprawę z pedagogiki społecznej pt. "Stygmat społeczny" (Warszawa 2007 WN PWN).


Kolejną, już profesorską monografią stała się znakomita książka pt. Wstyd. W obszarze zainteresowań poznawczych Pani Profesor ów fenomen jest bardzo sprzężony z wcześniejszymi badaniami na temat stygmatu społecznego. Pisałem o tej rozprawie w blogu, więc nie będę jej ponownie zapowiadał, podobnie jak o znakomitym referacie na temat progów i rygorów socjalizacji młodych mieszkańców Białegostoku na tle rasistowskich incydentów w tym mieście.




Trzej pierwsi nominowani Profesorowie zostali wybrani w 2015 r. do Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk. Niezależnie od tego dzisiejsze nominacje potwierdzają ich akademickie uznanie w całym środowisku. Są uczonymi o znakomitym dorobku naukowo-badawczym, dydaktycznym i organizacyjnym, aktywnie uczestnicząc w rozwoju nauk pedagogicznych oraz prowadząc od szeregu lat kształcenie kadr naukowych i studenckich.

Od października 2014 r. zostało wszczętych 9 postępowań na tytuł naukowy Profesora już w nowej procedurze, spośród których pozytywnie zakończyły się trzy. Pozostałe są w toku procedowania.

Czy poseł-naukowiec może być reprezentantem środowiska akademickiego w Sejmie?

(fot. Jacek Kurzępa źródło:facebook_1477346267381.jpg)


To jest trudne pytanie, bowiem wymaga najpierw ustalenia, jak rozumiana reprezentacja kryje się w jego treści?

Poseł-naukowiec jako członek partii władzy ma przede wszystkim taką grupę odniesienia, która głosowała na niego bezpośrednio. Nie byli w niej sami naukowcy, gdyż wybory do Sejmu są powszechne a nie korporacyjne oraz częściowo objęte rejonizacją. Rzecz jasna może poszerzyć swój elektorat w wyniku pracy z nim, odbywania spotkań, rozmów, przyjmowania interesantów i załatwiania ich indywidualnych czy zbiorowych petycji.

Poseł zaś z partii opozycyjnej znajduje się podobnej sytuacji, tyle tylko że jego odpowiedzialność jest zupełnie inna. To, jak funkcjonuje w parlamencie, w żadnej mierze nie musi być odzwierciedleniem jego partyjnej przynależności, bo w gruncie rzeczy może zmieniać swój status do wyboru do koloru. Nie musi, ale może reprezentować określoną grupę obywateli, o ile trafią do niego rzeczowe czy innego rodzaju argumenty lub sam będzie miał interes w tym, by rozwiązać czyjś problem.

Na posiedzenie Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN zaprosiliśmy posła – dr. hab. Jacka Kurzępę, prof. SWPS z PIS, by przedstawił nam założenia zapowiadanej przez min. Jarosława Gowina reformy szkolnictwa wyższego. Po zapoznaniu nas z trzema opublikowanymi przez MNiSW kierunkami zmian (Konstytucja dla nauki; Innowacje dla gospodarki i Społeczna odpowiedzialność nauki) referował postulowane przez resort stanowisko dotyczące tworzenia uczelni badawczych; przygotowania osłonowego pakietu dla uczelni mających problem z dostosowaniem się do wymogów reform i umiędzynarodowienie oraz zmiany w naukach humanistycznych i społecznych.

Poseł Kurzępa jest kolejnym politykiem, który potwierdził zamysł resortu wprowadzenia dwóch doktoratów – wdrożeniowego i akademickiego. Ten pierwszy byłby adresowany do refleksyjnych, kreatywnych ludzi określonej profesji, którzy chcieliby wdrażać do gospodarki nowe rozwiązania.

Mam nadzieję, że zostanie w tym projekcie uwzględniona pedagogika z jej dydaktykami szczegółowymi. Natomiast doktorat akademicki wymagałby spełnienia wymagań na wyższym poziomie, by już bez potrzeby późniejszej habilitacji naukowiec w pełnym tego słowa znaczeniu mógł ubiegać się o tytuł naukowy profesora na podstawie znaczących osiągnięć.

Zdaniem J. Kurzępy nie grozi szkolnictwu wyższemu zapaść z przyczyn demograficznego niżu, gdyż wchodzi ono w okres stabilizacji. Być może mała nowelizacja ustawy o charakterze deregulacyjnym i odbiurokratyzującym poprawi nieco sytuację nauczycieli akademickich i kadr zarządzających. Zachwalał natomiast uniwersytety dziecięce, które od nastu lat działają już przy naszych uczelniach, a zatem nie są żadną innowacją, podobnie jak uniwersytety trzeciego wieku.

Zdumiewa zamysł finansowania z budżet szkolnictwa wyższego tzw. mobilnych uniwersytetów dziecięcych, czyli laboratoriów czy eksperymentatoriów z Centrum Nauki „Kopernik”, bo w gruncie rzeczy jest to zakres działań Ministerstwa Edukacji Narodowej. Młodzi absolwenci studiów mogliby być w nich zatrudniani, by na zasadzie „Zielonej Budki” przemieszczać się „laborbusem” od wsi do wsi, z miasteczka do miasteczka zachęcając dzieci do indukcyjnego uczenia się. Zamysł dotarcie do 400 tys. dzieci jest godny poparcia, chociaż ani nie poprawi aspiracji edukacyjnych małych klientów , ani też nie wzmocni ich pozycji w edukacji szkolnej.

Ma być z każdym rokiem zwiększany budżet na naukę od 1% PKB w 2017 do 1,7%PKB w 2020. Dobrze, chociaż diabeł tkwi w szczegółach. Co to bowiem oznacza dla naukowców? Dalszą biedę płacową, infrastrukturalną nędzę i wzmacnianie bogatych kosztem małych jednostek akademickich?

Cieszymy się na gotowość współpracy posła z naszym środowiskiem. Faktem jest, że musi ono przede wszystkim samo określić priorytety koniecznych zmian w szkolnictwie wyższym oraz określić kierunek dalszych reform, które wymagają szerokich konsultacji z całym środowiskiem i tzw. obozem władzy. Wskazywał na to, by wykorzystywać zespoły parlamentarne i poszczególnych posłów do informowania o kluczowych problemach i oczekiwaniach co do ich rozwiązywania.

Posłowie mogą nam otwierać drzwi do zmiany politycznej, ale nie wykonają za nas i dla nas tego, co nie zostanie klarownie przedstawione i zoperacjonalizowane. W gruncie rzeczy, dobrze jest być posłem.

Senacka inauguracja Encyklopedii Aksjologii Pedagogicznej

"Żyjemy w świecie wartości. W oparciu o nie codziennie podejmujemy niejednokrotnie bardzo istotne decyzje. Wybór konkretnej hierarchii wartości określa nas jako osoby, wyraża naszą moralność i duchowość. Wpływa też na kształt więzi społecznych, kultury osobistej, narodowej i globalnej. Skłania do poszukiwania wartości najwyższych i absolutnych. Znaczenie wartości w życiu i rozwoju każdej osoby, a także w kształtowaniu się społeczeństwa i jego kultury, wskazuje na potrzebę pogłębionej refleksji i odważnego zaangażowania wychowawczego".

Powyższy akapit otwiera Przedmowę Biskupa Artura G. Mizińskiego do pierwszego dzieła leksykograficznego w naukach pedagogicznych, które ma charakter monograficzny, tematyczny, a zarazem wpisuje się swoją treścią w jeden z kluczowych dla procesów (samo-)wychowywania dzieci i młodzieży oraz osób dorosłych fundamentów, czynników (zmiennych), które je warunkują. Propozycja haseł została podporządkowana personalistycznej antropologii oraz aksjologii pedagogicznej.

