Pedagodzy wśród laureatów Konkursu Narodowego Centrum Nauki -" Miniatura 3"

W świetle UCHWAŁY NR 50/2019 RADY NARODOWEGO CENTRUM NAUKI z dnia 18 kwietnia 2019 r. w sprawie warunków oraz regulaminu przeprowadzania konkursu MINIATURA na działanie naukowe Na podstawie art. 18 pkt 13 i art. 21, w związku z art. 20 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 30 kwietnia 2010 r. o Narodowym Centrum Nauki (Dz. U. z 2018 r. poz. 947 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o NCN” Rada Narodowego Centrum Nauki określa warunki oraz regulamin przeprowadzania konkursu MINIATURA na działanie naukowe.

Konkurs MINIATURA adresowany jest do (...) osób posiadających stopień naukowy doktora, planujących ubiegać się o finansowanie przyszłych projektów badawczych w konkursach Narodowego Centrum Nauki, innych konkursach ogólnokrajowych lub międzynarodowych, zaś jego podstawowym celem jest finansowe wsparcie działania naukowego służącego przygotowaniu przyszłego projektu badawczego."

Otrzymałem pytanie, na które powinien odpowiedzieć ktoś z Narodowego Centrum Nauki, a mianowicie: Jak to jest możliwe, że wśród zakwalifikowanych do sfinansowania złożonego wniosku znalazły się osoby, które posiadają stopień naukowy doktora habilitowanego? Zgodnie z uchwałą NCN nie ma mowy o samodzielnych pracownikach naukowych jako potencjalnych beneficjentach powyższego Konkursu. Jak zatem rozumieć przydzielenie środków osobom, do których ten Konkurs nie jest adresowany?

Z treści uchwały NCN wynika, że - podobnie jak miało to miejsce jeszcze w Komitecie Badań Naukowych w latach 90. XX w. z tzw. grantami promotorskimi - ten konkurs jest adresowany nie do doktorantów, asystentów, ale do doktorów nauk. Wnioskodawcą może zatem być doktor nauk, ale także podmiot, dla którego finansowanie nie będzie stanowić pomocy państwa (pomocy publicznej lub pomocy de minimis), czyli np. zatrudniający doktora w zakładzie, katedrze czy instytucie jej/jego przełożony. Wnioskodawcą nie musi być zatem osoba realizująca działanie naukowe.

Wśród tegorocznych beneficjentów trzech edycji rankingowych tego Konkursu, obejmujących łącznie zakwalifikowanych do finansowania 228 projektów młodych badaczy, jest zaledwie czterech pedagogów . Inna rzecz, że socjologów i psychologów jest jeszcze mniej. Nie jest to jednak żadnym pocieszeniem, tym bardziej że nie wiemy, ile osób z poszczególnych dyscyplin aplikowało o środki w ramach tego konkursu. Oto laureaci MINIATURY 3:

1) dr Marta Kowalczuk-Walędziak (Uniwersytet w Białymstoku) - Tytuł projektu: Poszukiwanie czynników warunkujących wykorzystywanie wyników badań naukowych przez nauczycieli do doskonalenia ich praktyki zawodowej z perspektywy teorii planowanego zachowania - ocena operacjonalizacji i sposobu pomiaru zmiennych;

2) dr hab. Maciej Witold Bernasiewicz (Uniwersytet Śląski) - Tytuł projektu: "BADANIA, KSZTAŁCENIE ORAZ FUNKCJONOWANIE SYSTEMU W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRZESTĘPCZOŚCI W STANIE KAROLINA PÓŁNOCNA W USA";

3) dr Kamil Kuracki (Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie) - Tytuł projektu: "Rodzicielskie uwarunkowania wczesnej inicjacji czytelniczej dzieci o zburzonym rozwoju i prawidłowo rozwijających się";

4) dr Hanna Tomaszewska-Pękała (Uniwersytet Warszawski) - Tytuł projektu: "Znaczenie kapitału społecznego szkoły dla tworzenia inkluzywnej kultury szkoły i równości szans edukacyjnych";

Niech realizacja zaplanowanego zadania badawczego przyczyni się do przygotowania przyszłego projektu badawczego w innym już konkursie NCN.

Podziękowanie

W związku z nadaniem mi godności doktora honoris causa przez Narodową Akademię Nauk Pedagogicznych Ukrainy (НАЦІОНАЛЬНА АКАДЕМІЯ ПЕДАГОГІЧНИХ НАУК УКРАЇНИ) pragnę serdecznie podziękować za przekazywane mi bezpośrednio lub pośrednio słowa uznania i gratulacje.

Uroczystość z powyższej okazji miała miejsce 9 października 2019 r. w auli Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego imienia Hryhorija Skoworody w Perejasławiu-Chmielnickim.