W dniu 24 października 2016 r. o godzinie 11.30, w gmachu Senatu RP odbędzie się uroczysta promocja najnowszej publikacji encyklopedycznej z nauk pedagogicznych pod tytułem: Encyklopedia Aksjologii Pedagogicznej", którą przygotowała do druku prof. dr hab. Krystyna Chałas i ks. dr hab., prof. KUL Adam Maj z Instytutu Pedagogiki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Imponująco obszerny tom zawiera 346 haseł opracowanych przez 143 Autorów! Przy tak dużym dziele i gronie autorów haseł sekretarzem wydawnictwa była dr Marta Buk–Cegiełka.

Pani Profesor Krystyna Chałas prowadzi od szeregu lat cykliczne "Forum szkół poszukujących sposobów integralnego rozwoju i wychowania", a w najbliższych planach ma zorganizowanie Europejskiego Kongresu Aksjologicznego.

W spotkaniu z Autorami haseł i redaktorami tomu wezmą udział przedstawiciele Ministerstwa Edukacji Narodowej, Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwa Kultury, Kancelarii Prezydenta RP, zaproszeni Senatorowie i Posłowie. Będą im towarzyszyć także nauczyciele i uczniowie oraz studenci.
W programie przewidziano m.in.:

• Wystąpienie przewodniczącego Komitetu Naukowego Encyklopedii - ks. prof. dr hab. Mariana Nowaka;

• Referat prof. dr hab. Urszuli Ostrowskiej z Wydziału Pedagogiki i Psychologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy pt. Przesłanie aksjologiczne: Człowiek w świecie wartości - wartości w życiu człowieka;

Przewidziano także wystąpienia przedstawicieli władz państwowych oraz zaproszonych gości z innych środowisk akademickich oraz oświatowo-wychowawczych. Niestety, ze względu na posiedzenie Prezydium Centralnej Komisji nie będę mógł uczestniczyć w tym spotkaniu jako jeden z członków Naukowego Komitetu Redakcyjnego Encyklopedii, toteż chociaż zaanonsuję je, by zainteresowani mogli sięgnąć do tej publikacji.

Jestem przekonany, że z niniejszego tomu będą korzystać nie tylko studenci kierunków studiów pedagogicznych i nauczycielskich, ale także pracownicy oświaty, samorządowi i nadzoru pedagogicznego. Hasła mają artykułowy charakter, a zatem są pogłębioną analizą poszczególnych pojęć, wśród których znajdziemy niewystępujące w dotychczasowych wydaniach encyklopedycznych kategorie pojęciowe pedagogiki, jak np. "afirmacja wartości', "aksjotropizm", "chrystoformizacja", "cierpliwość", "cywilizacja miłości", "czystość", "dynamizmy wychowania", "gotowość ponoszenia ofiary", "miłość wychowawcza", "humor", "kształtowanie sumienia", "kultura dawania", "miłosierdzie", "optymizm pedagogiczny wychowawcy", "paradoks aksjologiczny", "poezja i jej wartość w wychowaniu", "pokora", "przebaczenie", "uczynność", "świętość", "ubóstwo", "wychowanie eucharystyczne", "życie w prawdzie" i in.

Jestem pod wrażeniem tak wyjątkowego zbioru haseł. Pozwala ona bowiem na rozpoczęcie kolejnych badań naukowych, w których będą uwzględniane kluczowe dla procesów socjalizacji, uczenia się i rozwoju człowieka fenomeny.

Zwracam zarazem uwagę na opublikowaną przez Wydawnictwo KUL metateoretyczną monografię naukową profesor Heleny Słotwińskiej pt. "Pedagogika religii w relacjach z dyscyplinami teologicznymi". Nareszcie mamy wyjątkowy wgląd w związki między pedagogiką a naukami, które są kluczowe dla uwzględnienia w społeczeństwach otwartych transcendencji jako źródła, kontekstu lub dopełnienia powyższych procesów.

WSTYD - w odpowiedzi profesorowi Tadeuszowi Pilchowi

(źródło fot. Archiwum domowe Aleksandra Nalaskowskiego)

Otrzymałem replikę na List Stowarzyszenia Pedagogów Społecznie Zaangażowanych, który wywołał dyskusję, co jest widoczne w komentarzach pod jego treścią. Nie sposób jednak dzielić jednolitą wypowiedź prof. dr. hab. Aleksandra NALASKOWSKIEGO na fragmenty. Administrator wprowadził ograniczenia dla zamieszczania komentarzy pod wpisami, stąd zaproponowałem opublikowanie w całości jego opinii.

Sprawa nie jest banalna, gdyż prof. T. Pilch poruszył tak różne kwestie, niejako mozaikowo prezentując je w swoim stanowisku, że budzą one z różnych stron i osób krytyczną reakcję. To pokazuje, że powinniśmy rozmawiać o EDUKACJI, POLITYCE OŚWIATOWEJ, O ROLI NAUK PEDAGOGICZNYCH I TWÓRCZOŚCI ICH PRZEDSTAWICIELI ze względu na kolejne projekty zmian w szkolnictwie ogólnodostępnym.

WSTYD - w odpowiedzi profesorowi Tadeuszowi Pilchowi

List prof. Tadeusza Pilcha i innych pedagogów społecznych zasmucił mnie, ale i wprawił w zdumienie. Kilka razy bowiem sprawdzałem czy to ten sam Tadeusz (od lat mówimy sobie po imieniu) czy może jakiś inny, czy to możliwe, aby ta osoba, którą wszak znam, napisała taki tekst?

List jest niezwykle „subiektywny” (cudzysłów ma wzmacniać to odczucie), a niekiedy swym subiektywizmem wpycha czytelnika w nieprawdę i hipokryzję.

Tak jak kiedyś pisma i przemowy zaczynało się od „Laudetur Iesus Christus” tak teraz zaczyna się je od rytualnego naplucia na Kaczyńskiego. To nowa, świecka tradycja. Nie inaczej jest w przypadku listu prof. T. Pilcha i dowodzonych przezeń pedagogów społecznych. Jakże inaczej mógł zrobić prominentny swego czasu działacz ZSL (taka listek figowy dla PZPR), a potem PSL?

Autor zarzuca pedagogom akademickim tchórzliwe milczenie, a dokładniej świadome przybranie takiej właśnie pozy: „Ukoronowaniem tej niepojętej filozofii milczenia środowiska pedagogicznego była całkowita obojętność wobec dramatycznie nieodpowiedzialnej decyzji rządu Jarosława Kaczyńskiego cofnięcia wieku obowiązku szkolnego dla 6 – latków.”

To oczywista nieprawda! Nieprawda krzywdząca i kłamliwa. W środowisku akademickim trwała dyskusja, niekiedy żarliwa, powstawały rozprawy naukowe, ścierały się poglądy. To prawda, że nie wszyscy byli za debiutem szkolnym w wieku 7 lat, lecz to nie oznacza, że była jakaś kompletnie przez T. Pilcha wydumana „filozofia milczenia”. Ludzie dyskutowali, niekiedy z ogromną żarliwością, po wielokroć uczestniczyłem w takich dysputach z uczonymi, nauczycielami, rodzicami i dlatego mam wrażenie, że swoich obserwacji prof. T. Pilch dokonywał na Marsie.

A jeśli do tych dyskusji dołożymy autorskie przedsięwzięcia eksperymentalne i praktyczne, to wymyślonej „filozofii milczenia” nijak nie da się obronić. Szkoły, a właściwie placówki działające wedle koncepcji Śliwerskich, zmagania Marka Budajczaka, ćwierć wieku (!) działania toruńskiej Szkoły-Laboratorium (której dyrektor niemal z rozpędu powołał Wydział Nauk Pedagogicznych na UMK zostając jego dziekanem) – i to jest ta niepojęta filozofia milczenia czy może niepojęty brak wiedzy Autora listu?

Może trzeba więcej czytać, trochę pojeździć, porozmawiać z ludźmi odchodząc od ministerialnych nawyków? Aby pisać trzeba wiedzieć.

Inny smaczek z listu T. Pilcha: „Przypomnieć należy równie unikalny w skali europejskiej, a w swej wymowie cyniczny "program przystosowawczy", wprowadzony pod naciskiem ministerstwa finansów, rozporządzeniami ministrów edukacji: Roberta Głębockiego w r. 1991” Otóż otrzymaliśmy miliard dolarów na restrukturyzację szkolnictwa. W jednej z komisji mającej podzielić te fundusze zasiadał prof. Tadeusz Pilch. Pytam więc gdzie te pieniądze? Gdzie te zmiany?

Dwukrotny wiceminister edukacji, już w środku swojego wywodu raczy nas takim oto spostrzeżeniem: „Milczenie elit intelektualnych „w czasach słusznie minionych” było i pożądane i konieczne i obwarowane skomplikowanymi manipulacjami. Jak nie wystarczała łagodna perswazja, uruchomiano twardsze argumenty typu: pisarze do pióra, studenci do nauki, uczeni do książek …. , lub jeszcze twardsze, opresyjne metody”.– Zwracam uwagę napisał to człowiek władzy, obwożony służbowymi autami, otoczony sekretarkami, wysoki działacz partyjny, wiceminister.

Tak więc dowiadujemy się, że milczenie w słusznie minionych latach było u T. Pilcha „pożądane i konieczne”. Zgrabniejszego uzasadnienia kunktatorstwa trudno by szukać. Autor na koniec raczy nas zgrabną łacińską sentencją: Omne malum ex potestas - wszelkie zło pochodzi od władzy. Pisze zatem o sobie! Wydaje mi się, że słuszniejsze byłoby posypanie głowy popiołem niż odwoływanie się w taki sposób do łacińskich mądrości (nota bene opacznie).

Już na sam koniec fragment listu, którego sygnatariusze winni się po prostu wstydzić. Oto on: „Dlatego nie możemy zrozumieć milczenia naszego Kościoła wobec tak jawnego gwałtu na zasadach sprawiedliwości społecznej, na idei służby społecznej polityki i państwa wobec narodu, na zasadach solidarności i zgody wspólnoty narodowej – jaki dzisiaj dokonuje się w naszym kraju! Z niechęcią patrzymy na różne formy sojuszu i porozumień między władzą polityczną a kościołem, które nie są zawierane w trosce o powszechne dobro, lecz raczej w trosce o wzajemne korzyści polityczne, prawne, materialne.

Przeczytałem i oczy wyszły mi z orbit. Wszak to koalicja PO-PSL, a wcześniej w tercecie z SLD domagała się odsunięcia Kościoła od wpływu na życie społeczne („nie będziemy klękać przed księdzem” –Tusk), zamknięcia biskupów w kruchcie, sprowadzenia religii do roli prywatnego rytuału. Cały ten akapit jest po prostu insynuacją, obrzydliwą insynuacją wystawiającą świadectwo autorom tego zapisu. Cytat jakby żywcem wyjęty z „Wyborczej”.

Zastanawiam się jaki był cel tego manifestu? Jego wartość naukowa jest znikoma, stanowi bowiem agitkę propagandową, wartość sprawcza jest również żadna – kto uwierzy niedawnemu aparatczykowi? Do głowy przychodzi mi jedno: dorwać się do mikrofonu. Z byle czym, jakkolwiek, aby zaistnieć. Za wszelką cenę nie dać o sobie zapomnieć, bo starość bywa różna. Czasami owocuje przemyślaną, przefiltrowaną przez życie mądrością, a czasami nie. Tu chyba jednak nie. - prof. dr hab. Aleksander Nalaskowski

Debata pedagogów na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim

(fot. KUL- pierwszy z lewej prof. Marek Konopczyński jako prowadzący obrady KNP PAN 17.10.2016 r.)

Takie mamy czasy, że czego nie ma w Internecie, to nie istnieje na świecie. Tym bardziej więc ucieszyłem się, że współpracująca z Dyrekcją Instytutu Pedagogiki TvKUL zarejestrowała w spocie filmowym obrady Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk na KUL. Polecam zatem krótką wypowiedź naszego Kolegi - członka KNP PAN - ks. prof. dr. hab. Mariana Nowaka.



Część gremium profesorskiego z KNP PAN uczestniczyła w kolejnych dniach w interesującej konferencji naukowej. Instytut Pedagogiki KUL w Lublinie słusznie przypomniał całemu środowisku, że:

(...) szczyci się w Polsce najbardziej odległym rodowodem pedagogicznym pod względem tradycji kształcenia i prowadzenia badań w zakresie pedagogiki. W 1919 r. została utworzona Katedra Pedagogiki, w rok po odzyskaniu niepodległości i powstaniu Uniwersytetu. W swojej długiej historii Instytut przechodzi także okres zawieszenia działalności, a następnie ponownej reaktywacji studiów w r. 1981. Przeżywając w roku bieżącym Jubileusz XXXV-lecia przywrócenia kształcenia na kierunku pedagogika na KUL w Lublinie Instytut podejmuje namysł nad uprawianiem pedagogiki i kształceniem podczas Konferencji Jubileuszowej.

Wszelkie zło pochodzi od władzy... List Otwarty pedagogów społecznych

Publikuję pełną treść Listu Otwartego, który - jak można przypuszczać - został przekazany kierownictwu Ministerstwa Edukacji Narodowej. Profesor Tadeusz Pilch wspomniał o tym Liście w czasie IX Zjazdu Pedagogicznego w Białymstoku oraz na posiedzeniu wyjazdowym Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN na KUL w Lublinie.

Uważam, że ten List powinien być dostępny nie tylko pedagogom społecznym, ale także szeroko rozumianym wychowawcom, politykom i rządzącym w kraju. Można nie zgadzać się z niektórymi tezami Autora, interpretacją wydarzeń czy danych faktograficznych, ale nie można odmówić racji, które spowodowały konieczność zabrania głosu w sprawie losu dzieci w środowiskach rustykalnych. Treść tego Listu była przywoływana w mediach w wersji bardzo skrótowej. Publikuję zatem jego pełną wersję za zgodą Autora:


List otwarty pedagogów społecznych na temat polityki oświatowej


Jest swoistym paradoksem, że środowiska akademickie, które cieszą się najwyższym społecznym poważaniem z własnej woli rezygnują z publicznego zabierania głosu w sprawach dla społeczeństwa najbardziej żywotnych - natomiast środowiska polityczne, które zajmują ostatnie miejsca w hierarchii społecznego prestiżu mają niczym nieograniczony głos we wszystkich doniosłych dla społeczeństwa sprawach i bez najmniejszych zahamowań z tej wolności korzystają.