W uroczystości wzięli udział:

- delegacja polskich uczonych – delegatów VIІІ Ukraińsko-Polskiego/Polsko-Ukraińskiego Forum Naukowego «Освіта для миру» – «Edukacja dla pokoju»;

- delegacja ukraińskich uczonych-pedagogów – delegatów VIІІ Ukraińsko-Polskiego/Polsko-Ukraińskiego Forum Naukowego «Освіта для миру» – «Edukacja dla pokoju» (znani ukraińscy naukowcy i działacze społeczni);

- profesorowie i przedstawiciele organizacji studenckich Państwowego Uniwersytetu Pedagogicznego imienia Hryhorija Skoworody w Perejasławiu-Chmielnickim;

- przedstawiciele Kijowskiej Obwodowej Administracji Państwowej, Powiatowej Administracji Państwowej w Perejasławiu-Chmielnickim;

- przedstawiciele organizacji społecznych i mediów.

Przebieg uroczystości jest nieco odmienny, toteż odnotuję tu skrótowo jej przebieg:

Słowo wstępne wygłosił Prezydenta NANP Ukrainy, doktor hab. nauk filozoficznych, profesor, członek rzeczywisty Narodowej Akademii Nauk i NAPN Ukrainy - Wasyl Kremień.

1. Ze strony ukraińskiej laudację wygłosiła Sekretarz Akademickiego Wydziału Kształcenia Zawodowego i Oświaty Dorosłych prof. Nella Nyczkało.

2. Ze strony polskiej swoje recenzje przedstawili profesorowie: Stefan Michał Kwiatkowski – Wiceprzewodniczący Komitetu Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk, rektor Akademii Pedagogiki Specjalnej imienia Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, członek zagraniczny NAPN Ukrainy; Franciszek Szlosek – Dyrektor Instytutu Pedagogiki Akademii Pedagogiki Specjalnej imienia Marii Grzegorzewskiej w Warszawie, Przewodniczący Towarzystwa Naukowego «Polska-Ukraina», członek zagraniczny NAPN Ukrainy oraz Ryszard Bera – kierownik Zakładu Pedagogiki Pracy na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

3. Prezydent NAPN Ukrainy prof. Wasyl Kremień wręczył Dyplom Doctora Honoris Causa NAPN Ukrainy.

4. Członkowie rzeczywiści NAPN Ukrainy - profesorowie: Walerii Bykow i Wiktor Kocur ubrali mnie w togę Narodowej Akademii Nauk Pedagogicznych Ukrainy, zaś konfederatkę wręczyła członek-korespondent NAPN Ukrainy prof. Larysa Łukianowa.

3. Uniwersytecki chór zaśpiewał «Mnohaja lita» і «Sto lat».

4. Wygłoszenie przeze mnie wykładu.

5. Występ muzyczny.

Zakończenie uroczystości.

Ps.
W trakcie bezpośrednich rozmów w Kijowie- w siedzibie Narodowego Komitetu Nauk Pedagogicznych Ukrainy - rozmawialiśmy o współpracy uczonych obu krajów. Zwracaliśmy uwagę na to, że ubiegający się o nostryfikację
w Polsce ukraińskiej habilitacji muszą spełnić wymagania polskiego ustawodawcy. Były i są recenzowane przez polskich naukowców. Podobnie Polacy habilitujący się na Ukrainie muszą spełniać tamtejsze wymagania prawne i naukowe.

Zmarła Profesor Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie - URSZULA ECKERT

Władze Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie przekazały smutną wiadomość o odejściu w dn. 8 listopada 2019 r. w wieku 91 lat em. Profesor tej Uczelni, surdopedagog - Urszuli Eckert.

Pani Profesor była jeszcze do niedawna aktywnym członkiem redakcji naukowego periodyku: "Człowiek- Niepełnosprawność - Społeczeństwo, które wydaje APS w Warszawie. Przez wiele lat współpracowała z Instytutem Głuchoniemych im. Jakuba Falkowskiego w Warszawie. Wspólnie z Polskim Związkiem Głuchych rekomendowała do druku oraz dokonała wprowadzenia do przekładu na język polski wzruszającego pamiętnika Petera Heppa pt. "Świat w moich dłoniach. Życie bez słuchu i wzroku" (autobiograficzna narracja autora, który urodził się jako głuche dziecko – jedyny niesłyszący w rodzinie).