Nauki i środowisko akademickie pedagogiki, oprócz twórczej aktywności na sejmie nauczycielskim w 1919 roku i incydentalnymi głosami indywidualnymi w czasach II Rzeczypospolitej nigdy więcej nie zaznaczyło swojej obecności w publicznych debatach, nawet wówczas gdy rozstrzygały się fundamentalne kwestie dla systemu nauczania i wychowania.

Ukoronowaniem tej niepojętej filozofii milczenia środowiska pedagogicznego była całkowita obojętność wobec dramatycznie nieodpowiedzialnej decyzji rządu Jarosława Kaczyńskiego cofnięcia wieku obowiązku szkolnego dla 6 – latków. Jedyny przypadek w dziejach Europy cofania dzieci w wieku obowiązku szkolnego, a nie obniżania wieku rozpoczynania nauki. W ten sposób zostaliśmy w elitarnym kręgu kilkunastu państwa w Europie i na świecie, w których dzieci rozpoczynają naukę w 7 roku życia.

Była to przecież decyzja wymierzona w szansę stopniowego usuwania barier równego startu dla dzieci ubogich, ze środowisk o niskim kapitale kulturowym, utrwalająca na długie lata nierówności społeczne między dziećmi ze środowisk upośledzonych socjalnie a dziećmi grup uprzywilejowanych. Nie był to zresztą pierwszy krok w budowaniu zróżnicowanych szans rozwojowych dzieci z nierównych kulturowo środowisk.

Przypomnieć należy równie unikalny w skali europejskiej, a w swej wymowie cyniczny "program przystosowawczy", wprowadzony pod naciskiem ministerstwa finansów, rozporządzeniami ministrów edukacji: Roberta Głębockiego w r. 1991 (Zarządzenie Ministra Edukacji nr 18 z dnia 24 08. 1991 r w sprawie realizacji zajęć ponadobowiązkowych i pozalekcyjnych w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych), oraz Zdobysława Flisowskiego w r. 1993 (Zarządzenie Ministra Edukacji nr 23 z dnia 6. 08. 1993 w sprawie warunków realizacji zajęć korekcyjno-kompensacyjnych w szkołach).

Rozporządzenia te m.in dopuszczały zajęcia rozwojowe w szkołach podstawowych pod warunkiem, że będą miały charakter międzyszkolny. Taki warunek w rzeczywistości szkół wiejskich trudno nie nazwać cynicznym, a samą nazwę programu "przystosowawczy" klasyczna kategorią orwellowską. Bo akurat zróżnicowania między szkołami miejskimi i wiejskimi są w naszym kraju szczególnie drastyczne i od dziesiątków lat nienaruszane żadną racjonalną polityką równości. I żadne tłumaczenia i pseudo naukowe racje tego faktu nie zmienią.

Jedyny głos sprzeciwu, jaki został wysłany przez Zespół Pedagogiki Społecznej przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, po cofnięciu obowiązku szkolnego dla sześciolatków, został wprawdzie poparty przez dziesiątki profesorów i młodszych nauczycieli akademickich, ale równocześnie wywołał protesty środowisk naukowych związanych z uczelniami katolickimi, oraz zaowocował żenującymi adresami do Pani minister edukacji, informującymi, że z tym głosem sprzeciwu, nie maja nic wspólnego.

Powielono tu PRL–owski schemat rozumowania i reakcji, że władza, jakkolwiek by była głupia – to zawsze rację ma! Jedyna Rada Wydziału Pedagogiki Uniwersytetu Warszawskiego w bardzo umiarkowanej formie zdystansowała się wobec ekscesów edukacyjnych rządu. Reszta polskiej pedagogiki w sile kilkuset samodzielnych pracowników nauki i tysięcy młodszych akademików pozostała wierna zasadzie – Pedagogiki milczenia

Milczenie elit intelektualnych „w czasach słusznie minionych” było i pożądane i konieczne i obwarowane skomplikowanymi manipulacjami. Jak nie wystarczała łagodna perswazja, uruchomiano twardsze argumenty typu: pisarze do pióra, studenci do nauki, uczeni do książek …. , lub jeszcze twardsze, opresyjne metody.

Ten trening przeszłości tak mocno wrył się w świadomość elit intelektualnych, że dzisiaj niewinne apele nauki z zakresu np. polityki społecznej, w środowisku nauk społecznych, traktowane są jako uprawianie polityki i potępiane jako niegodne etosu nauki i naukowców. Komunistyczna władze odniosła pozagrobowe zwycięstwo nad obywatelską postawą świata nauki. Tymczasem to co dzieje się dzisiaj w polityce zmusza nas, pod rygorem utraty godności, do zabrania głosu, do postawy czynnej, do obywatelskiego sprzeciwu.

Jesteśmy zorganizowanym środowiskiem pedagogów społecznych rozproszonych w różnych placówkach pracy wychowawczej od katedr uniwersyteckich do szkół podstawowych i przedszkoli. Jesteśmy zjednoczeni w Stowarzyszeniu – Ruchu Pedagogów Społecznie Zaangażowanych oraz w Zespole Pedagogiki Społecznej działającym przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN.

Mamy poczucie zagrożenia, a zarazem powinności zabrania głosu, sprzeciwu, protestu wobec klasy politycznej; przywołania jej do opamiętania w imię interesów narodowej wspólnoty.

Omne malum ex potestas - wszelkie zło pochodzi od władzy

Ten starożytny aforyzm, a raczej rzymska mądrość ludowa pokazuje, że władza wszelkich czasów była postrzegana jako zło. Wielki doktor kościoła – św. Ambroży bardzo krytycznie odnosił się do władzy świeckiej, a jego uczniowie wręcz przypisywali jej diabelską genealogię. Przekonanie to przewija się w myśli chrześcijańskiej do czasów nowożytnych. Natomiast „uczeń”, Ambrożego, św. Augustyn dowodził i utrwalił w „Państwie Bożym”, powszechne przekonanie, że wszelka władza pochodzi od Boga. W oficjalnej praktyce kościoła ideą przewodnią jest raczej pogląd św. Augustyna, niż krytyczna postawa św. Ambrożego.

Pragniemy z naciskiem oświadczyć, że nasz apel i przekonania nie dotyczą tylko aktualnego układu sił politycznych, lecz stanowią uogólnioną ocenę degeneracji władzy w Polsce, której początki znajdujemy w pierwszej połowie XVII wieku a jej kontynuacja trwa przez całą późniejszą historię naszych dramatycznych dziejów. Ostatni okres tzw. „odzyskanej niepodległości” dobitnie pokazuje, że odziedziczyliśmy cały bagaż politycznej patologii Pierwszej i Drugiej Rzeczypospolitej.

Obecnie trwa wyjątkowy w swej bezprecedensowej jakości i wymowie festiwal siania wzajemnej nienawiści i dzielenia Polaków przez władze polityczne, poniżających zdrowy rozsądek absurdalne oskarżenia o najcięższe zbrodnie swych przeciwników politycznych, w którym biorą udział wszystkie siły polityczne z udziałem sejmu, senatu, premiera i prezydenta, używające frazeologii i argumentacji ulicznych zadymiarzy. Polityka niżej już upaść nie mogła!

Do tragicznego upadku Pierwszej Rzeczypospolitej doprowadziła elita polityczna ówczesnego „państwa narodu szlacheckiego”, która stanowiąc 10% społeczeństwa była siłą społeczną o nieznanych w żadnym europejskim kraju prerogatywach oraz o niespotykanej gdziekolwiek w cywilizowanym świecie poziomie egoizmu i obskuranckim zaślepieniu. Szlachta gotowa była na ołtarzu swych egoistycznych i okrutnych przywilejów złożyć raczej byt i wolność ojczyzny, niż choćby jeden dzień niewolniczej pańszczyzny swoich poddanych lub którąkolwiek perłę swych klasowych przywilejów. W swych antynarodowych i egoistycznych nastawieniach znajdowała wsparcie hierarchii religijnych, głównych wówczas religii; katolickiej i prawosławnej.

I była w swym zaślepieniu konsekwentna do tragicznego końca. Wyzwolenie od niewolniczych stosunków podległości wobec rodzimych panów przynieśli chłopom polskim – zaborcy! „Z samych panów zguba Polaków. Oni zniszczyli wszystkie uszanowanie dla prawa. Oni, rządowego posłuszeństwa cierpieć nie chcąc, bez wykonania zostawili prawo. Oni zupełnie zagubili wyobrażenie sprawiedliwości w umysłach Polaków. Oni prawo zamienili w czczą formalność, która tylko wtenczas ważną była, kiedy prawo ich dumie, łakomstwu i złości służyło.” (Stanisław Staszic, Przestrogi dla Polski...) Dziś wystarczy w miejsce „Panów” wstawić „Polityków”, lub nazwy partii, aby treść manifestu S. Staszica pasowała jak ulał do naszej rzeczywistości.

Do dzisiaj nie padła prośba o przebaczenie za ówczesne winy Panów i nikt im o takim chrześcijańskim geście nie przypomniał i takiego gestu nie wymagał. Więcej – dzisiaj odradza się etos szlachectwa jako nośnika tradycji i kultury narodowej i żądanie naprawienia krzywd jakie ta klasa poniosła od rządów komunistycznych!

To zrodziło jeden z najcięższych grzechów ich politycznych następców, późniejszych klas politycznych – poczucie nieodpowiedzialności i bezkarności za ciężkie grzechy wobec wspólnoty narodowej. I jeśli chcemy szukać permanentnego źródła nawracających złych rządów politycznych, to leży ono w braku jakiejkolwiek odpowiedzialności polityków, którym na sucho uchodzą nawet uczynki kryminalne

Pierwsze odzyskanie niepodległości, znowu wykreowało klasę polityczną, w której znaczną rolę odegrali potomkowie owych twórców i obrońców „państwa narodu szlacheckiego”. W filozofii kreowania nowego ładu politycznego owi potomkowie dali się poznać jako żarliwi obrońcy stanowych porządków, z determinacją żądając, np. dwutorowego szkolnictwa: jednego dla „ludu”, drugiego dla warstw przywilejów urodzenia i majątku.

Ówczesna klasa polityczna, już bez arystokratycznych proweniencji, kazała strzelać do robotników Krakowa, do chłopów w Małopolsce. To klasa polityczna, która nazwała się: sanacją wykorzystując proceduralne okoliczności wprowadziła podstępem antydemokratyczną konstytucję kwietniową, wprowadziła wojsko na salę sejmową, a opozycji zgotowała krwawą rozprawę w Berezie Kartuskiej. Wszystkie atrybuty ówczesnego ładu politycznego który sanacja nazywała uzdrawianiem, łącznie z mistyczną funkcją Piłsudskiego, możemy dziś obserwować w aktualnej rzeczywistości. Sanacja, jej zadufane zaślepienie doprowadziło Polskę do całkowitego osamotnienia i tragedii wojny na dwa fronty.

Rządy klasy politycznej w latach zależności od Rosji Sowieckiej, tworzyły iluzję rządów „ludowych”. Miały one jednak tyle z narodem wspólnego co Rosja Sowiecka z demokracją. Gładko więc utrwaliło się po odzyskaniu niezależności w 1989 r. przekonanie, że elity polityczne, to zjawisko, które żyje obok narodu i między klasą polityczną, a narodem i państwem nie ma zasady służebności, jak w prawdziwej demokracji.

Przyjęto, że to nie polityka ma służyć narodowi, lecz na odwrót - społeczeństwo jest jednym z instrumentów i elementów rozgrywek politycznych, a rangę suwerena zyskują partie polityczne, powszechnie zresztą zarządzane autorytarnie. Ich celem działania i sensem istnienia jest „polityka łupów”, a nie polityka służby społecznej. Partia, która traci władzę, traci członków i znaczenie polityczne, bo straciła lupy.

Te trzy wielkie okresy naszej historii: pierwsza Rzeczpospolita, okres sanacji i czasy tzw. realnego socjalizmu – to klasyczne przykłady degeneracji klas politycznych, ich niewiarygodnego egoizmu grupowego, całkowitego braku zrozumienia dla dobra wspólnego i swoistej bezwzględności wobec przeciwników. Gesty solidarności lub głosy nawołujące do jedności pojawiały się tylko wówczas gdy pojawiało się fizyczne zagrożenie dla grupowych interesów rządzącej elity. Np najazd bolszewików w 1920 roku., ostatnie tygodnie przed wybuchem II. wojny światowej.

Ale już nawet manifest Kościuszki nie zawierał słowo na temat „kwestii chłopskiej”, który mógł doprowadzić do jedności narodowej wobec egzystencjalnego zagrożenia bytu państwa. Próba naprawy Rzeczypospolitej przez Konstytucję 3 Maja wywołała magnacki spisek pod patronatem carycy Katarzyny II, zwany konfederacją targowicką przy powszechnym poparciu hierarchii katolickiej, w celu obalenia reform ustrojowych. Przywileje stanowe i klasowe były cenniejsze niż bezpieczeństwo i dobro ojczyzny. Małą satysfakcją jest, że główni twórcy Targowicy, w tym biskupi zostali ukarani, przez lud Warszawy – szubienicą.

Władze w służbie władzy

Większość przemian jakie dokonały się w latach 1989 – 2016 dobitnie pokazują, że odziedziczyliśmy ideologię XVII wiecznego „państwa narodu politycznego”, oraz najgorsze wzorce polityki sanacyjnej, oraz systemu rządów komunistycznych. Pobieżna obserwacja dowodzi, że aktualne „elity” polityczne są spadkobiercami wszystkich przywar klas wyobcowanych z własnego narodu i traktują państwo i funkcje publiczne jako łup polityczny.

Przegrana kolejnej partii i okres oczekiwania na odzyskanie władzy służy nie wysiłkowi programowemu, lecz ćwiczeniu najbardziej skutecznych form eksterminacji przeciwników politycznych. Obecna władza ten proceder wykorzystała po mistrzowsku. Groteskowych i równocześnie złowrogich przykładów dostarczają marszałkowie sejmu, senatu, liczni posłowie, sam prezydent.

Wszystko wskazuje na to, że ich wzory są powielane przez aktualną opozycję. Pewien optymizm budzi strategia programowa Komitetu Obrony Demokracji, który obrał drogę budowania wizji sprawiedliwego społeczeństwa, w którym władza jest tylko organem wykonawczym woli powszechnej.

Przez ostatnie 30 lat rządziły krajem ugrupowania nazywające się: lewicowymi, konserwatywnymi, liberalnymi, prawicowymi; czyli wszelkie orientacje, które w swych celach politycznych winny gwarantować realizację zasad sprawiedliwości społecznej wywiedzionej z konwencji Filadelfijskiej z 1944 r., oraz z humanitarnego przesłania społecznej nauki kościoła zrodzonej z idei encykliki Rerum Novarum Leona XIII i utwierdzonej w przejmującej encyklice Jana Pawła II – Sollicitudo rei socialis, kreślącej ideę władzy jako służby, sakralizującej solidarność wspólnoty, a na czele troski społecznej stawiając ubogiego człowieka.