W 2012 r. ukazało się trzecie - poprawione i uzupełnione przez Panią Profesor wydanie - TESTU DOJRZAŁOŚCI SZKOLNEJ DZIECKA Z WADĄ SŁUCHU. Wypromowała trzech doktorów nauk społecznych w dyscyplinie pedagogika, którzy podejmowali w swoich dysertacjach doktorskich problematykę: umiejętności słuchowych osób głuchych; oddziaływania audytywno-werbalnego a werbalnego zachowania komunikacyjnego dzieci z wadą słuchu w wieku przedszkolnym oraz głównych uwarunkowań powodzenia szkolnego uczniów z wadą słuchu uczęszczających do szkół podstawowych.

Jak informują władze APS: (...) zmarła profesor Akademii Pedagogiki Specjalnej, dr hab. Urszula Eckert – surdopedagog, nauczycielka akademicka, osoba niezwykle oddana sprawie integracji społeczno-zawodowej osób z wadą słuchu, wyjątkowy Człowiek. Pani Profesor Urszula Eckert była absolwentką Państwowego Instytutu Pedagogiki Specjalnej. Od 1949 roku, czyli od początku pracy zawodowej zajmowała się problemami rozwoju, kształcenia, integracji społeczno-zawodowej osób z wadą słuchu jako wychowawca i nauczyciel w zakładach specjalnych. W Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej była nauczycielem akademickim, Kierownikiem Zakładu Surdopedagogiki, Prorektorem ds. Badań Naukowych i Współpracy z Zagranicą (1986-1990).

Zainteresowania naukowe Pani Profesor Urszuli Eckert koncentrowały się głównie na problematyce wczesnego wykrywania wady słuchu, na wczesnym usprawnianiu słuchu i kształceniu mowy ustnej jako środka porozumiewania się społecznego. Pani Profesor zajmowała się również przygotowywaniem nauczycieli do pracy z dziećmi i młodzieżą z wadą słuchu w szkołach integracyjnych, specjalnych i powszechnych.

W 2013 roku Pani Profesor Urszula Eckert została uhonorowana przez Senat naszej Akademii Medalem Marii Grzegorzewskiej.

Z głębokim żalem żegnamy Panią Profesor Urszulę Eckert
Rektor oraz Społeczność Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej


Surdopedagogika rozwija się od 200 lat dzięki naukowcom, którzy skoncentrowali swoje badania na niepełnosprawności, w zakresie rewalidacji której nastąpił ogromny postęp. Profesor U. Eckert zwracała uwagę w swoich artykułach naukowych na genezę wychowania słuchowego w przebiegu historycznym (Audiofonologia 2004, Tom 25) czy na podstawy do podejmowania wczesnej opieki nad dziećmi dawniej zwanymi "głuchoniemymi" w Polsce.

W jednym z artykułów przypomniała dzieło J. Siestrzyńskiego z 1820 r. p.t. "Teoryja i mechanizm powstawania mowy", który zwracał on uwagę rodzicom na potrzebę uwrażliwiania słuchu jako podstawy do kształcenia mowy.

,,[ ...] choć nie wiecie, w jakim stopniu ucho waszego dziecka nie słyszy, prowadźcie je, gdzie muzyka, śpiew, kotły, dzwony, [ ... ], a nie zostanie ono niemym". Było to ćwierć wieku wcześniej, niż Bezold i Urbanschitsch zaczynali empirycznie wykrywać resztki słuchu, a 100 lat później Barczi opracował słynną metodę "budzenia słuchu". O ile ci ostatni mieli na uwadze dziecko w wieku szkolnym, o tyle należy domniemywać, że J. Siestrzyński myślał o dziecku w wieku przedszkolnym, gdy przebywa ono jeszcze w domu rodzicielskim. Na ówczesne czasy były to więc nowatorskie i postępowe teorie i wskazania." (Audiofonologia, 2002, Tom XXI, s. 5).


Żegnam Panią Profesor kierując na ręce Rodziny wyrazy szczerego współczucia.

Wybory do komitetów naukowych PAN

Jednym z ważniejszych zadań Wydziałów Polskiej Akademii Nauk jest koordynacja działań komitetów naukowych, problemowych i narodowych, tworzonych przy Wydziałach, które są ciałami opiniotwórczymi stanowiącymi najbardziej reprezentatywne grono specjalistów w danej dyscyplinie naukowej.