Ta filozofia społecznej nauki chrześcijaństwa znajduje przejmującą kontynuację w profetycznej działalności Papieża Franciszka, tak daleko wybiegająca swą niezwykłością przed realia dzisiejszej, trudnej rzeczywistości, że nie nadąża za jego wizją znaczna część hierarchii naszego kraju.

Od połowy XX wieku Kościoły chrześcijańskie, w tym szczególnie Kościół katolicki głosi i realizuje wspaniałe ideologie solidarności, służby i wspólnoty zarówno w teorii swoich nauk społecznych jak i we wzorcach osobowych, którymi stały się osoby kolejnych Papieży od Jana XXIII, poprzez Jana Pawła II na obecnym charyzmatycznym Franciszku kończąc.

Dlatego nie możemy zrozumieć milczenia naszego Kościoła wobec tak jawnego gwałtu na zasadach sprawiedliwości społecznej, na idei służby społecznej polityki i państwa wobec narodu, na zasadach solidarności i zgody wspólnoty narodowej – jaki dzisiaj dokonuje się w naszym kraju! Z niechęcią patrzymy na różne formy sojuszu i porozumień między władzą polityczną a kościołem, które nie są zawierane w trosce o powszechne dobro, lecz raczej w trosce o wzajemne korzyści polityczne, prawne, materialne.

Przekonanie, że budujemy państwo narodu katolickiego zawiera błąd logiczny contradictio in adiecto, więcej bowiem w praktyce społecznej naszego kraju jest wątków pogańskich niż chrześcijańskich.

Żadna z formacji politycznej nie respektowała wymienionych zasad sprawiedliwości i solidarności? Mimo to żadna nie doznała dyskomfortu wytknięcia jej tego zaniedbania przez najbardziej do tego powołane władze kościoła katolickiego. Można wręcz rzec, że polskie władze różnych orientacji, po roku 1989 prowadzą politykę troski o bogatych raczej niż biednych, co uwidacznia się m.in. zniesieniem najwyższego progu podatkowego od dochodów, zniesieniem podatku od dziedziczenia i darowizn, stworzeniem wielorakich preferencji dla wielkiego kapitału i obcych korporacji, stworzeniem mechanizmów bezkarnego omijania tzw. ustawy kominowej, zapobiegającej rozwarstwieniu dochodów.

Doprowadzono więc do rozwarstwienia dochodów, czyli podziału na biednych i bogatych, na skalę znaną tylko krajom skrajnego neoliberalizmu, lub krajów skrajnej nieprawości politycznej, takich np. jak: Meksyk, Rosja, satrapie afrykańskie i arabskie...

Nie tyle jednak oburza pro-kapitałowa polityka poszczególnych rządów, ile brak troski o ubogich, mało zarabiających. Rządy wszystkich orientacji „odzyskanej suwerenności” cechuje w tym zakresie filozofia darwinizmu społecznego wywiedziona z ducha filozofii społecznej wielkiego teoretyka narodzin kapitalizmu H. Spencera. Czy taka filozofia sprawowania władzy nad społeczeństwem może być obojętna dla Kościoła, który stworzył i przez wieki respektował zasadę: res sacra miser!?

Niesprawiedliwe państwo - bezradne społeczeństwo

Z głębokim przekonaniem można powiedzieć, że Polska po tzw. „odzyskaniu suwerenności” stała się krajem niesprawiedliwym, a człowiek ubogi stał się tylko kłopotliwym problemem. Zostały uruchomione i tolerowane liczne mechanizmy, które sprzyjały tworzeniu się segregacyjnego społeczeństwa. M.in. w wyniku likwidacji PGR; jednego z najcięższych grzechów władz odrodzonej Polski, stworzone zostały enklawy permanentnego ubóstwa, a w wyniku przeobrażeń gospodarczych w centrach wielkiego przemysłu powstało zjawisko strukturalnych nierówności w których dorasta trzecie pokolenie wykluczonych. Żyją tam dzieci, o których można powiedzieć, że to „dzieci bez szans”, dzieci niczyje, dzieci ulicy. Obojętność wobec ich losu jest i okrutne i krótkowzroczne.

Wypada zapytać elity nauk społecznych, które obiektywnie mają wybitne osiągnięcia badawcze co zrobiły dla losów owych „wykluczonych” poza naukową rejestracją ich istnienia i opisem ich położenia. To właśnie przykład uprawiania nauki z klauzulą milczenia i nie wtrącania się do polityki. A my pytamy: od kiedy walka o interesy upośledzonych dzieci ze środowisk popegeerowskich jest polityką?

Wobec tych zjawisk praktykowana jest zasada milczenia i obojętności niemal wszystkich podmiotów politycznych społecznych i religijnych. Społeczeństwo, które z obojętności czyni trwała zasadę stosunków międzyludzkich – nie przetrwa. Milczenie i obojętność są formą uczestnictwa w dziejącej się nieprawości! Filantropia, która rozwija się w naszym kraju- nie jest środkiem leczenia schorzeń ubóstwa, niesprawiedliwości i wykluczenia. Jest tylko plastrem, który przykrywa jątrzące się rany, które wnet zakażą cały organizm. Wypada wobec tych faktów przypomnieć „Deklarację globalnej etyki” uchwalonej przez Światowy Kongres Religii w Chicago w 1993 r., która wśród czterech zobowiązań wymienia obowiązek stanowienia sprawiedliwego porządku ekonomicznego.

W naszym kraju, w wyniku nieudolności władzy, jej zaniechań, czasem zamierzonej winy doszło do tzw. dzikiej prywatyzacji. Wśród licznych jej skutków są m. in. sprzedawanie kamienic i mieszkań, czasem całych osiedli razem z ludźmi. Kolejnym efektem owego przywracania „świętego prawa własności”, jest powszechne wyrzucanie ludzi na bruk; często chorych i niepełnosprawnych, matek z dziećmi i kobiet ciężarnych.

Rozmiary ludzkich nieszczęść, tragedii są niewyobrażalne! Posunięto się nawet do morderstwa wobec organizatorki oporu. Morderstwa, oczywiście niewykrytego i nie ukaranego. Wszystkie te działania stanowią wg katechizmu katolickiego ciężki grzech wołający o pomstę do nieba: „uciskanie ubogich, wdów i sierot”! Niewyobrażalnym dramatem jest fakt, że proceder ten jawnie kwitnie od lat przy całkowitej bezczynności władz a niekiedy przy współdziałaniu aparatu prawniczego. Pytamy kiedy i w jaki sposób Episkopat Polski protestował przeciw takim współczesnym a jednak „średniowiecznym” praktykom i występował w obronie skrzywdzonych?

Praca odarta z godności

Ogromna część usług wymagająca niskich kwalifikacji takich jak: sprzątanie, dozór, zostały zmonopolizowane przez specjalistyczne grupy, które wynajmują robotników po niższych dla instytucji kosztach, ale przechwytują ogromną część zysków z pracy, a samym pracownikom płaca haniebne stawki godzinowe, lub czasem nie płaca w ogóle, bo wiedzą, że ubogi człowiek nie upomni się o swoje i nie znajdzie obrońcy.

O zabezpieczeniu socjalnym, emerytalnym, zdrowotnym trudno już mówić. Sprawa, choć powszechna jest mało znana, bo pokrzywdzeni to ludzie biedni, niewykształcenie, bez głosu społecznego, to dzieje się przy całkowitej obojętności władz politycznych i nie wzbudza specjalnego zainteresowania aktualnej władzy, która legitymuje się atrybutami prawa i sprawiedliwości. Owszem, w ich obronie występują anarchiści, stowarzyszenia idealistów zwących się socjalistami, czasem spontanicznie sąsiedzi.... organy państwa - nigdy.

Podobna cisza panuje wokół zjawiska szczególnie drastycznego – niewypłacanie należnych, miesięcznych zarobków. Wg szacunków Państwowej Inspekcji Pracy, grupę tak pokrzywdzonych można liczyć na 40 do 50 tys. osób miesięcznie. W naukach moralnych kościoła jest to czwarty grzech wołający o pomstę do nieba: „zatrzymanie zapłaty sługom i robotnikom”!

Beztroska kolejnych rządów doprowadziła do niesłychanego pohańbienia prawa pracy. Ok. 2,5 mln najczęściej młodych ludzi w wyniku manipulacji i nadużyć i przy całkowitej aprobacie państwa pracuje na tzw. umowach śmieciowych. Pomijając bliższą charakterystykę tego zjawiska przyjąć musimy oczywistą prawdę, że jest to praca odarta z godności. Jest to szczególny przypadek wyzysku bezwzględnej klasy kapitalistów, która stała się jedną z grup obfitego beneficjum wprowadzonego w naszym kraju ładu gospodarczego.

Praca ta nie daje żadnego zabezpieczenia socjalnego i nie prowadzi do elementarnej stabilizacji. W dramatycznej sytuacji demograficznej naszego kraju, którego ludność starzeje się najszybciej w Europie odbieranie szans młodym ludziom m. in. na stabilizację rodzinną jest dramatyczną krótkowzrocznością, której nie zniwelują nawet heroiczne ustawy zwane 500 plus. A ponadto jest to nagi wyzysk bezbronnych ludzi, często nawet dobrze wykształconych, dla którego wzorów należałoby szukać w okresie akumulacji pierwotnej czyli w pierwszej połowie XIX wieku.

I mimo to jest z przekonaniem i zaciekle broniony jako zdrowy mechanizm regulacyjnych funkcji gospodarczej państwa nazywana elastycznym rynkiem pracy. Z przekonaniem i publicznie bronią takich zasad przedstawiciele związków wielkiego kapitału i pracodawców. Tzw. Państwowa Inspekcja Pracy została ubezwłasnowolniona.

Brakuje tu znowu głosu elit nauk społecznych i polityki społecznej, które przecież musiały obserwować patologiczne kierunki przeobrażeń prawa pracy. Znowu zwyciężył model nauki milczenia zamkniętej w gabinetach naukowych i nie dostrzegających za procesami prawa i polityki – dramatu człowieka. Komu taka nauka jest potrzebna?

Dramatycznym skutkiem takich masowych form zatrudnienia jest też jeden z najwyższych w Europie wskaźników emigracji Polaków. Obecnie ponad dwa miliony często dobrze wykształconych Polaków pracuje poniżej swoich kwalifikacji w krajach Europy Zachodniej.

Jeśli kolejne rządy są mało wrażliwe na taką utratę kapitału społecznego naszego kraju, to może jednak Kościół zabrałby głos; jeśli już nie w obronie krzywdzonych, to przeciw polskim kapitalistom, którzy bez skrupułów wykorzystują sytuację chorych regulacji prawa pracy i uprawiają bezwzględny, XIX – wieczny wyzysk zniewolonych pracowników.

Etyka polskiego kapitalizmu, a w jeszcze większym stopniu praktyki międzynarodowych korporacji - nawiązują swoją bezwzględną opresyjnością do wzorców pańszczyźnianych. Są polską specyfiką i nadaje się do terapii, ale przede wszystkim do potępienia. Nb. te obce korporacje nigdy nie pozwoliły by sobie na tworzenie takich stosunków pracy w krajach zachodniej demokracji. Przekonały się jednak, że protesty pracownicze nie mają żadnego wsparcia polskich czynników oficjalnych i dlatego są powszechnie lekceważone przez centrale zachodnich krajów. Jest to nowa formuła stosunków pseudo - kolonialnych.

Brakuje nam głosu sprzeciwu i potępienia autorytetów moralnych i władz państwowych w dramacie przemocy rodzinnej, która bardzo często skojarzona jest z alkoholizmem. Alkoholizm przy pozornym potępieniu i rzekomych ograniczeniach korzysta z niezwykłej przychylności władzy dla jego upowszechnienia i niekontrolowanej dystrybucji.

Trudno znaleźć na świecie kraj, a już na pewno nie w Europie, o wyższym nasyceniu siecią dystrybucji alkoholu, zarówno w sensie przestrzennym, jak i w sensie czasowym (najwyższy wskaźnik punktów czynnych 24 h/dobę). Źródło wielkiego dramatu dzieci i kobiet. Dzieci z rodzin naznaczonych alkoholizmem i przemocą podlegają najgorszej formie zgorszenia! One już nigdy nie odzyskają równowagi emocjonalnej. Czy to za mało aby się za nimi ująć? Czy zgorszenie maluczkich nie jest jednym z najcięższych grzechów przeciwko Ewangelii? - pytamy przedstawicieli kościołów, lecz także pedagogów i psychologów, którzy rzeczywistość – owszem, badają, ale nic nie czynią aby ją zmienić!

Zgrozą napawa fakt coraz częściej zdarzających się aktów bestialskich morderstw wobec dzieci a nawet niemowląt. Zgroza obejmuje nie tylko wobec tragedii bezbronnych, ale przede wszystkim zezwierzęcenie młodych rodziców i obojętność sąsiadów! Gdzie leży źródło takich czynów i zdarzeń? Czy nie w systemie edukacji, który zostaje coraz bardziej z ideologizowany a równocześnie obojętny na zjawiska społecznej moralności i mądrego wychowania do sztuki życia rodzinnego, funkcji rodzicielskich, odpowiedzialności za rodzinę i dziecko.

Zapowiedzi „wzmożenia” wychowania patriotycznego, "umowy" między minister edukacji a prezesem IPN o "nowej" nauce historii, to groteskowe praktyki wychowania młodzieży przez zachowania i symbole, które dziś są puste i nie mają żadnej siły kreowania nowoczesnych zasad – źle wróżą zdrowiu społecznemu młodych pokoleń.

Wobec wszystkich tych dramatów społecznych i indywidualnych tragedii świat naszej polityki jest albo obojętny, albo sam je prowokuje. Za większość z nich odpowiada winą umyślną lub ciężkim grzechem zaniechania. Byłoby naiwnością żywić nadzieje, że „elity” polityczne zainteresują społeczne dramaty i losy ubogich i upośledzonych cywilizacyjnie. Całą uwagę kierują zawsze na fobie polityczne, obsesyjne walki, realizację grupowych i partyjnych egoizmów.

Właśnie jesteśmy świadkami takiego spektaklu w wykonaniu partii politycznych, które toczą ze sobą „śmiertelną” walkę, nie wiadomo o co? Bo na pewno nie o skrzywdzone dzieci, upośledzonych pracowników, perspektywy rozwojowe młodzieży, a tym samym kraju. Widzimy przecież, że kolejne ekipy, po sromotnych porażkach wracają do władzy z udoskonalonymi strategiami walki „przeciw” i „o swoje”.