Przy Wydziale I – Nauk Humanistycznych i Społecznych Polskiej Akademii Nauk działają 24 komitety naukowe:

Komitet Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk
Komitet Językoznawstwa Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Demograficznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Etnologicznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Filozoficznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Finansach Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Kulturze Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Kulturze Antycznej Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Literaturze Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Orientalistycznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Organizacji i Zarządzania Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk o Sztuce Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Pedagogicznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Politycznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Pra- i Protohistorycznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk
Komitet Psychologii Polskiej Akademii Nauk
Komitet Słowianoznawstwa Polskiej Akademii Nauk
Komitet Socjologii Polskiej Akademii Nauk
Komitet Statystyki i Ekonometrii Polskiej Akademii Nauk


Z końcem 2019 roku wszystkie komitety naukowe Polskiej Akademii Nauk kończą swoją kadencję. Dopiero w listopadzie władze PAN rozstrzygnęły, że wybory na nową kadencję odbędą się drogą elektroniczną. Nareszcie proces wyborczy uwzględnia głosowanie online, dzięki czemu Akademia zaoszczędzi publiczne środki, które musiałyby być wydatkowane na korespondencję pocztową, a ta jest niesłychanie droga. Co najmniej dwukrotnie należałoby się komunikować z wyborcami (biernymi/czynnymi), a tych w przypadku akademickiej pedagogiki jest ponad 400.

Jak będzie przebiegać głosowanie?

Zainteresowani udziałem w wyborach do Komitetu Nauk Pedagogicznych PAN muszą najpierw zarejestrować się w dniach 12-20 listopada w Systemie Wyborczym Komitetów PAN na stronie. Należy wskazać, czy zamierzamy jedynie wybierać członków KNP PAN czy też wyrażamy zgodę na kandydowanie do Komitetu.

Na tej podstawie komisja wyborcza otrzyma z sekretariatu wiceprezesa PAN listę osób, które zadeklarowały czynne/bierne prawo wyborcze w wyborach do naszego komitetu i ją zweryfikuje w dniach 22 listopada - 4 grudnia 2019 r. Kluczowa jest w tych wyborach afiliacja do dyscypliny naukowej. Nie mogą bowiem wybierać ani być wybierani ci samodzielni pracownicy naukowi, którzy nie są zarejestrowani jako reprezentujący dyscyplinę naukową PEDAGOGIKA. Na tym tez będzie polegała praca komisji wyborczej, by sprawdzić wiarygodność afiliacji w sytuacji, gdy niektórzy naukowcy uzyskali habilitacje poza granicami kraju (np. na Słowacji, w Czechach) z dyscypliny, która nie jest pedagogiką, ale np. pracą socjalną, dydaktyką religii (katechetyką) itp.

Na dokonanie wyboru członków KNP PAN nowej kadencji będzie krótki termin: 16-20 grudnia 2019 r. Wyborca - ze stopniem naukowym doktora habilitowanego lub profesora będzie mógł wskazać na udostępnionej mu jednorazowo liście kandydatów obejmującej jedynie tych naukowców, którzy wyrazili zgodę na kandydowanie - maksymalnie 30 nazwisk. Tyle bowiem osób liczy każdy komitet naukowy PAN. O taką zgodę nie muszą ubiegać się profesorowie, którzy są członkami korespondentami lub rzeczywistymi PAN czy członkami honorowymi KNP PAN. W pedagogice jest tylko jeden członek rzeczywisty PAN - prof. Kazimierz Zbigniew Kwieciński. Natomiast Honorowym Przewodniczącym KNP PAN jest prof. Tadeusz Lewowicki. Członkiem Honorowym KNP PAN jest prof. Irena Wojnar.


Komitet Nauk Pedagogicznych jest samorządną reprezentacją uczonych reprezentujących pedagogikę, która służy integrowaniu akademików z całego kraju wokół najważniejszych problemów i zadań polskiej pedagogiki.

Komitet został powołany w 1953 r. W skład KNP wchodzą profesorowie pedagogiki wybierani co cztery lata w tajnych wyborach przez samodzielnych pracowników naukowych oraz członkowie Akademii. Do zadań komitetu należy w szczególności:

 analizowanie i ocena rozwoju nauk pedagogicznych,
 rozważanie istotnych problemów pedagogiki,
 organizowanie sesji i konferencji naukowych oraz upowszechnianie wyników badań naukowych,
 inicjowanie i rozwijanie współpracy z zagranicznymi organizacjami i ośrodkami naukowymi,
 przeprowadzanie ocen stanu i potrzeb nauk pedagogicznych oraz instytucji naukowych, z ich własnej inicjatywy lub na wniosek nadzorujących te instytucje,
 przygotowywanie ekspertyz naukowych,
 diagnozowanie stanu oświaty,
 kształcenie kadr akademickich i oświatowych w dziedzinie pedagogiki,
 ocenianie poczynań reformatorskich w systemie edukacji narodowej,
 opracowywanie nowych koncepcji i propozycji rozwiązań modelowych dotyczących oświaty, kształcenia i doskonalenia kadr naukowych w dziedzinie pedagogiki oraz kształcenia nauczycieli.

KNP od 1979 r. organizuje Letnie Szkoły Młodych Pedagogów, zaś jego członkowie przygotowują opinie i ekspertyzy dla ministerstw np. MEN, MNiSW, MKiDN oraz władz uczelni i jednostek akademickich, w których kształci się pedagogów oraz nauczycieli. Komitet wydaje serie publikacji książkowych ("Pedagogika w Nauce i Praktyce"; "Kultura Szkoły" i "Palące Problemy Edukacji i Pedagogiki") oraz własne czasopisma (”Rocznik Pedagogiczny”, "Polish Journal of Educational Studies" - poprzednia nazwa - “Studia Pedagogiczne”, "Parezja").
KNP PAN patronuje także uczelnianym periodykom naukowym ("Problemy Wczesnej Edukacji", "Studia z Teorii Wychowania", "Pedagogika Społeczna", "Resocjalizacja Polska", "Biuletyn Historii Wychowania", "Przegląd Pedagogiczny", "Paedagogia Christiana", "Chowanna", "Forum Pedagogiczne", "Horyzonty Wychowania").


Przewodniczącymi KNP byli w latach:

1953-1973 - prof. Bogdan Suchodolski,

1974-1984 – prof. Wincenty Okoń,

1984-1993 - prof. Heliodor Muszyński,

1993-2007 - prof. Tadeusz Lewowicki,

2007-2010 - prof. Stefan M. Kwiatkowski,

2011-2019 - prof. Bogusław Śliwerski.

2020 - 2023 - .............................

Wybrani członkowie Komitetu nowej kadencji dokonają zarazem wyboru nowego Przewodniczącego, zastępców i członków Prezydium KNP PAN. Będą też mogli w czasie pierwszego posiedzenia wskazać 10 - członków specjalistów spoza osób kandydujących do Komitetu a znajdujących się poniżej granicznej liczby 30. Mogą nimi być zarówno młodzi naukowcy - doktoranci, doktorzy różnych dziedzin nauk, jak i wybitni nauczyciele (np. laureaci konkursów, autorzy książek itp.), działacze oświatowi itp.

Życzę polskiej nauce, by pozyskała do Komitetu Nauk Pedagogicznych grono wybitnych specjalistów różnych dyscyplin naukowych w pedagogice oraz poszerzyła je o dodatkowych 10 specjalistów.

"Czy w takim razie mogłabym przyjść na konstelacje?"

Nie wiem, jak odpowiedzieć na powyższe pytanie, bo - oczywiście - domyślam się, że studentka zamierzała mnie zapytać: Czy w takim razie mogłaby przyjść na konsultacje? Oczywiście, że może, bo od tego jest ów czas na konsultacje, tyle tylko że chciałbym wiedzieć, z czym zamierza przyjść? Czy ma za sobą konieczne lektury naukowe? Czy poczyniła już jakieś plany dotyczące doboru źródeł naukowych i ich analizy? Jaki ma plan pracy nad swoim projektem badawczym, jakim jest przygotowanie dysertacji magisterskiej?

Generacja "kciuka", czyli esemesowego komunikowania się z innymi sprawia, że jeśli czegoś nie ma w sieci, to to nie istnieje, albo jest niepotrzebne. Czy magistranci podejmują wysiłek, który określamy w naukach społecznych i humanistycznych mianem "kwerendy literatury przedmiotu"? Studenci mnie pytają, a co to jest kwerenda? Mówię: wpiszcie do wyszukiwarki, a się dowiecie, że jest to "inaczej zapytanie, czynność polegająca na zbieraniu lub poszukiwaniu informacji w bazach danych".

Kwerenda literatury to jest jednak dotarcie do literatury przedmiotu, ogólnodostępnych książek, czasopism lub ekspertyz czy raportów z badań, które znajdują się w zbiorach różnych bibliotek naukowych, ale i na naukowych portalach. Studenci powinni zapoznać się z dostępnymi w bibliotekach uniwersyteckich, pedagogicznych, narodowej czy wojewódzkich ze źródłami wiedzy naukowej w zakresie interesującego ich zagadnienia, problemu badawczego. Wymaga to jednak poświęcenia dziesiątek godzin na wyszukanie odpowiednich źródeł, a następnie na przeczytanie w nich tekstów, które pozwolą zapoznać się z aktualnym lub historycznym stanem wiedzy na określony temat.

Czasami trzeba szukać danych w literaturze z pogranicza dyscypliny naukowej np. w publikacjach z psychologii, socjologii, filozofii, nauk medycznych itp. w zależności od złożoności zagadnienia, które rozpatrujemy w swojej dysertacji dyplomowej czy naukowej. Zaglądam do biblioteki, a kilkadziesiąt metrów kwadratowych "zieje" pustką. Może zatem należałoby oddać czytelnię na salę dydaktyczną, albo na ... saunę?

Chyba najkrótsze członkostwo profesora w radzie innej uczelni

Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wprowadziła do systemu nowy organ uczelni – radę. Kadencja rady uczelni przewidziana jest na 4 lata, jednak zgodnie z przepisami przejściowymi kadencja pierwszej rady uczelni trwać będzie do dnia 31 grudnia 2020 r. Zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce w państwowych szkołach wyższych musiały powstać rady uczelni. Do ich zadań należy:
1) opiniowanie projektu strategii uczelni;
2) opiniowanie projektu statutu;
3) monitorowanie gospodarki finansowej uczelni;
4) monitorowanie zarządzania uczelnią;
5) wskazywanie kandydatów na rektora, po zaopiniowaniu przez senat;
6) opiniowanie sprawozdania z realizacji strategii uczelni;
7) wykonywanie innych zadań określonych w statucie;
8) opiniowanie planu rzeczowo-finansowego;
9) zatwierdzanie sprawozdania z wykonania planu rzeczowo-finansowego;
10) zatwierdzanie sprawozdań finansowych.

Jakiś czas temu pisałem o tym, którzy pedagodzy zostali powołani do rad własnych uniwersytetów. Wówczas nie wiedziałem, że zostanę zaproszony przez Senat Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie do przyjęcia roli członka rady tej uczelni. Przed wakacjami zostałem powołany przez Senat ChAT członkiem Rady. Byłem zatem chyba jedynym pedagogiem włączonym do takiej Rady spoza uczelni, w której ona działa.

Senat ChAT podczas posiedzenia w dniu 30 maja 2019 r. wybrał członków Rady Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Zostali nimi:
• Jego Ekscelencja bp Jerzy Samiec
• Jego Ekscelencja abp dr hab. Jakub Kostiuczuk
• Jego Ekscelencja bp dr hab. prof ChAT Marcin Hintz
• Prof. dr hab. Bogusław Śliwerski
• Ks. dr Andrzej Baczyński
• Ks. infułat Andrzej Gontarek
• Dr Jarosław Charkiewicz – Przewodniczący
• Mecenas Tomasz Nast
• Sebastian Szymański – Zarząd Samorządu Studentów ChAT

W świetle jednak nowych regulacji prawnych w moim podstawowym miejscu pracy, jakim jest Uniwersytet Łódzki, gdzie w Statucie zostały dopiero w październiku 2019 r. sprecyzowane przez władze warunki członkostwa w powoływanych w II dekadzie tego miesiąca Komisje do spraw stopni naukowych stanąłem przed dylematem: albo nadal pełnić funkcję doradczą w ChAT, ale zaakceptować nieobecność w Komisji zajmującej się postępowaniami naukowymi we własnym uniwersytecie, albo złożyć rezygnację z członkostwa w organie doradczym ChAT, żeby realizować swoje obowiązki w zakresie kształcenia kadr akademickich w UŁ.

W Statucie Uniwersytetu Łódzkiego zapisano: Członkiem komisji do spraw stopni w UŁ jest z mocy prawa każdy zatrudniony w uniwersytecie profesor i profesor uczelni, który spełnia przesłanki pozytywne i wobec którego nie występują przesłanki negatywne wymienione w art. 20 ustawy, a zatem:

- ma pełną zdolność do czynności prawnych;

- korzysta z pełni praw publicznych;

- nie był skazany prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe, chyba że doszło do zatarcia skazania;

- nie był karany karą dyscyplinarną, chyba że doszło do zatarcia karania;

- nie ukończył w dniu 1.10.2019 r. 67 r.ż. – późniejsze ukończenie tego wieku NIE MA WPŁYWU na członkostwo w komisji;

- nie pełnił służby, nie pracował, nie współpracował z organami bezpieczeństwa państwa w okresie od 22 lipca 1944 do 31 lipca 1990 r.;

- nie jest jednoosobowym organem uczelni, nie jest członkiem rady innej uczelni, nie jest zatrudniony w administracji publicznej.

Nie bardzo rozumiem powody kwestionowania członkostwa w radzie innej uczelni, skoro nie wiąże się ona z procedurami i procesem nadawania stopni naukowych w ramach własnej dyscypliny naukowej. Społeczne doradztwo rektorowi i senatowi innej uczelni w zarządzaniu nią, a nie w stanowieniu o procedurach i postępowaniach awansowych jej pracowników naukowych. Trudno. Trzeba pogodzić się z takim stanem prawnym. Wybrałem zatem ten drugi wariant i z końcem października skierowałem do JM Rektora ChAT wniosek o przyjęcie mojej rezygnacji z tej zaszczytnej funkcji. Chyba nie zdarzył się taki przypadek w Radach innych uczelni.

Podobne rozwiązania statutowe przyjęto w Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, gdzie organem uczelni jest m.in. Rada dziedziny, która odpowiada za nadawanie stopni naukowych. Podobnie jak w UŁ członek Rady Dziedziny nie może być członkiem rady inne uczelni. Jednak członkostwo w tej Radzie jest ograniczone do 8 członków dla każdej dyscypliny w przypadku, gdy w ramach danej dziedziny uczelnia posiada uprawnienia do nadawania stopni naukowych lub stopni w zakresie sztuki w więcej niż jednej dyscyplinie. Pedagogika jest reprezentowana w Radzie dziedziny nauk społecznych przez ośmiu przedstawicieli samodzielnych pracowników z Wydziału Pedagogicznego UKW.

Tak więc w UŁ jest lepiej, bo wszyscy profesorowie i profesorowie uczelniani wchodzą w skład Komisji do spraw stopni naukowych.

W Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie art.20 ustawy prawo o szkolnictwie wyższym nie stanowi bariery w podejmowaniu przez jej profesorów roli członkowskiej w radzie innej uczelni. Przyjęto w statucie, że Organami Akademii są: 1) Rada Akademii; 2) Rektor; 3) Senat; 4) Rada Wydziału. Tym samym profesor - członek Rady Wydziału może być członkiem Rady innej uczelni, gdyż nie koliduje to z jego prawem i obowiązkiem do pracy na rzecz rozwoju naukowego pracowników akademickich. W zakresie postępowań w przedmiocie nadawania stopni naukowych zadania te realizuje Rada Wydziału.

W Uniwersytecie Zielonogórskim przyjęto, że kolegialnymi organami Uniwersytetu są Senat i Rada Uczelni. Do zadań Senatu należy nadawanie stopni naukowych, toteż profesorowie, którzy nie są członkami Senatu UZ mogą być członkami innych rad uczelnianych.

Nie analizuję statutów innych uniwersytetów, gdyż ich autonomia skutkuje często nieporównywalnymi rozwiązaniami organizacyjnymi. W prasie pojawił się artykuł Dominika Antonowicza i Marty Jaworskiej, którzy piszą w najnowszym wydaniu "Forum Akademickiego":"Na koniec trzeba ze smutkiem podkreślić, że wiele PWSZ-ów ostentacyjnie ukrywa informacje o składzie rad, a zwłaszcza o ich wynagrodzeniach, mimo, że są one prawnie zobowiązane do publikowania uchwał senatu. Takie postępowanie nie sprzyja transparentności funkcjonowania polskiego szkolnictwa wyższego, a roztaczanie aury tajemniczości nie jest właściwą drogą do budowania dobrych i trwałych relacji PWSZ z zewnętrznymi interesariuszami."

W uniwersytetach proces ten jest transparentny. Dlaczego nie jest w PWSZ?

Dwa paradygmaty myślenia o edukacji i jej reformach

Profesor Eugenia Potulicka z Wydziału Studiów Edukacyjnych UAM w Poznaniu wydała kolejną znakomitą rozprawę naukową p.t. Dwa paradygmaty myślenia o edukacji i jej reformach: pedagogiczny i globalny-neoliberalny (Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM). Są tacy autorzy monografii wśród uczonych, na których kolejne dzieła czeka się z niecierpliwością niemalże małego dziecka. Rozprawy E. Potulickiej mogę kupować "w ciemno" i nigdy się nie zawiodłem.

Tym razem miałem okazję recenzowania książki na etapie wydawniczym. Pani Profesor zawsze z otwartością przyjmuje zasadne uwagi merytoryczne, toteż po korekcie i uzupełnieniach jej rozprawa jest wyjątkowa. Niewielu jest komparatystów w Polsce, którzy potrafią analizować makropolityczne uwarunkowania reform szkolnych w różnych regionach świata. O ile prof. Tomasz Gmerek prowadzi świetne badania porównawcze z pozycji aksjologii neolewicowej, postfrankfurckiej, o tyle prof. Eugenia Potulicka prowadzi od szeregu lat badania porównawcze reform szkolnych głównie w krajach angloamerykańskiej dominacji neoliberalnej ideologii.

Teraz otrzymujemy znakomitą książkę (514 stron), której struktura i dobór treści, bogactwo źródeł i fenomenalna analiza merytoryczna będą rzutować z pozycji najwyższych standardów na polską pedagogikę porównawczą. Książka powinna być przetłumaczona na język angielski, żeby weszła w międzynarodowy obieg, gdyż tak głębokich analiz z perspektywy aksjonormatywnej, ideologicznej, a więc i politycznej nie prowadzi się na świecie w żadnym z nawet najlepszych uniwersytetów. Dlaczego?

Powód tkwi nie tylko w kompetencjach badaczy-komparatystów, ale przede wszystkim w dogłębnym poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie: Kto nam urządza edukację i dlaczego w takim kierunku aksjologicznym? Badania komparatystyczne prof. Eugenii Potulickiej od kilkudziesięciu lat lokują się w centrum światowej komparatystyki, bowiem uwzględniają w analizie polityki reform oświatowych kluczowe mechanizmy ją koordynujące, które są odpowiednie do przedmiotu badań dziedziny życia i funkcjonowania społeczeństw oraz tworzonych w nich instytucji w skali makro- i mezospołecznej.

Dotyczy to nie tylko przestrzeni ekonomicznych, informatyzacji, gospodarki, polityki czy kultury, ale i szerokiej gamy pozaekonomicznych instytucji czy gry interesów w edukacji, która ma do odegrania w XXI w. szczególną rolę w przygotowaniu osób do życia w świecie nowych form gospodarki negocjacyjnej czy neoliberalnej. Profesor E. Potulicka prowadzi swoje badania w najtrudniejszym z paradygmatów dokonując wielostronnego wglądu w często skrywane przez polityków przed obywatelami strategie zmian w edukacji, które nie zawsze i nie w każdym zakresie mają na uwadze dobro dzieci i młodzieży, a więc tych, dla których powołuje się przedszkola i szkoły zobowiązując ich zarazem do realizacji obowiązku szkolnego.

Najnowsza monografia odsłania wydarzenia z zakresu makropolityki szkolnej częściowo już wyłączone z praktyki oświatowej na skutek zachodzących zmian politycznych także w naszym kraju. Tym samym kolejni badacze przemian oświatowych znajdą w tej książce omówienie i analizę krytyczną wdrażanych reform parcjalnych i ustrojowych w perspektywie krajowej i globalnej. Co ciekawe, opisywane przez Autorką zagrożenia i szanse odnoszone są tak do procesów nadzoru, ewaluacji, jak i kształcenia kadr nauczycielskich w Polsce czy międzynarodowych organizacji i instytucji konstruujących wskaźniki dla tych procesów.

Książkę czyta się z zainteresowaniem, a miejscami i niedowierzaniem, że sprawujący władzę mogą bezmyślnie lub cynicznie podejmować decyzje, które toksycznie rzutują na coraz trudniejszy do zniesienia los młodych pokoleń. Nauka stała się dziedziną wyalienowaną, niepożądaną dla władzy, toteż nie pozostaje nic innego, jak zachowanie dla potomnych śladów po ich patologicznych rozstrzygnięciach.

Autorka książki nie angażuje się po żadnej ze stron politycznych władców od połowy lat 90. XX w. Nie ogranicza swoich badań tylko do naszego kraju, ale ukazuje powiązanie polityk oświatowych z ideologicznymi interesami międzynarodowych korporacji, banksterów i mechanizmami gospodarki wolnorynkowej. A przecież nie jest to studium nawiązujące do rzekomego dobrobytu w PRL czy innych krajach współczesnego świata. Mamy tu do czynienia z odsłoną działań tych, którym wydaje się, że są anonimowi, a więc mogą wykorzystywać edukację w instrumentalny sposób.

Polecam wyjątkowe studium z komparatystyki pedagogicznej, bowiem jego Autorka jest wierna uniwersalnym i ponadczasowym wartościom nauki. Dążenie do prawdy staje się kluczem otwierającym świadomość i samoświadomość uczestników edukacyjnej gry na scenie politycznych wpływów i dominanty neoliberalnego dyskursu. Pozwala nam lepiej zrozumieć rzeczywiste źródła reform czy zmian i innowacji w szkolnictwie z pełną zarazem świadomością zróżnicowanego ich przebiegu skutków.

Gdyby nasi politycy czytali tego typu monografie, to nie podejmowaliby działań, które dezawuują nawet najlepsze intencje i tym samym być może nie popełnialiby kardynalnych błędów politycznych w edukacji. Niewiedza niczego i nikogo nie usprawiedliwia, aczkolwiek staje się trampoliną do Parlamentu Europejskiego lub do polskiego Sejmu.

Dobrze się stało, że Wydawnictwo Naukowe UAM wydało książkę, która powinna być nie tylko źródłem kształcenia studentów w naukach społecznych (pedagogika, prawo, socjologia, nauki o polityce, stosunki międzynarodowe, a nawet ekonomia), ale także predyktorem do kolejnych projektów badawczych w komparatystyce współczesnej. Dzięki takim publikacjom możemy bezszkodowo uczyć się na cudzych, a może i własnych błędach.