Jedyne elementy optymizmu zatrzymują się na etapie obietnic przedwyborczych. Zamiast przywrócenia opieki zdrowotnej w szkole, czyni się starania o nadanie wychowaniu „narodowego, patriotycznego” charakteru – choć trudno powiedzieć co to znaczy. Zamiast starań o powszechną opiekę przedszkolną, wszak uniwersytet zaczyna się w przedszkolu, na potęgę likwiduje się małe szkoły doprowadzając do kulturowego „stepowienia” środowiska wsi. Zamiast troski o dożywianie dzieci, których przecież ok. 16% w wieku szkolnym jest niedożywionych, likwidowane są szkolne stołówki.

Taka strategia zarządzania krajem jest drogą do jego zniszczenia. Ta klęska może być inna – uwzględniając wszystkie proporcje – niż klęska w XVII wieku, inna niż w XX w., ale wyrazi się w ruinie gospodarczej, jeszcze bardziej masowej emigracji, zatraceniu wartości kulturowej i tradycji historycznej. Polska stanie się obszarem gospodarczym a nie wspólnotą o tysiącletniej kulturze, powiązanej uczuciem jedności, aprobującego uczestnictwa i kultywowania uniwersalnych wartości.

W świetle takich faktów głośne i nachalne podkreślanie „wielkości moralnej” narodu, natrętna polityka szowinistycznej dumy, odradzające się paraprzestępcze organizacje narodowościowe są żałosne i zagrażające ładowi moralnemu społeczeństwa polskiego, który i tak jest dostatecznie sponiewierany.

Obojętność, bezczynność i milczenie – to współudział

Nauka instytucjonalna naszego kraju w odniesieniu do wszelkich wielkich, społecznych problemów przyjęła milczenie jako zasadę swego funkcjonowania. Wdrukowana przez komunistyczny reżim zasada „nie mieszajmy nauki z polityką” wydaje znamienite owoce, a władzy daje wyjątkowy komfort. Jedyna postać mariażu „nauki” z polityką, aprobowaną gorliwie przez prawicę, reprezentuje kuriozalna instytucja zwana Instytutem Pamięci Narodowej, zbudowana na najlepszych wzorach totalitarnych systemów; bolszewickiego i faszystowskiego oraz pomysłach Orwella; swoiste „ministerstwo prawdy”. Jej wyłączne owoce, to krzywda niezliczonych osób i „pielęgnowanie” dorobku archiwalnego komunistycznej policji i opresyjnych instytucji podniesionych do rangi głównych źródeł prawdy o przeszłości.

Najwyższa pora przyjąć za oczywistą inną zasadę uprawiania nauki: świat należy poznawać, ale przede wszystkim należy go zmieniać na lepszy. Janusz Korczak – wielki człowiek i wielki pedagog zostawił nam piękne przesłanie: „nie wolno zostawiać świata takim jaki jest”. Tymczasem orderem Orła Białego prezydent kraju nagradza jednego z wielkich winowajców moralnego sponiewierania tysięcy ludzi przez ogłoszenie tzw. listy Wildsteina jako źródła prawdy o czasach , w których krynicą prawdy były raporty bezpieki. Czy można sobie wyobrazić większy chichot historii?

Dlatego uważamy, że największe autorytety społeczne i moralne, jakimi w naszym kraju są: nauka instytucjonalna i Kościół Katolicki, wobec nieodpowiedzialności klas politycznych, wobec ich niezdolności rozumienia zagrożeń, braku woli działania na rzecz powszechnego dobra – powinny zmienić strategię obecności w przestrzeni społecznej, domagać się w imieniu wartości których są depozytariuszami, w imieniu reguł ładu ewangelicznego, których Kościół jest strażnikiem zaniechania polityki jako walki, a prowadzenia polityki jako służby.

Nic bowiem nie przemówi już do sumienia i rozumu polityków naszej generacji, którzy do perfekcji doprowadzili sztukę politycznego oszukiwania tzw. „elektoratu”, zwanego dziś "suwerenem", poza groźbą utraty poparcia społecznego, czyli utratą władzy. Ten surrealistyczny tryb myślenia widać wyraziście w działaniach najwyższych władz państwa, w działaniach ministrów, kultury, edukacji, wojskowości...

Postulujemy więc powołanie swoistego Trybunału Odpowiedzialności polityków przed narodem, który po każdej kadencji będzie osądzał polityków rządu i najwyższych władz państwa z prawości i wywiązania się z obowiązków nałożonych konstytucją. Osobnicy negatywnie osądzeni nie będą mogli piastować żadnych państwowych i gospodarczych funkcji przez dwie kadencje.

Nie uzdrowimy państwa, nie uratujemy społeczeństwa jeśli nie wprowadzimy żelaznej zasady odpowiedzialności polityków! Sceptykom zostawiam pytanie dlaczego jest martwy tzw. Trybunał Stanu? Oraz pytanie jaki jest cel z wasalizowania Trybunału Konstytucyjnego? Jesteśmy na prostej drodze do modelu władzy autokratycznej, czyli całkowicie nieodpowiedzialnej.

A my mamy prawo oczekiwać, że Kościół przestanie być areną wygłaszanie wezwań do konfrontacji i nawoływań do mobilizacji wobec enigmatycznych wrogów, skoro największym wrogiem Polaków są sami Polacy i ich skrzywione sumienia. Przyjmujemy jako bolesną profanację udostępnianie sanktuarium częstochowskiego gromadom tzw „kiboli”, których ze sportem łączy działalność parakryminalna i nadawania im rangi „prawdziwych patriotów”.

Z niesmakiem przyjmujemy wygłaszanie z murów tego narodowego sanktuarium, przez prominentnych polityków bojowych apeli do walki „z Polakami” inaczej myślącymi. Tworzenie wokół katolickiego radia klimatu wspólnoty jedynych prawomyślnych obywateli, czyli tworzenie przesłanek do podziałów, potępienia, odbierania godności inaczej myślącym. To nie są działania kierowane duchem ewangelii i misją godną tradycji polskiego kościoła, który przez wieki bronił jedności narodu.

Czynne włączenie się do walki polsko–polskiej przez instytucje religijne jest nie do pogodzenia z misją kościoła. Zakulisowe, kameralne potępienie antysemityzmu nie przystoi kościołowi, który wydał Jana Pawła II. Szczególnie w dzisiejszej sytuacji. Nie jest zgodne ze społecznym poczuciem sprawiedliwości suspendowanie księdza zaangażowanego w ruch ekumeniczny i ojcowskie podejście do księży głoszących w Białymstoku nienawiść ideologiczną i publicznie kwestionujących magisterium Papieża – powszechnie uznany na świecie autorytet moralny.

Mamy prawo oczekiwać wsparcia w dziele zbudowania państwa jako jednej wspólnoty, państwa rządzonego zasadą solidarności powszechnej i pomocniczości w interesie ubogich i pokrzywdzonych, państwa stojącego na straży powszechnego przeznaczenia dóbr i zasady prymatu człowieka na „świętym” prawem własności , która jak powiedział Jan Paweł II zawsze obciążona jest hipoteką społeczną.

Ale pierwsza troska naszego środowiska musi być skierowana na dobrostan systemu szkolnego, bo od ponad czterech wieków narodowa prawda J. Zamojskiego: "takie będą Rzeczypospolite - jakie ich młodzieży chowanie. ...Nadto przekonany jestem, że tylko edukacja publiczna zgodnych i dobrych robi obywateli" - jest znana każdemu niemal Polakowi. Czas, aby przyswoili ja także politycy!



Ruch Pedagogów Społecznie Zaangażowany
prof. Tadeusz Pilch - przewodniczący
Członek Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN